Markos Zapiain

Athleticen jarraitzaileen sufrimenduaren errua ez du Lamikizek. Alde batetik, zale askok gustuko dute sufritzea eta horregatik dira hain zuzen futbolzale. Badira zaleak sufritzen dutenak ez bigarren mailara jaisteko arriskuagatik, baizik Txapeldunen Liga ez irabazteagatik, Liga eta Kopa eskuratuta ere. Sufritzeko jaio ziren. Askotarikoa, ezustekoa eta lausoa da sufritzeko motiboen muga.

Bestalde, hedabideek histeria kolektiboa elikatu dute, bigarren mailara jaistea hondamendi gisa irudikatuz, eta bidegabeki baztertu dute jaisteak ekar litzakeen aukera politen aldeko lan pedagogikoa. Zeren jaistea esaterako umiltasuna ikasteko bidea izan baitzitekeen.

Athleticen egoeraren erruduna, aldi berean Athletic bera xarmangarri bilakatzen duena, zaleen armairuan datza. Izan ere, egia da Athleticen bereizgarri nabarietako bat jokalarien jatorria dela, harrobiaren zaintzea, baina ez agian interesgarriena: Athletici giro jator, koloretsu eta babestu beharrekoa ematen diona, bere zale gizonezkoen homosexualtasun zapaldua baita. Irrika erreprimitu hori lehoienganako pasio bilakatzen da, malko, amorru, estasi.

Pentsa liteke hori edozein taldetan gertatzen dela. Baina Athleticen ezaugarri bik nabarmena egiten dute berezitasun hori gurean: aurrena, zaleen maitasun eta gorrotorik sutsuenak hazpegi delikatu eta femeninoen jabe diren jokalariek pizten dituzte: Iribar, Lizarazu, Gerrero, Yeste, aingeruenek.

Hurrena, partidan negar egin ostean txokora joaten gara eta bertan mantala jantzi eta bakailaoa atontzen dugu pil-pilean edo saltsa zuri-gorritan, lagunarte polit askoan, lapikoari grazia handiz eraginez. Geldika-geldika, tripa handitu eta biribildu egiten zaigu, emakume haurdunarenarekin berdindu arte zazpigarren hilabetean.

Azkenik, “Kalaka”n esan banuen ere filologo batzuek, ez ausartenek, Athletic “atzetik”etik eratorri dutela, etimologista zorrotz fidagarri batek neuk ere atzera egiteko aholkatu dit: eratorpen hori realzaleen txiste triste bat ei da, Vocentok xaxaturiko Errealaren eta Athleticen arteko xextren testuinguruan ulertu beharrekoa.

Baina aurreneko bi arrazoien indarrak ukiezin dirau. Hetero arruntek bestela husten dituzte beren grinak, era aspergarriagoan. San Mames eta Pozako Village people In the navy giro hori da sustatu behar duguna. Athletic Atzetiken nortasuna dago jokoan, eta beraz baita Euskal Herriarena ere, eta zeurea, ez baita txantxetakoa.

Gurean larregi luzatu da “garaitu” eredua, nagusitu, nork bere burua gainditu, igo, munduko gailurrik altuenak azpiratu, ilargia zapaldu, Amerika eta espazioa konkistatu, gero eta gehiago, gola sartu eredua; zeharo dopaturiko atleten, mendigoizaleen eta astronauten eredua. Energia nuklearra ere, atomoaren “konkista”ren ondorio ei da. Naturaren aurrean, “erabili” eredua nagusitu zaigu. Behin menperatuta, natura gizakion alde baliatu eta ustiatu. Eta horrek ondorioak dakartza, onerako zein txarrerako.

Mendebaldean naturaren aurrean jarrera pasiboago bat gailendu izan balitz hasieratik, zuhaitza ez eraitsi etekina lehenbailehen sakelaratzeko, baizik zuhaitzak mistikaz adierazi nahi ligukeenari jaramon egin sustraituago bizitze aldera, ezin jakin, natura garbiago legoke ziur aski, baina gu agian oraindik txotxoloago.

