Harrikadak

Dear JOR,

Zure heriotzaren bederatzigarren urteurrenak (apirilaren 28an) zuk 2005ean idatzitako hainbat testu, batez ere zutabeak, berrirakurtzen harrapatu nau.

Gabonen aurretik hasi nintzen.

Hasiera batean, aurkezpenak, hitzaldiak eta bestelako testu batzuekin. Irakurri eta  etiketak jarri nizkien, baita gaztelaniazko Wikipediako loturak. Batzuetan zalantzak ditut gaztelaniazko Wikipediaren loturak onenak ote diren hainbat gauza testuinguruan jartzeko garaian, baina ez dut irtenbide hoberik topatu, denboran zehar bere horretan zutik mantenduko diren guneak behar ditudalako.

Gero zutabeetan barna murgildu nintzen. Etiketen hodeian bistadizo bat botaz gero, potoloena el_mundo da (egunkari horretan argitaratutakoak). Oraintxe bertan 1.600 artikuluk dute etiketa hori, baina, aste batzuk barru dena amaitutakoan, 1.700dik gora izango dira. Kontuak gaizki atera ez baditut, zuk idatzitako 4.500-5.000 testu egongo dira webgunean.

El diario de un resentido social (1.146) eta Apuntes del natural zaharrak -hau da, 2006koak baino lehen argitaratutakoak- (915) igotzeko orduan, hainbat kideren laguntza izan dut (Maria Zeta, Pablo D, Samuel Q, Luis D, Pako B, Ane O....).

Tardofelipismoa (ia 300 testu) eta aznarismoa (ia 400) bidean utzi ondoren, orain zapaterismoan murgilduta nabil (etiketa txikiagoa da). XX. mendearen bukaeran eta XXI.aren lehen hamarkadan Rajoyren muturra jada ezaguna zen eta gaur egun ere hortxe dirau, Moncloa aurretik hilotz politikoak nola pasatzen diren ikusten. Oraingoz.

Aurreko batean GALekin gogoratu nintzen (ia 100 artikulu) eta datorren aste bukaeran agur esatera doan ETAren txanda da (bikoiztu egiten du, baina oraindik sailkapena amaitu gabe daukat).

Euskadi eta Euskal Herria asko ageri da, baita Katalunia ere. Ustelkeriari buruz eskainitakoa ere ez da makala, baina behintzat musika dugu lagun.

Behin baino gehiagotan esana daukat: bi gauza bilatzen dugu honekin guztiarekin.

1.- Webgunean dauden gauzak txukun egotea.

2.- Zure heriotzaren hamargarren urteurrena betetzerakoan (2019ko apirilean) zuk idatzitako 100 bat artikulu biltzen dituen liburua izatea esku artean. Oraingoz egina daukadan aurre hautaketak 600dik gora testu ditu.

Feministak, pentsiodunak eta langile batzuk kalera ateratzen diren egun hauetan, asko gustatu zait zure auzoko Pepe, fruitu lehorreko dendariaren erretratua. Lastima haren heriotzan egin behar izatea.

Azken finean, badagoelako jende asko soilik bere heriotzaren egunean agertzen dena paperetan. Eta ez beti.

Besarkada estua, Javiertxo.

@iturri

JOR, 9 años, este texto en castellano

Zain gaude: senarra emazteak proba amai dezan; ama-semeak senarra (aita) kontsultatik atera dadin; bi gizonezko 40 urtetik gorakoak telefonoari begira, norbaitek beren izen-abizenak ahoskatu arte itxoiten; ni haiei eta paretik pasatzen diren guztiei begira.

Halako batean, erizainak nire izena esan du.

Sartu naiz gela batera. Arropa erantzi eta proba egiteko beste batzuk jantzi. Gerritik gora biluzik. Esfortzu-proba egiteko hainbat tramankulu ipini eta sare elastikoa dena bere tokian egon dadin.

Erizainak medikua abisatu du eta hau bi ikasle gazterekin sartu da gela txikira.

Zinta abiatu eta hasi da proba.

