Harrikadak

Joan den astean irakurri nuen Sustatu albistegian Oiartzungo aiton-amonei buruzko grabazioak gehitu zituztela ahotsak.com proiektura.

Ama oiartzuarra dudanez, begiratzen hasi nintzen. Halako batean, Tio Migel zenaren koadrilako lau lagunekin grabatutako irudiak ikusi nituen: Juanito eta Faustino Galdos, Santos Mitxelena a.k.a Xantua eta Tiburtzio Aranburu a.k.a Diurtxio. Galdostarrek Gurutze auzoan duten tabernan grabatutako irudiak daude ikusgai.

Barkatuko naute beste hirurek, baina horietatik gehien maite dudana Diurtxio da. Maitagarria baita laurogei urteak jada beteta dituen Altziko Diurtxio. Eta asko dauka kontatzeko. Eta uste dut gutxi kontatu duela.

Irungo frentea deritzon kortea topatu dut eta, oker ez banago, hemen hitz egiten du gehien:

Saiatu naiz pasartea idazten, baina minutu erditik ez naiz pasa:

Tiburtzio: Bai, ordun komeyak ikusi baikenituen guk, komeyak. Gure etxin soldadu egon ziren, ez dakit zenbat hilatin egon zin. Dena guardiya eta handik Irun aldea, Sanmartzial aldetik-eta harek itten baitzuten-eta, eta handikan derrotxean batzuk eta bestik eta bestik. Hilatik in genittun guk Irun aieka azaldu gabe.

Juanito: A bai, ordun ez zegon azaltzeik hara.

Tiburtzio: Ez zegoen azaltzeik. Mundu guztia… Gero handik Sanmartzial, Zueltzo aldea eta hoitikan…

La voz de Tiburtzio

Karrera polita dago sarean Espainiako komunikabideen artean Manifiesto por una lengua común horren alde. Hau da une honetan gure irakurleei eman diezaiekegun hamaikakoa:

1.- El País.

2.- UPyD.

3.- El Mundo.

4.- El Mundo bis.

5.- La Vanguardia.

6.- Europa Press.

7.- Libertad Digital.

8.- El boomeran(g).

9.- Terrako foro bat.

10.- El Manifiesto.com.

11.- ABC.

Dena den, edozer gauza gerta daiteke, Telecincok El Mundo erabili baitu manifestu honen alde egiteko.

Informazio gehiago izanez gero, ematen jarraituko dugu.

En castellano

Duela hamar bat egun egin nuen topo Andurekin Arantzazu aldizkariaren azalean. Irungo kiosko batean izan zen. Ostegunean, berriz, Koldo Mitxelenan egon nintzen entzuten Xabier Erkizia, Oier Etxeberria eta Miren Jaio hirukoteak abiatutako Stock 13 proiektu berriaren barruan.

Stock 13 programaren formula xinplea bezain aberatsa da... hizlariarekin asmatuz gero: hartu kultur munduko norbait eta aukera eman bere biografia musikala jendaurrean kontatzeko. Lehenengo gonbidatua Victoria Echevarria izan zen eta bigarrena Josemari Zabala argazkilaria. Hirugarren gonbidatua Anjel Lertxundi zela jakiterakoan, ez nuen inolako zalantzarik izan eta ekainaren 19an Koldo Mitxelena Kulturunera joatea erabaki nuen.

Aspaldiko partez, eguraldi ona egin zuen eta ez zen jende asko hurbildu, baina proiektu honek bide ederra egingo duelakoan nago. Bereziki, udazken-negu partean izan daiteke aproposa halako hitzaldi sorta bat antolatzea.

Iban Arantzabalek blogean aurreko batean jarritako Zabale plaentxiarrak zioen bezala: "Eske, nik beti esan juat, personia feliz ixateko gauza txikixetan dao felizidadia, e! Ojo, e! Kontu, hori! Gauza haundi-haundixetan nik ondio ez juat felizidaderik ikusi iñori be". Bide batez, horra hor beste proiektu ederra: Ahotsak.