Nolanahi ere, Asel Luzarraga eleberrigile bermeotarrak, “Karonte”ren eta “Hamaika ispilu ganbil”en egileak, berriki adierazi du lanuzteren bat eta manifaren bat egin beharko genukeela gure soldaten jaistea eskatzeko. Bistan da etengabe hazi, hanpatu eta konkistatu behar hori eta aldamenekoarekin lehiatu behar hori ez direla nortasun eta bizimodu zoriontsu baten ez adierazpen ez lagungarri. Badugu bai apur bat baretzeko ordua.

Zurrunbiloan sartuta kredituak ordaindu eta putzutik atera beste kezkarik ez duzu. Baina jarrera kontenplalari batek garbi erakusten du gelditu beharra. Eta, Asel Luzarragak aldarrikaturikoaren ildotik, munduaren oraingo egoerari erreparatuz gero, energia kontsumoaren etengabeko puzteak artifiziala ez ezik eroa eta arriskutsua dirudi.

Alderdiren batek funtzionarioon soldatak murriztea proposatuko balu programan, eta aldi berean astean hiru egunez autoa debekatzea, botoa emango nioke, nahiz PP bera izan. Eta gainera sendagileen, haginlarien eta abokatuen zergak zorrozki kontrolatuko balitu alderdiaren karneta eskatuko nuke, alabentzat.

Europak Irani teknologia nuklearra eskaini berri dio uranioa aberasteari uztearen truke. Irango presidenteak Europari leporatu dio Iran ume tenteltzat hartu izana, bere urrea txokolate europarragatik trukatzeko prest legokeen ergeltzat. Horrenbestez, Iranek aurrera darrai uranioa aberastuz biziaren alde. Dena den, lehergailu atomikoak baldintza bakar batekin ekar lezake lasaitasuna: eduki bai, baina ez erabili.

Iranek garbi ikusi du Bushen Gaizkiaren Ardatzean Irak bezainbeste zela Ipar Korea, eta Iraki eraso egin diola lehergailu nuklearrik ez duelako, eta Ipar Koreari berriz ez, baduelako. Bien bitartean bonba geldirik dago, gizakioi isekaz so.

Errealismo nuklear militar honen arabera, Euskal Herria ez litzateke benetan beregain zazpi probintziak bildu, mugak eta enbaxadak ezarri eta Nazio Batuetako aulkian eseriz, ez; mundu honetan bonba nuklearra behar duzu, nor izango bazara.

Ez baita harritzekoa hainbat talde politiko-militar klandestinok ahaleginak eta bi egin izana Grial modernoaz jabetzearren, ziurrenik ez erabiltzeko asmoz, baina bai aintzat hartuz gure garaiko negoziazioetan arrazoibiderik biribilena baino konbentzigarriagoa izaten dela bonbaren itzala.

Baldin bonba bagenu Espainiak ez luke Grande Marlaska hainbesterainoko begirunez tratatuko, ez lioke borroka armatuaren aldeko bere kanpainan aurrera egiten utziko. Baina bonba Tolkienen eraztuna ere bada, eta Gollum bilakatuko ginateke.

Etika desberdin ugari izan da historian, hainbat balio jarri izan da jokabidearen eta erabakiaren iparrorratz: errukia, gozamena, fideltasuna, zoriona, ausardia...

Hobbesek beldurra jo zuen pasio politikoaren eragile nagusitzat, eta tirania zuritzeko erabili zuen. Ez zuen ordea balio moral gisa aldarrikatu. Kaltegarritzat hartu izan da oro har beldurra, ospe gaiztoa izan du ia beti, merezi baino txarragoa beharbada.

Bixente Serrano Izkok aldarrikatu du beldurraren balio askatzailea, jokabideei eta erabakiei dagokienez, “Beldurra bera zaldi” liburuan. Apika ikara ez litzaiguke akuilu makala uztarri nuklearra deusezteko.