Halako batean, keinu bat egin eta hitz batzuk esaten ditu medikuak ahopeka, gazteei begira.

Jarraitzen dugu aurrera eta, behin nire bihotza taupada maila batera iritsitakoan, amaitutzat ematen du proba medikuak.

Galdetzen diot ea dena normal joan ote den.

«Zure medikuak esango dizu, baina itxuraz positibo faltsu bat egon da». Bere ustez, makina ez dago behar den bezala.

Ea zer egin behar dudan orain, galdetu diot. «Beste proba bat egitea eskatuko du zure medikuak».

Ostiralean dut hitzordua.

Autobusean irakurri dut txostena. Falso positivo dio.

P.S.: ez zaituztet larritu nahi. Proba arrunta izan da. Lasai, beraz. Grazia egin zidalako kontatzen dut, baina egia esateko orain ez dit batere egiten, zeren beste proba bat egin beharko didate eta.

Falso positivo, este apunte en castellano.

Aurreko batean musika maite zuen lagun bati buruzko zutabe hau irakurri nion Ortizi: El grabador pirata.

Ez dakit nor den tipoa, ez dakit bizirik ote dagoen (Javier baino zaharragoa omen zen eta testua 2002koa da) eta ez dakit non zeukan denda.

Idatzian Javierrek aipatzen du lagunak Ava Gardner-ekin egoteko (eta hitz egiteko) aukera izan zuela.

Are gehiago, grabatzaile piratak galdetu omen zion aktoreari ea zeintzuk ziren bere kanta kuttunak. Izenburu batzuk bota omen zizkion eta tipoak kaskoan gorde, etxera joan eta bertan zerrenda egitea lortu. Lagunei eta konfiantzazko ezagunei disko horren kopiak oparitzen zizkien.

Horietako bat Javierrek eskuratu zuen 2002ko bisita hartan.

Ortizek izenak aipatzen ditut, baina ez kanta eder haiek: Louis Amstrong, Rosemary Clooney, Ella Fitzgerald, Nat King Cole, Carmen McRae, Chet Baker, Billie Holiday, Frank Sinatra…

Zutabearen bukaeran SGAEri mandatutxoa bidali zion.... Eta SGAEk enbidoa jaso. Gutuna Fernando Neira musika-kazetariak sinatu zuen, garai hartan erakundearen prentsa burua zenak.

P. S.: galdetuko diet Ortizen gertukoei zeintzuk diren kanta horiek. Lortuz gero, hementxe jarriko ditut.

P.S. bis: orain ulertuko duzue zergatik Ruper Ordorikak Lutxo Neira esaten dion bere baxu jotzaileari.

Las canciones favoritas de Ava Gardner, este apunte en castellano.

2021eko urriaren 15eko eguneratzea. Irakurle argentinar batek (Pancho Ramos) zerrenda helarazi zigun duela gutxi. Hona hemen irudia eta Spotify-n sortu dudan Ava Gardner-en kuttunak izeneko zerrenda (The Real Thing, Carol Sloane falta da, Youtube-n entzun dezakezue).

Internet-en bilaketa egin eta laster aurkitu nituen tokia, ordua eta eguna: martxoak 22, 18:00etan Orona Fundazioak Hernanin duen auditorioan. Jaime Izquierdo eta Jakoba Errekondoz gain, Ibarretxe lehendakaria eta Iñigo Marquet (Orona Fundazioa), azkena aurkezle lanetan. Interesgarria zirudien. Eta hala suertatu zen.

La gestión creativa del cabreo liburuxka bat da, tamainaz, eta di-da irakurtzen da. Baina seguruenik irakurketa gehiago merezi dituen horietako izan daiteke. Duen gauzarik onena da, zalantzarik gabe, planteamendua bera. Ez da autolaguntzarako liburu horietako bat. Ondoren bi ordu polit laburtu nahi dituen kronika.

Ibarretxe

Esaldi biribila bota zuen hasteko: «Euskal gizartea gutxi teorizatu eta are gutxiago idazten duen gizarte bat da».