Anjelek esandakotik zenbait ohar hartu nituen (Marcelino, pan y vino filmeko kanta bat, Hamaseigarrenean aidanez filmean Angel Illarramendik musikatu eta Mikel Laboak abestutako beste bat, Erromako egonaldia eta Greziako folklorearen deskubrimendua, Thelonius Monk eta Julio Cortázar, Debussy eta Mallarmé, Escudero maisuak Lizardi musikatu zuela…)  baina hobe itxoitea Stock 13ren emaitza sonoroa webguneren batean entzungai jarri arte.

En castellano

Ekitaldia 19:30ak pasata hasi zen Donostiako Kursaal Jauregiko Auditorioan. 1700 lagunekin bete egin zen lokala, Berriako langile, irakurle, gizarte eragile, politikari, eta abarrekin.

Berandu konturatu nintzen ekitaldira joateko Berria egunkarira deitu behar zela telefonoz eta Beni komandanteari eskerrak lortu nituen azken orduan pare bat gonbidapen. Atarian Eibarko enbaxadore den Serafin Basauri eta bere koinata Mariajerekin egin genuen topo, baita Raúl Pérez, Irutxuloko Hitza periodikoaren zuzendariorde nekaezinarekin ere.

Eneko Olasagasti jaialdiko zuzendariaren kontrol mahaiaren ezkerretara eseri ginen. Geunden tokitik ikusi genuen tokia erreserbatuta zuten guztiek nola okupatu zituzten beren eserlekuak. Eta halako batean argiak itzali eta hasi egin zen ekitaldia.

Eszenatokian atzo lauko banda osatzen zuten Logela multimediako lagunak (bateria, gitarra, kontrabaxua eta teklatuak edo perkusioa) egon ziren jaialdiari erritmoa jartzen. Atzealdean zintzilikatutako periodiko ale zaharrak zeuden. Zenbait dantzarik soinean zituzten kamiseta bakoitzaren letrak erabiliz hitzak osatu zituzten, finean hori baita periodiko batek egiten duena, letrak batuz esanahiz beteriko berbak sortzea. Lurra, ura, berria, herria, euskal, herria…

Leire Bilbao poeta ondarrutarrak hartu zuen hitza ondoren. Ezkerreko pasilloan argiztatu zuten berak okupatzen zuen tokia eta ele batzuk irakurri zituen. Ezkerretik eta eskuinetik atera ziren ikuskizunak iraun zuen bitartean Gari Berasaluze, Castillo Suarez (Xabier Mendigurenek idatzitakoa irakurtzeko), Kevin Heredia kolektibo literarioaren izenean aritu zen ordezkari dotorea, Anjel Lertxundi (kontatu behar dut Stock 13n pasa den ostegunean eginiko musika entzunaldi komentatua), Edi Naudo aktorea (Victor Alexandre idazleak katalanez idatzitako testua leitzeko).

Leire Bilbaoren ondoren eszenatokian agertu zen Anari. Gitarra lagun abestu zuen bakar-bakarrik, atzealdean zegoen pantailak haren aurpegiko lehen planoak botatzen zituen bitartean. Castilloren ondoren atera ziren lehenengo aldiz bost bertsolari: Aitor Mendiluze, Amets Arzallus, Xabier Silveira, Oihane Perea, Xabier Paya. Ametsek presente zegoen Patxi Baztarrika izendatu ez bazuen ere, hari bota zion bertso bat.

Kevin Heredia kolektiboaren ondoren, Jira-Biran urte eta piko elkarren ondoan bidea egin zuten Harkaitz Cano eta Maialen Lujanbio bikoteak irri egiteko moduko elkarrizketa taularatu zuen, eskutan zuten periodiko alea amaieran trukatuz.