Hurbil dugu Txernobil, bertako errautsa, bertako umeen artean izugarri hedaturiko tiroide minbizia, inguruko herri hustu hilotzak, bertako hauts erradioaktiboa Europa inbadituz. Gobernu sobietarrak erradiazioa itzaltzeko erabili zituen 500.000tik gora “likidatzaile” deituetarik 20.000 hilik dira jadanik, gazte hilik, eta 200.000 berriz elbarri eta ezindu. AEBtako Harrisburgen ere izan zen istripu gogor bat, eta Boliviako Cochabamban, eta Poloniako Byalistocken. Indiako Bophalekoa, azkenik, aipatzen ez den arren, Txernobilgoa bera baino hagitzez larriagoa izan zen. Begiratu Wikipedian istripu nuklearren atala. Hainbeste dira, sailkatu behar izan baitituzte: nuklear zibilak, erradiaziozko zibilak, nuklear militarrak, erradiaziozko militarrak. Eta beldurra libre da.

Izan ere, Historian zehar lorturiko hainbat esparru libreren jorratzea, lehenagoko egoera beldurgarrietatik hanka egiteak abiarazi du: esklabotzaren debekua, sufragio unibertsala... Bultzatuko ahal gaitu beldur nuklearrak nolabaiteko oreka energetikoraino.

Energia nuklearraren kumerik distiratsuena lehergailu atomikoa da. Energia nuklearraren eta historiaren arteko harremanari dagokionez, kutsu berri bat eman dio gizakiok jo dugun musika nagusiari: gerrari. Oraindik orain, sobietarren eta Amerikako Estatu Batuen arteko harreman guztien oinarrian mehatxu nuklearra zegoen. Berriki etsaietako bat aldatu da: mairuak hartu du sobietarraren lekukoa. Mehatxuzko azpiegitura nuklearrak, hala ere, bere horretan dirau.

Gerra mehatxua zuritzeko mintzamoldean kristautasuna bezain eraginkorra izan bide da iskilu nuklearraren agertzea. Homeroren garaian erasotzailea ez zen bere izaeraz lotsa, eta etsaia menperatzea, norberaren lurraldea zabaltzea, indartsuenari nagusitasuna aitor dakion, ontzat zuten, balio moral onargarritzat. Aspaldion berriz, nahiz eta bultzatzaile nagusia betiko legez irrika gerlaria izan, baztertu egin da mintzamolde hura. Egia da kristauen eragina garrantzitsua izan dela aldaketa goxatzaile horretan.

Energia nuklearraren eztandak bestela eragin dio gerra zuritzeko hizkerari.

Iskilu nuklear zenbaitek, aurreko iskiluek ez bezala, mundu osoa suntsi lezakete kolpe bakar batez. Iskilu nuklearraren boomerang ondorioa berehalakoa da, begien bistakoa, soldadu talde bat itsasoz bestaldera bidaltzearena ez bezala. Alegia, norberaren gobernuak arma atomikoa ukitzen duelarik, hiritarrak zerua bere gainera amiltzen ikusten du. Hori dela eta zabaldu da lotsa antzeko bat erasotzaile guztien berbarora.

Halatan, duela zenbait hamarraldiz geroztik eraso guztiak dira, omen, defentsazkoak. Inork ez du etsaia hiltzen interes ekonomikoak bermatzeko, lurralde berriak konkistatzeko, bere ikuspuntua ezartzeko, baizik bere aberria eta bertako herritarrak babesteko. Susmo nuklearrak izan ziren Irak bonbardatzeko aitzakia, baina AEBko hiritarrak betirako galdu du bizitzeko patxada, Austerren “Brooklyngo erokeriak”en azken orrialdeak erakusten duen bezala.

Futbolera lerratu da eraso alaiaren laudorioa, zorionez. Baina tamalez eraso harroa ez da herrien arteko harremanetatik desagertu. Erantzun ikaragarria ekar dezakeenez, defentsazko hizkerapean ezkutatu behar izan du, boto-emailerik sinesberenak larri ez daitezen.

Tony Blairrek berriki aldarrikatu du zentral nuklearrez josiko duela Erresuma Batua, independentzia energetikoa xede. Blairrek dioenez, munduan nagusi den eredua aztertuz gero, eta erregai fosilak ahituz doazenez, burujabetza energetikoa zentral nuklearrekin lortzea beste biderik ez dago. Saddamek suntsipen handiko armak zeuzkala ere ziurtatu zuen Blairrek, eta berehala ekin zion mairu zikinak prebentziozko bonbatzarrez kixkaltzeari demokraziaren berri ona hedatzeko.

