Diurtxioren ahotsa

Ba, Inaxik Katekoa dela esango bazuen eta zure gurasoek ere; halaxe jarriko dut nik ere! Mila-mila esker informazioangatik.

Maittagarrixa, bai. Ni Oiartzungo Ahotsen "jefiakin" (Ane Lardi) ibilli naiz morroi batzutan, eta hala izan zan oin dala aste batzu basarririk basarri DVD-ak partitzen, etxiei argazkixak etaratzen eta omenaldirako gonbidapenak luzatzen ibilli nintzanian. Altzira juanda, esan zeskuen ze parajetan zebixan Diurtxio. Hara juan giñan zelaixan zihar, eta astua lotzen topau genduan, txapela barik baiña palillua hagiñetan. Han laga genduan, ugala esku batian eta DVD-ak bestian, loibaren batek zelan ipiñi azaldu eta gero. Galdoseneko tabernara be juan giñan; haxe be ikustekua da gero. Jarriko detsudaz argazki batzu nere blogian, Iturri, zuk ikusteko.

Banekien Diurtxio gaizki zegoela, baina amak esan zidanez oso gaizki dago. Dagoen bezala egoteko, hobe lehenbailehen akabatzea. Ez gara betirako, dedio!

Aupa Mikel. Barkatuko nak atrebentziya; egattuk elkar ezautzen, miño ne erarexkua yazela iruitzen tzik eta hika erantzungo it. Ama oiartzuarra baldin baduk ohittua eongo yaz honezkio ta. Poxa ikarriya eman didak. Oierrek eakutsi zik hire artikulua eta pentsatu re in dit: "ño, gutxinin batek behenik beitu dik gure lana". Ba, nik elkarrizketa arte eniken ezautzen Tiurtzio, eta etzekit berriz beakin eoteko aukera eukiko diteken, baina, pentsatu egin niken: "ña, hurrena bea bakarrik hartu ber dit, honek izango ik bai ze kontatua". Gizon apala izaki, besteei utzi zioken berriketan eta bea ixilik eon duken bi ordutan. Gutxitan hitzein ziken, miño saten ziken hua beti huken interesgarriya. Gizon maittagarriya bai, ez duk arrazoi faltik. Jakin tzak ahotsak-en elkarrizketaren zati bat bakarra ziokela. Hurrengo hiletan beste zatia jarriko yeu. Ta hara nola ttuken gauzak: gaur jakin dit Barraka Oiartzunen ziokela. Arrontin uste niken Irunen ziokela. Amai deittu ziot eta harek esan tzik: "ez ez, Oiartzunen do. Akaso esneketa eta Iruneko joera izango zuten, miño mezeta Oiartzunea tortzin tzin". Ne ama re Gurutzekoa izaki, ezautzen ttu zure familikuak, zue ama re bai. Ta attak e bai. Biak ezautu zuten zue osaba Miel re. Bai zuk ta bai amak Gurutzeko berri geyo jakin nahi bazute, ahotsak-en badozte auzoko elkarrizketatu geyo: Bentetako Urederren jaio eta Maldaburura ezkondutako Inaxi Irastortza Artola eta berez Ameztoi baserria, baina Oiartzunen Seastarrene edo Kuatrone bezala ezagutzen den baserriko Maria Jesus Enbil Urdanpilleta (ne ama). Eta asmua yeu, datorren urtean edo, elkarrizketa geyo itteko, beraz, Barrakakoak hautagaiak izan daitezke. Sango nak. Mila esker eguna alaitzeagatik.

Bai arrazoia daukazu bai, harrigarria da, batere eskola ez duten gure xahar hauek esaldi bakarrean gordetzen duten filosofi osoa. Hauek bai badakitela zer den bizimodua! Aizu, Iturri, oraintxe konturatu naiz gauza batetan esku bat bota diezadakezula: hizlari bat Irungo Kateakoa -Ureder baserrikoa- da eta probisionalki Bentetakoa dela jarri dut, baina, norbaiti galdetu behar nion ea ofizialki nola den Ventas euskaraz. Oiartzungo toponimia erabili dugunean udalak onartutako zerrenda hartu dugu irizpide gisa. Bat hartzeagatik eta bakoitzak bere erara ez jartzeagatik, nahiz eta beti bezala, askotan niretzako ez oso gustukoenak izan. Kanpoko toponimiarekin ez dugu irizpiderik jarri, berez ofiziala jartzea litzake egokiena, baina ez dakit seguru: zein da ofiziala Landetxa? baina hori inork gutxik erabiliko du ezta? Bertako jendeak nola deitzen dio bere auzoari, Katea? Galdera bakarrean: zuk nongoa dela jarriko zenuke Urederreko Inaxi? Mila esker.

Kaixo:

Lehenik eta behin, eskerrik asko bioi, Oier eta Ane. Oiartzungo hizkera erabat ezaguna egiten zait, baina kostata hitz egiten dut nik hika (bost urteak bete arte euskara nuen hizkuntza bakarra; gero, galtzear izan nuen).

Lan ederra egin duzue, Ane, ederra benetan. Badakit beste zenbait tokitan ere ederra egin dutela. Proiektu honen berri, duela urtebete-edo izan nuen Asier Sarasuak kontatua. Saiatu nintzen Irungo Katea aieka horretan (Ventas auzoa, baina nik ezin diot Landetxa deitu) hiztunak topatzen, baina ezinezkoa izan zitzaidan (gutxitan ibiltzen naiz jada inguru hartan).

Zergatik alde horretan? Ventasko kuartel horren aldamenean jaio eta 24 urte pasa nituelako Lekunberri baserrian. Bertakoa da aita eta ama, berriz, Barraka baserrikoa. Baserri hau, amarena, Oiartzungo terrenotan dago, baina Irungo mugan. Aizabe, Altzi, Txirripa... eta beste batzuk bezalaxe. Tximista, Tximista-Berri eta Zurrunbilo, berriz, Irungoak dira.

Baserria jada ez da familiarena (zerrikeri galanta egin ziguten, baina hobe alde batera uztera kontu hau), baina nik haurtzaroa bertan pasa nuen ere. Familiako biloba zaharrena nintzen eta primeran tratatzen ninduten amona Joakinak, izeba Joxepak (amonaren ahizpa), osaba Bautistak eta osaba Migelek. Zoritxarrez, denak hilda daude jada.

Diurtxio gizon aski zintzoa da. Osaba Migelen laguna zen eta beti gogoratuko dut tanatorioan egin zion despedida: "Goorra hintzen, Miel, baina hi baino goorragua etorri duk".

Bilaketa azkar batean, udalaren webguneanVentas auzoa da aipatzen den izena.

Kaixo Ane:

Ofiziala zein den ez dakit. Baserritarrei galdetzen badiezu, inork ez dizu esango Landetxakoa dela. Orain, kaletarrei galdetuz gero, Landetxakoak direla esango dizute.

Ureder baserriko Inaxik, seguruenik, Katekoa dela esango luke. Nire gurasoak ere Katea esaten zioten (auzoaren erdialdera jo behar zutenean, "Katera noa" esaten zuten, adibidez).

Nik inoiz ez dut Landetxa esaten: Ventaskoa naiz esango nuke, Kateakoa esanik inork gutxik ulertuko baitu

Ez dakit zalantzak argituko dizkizudan, Ane