Kirmen Uribe poetak serio jarri gintuen 2003ko otsailaren 20a Mikel Urdangarin lagunarekin nola bizi izan zuen gogoraraziz. Dantzariak eta Logela multimediako musikarien txanda iritsi zen berriro ere.

Euskaldunon Egunkaria kasuko auzipetu gehienek, Xabier Alegria kartzeleratutakoaren argazkia eta guzti, Egunkaria libre pankarta igo zuten eszenatokira, publikoaren txalo zaparrada jasoz. Beste modu batean egin zitekeen, baina estetika jakin bateko argazkia lortu zuten. Aurretik, Egunkaria itxi zuten eguneko irudiez osaturiko bideoa proiektatu zuten; Valentzian bezperan hain modu nabarmenean Aznarrek agurtu zuen Acebes ere azaldu zen, euskaldunon eskubideak babesteko eginiko operazioa izan zela lotsarik gabe esateko.

Auzipetuen izenean Joan Mari Torrealdaik hitz egin zuen. Gogorarazi zigun laster abiatu daitekeela epaiketa, udazkenean agian, bost urteko kalbarioa gutxi izan ez balitz, kartzela urte asko eta milioi euro mordoa dituztela jokoan, baita Egunkariaren izen ona ere. Euskarazko lehen egunkaria martxan jartzea garesti ordaindu dutela jada.

Berriro agertu ziren bost bertsolariak eszenatoki gainean eta, Joan Mariren ondoren umorea egitea latza zen. Saiatu ziren bederen.

Mihiluze Berria aurkeztu zuten Kike Amonarriz eta Ilaski Serrano aurkezleek. Biek eginiko galderak eserlekuan genituen txartel koloredun batzuk erabiliz erantzun behar genituen. Horrela Andoaingo irakurle batek eraman zuen Anton Mendizabal eskultoreak eginiko egurrezko lanaren erreprodukzioa.

Bukaera aldera, Berria egunkariaren arduradun nagusiak azaldu ziren. Josean Lizarribar, Administrazio Kontseiluaren burua, eta Martxelo Otamendi, zuzendari-saltzaile-umorista plantak egiten. Lizarribarrek aurrera begira dituzten erronkak aipatu zituen eta Martxelok Eneko Olasagastirekin hiru minutu baino gehiago lortzeko Martxelok berak ordaindutako sei bazkariak erabili zituen guztioi eskerrak emateko.

Denok uste genuen hura zela amaiera, baina ez. Ruper Ordorika gitarrarekin eta Arkaitz Miner biolinarekin atera ziren oñatiarraren Zaindu maite duzun hori eskaintzeko.  Zaindu maite/gorroto duzun hori.

Abestiaren ondoren, ikuskizunean parte hartu zuten guztiak igo ziren agertokira, baita Berriako langileak ere.

Kanpora atera ginen eta euri zaparrada politta botatzen zuen bitartean, Kursaalaren aterpean egon ginen. Euria ari du, gezurra ari du. Gogoratzen?

En castellano

Duela hamabost egun deitu zidan Argiako Mikel Asurmendi kazetariak. Ibarretxeren kontsultaren inguruan galdezka. Ea nola ikusten nuen gai hau. 800 karaktere eman zizkidan. Gaur eguerdian ikusi dut paperean eta jadanik sarean dago: Bi trenen arteko talka jarri diote izenburutzat. Beste zazpi laguni ere eskatu diote iritzia.

Akats bat deskubritu dut: nik nioen Alberto Moyano batzuetan komentarista politikoa dela eta zuzentzaileak interpretatu du batzuetan nagoela ados Albertorekin. Bi esanahiak ondo daude, baina nik kasu honetan esan nahi nuen Moyano ez dela beti komentarista politiko.

Lerro hauek bidali ondoren, Imanol Murua Uriak pasa den sapatuan Berria egunkarian idatzitako analisi artikulua irakurri nuen. Hura irakurtzea gomendatzen dizuet. Talkaren neurria du izenburu.