Ez da oso fidagarria. Gainera erregai nuklearra, uranio aberastua, kanpoan erosi beharko du eta menpekotasun berriak sortuko zaizkio.

Energia nuklearraren aldeko Etxenikek fidagarriagoak dirudi.

Ordea, hiritar arrunt ezjakinoi beste gizarte eztabaida askotan bezala gertatzen zaigu honetan ere: aztertu aldekoek diotena eta zentzuzkoa dirudi; orobat kontrakoena. Begiratu Antiguedadi eta egiatia dirudi; halaber nuklearraren aldeko Igor Peñalvak. Eta eskura dituzten datuak ez dira desberdinak. Bakoitzak bere interpretazioa egitea.

Berezilari itxuraz jakintsu eta zintzoek aurkako jarrerak erakusten dituztenean, zeure iritzia sortzeko orduan aukera desberdinak hoztasun eta distantzia ahal bezain handiz behar dituzu aztertu.

Alde batetik, susmoak biderkatu beharra dago, artifizialki bada ere, ez da komeni agintariez eta jakintsuez fidatzea. Orain dela hogeita hamar bat urte, Txernobilgo zentrala eraiki ala ez eztabaidan zebiltzala, Anatoli Alexandrovek (Sobiet Batasunaren Zientzia Akademia Gorenaren Presidenteak, Etxenikerenaren tankerako ospea zuenak) zentrala Plaza Gorrian bertan jar zitekeela bota zuen, Kremlinaren eta San Basilio Elizaren alboan, hain baitzen ziurra.

Era berean, zenbaitentzat ETAren lorpenik handiena Lemoiz ixtea izan da. Beste batzuentzat berriz lorpen bakarra. Garai hartan hainbat buruzagi politikok energia nuklearrik gabe atzeraturik geldituko ginela ziurtatu ziguten, zibilizazioaren trena galduko genuela. Ematen du alderantziz gertatu dela: trenez lepo gabiltza. Txernobil ingurukoek galdu zuten zibilizazioaren trena. Trenak oro dituzte galdu.

Eta nuklearraren aurkako Barcenak edo Ibarrak edo Antiguedadek, apika orain badakite jakin Peñalvak eta Etxenikek bezain ongi ez dagoela nuklearra erabiltzea beste erremediorik, baina behinolako borroketan barrikadaren alde batean nabarmen egoteak kateatu egin ditu, lotu, fideltasun txatxu batek ez die orduko sareak hausten uzten, ezin dira egia berrietara zabaldu, saldukeria leporatuko liekete betiko adiskideek eta ez dute bakarrik ibili nahi.

Norberaren eskarmentuari eta intuizioari heldu behar dio batek ezinbestean.

Oroitzen naiz bazela Berbinzanan “El Ruso” deitzen zioten mutiko bat, Yuri. Socorro andereak Txernobil ingurutik ekartzen zuen uda pasatzera. Zeharo pitzatuta zegoen, erradiazioaren ondorioz. Han ibiltzen zen igerilekuan ezagunak bezala ezezagunak ere uretara bultzatzen. Aguadilla edo ito-pasara bortitzak egiten zizkien, barre algara urdurigarriz. Eta ondo samar dabiltzanak baino ez dituzte ekartzen uda pasa. Azkenean, Socorrok utzi behar izan zion El Ruso ostatuz hartzeari.

Bigarren esperientzia zuzena, Homer Simpsonen kasua da. Eta euskaldun gehiegi zarete Homer Simpsonen antzekoak. “Larrialdi botoia sakatu, Homer!” “Ui, ui, ui! Zein ote da? Dona, dona, katona...”

Lehen begiratuan, energia nuklearrari buruzko KALAKAko mahainguruaren arazoa adostasuna zen. Telebistan oro har audientzia bilatzen da eta audientziak ika-mika eskatzen du, ezpata, sua eta odola. Uste nuen gaur egun gurean ia inor ez zegokeela prest jendaurrean bederen energia nuklearra aldezten duela aitortzeko. Hala ere, badira gurean nuklearraren aldeko jakintsuak, izan da eztabaida eta ika-mika.