Pentsiodunen manifestazioak aipatu zituen: entrenatuta, ohituta daude. Bere garaian, adibidez, protestan atera ziren kalera altzairugintzaren ekoizpen sistemaren suntsipenaren kontra.

Urakanen suntsipen sortzailea ere aipatu zuen eta Kariben herri taínoetan urakanak ez duela konnotazio txarrik: gure San Joan suak duen papera jokatzen dutelako.

Oso haserrealdi gutxi izan dituela gaineratu zuen. Adibidez, lehendakari garaian (ez euskal herritar guztiona, 2/3ena soilki, herrialdearen zatiketa administratiboa dela eta) alde batera utzi zituela afari ofizial guztiak (2 edo 3 kenduta). Gauero familiarekin afaltzen zuela eta egunaren errepasoa egiten zuela elkarrekin. Horrela, biharamunean pisurik gabeko motxila soinean ekiten ziola egunari.

Madrilera estatu politiko berria aurkeztera joan zenean, bere kontra irain mordoa erabiltzen saiatu zirela, baina ez zutela lortu, berari bost axola zitzaizkiolako.

Horrela amaitu zuen hasierako hitzalditxoa: «9 urtez logela izan nuen Ajuria-Eneako gela hartan utzi nuen motxila eta orain ikertzaile soziala naiz».

Jakoba Errekondo

Gazta baten erruz zela Jaimeren laguna: «gazta bat da Euskal Herriaren laburpena». Galdera-erantzunen txandan heldu zion berriro esaldi honi.

Irakurri zuenean liburua oso ona iruditu zitzaiola. «Konturatu nintzen haserrealdi kolektibo bat kudeatzen ibili naizela». 23 urte pasa zituelako Zerainen lanean, bertako jendea itzelezko haserrealdi baten kontra altxatu zenean:

1.- Erakundeen kontra: politikari eta akolitoen kontra. Herri guztia batu egin zen alkate frankista bati aurre egiteko.

2.- Elizaren kontra: apaizak gurutze bat ebatsi eta Elizbarrutiko Museora eraman zuela. Herritarren presioari esker, gurutzea herrira itzularaztea lortu zuten.

Ondarearekin hasi ziren, eskola errekuperatu, liburutegia eraiki... dena inkontzienteki. Herri eta landa jakintza errekuperatu eta nortasuna landu zuten.

Pentsatu zuten ondarea eta turismoa uztartzeak lanpostuak sortzen lagunduko zuela. Hori berritzailea zen 1994an. Inkontzienteki egiten zutena kontzienteki egitera pasa ziren.

Hirugarren hanka proiektu sozio-ekonomikoa sortzea izan zen. «Kultur paisaia gisa izendatu genuen». Ez daudelako parke naturalak, kultur parkeak baizik; izan ere, Euskal Herrian ez baitago ezer naturalik eta kultura lurraldearen gakoa da (ez Victoria Eugeniakoa, ezta Kursaalekoa ere).

Kultura eta sormena: egile bat aipatu zuen zioena kulturak balio duela problemak konpontzeko eta baita Eduardo Galeanoren esalda famatua: «jende txiki askok, toki txikietan, gauza txikiak eginez, alda dezakete mundua».

Haserrealdien kudeaketak balore terapeutikoa du (adibide gisa, baratze-terapia) eta bi hitz esanez amaitu zuen:

1.- Grina: behar-beharrezkoa.

2.- Autoestimu kolektiboa: komunitate gisa.

Jaime Izquierdo

Gonbidapena eskertu ondoren, haserrealdiei buruz gutako edozeinek dakiguna zekiela berak (geologo gisa aurkeztu zuen Marquet-ek). Aldea zen berak zekiena liburu batean bildu zuela terapia modura.

Lau bideo ikusi genituen:

1. -Jesús Gil Compostelako direktibo bat kolpatzen Espainiako Futbol Profesionalaren Ligaren atarian kazetariz inguratuta.

2.- Nadal-Berdych tenis partida baten zatia: epailearekin haserretzen da Nadal bere ustez hark ez duelako arrazoirik, baina amorru hori bideratu eta hurrengo jokaldian tantoa irabaztea lortzen du.