Hona hemen nik idatzitako lau paragrafoak:

Inoiz baino urrunago sentitu dut Ibarretxek proposaturiko bi galderak direla-eta sortu den burrunba, gero eta gehiago baitut gustuko offean egotea.
 
1998ko urrian eginiko hauteskundeen ondoren lortu zuen Ibarretxek lehendakari izatea eta urte bereko irailean hildako Poch musikari donostiarrak egin zuen Dios salve al lendakari kantua, Negu Gorriak-ek euskaratu zuena gero, Jainkoak gorde beza lehendakaria.
 
Abesti hori jarri zuen blogean Eduardo Madina diputatu sozialistak bi galderak ezagutzera eman zirenean. Patxi López-ek, berriz, hautagaiaren rolean, balorazioa ipini zuen eta berau ez irakurtzea deliberatu nuen.
 
Azken finean, Alberto Moyano komentarista (batzuetan) politikoarekin nago ados. Hau da, bi trenen arteko talka datorrela, baina sorginarena dela bata, txu-txu trena dela bestea.

Mikel Iturria, blogaria

Ekainaren 20ko eguneratzea: 16:30. "Gibraltar Euskadi da" zioen Poch-ek.

En castellano

Anoetako harmailetan egon naiz gaur arratsaldean. Joan aurretik pentsatzen nuen talde txuri-urdinak irabaziz gero, Lehen Mailara egingo zuela jauzi. Baina usteak erdi ustel. Gure aurretik zeuden beste bi taldeek etxean jokatzen zuten ere eta irabazi egin dituzte norgehiagokak.

Barruko senari kasu eginez gero, jokalariek maila eman ez dutela da ateratzen den lehenengo erreakzioa. Dena den, badute meritua ikusirik erakunde hau nola dagoen. Hiru presidente eta beste hainbeste entrenatzaile ezagutu ditu plantilla honek denboraldi honetan eta gai izan da azken unera arte igotzeko lehian segitzeko. Badago esaterik, noski baietz, hanka sartze itzela egin zutela Gasteizen aurreko jardunaldian (behintzat Alavés taldeari Bigarren Mailan jarraitzeko balio izan dio).

Okerrena da gure erakunde honek ez duela hondoa jo. Badiola presidentearekin jai dugu (eta honek ez du zerikusia Lehen Mailara igotzearekin edo ez igotzearekin). Gustatuko litzaidake oker egotea, baina ez dut uste horrela izango denik.

Lerro hauek idatzi aurretik, etxean jada Anoetatik bueltan, Antoñana Moraza bozeramaleak egindako agerraldia entzun dut. Harrigarriena izan da Teledonosti telebista lokalean eta Punto Radio irratian duela hiruzpalau aste arte komentarista lanetan egondako abokatu donostiarrak nola defendatu duen publikoki Badiola eta nola egin duen Diario Vascoren aurka (gogoratu behar da aipatu bi medio horiek DVren talde berean daudela). Aipatu bi emisoretan bere jefe izandako Tito Irazustak sartu behar izan du tartean Antoñanak DVko kazetari batekin izandako sesioan.

Jendea bero dagoela dirudi agintea dagoen tokietan. Odón Elorza alkateak berak ere aurreko astean gutuna bidali zuen DVra zalegoari eskerrak emateko, baina Gasteizko partidan zenbait jokalarik izandako jarrera kritikatu zuen bertan.

Datorren asteartean, 17an, Batzarra deitu du Administrazio Kontseiluak. Ea zer gertatzen den, baina itxura txarra du Reala maiteak.

Aupa Real!

En castellano

Irutxuloko Hitzan 2008ko ekainaren 13an argitaratutakoa.

