Eliza eta klase bako gizartea

Kojèvek uste du Alexandrok baino askoz ere lehenago Eknaton faraoiari ere bururatuko zitzaiola ziur aski Inperioaren ideia, etniaz eta nazioz gaindiko batasun politikoa. Kasurako, Amarniako behe erliebe batek irudikatzen ditu asiar, nubiar eta libiar tradizionalak, ez egiptoarrek kateaturik, baizik egiptoarrekin batera, eta berdinak bezala, Jainko bakar eta bera, Aton, adoratu eta gurtzeko tenorean. Haatik, Kojèvek nabaritzen du hemen Inperioaren batasunak jatorri erlijiosoa (teista) zuela, eta ez filosofikoa, antropologikoa: Jainko bakarra zen batasunaren oinarri, eta ez gizaki guztien funtsezko batasuna, izaki arrazoidun diren heinean; han hiritarrak ez zituen elkartzen arrazoimenaren eta kulturaren (logos) batasunak, baizik Jainko erabatekoak eta elkarrekin eginiko gurtzak.

Eknatonez geroztik (erreka jo baitzuen), sarritan izan da berriro aintzat hartua batasun oinarri transzendentea (erlijiosoa) duen Inperioaren ideia. Hebraitar profeten bitartez, aurrena san Pablok eta kristauek jaso zuten, eta hurrena Islamak. Baina gaur egun arte iraun duena, gorabehera historikoen despit, ez da ez musulmanen teokrazia, ez germaniarren Inperio Saindua, ezta Aita Sainduaren botere sekularra ere, baizik Eliza unibertsala; baina berau Estatu arruntaz txoil bestelakoa da.

Horrenbestez, Kojèveren ustez esan liteke gure munduko politikan sakonkien eragin duen ideia filosofikoak Sokratesenean izan zuela sorburu, eta oraindik ere jarraitzen duela Estatu unibertsalerantz nahiz Inperioaren gauzatzerantz zuzenduriko jardun eta gune politikoak bultzatzen.

Hala ere, azken mendeetako hainbat talderen proiektuek eta borrokek xedetzat hartu dute ez soilik Estatu politikoki unibertsala; helburu baitute halaber Estatu sozialki homogeneoa, edo, orain dela zenbait urte esaten zen bezala, klaserik gabeko gizartea, berdintasun ekonomikoa; Rousseauk zioenez, berdintasun ekonomikorik gabeko legearen aurreko berdintasuna hutsala baita, eta iruzurra.

Kojèveren iritziz, hemen ere ideia politikoaren jatorri urruna jadanik Eknatonenean aurkitzen den kontzepzio unibertsalista erlijiosoan dago, san Pablok burutuko zuena: Jainko bakar bat sinesten dutenen arteko berdintasunaren ideia.

Nolanahi ere, berdintasun sozialaren kontzepzio transzendente hori ikuspuntu sokratiko-platonikoa ez bezalakoa da, honek esentzia immanente berdina duten izakien identitatea azpimarratzen baitu.

Alexandrorentzat, filosofo grekoen dizipulu izaki, greziarrek eta barbaroek Inperioaren baitan eskubide berberak dituzte, hiritartasunari dagokionez berdinak baitira. Izan ere, alde batetik, giza izaera, esentzia, ideia, forma, eta abar razional, logiko, mintzozko berdina dute; eta, bestetik, jaiotzazko berezitasunak elkar nahasiz desegin egiten dira, elkarketa biologikoen bidez, eta azkenean esentzialki identifikatu egiten dira grekoak eta barbaroak.

Era berean, San Pablorentzat ez dago ezberdintasun esentzialik (menperaezinik) grekoaren eta juduaren artean, biok bilaka baitaitezke kristau, eta hau ez berezitasun grekoa eta judua nahasiz, baizik bi-biok ezeztatuz, eta ezeztapen honen bidez batasun homogeneo batean sintetizatuz; batasuna, hortaz, ez da jaiotzatikoa edo jasoa, baizik “askatasunez” sortua, konbertsioaren bidez. Sintesi kristauaren izaera ezeztatzailea kausa, ez dago honezkero berezitasun bateraezinik, kontraesanezkorik, elkar baztertzen duenik.

Hala ere, Alexandrorentzat, grekoa izaki, ez zegoen nahaste posiblerik jaunen eta jopuen artean, jauna jopuaren aurkakoa baitzen berez. Halatan, arrazak ezabatzen zituen haren Estatu unibertsala ezin zen homogeneoa izan, ez baitzituen klaseak ere ezabatzen.

Aitzitik, San Pablorentzat, jauntzaren eta joputzaren arteko aurkakotasun paganoaren ezeztatzeak (aktiboa, fedea ekintza den heinean, hila baita fedea ekintzarik gabe), batasun kristau esentzialki berria sor zezakeen. Bestalde, Kojèveren esanetan, batasun berri hau aktiboa edo eraginkorra omen zen, alegia, emoziozkoa, ez soilik razionala eta logikoa, eta gai omen zen ez bakarrik unibertsaltasun politikoaren oinarri izateko, baizik orobat Estatuko gizarte homogeneotasunarena.

Dena den, Kojèvek erakutsi digu oinarri transzendente, teista, erlijiozko unibertsaltasunak eta homogeneotasunak ezin izan dutela egitez Estatu bat sortu, ez zezaketela Estatu politiko bat egituratu. Ez dute balio izan Eliza unibertsal homogeneoaren oinarri gisa baino, eta ezin izan dira erabat gauzatu haraindian baizik, zeruan. Baina, Kojèvek oroitarazten duenez, zeruak beti eta nonahi du alboan infernua.

Antzinako filosofia paganoaren eta kristau erlijioaren eragin bakar eta bikoitzaren pean, politikak egitez Estatu unibertsala baino ez du helburutzat hartu. Eta oraindik ez du gauzatu.