3.- Labordeta Espainiako eskuineko parlamentariak pikutara bidaltzen Kongresuan.

4.- Barrabiletako minbizia atzemateko kanpaina batean Míchel-Valderrama istiluaren erabilera.

Liburuaren making of-ari heldu zion. Ideia Tenerifeko La Laguna Unibertsitateko lagun bati (Juan Nany Sánchez García: Ekonomiako irakasle emeritua) entzun ziola 2012ko hitzaldi batean: «beharrezkoa dugu haserrealdia modu sortzailean kudeatzea».

2016an, «asko haserretu nintzen: funtzionario publikoa naiz, baina gehiago naiz publiko funtzionario baino; aldiz, Administrazioa gehiago da administrazio, publiko baino».

Lagunari baimena eskatu ziola ideia garatzeko eta La Orotavan (Mamion) elkartu omen ziren lagun batzuk 2016ko apirilaren 9an: inor ez zen emozioen alorreko profesionala.

Bilera hartan konturatu ei zen haserrealdiak ondo maneiatu izan zituela eta hausnartu zuela garai hartakoa zergatik kudeatzen zuen hain gaizki.

«Haserrealdia aldaketaren pizgarri da eta aurkikuntza handi guztien aurretik dago».

Ideia positiboek ez dute kudeaketarik behar: gozatu egiten ditugu. Baina haserrealdiak bai maneiatu behar ditugula.

Gainera, haserrea energia mota bat da.

Kanarietako topaketa hartan parte hartu zuen baten (Felipe Siberio) esaldia azpimarratu zuen: «haserrealdia soilik erabiltzaile mailan ezagutzen dut».

Liburuan 6 haserre-mota identifikatu ditu Izquierdok:

1.- Kapritxozkoa: haurrena, baina baita heldutasunik gabeko helduena ere.

2.- Erreflexu modukoa: norberak egiten dio kalte bere burua arreta gutxiz aritzeagatik.

3.- Tratu txarren ondoriozkoa: norbaitek eragindakoa.

4.- Ausazkoa: gaixotasun bat, adibidez.

5.- Estimu gutxikoa: desamodioa.

6.- Kausazkoak: kolektiboak.

Kultur elementuaren gehitzea

Marquetek galdegin zien kulturak eta lurraldeak jokatzen duen paperari buruz. Ibarretxek erantzun zuen baietz, bazutela eraginik eta Mandela, Gandhi edota puri-purian dagoen Kataluniako egoera aipatu zituen. Euskal herritarrei buruz, zera gehitu zuen: «Ez dugu maite zaitut esaten inoiz hemen». Izquierdoren lagun japoniar batek dioela haiek barrura begira haserretzen direla.

Natura vs. kultura aritu ziren: Errekondok errepikatu zuen berak natura baino kultura duela gustuko, erabat mendean hartutako ingurua delako, kultura. Babestutako naturguneen kontra hitz egin zuen Izquierdok: ez dira guneak (lurraldea eraikitakoa da), ez dira naturalak eta ez dira babestuak (garatu behar dutelako).

Genero ikuspegia

Entzule batek galdetu zion ea genero ikuspegiaz hausnartu ote zuen haserreak aztertzeko orduan. Lau bideoetan gizonezkoak zirela protagonista, adibidez. Amaitu zuen esanez emakumeak jendaurrean haserretzeak ospe txarra duela.

Izquierdok kritika kontuan hartuko duela esan zuen (ez omen zen lehen aldia) eta ikuspegi hori 3. edizioan sartzen ahaleginduko dela. Hori bai, esan zuen emakume batzuk agertzen zirela liburuxkan.

Gaineratu zuen emakumeek guk baino arrazoi gehiago dituztela haserre egoteko eta, beraz, haserreak maneiatzen hobeak direla.