Ematen du klima aldaketa ez dela energia nuklearraren aldeko interesak edo alarmismoak sorturiko irudikeria hutsa. Edonoren esku daude argazkiak. Egia da argazkiak ukitu daitezkeela, Photoshop eta abar, iristen zaigun informazio guztia izan daitekeela manipulatua, baina kasu honetan benetakoak dira.

Eta larria da. Bai nuklearra nagusitzea eta bai erregai fosilei eustea dira arriskutsuak, zikinak, ondorio ezezagun baina itxura guztien arabera ikaragarrikoak hurrengo belaunaldientzat eta epe luzera.

Horretxegatik da katastrofisten gai gogokoena aspaldion.

Gehienok irudimen amorfo bat dugu, batez ere pasiboa, kanpotiko kitzikapenek alde batetik bestera daramatena, albistegiak normaltzat hartzen dituena. Baina bada jendea irudimena berez bezala okerrera, sufrimendura eta kataklismora lerratzen zaiona.

Bigarren talde honetan, batzuk erakarri egiten ditu kataklismoak, liluratu, eta irrika gaixoti bat nabari zaie katastrofeez mintzo direlarik. Bizi sena baino indartsuago eta oroz lehen berritsuagoa dute heriotza sena eta Jesukristoren bizitzan pasioa dute gogokoen, zigorra, tortura, odola, gurutziltzatzea. Diotenez, biziki kezkatzen ditu espezieen desagertzeak, ozono geruzaren zabaltzeak eta ezinbesteko suntsitze nuklearrak, berehala etorriko omen da munduaren azkena eta denboraren amaia, baina bistan da gozamenezkoa zaiela heriotzaren forma desberdinen aipatzea, bestela ez lukete hain maiz aipatuko. Hauen berezko giroa eta elementu naturala duzu izu nuklearra.

Aldiz, bigarren taldeko bigarren azpitaldekoen beldurra garbiagoa da; batetik isila eta bestetik ezkutuko atseginik ez duena nahasirik.

Hauen beldurraren bazka gupidagabea da energia nuklearra. Frantziarrak arras dira sentsibleak eta Frantzia da Estaturik nukleartuena (energiaren %80a lortzen dute zentral nuklearren bidez; Europan, oro har, %50). Aldi berean, Frantziak du depresibo gehien munduan: sei biztanleko, depresibo bat. Harreman zuzena ote dagoen zentral nuklearren ugaritasunaren eta depresiboenaren artean, auskalo. Baina etxetik zenbait kilometrora zentral nuklear bat dagoela etengabe eduki beharra gogoan, zentralaren zurrumurrua belarrian, Homer Simpsonen antzeko langile horiek zentralera doazela begian... ez da lagungarria depresioa gainditzeko edota irudimena alaitzeko, bai aitzitik gurutze astuna eta martirio luzea. Ematen du frantsesek, horrenbeste zentral nuklear bertan pairatzeak eragiten dien ezinegona ahazte aldera, edozer gertakari gogor eta mediatikoki entretenigarri sortzen dutela, esaterako periferietako baztertuen matxinadak eta buruzagi gorenen legez kanpoko trikimailuak.

Hori bai, proba nuklearrik arriskutsuenak Frantziako lurraldean beharrean ahal bezain urruti egitea du Chiracek nahiago, Mururoa inguruan, antipodetan. Intelektual ofizialek zuritu zizkioten, gero segidan Euskal Herrira konstituzionalisten aldeko kanpainan laguntzera etorriko zirenak, gaur egun Frantzian agian ez baina Parisen behintzat nagusi direnak, perretxiko nuklearrak bezain ugari.

Inguruan zentral nuklear bat dagoela baneki ez nintzateke lasai biziko eta, Patxitraperok dioen bezala, ondo pasatzeko jaio ginen.