Rafa Berriok aipatu zidan aurreko batean Ignacio Gasca a.k.a Poch zenari omenaldia egin nahi ziola, musikariaren heriotzaren 10. urteurrena betetzen zela irailean aitzaki gisa hartuta. Ezagutu zuen jeniorik bakarrenetakoa izan ei zen Ejecutivos Agresivos, La Banda Sin Futuro edo Derribos Arias bezalako taldeetan ibilitako musikaria. Beltza Records-en foroan jarri dute jada Berriok eginiko deialdia.

Ez naiz Poch-en jarraitzaile izan, baina bizpahiru gauza bai gogoratzen ditudala Gros hondartzeko mutilik zurbilenari buruzkoak.

Gogoan dut Kortatu goi-goian zegoen garaian Gasteizko Bideo Jaialdiaren berri ematen zuen argazki bat publikatu zela duela hogei urte baino gehiago Devórame gehigarriaren ale batean. Muguruza anaia gazteenak ageri ziren scooter baten gainean. Fermin gidatzen, Iñigo atzean, sidecarrean eserita Poch. Batxiler garaiko karpeta batean nuen itsatsita argazkia eta hari begira gogoratzen ez nuen beste detaile txoro batekin egin dut topo: Iñigo asto belarriak jartzen Pochi, ezker eskuko behatzekin.

90. hamarkadan sartuta jada, Madrilen egin zioten omenaldi diskoa Poch-i, El chico más pálido de la playa de Gros izenekoa, Gasak publikatu zuena 1991. urtean. Bertso-Hop dendan izan nuen diskoa nire eskuetan, baina ez nuen erosi. Oker ez banago, bi kanta zeuden euskaraz: Tupeak gora Hertzainak taldearen bertsioa bata, Jainkoak gorde beza lehendakaria Negu Gorriak-en bertsioa bestea.

Handik gutxira ikusi nuen lehen aldiz Poch. Atotxa zaharreko harmailetan izan zen. Sevillaren kontrako partida zela esatera ausartuko nintzateke (Maradonaren garaiko Sevilla izan zitekeen?). Fruta Merkatuko harmailetan ikusi nuen pertsona bat zutik egoteko zailtasun izugarria zuena, gorputz guztia dardara etengabean, balantzaka. Ez dakit norbaitek esan ote zidan hura zela Poch edo ni neu konturatu ote nintzen. Huntington endekapenezko gaixotasunaren zantzuak nabarmenak ziren.

Ez nuen gehiago ikusi Groseko artista. Berriok altxatu du bandera Beltza Records disko dendaren webgunean jarritako komunikatuan. Laguntza eskatzen du. Underground izan nahi duen omenaldiaren bila ari da Rafa. Donostiarra, gainera, nahiz eta Miqui Puig musikari kataluniarra izan laguntzeko prest agertu den lehenetarikoa.

Donostia 2016ko bidearen aparretan gal ez dadin, komeni da ere horrelako gauzei erreparatzea. Ea omenaldi xarmangarria egiteko gai den Donostia musikazalea.

Jainkoak gorde beza Poch lehendakaria.

En castellano

PS: Artikulua bidali ondoren eta post hau ilustratzeko, Fermin Muguruza jaunaren webgunean topatu dut Muguruza anaiek Poch-ekin batera ateratako argazkia. 1985ekoa da eta egilea Maribí Ibarrola omen da. Nire karpetan baino kalitate hobeagoa du eta honen azpian doa.

Bidasoako Ospitalean dago aita, belaunean egin dioten ebakuntzatik errekuperatzen. Aldameneko ohean Ciudad Realen duela 63 urte jaiotako Fernando dago (aitak 76 urte bete zituen apirilean). Gizon moztaka, borobila, sendoa, igeltsero lanak uzteko gogo biziz dago Fernando. 9 urterekin hasi omen zen pintxe lanetan, Irungo Legasa kontratistarenean. Berrogeitaka urte eman ditu, beraz, beharrean eta normala jubilatzeko gogoa izatea.