Zenbait herrik badu ezaugarri edo ohituraren bat gizalditan eta gizalditan luzatu denez bertako herritarren nortasuna erabakitzen duena: tuaregak nomada bizi dira basamortuan, igluetan inuitak. Gregorio Monrealen ustez, foruen zortziehun urteek euskalduna sakonki moldatu dute.

1-Freudek honela lotu zituen giza bizialdiko aroen joana eta foruak.

Freuden testu horren mamia interpreta liteke esanez euskaldunak pixka bat atzeratuak garela, erdi anormalak. Ordea, Freuden gainean dihardutenen artean finena den Catherine Clémentek inkontzientearen ezusteko agerpenekin lotu du testu hori, ustez guztiz uniformizaturik dagoen lurralde batean zapalduriko diferentzia bortizki itzultzearekin.

2-Freuden paziente Emma Ecksteinek ibiltzeko eta digestioa egiteko zailtasunak zituen, eta hilekoak desgaraiz, arraro eta txarto. Hasiera batean, Fliessek, Freudi sinetsarazi zionak sudurra aurpegiko sexu organoa dela, uste izan zuen horiek guztiak ez zirela sudur zikloen desorekaren adierazpenak baino.

Aitzitik, Freudek masturbazio frenetiko baten sintoma gisa interpretatu zituen. Halatan, Fliessek, Freuden diagnostikoa onarturik, ohiko sendabidea (sudurreko zulotxoen kauterizatzea eta kokainaz estaltzea) baztertu eta kezkaren araberako sendakuntza aholkatu zion Freudi, benetan errotikoa: sudurreko ezker hegalaren ablazioa.

Fliessek berak egin zuen ebakuntza. Haatik, hamalau egunen buruan hanpilot zen oraino, eta kirats nazkagarria zerion. Beste mediku batek zauria garbitu eta, sudurraz gelditzen zentxoan, hari bat ikusi, tiratu, eta metro erdiko gasa bildu zuen, Fliessek bertan ahantzia, aste biz lizundua. Gainera supituki hemorragia ikaragarri bat sortu eta ia Ecksteinenak egin zuen. Freudek, konortea ez galtzearren, erruz edan behar izan zuen pattarra. Ecksteinen aurpegia desitxuraturik geldituko zen sekula betikoz, muskuilu zinez itsusia erdi-erdian.

Freudek ez zion inoiz uzterik izan Ecksteinen sudur makabroari bueltak emateari. Freudek, bere azken hilabeteetan, enpatiaren eraginez, besteak beste, sudur hegalak hain zituen kakusaintsu, non bere azken pazienteek ihes egiten baitzioten, izuturik; bere txakurtxoa ez zitzaion inondik inora hurbiltzen; eta Freuden aurpegiaren gainean oihal bat paratu behar izan zuten, euliak uxatzearren. Freudek, orduan, Schur doktoreari txerto hilgarri bat jar ziezaion eskatu zion.

3-Bere bizitza osoan behin eta berriz itzuli zitzaion Freudi Fliessekin batera mutilatzen eta gero ahazten saiatu zen Emma Ecksteinen sudur ikaragarri hura. Hala ere, azkenean Freuden beraren aurpegian kokatu zen Ecksteinen sudurra, Espainian gero eta lurralde gehiago diren bezala “errealitate nazional.” Ildo berean, esaten da Rosa Diez ahaleginetan dabilela bakearen aldeko kontzertuan Bob Dylanekin batera “Blowin’ in the wind” abesteko, Joan Baez antzo, Zurriolako agertokian. Baina ez ote litzateke egokiagoa Maria Ostiz?

Nondik gatoz? Zer jaten zuten gure arbasoek?

Elgoibar, 1947. Arnaldo Deuna artean jaio gabe.

Bada, herriaren bihotz altxagarri, bikote eder bat: bizipoza dario, itxaropena eta oparotasuna. Baina mutilak soldaduzkara joan beharra dauka.

Espainia aldean maniobretan dabilela neskalaguna hil egin da. Lurperatu dute. Berehala itzuli da mutila eta maitea azkeneko aldiz ikustea eskatu du. Ireki dute hilkutxa... hutsik!