Aipatu Legasa hori Irunen erail zuten, iraultza zerga ez pagatzeagatik. Ez zuela pagatuko esatera joan omen zen Iparraldera. Nik gogoratzen nuen erailketa, baina gaur ari ginen elkarri galdezka ea noiz izan zen gertakari hau.

Etxean jada, Legasa izena googleatu dut eta El País egunkariaren 1978ko azaroaren 3ko alean topatu dut albistea. Legasa anai bi ari ziren Irungo Iparralde hiribidean beraien obra batzuk gainbegiratzen, bi gazte hurbildu zirenean. Anaietako bat, Jose, ez zuela pagatuko esatera Iparraldera joan eta diru eskatzaileak salatu zituena, akabatu egin zuten. Besteari, Migueli, tiro egin zioten belaunean.

Harritu nauena da El País periodikoaren tonua: “resultó muerto”, “acción armada”, “se negaba a tributar el impuesto que ETA le requería”… Oker ez banago, El País periodiko bakarra da urte haietako materiala Interneten eskuragarri duena, baina.

Orain, berriz, irakurri albistea 2006ko otsailaren 20ko El Mundon. Unai Parot omen zen tiro egin zutenetako bat eta kazetariak berari buruz esaten dituenak irakurri.

Hemen ere hogeita hamar urte ez dira alferrik pasa.

En castellano

Duela zenbait hilabete, Iban Zaldua Madrilera joan zen Porvenir liburua aurkeztera. Ekitaldia Rafa Reigen etxean izan zen, Hotel Kafka izenekoan. Orain, Donostian izango da bueltako partida. Zaldua donostiarra da (Amarakoa oker ez banago) eta Ernest Lluch Kultur Etxean hitz egingo du Rafael Reig idazlearekin. Aitzakia da Porvenir eta Manual de literatura para caníbales liburuetaz solastea, baina hori, esan bezala, aitzaki hutsa da.

Zaldua ezagutzen nuen, baina ez Rafa Reig. Ez behintzat Público periodikoan egunero Carta con respuesta atalean irakurleek idatzitako gutunei zer nolako erantzunak ematen zizkien leitu arte. Grazia egiten zidan haren idazkerak eta zaletu egin nintzen bolada batez.

Zaletasun hori galdu egin nuen, baina bai jarraitzen dudala, begi batekin bada ere, Hotel Kafkan duen bloga.

Hona hemen, pdf formatuan, DK Literatura programari dagokion ekitaldi honen berri ematen duen txartela. Behean, berriz, bi fenomenoen argazki bana. Pikaro aurpegia du Reig-ek, ezta?

Penatuta nago, ezin izango naizelako joan. Arratsalde horretan bertan operatuko baitute aita belaunetik eta haren ondoan egotea tokatzen da. Ea dena espero bezala ateratzen den, ospitalean eta chez Ernest Lluch.

En castellano

Apirilaren 18an egindako grabazioaren ondoren, eibar.org webgunean daude prest edonork jaisteko moduan TomTom GPSa euskaratzeko fitxategiak. Bertako instrukzioak jarraituz gero, di-da izango duzue euskaratua zuen GPSa.

Nik oraindik ezin izan dut probatu, baina probatu duten zenbait lagunek diote ondo dagoela. Uste dut multinazionalari eskatu beharko dizkiogula sei aparatu grabazioan parte hartu dugun guztiok, TomTom bana izan dezagun (eskatzen ez bada, ez dugu ezer lortuko). Iazko urtebetetze-oparia izan nuen nik GPSa, baina beste marka batekoa da.

Atzo egon nintzen honetaz berbetan, Joxe Aranzabal lagunak deituta, Arantxa Kalzadak Euskadi Irratian duen Amarauna saioaren 8. probintzia tartean. Eskerrik asko bioi gutaz oroitzeagatik.

Hona hemen, Joxeren kortesiaz, aipatu tartea entzungai:

En castellano