Ikerketen ondorioa: lurperatzaileak zerriei eman die gorpua, zapero merkea barren.

Zabaldu dituzte beste hilkutxa batzuk... hutsik guztiak.

Masturbatzeak beti sentiarazten omen ditu errudun nerabeak: masturbazioa utzi nahiaren eta ezinaren arteko gatazkaren bortitza, aitak eraginiko beldurraren araberakoa da. Errua, zikina, hazia ezkutatu beharra... putzu horretatik irtetearren, fantasia bat pizten zaio mutilari: amak salbatuko du masturbaziotik, amak du sexu harremanetan iniziatuko.

Edonola ere, mutilak, jatorra izatekotan, gizartean onartua, etikoki txintxo, ezinbestean behar du masturbatu: berezko indar basatia baretu egiten baitio masturbazioak, eta gizarteak eskatu oreka ahula ahalbidetu. Arras zaila iruditzen zaio Freudi bertutetsu izatea, fusila lantzean behin garbitu gabe.

Freudek susmo du beti ageria eta goikoa: beti bilatzen du giltza desiran eta gorputzeko zuloetan. Esaterako, haurtzaroko uzki erotismoari ez zaio muzin egiten, helduaroan zapaldu egiten da.

Era berean, Freuden ustez, amets humanista (Einsteinena adibidez: bake unibertsala), gizajoaren ilusioa da, behin eta berriro zapuztutako itxaropena. Freud materialista da, behean aurkitzen du beti funtsa. Honela ikusten ditu mito ezagun bi: Prometeo: gizakiak sua kontrolatzen ikasi zuen, garrak itzaltzeko txiza lehia, lehia homosexuala berau, utzi zuenean. Prometeo ez da bere jolas gogokoena kendu dioten mutiko bat baizik.

Paradisutik egotzitako Eva: beheko tximarroaren lotsa disimulatzearren asmatu zuten emakumeek ehungintza eta irutea, alpapa madarikatuaren ezkutatze kulturala alegia. Freudentzat, Eva ez da aluko ileez obsesionaturiko neskato bat baino.

Izan ere, zutitzeak erabaki zuen giza inhibizioa: atzeko hanken gainean tente, usaimena galdu baikenuen. Ezin aurrerantzean behar bezala hurbildu usain printzipaletara: sexuarena, ipurtzuloarena. Zapaldurik gelditu ziren ordudanik, hots, urruti sudurretik, jarioak, azpiko kalparra, zuloak. Neurosiak usaimenaren atrofia du sorkura. Nekez daki heziera onak zer egin gorputzeko putz eta jariakinekin: debekatu egiten da hemen korrokada, exijitu han; berdin uzkerra, malkoa, doministikua... Edonola ere, ez genuke ahantzi behar lau hankatan bizi izan garela, badakigula usnatzen eta milikatzen, beharrezko zaizkigula.

Freuden esanetan, gizateriaren historia eta norbanakoarena bat datoz: haurra, antzinako gizakia lakoa da, nartziso hutsa: unibertsoaren erdigune eta erregetzat du bere burua. Nartzisismo hori irainduz egiten du aurrera zientziak, bilakatzen da heldu haurra. Freudek bere obra gizakiaren harrokeriak nozituriko hirugarren makiladatzat dauka: Kopernikok Lurra, unibertsoko bihotza barik, bazter-toki ezdeus bat dela argitu zigun; Darwinek, gero, ez garela Jainkoaren seme-alabak, tximino tristeak baizik; psikoanalisiak, azkenik, gure burua arrotz zaigula erakutsi digu, gure nahien eta egintzen zergatia ezezaguna zaigula.

Kokaina zerabilen idazteko Vienako testugile bizi eta arinak. Batzuentzat Biblia Saindua, besteentzat disparate okaztagarria, deigarriak zaizkigu oraindik ere haren obraren eta bizi dugunaren arteko zubi arraroak. Agian ez zaie arrazoirik falta literaturatzat dutenei, literaturarik meatzariena, giza zuloetan adoretsu barnera dena. Freudek berak bere ideien zientifikotasuna hainbeste azpimarratzea, literatura horren alde komikoetako bat litzateke.