Era berean, Ibarretxek esan zuen gizarte matxista dela gurea eta emakume haserretu baten estereotipoa histerismoa dela, baina haserre dagoen gizon bat gizaseme serioa dela. Emakumeak azkarragoak izan direla beti, ohituago daudelako. Aiton-amonak aipatu zituen: aitona ganaduaz arduratzen zen bitartean, amona gainerako guztiaz arduratzen zela eta horrek suposatzen zuela haserreen %90a kudeatu beharra.

Beste emakume batek esan zuen bera tximino baten moduan haserretzen zela, baina emakumeek, gainera, besteen haserrealdiak kudeatu behar dituztela eta horrek garrantzia duela. Ibarretxe, irribarrez: «Oso ona da, egia delako».

Errekondok esan zuen landa-eremuan emakumeenak direla baratzeak eta hori ez dela esaten, itxuraz gizonek egiten dituzten gauzak direlako garrantzitsuak.

Jakobaren gazta

Gazta bat egitea industrializazio prozesu guztiaren metafora dela. Kanpora (ekitaldi publikoetara) doanean, beti entzuleriaren artean gazta banatzen duela, entzuleak bereganatzeko: gaztaren zaporeak lortzen duela, aho-sabaitik berehala iristen baita burmuinera.

Amaiera: «Etorkizuna ez da torloju bat: gazta diferente asko egitea baizik».

Jende nagusiaren esku ezkerra

Aiton batek, euskaraz, esku ezkerraren garrantzia azpimarratu zuen gauzak maneiatzeko orduan. Egileak erantzun zion jende nagusiak gazte jendeak baino ahalmen handiagoa duela arazoak bideratzeko, askoz ere gehiago erabiltzen dutelako ezker eskua.

Anekdota: desagertutako bi aleak

Ekitaldia hasi baino lehenago, gizon bat jaitsi zen eta mahai batean zeuden bi ale hartu zituen. Hau da, edozein aurkezpenetan liburuak saldu eta egilearen sinadura eskuratzeko egoten diren postu horietako batetik.

Nire talaiatik iruditu zitzaidan aleak hartu zituela aintzat hartu gabe ordaindu behar zirenik. Postuaren ardura zuen laguna biratu zen segundo batean hartu zituen.

Ekitaldia bera amaitu zenean, Izquierdok mahaira begira esan zuen hantxe genituela liburu ale batzuk salgai. Jokaldiaren protagonistari begiratu nion haren erreakzioa ikusi nahi nuelako. Beste lagun batekin, emaztea seguruenik, zerbait komentatu zuen.

Jaitsi, ale bat erosi eta zain egon nintzen. Bikoteak alde egin zuen itxuraz kontzientzia txarrik gabe edo, auskalo, agian lotsatuta. Zalantzaren tartea utz diezaiogun haren mesedetan.

El cabreo como motor de cambio, este apunte en castellano.

Kontatu zidatenaren arabera, etxea bota behar dute eta auzoko neska-mutikoak sartu-irtenean dabiltza. Are gehiago horrelako paperak agertzen badira.

Hauxe testua, izena bai baina abizenaren inizialak soilik jarriz:

«Amigo Manzanas Te agradecere y siempre que sea factible le facilites a los portadores Teodoro CM y Maria AC ambos vecinos mios los
cuales tienen interes por entrevistarse en la valla con una sobrina el domingo dia 22
Un abrazo y agradecido
Pablo P H
Sargento de la Guardia civil
20-10-1950»

Pasa den igande arratsaldean Elizatxo hiribidean dagoen gasolindegian geratu nintzen autoaren depositua betetzera. Bertatik atera nion argazkia etxeari.

Orduan ere gaztetxo batzuk zebiltzan bueltaka.

2018ko abuztuaren 2an 50 urte beteko dira ETAk bertan Melitón Manzanas hil zuenetik. Burgosko prozesuan epaitu zituzten.

Oso tipo gorrotatua izan zen Gipuzkoan Melitón. Adibide modura, hona hemen Javier Ortizek idatzitakoa Melitoni 2001ean terrorismo biktima gisa emandako domina zela eta ez zela.

Ez dakit etxe horretan zer egongo den oraindik, baina zalantza bat daukat: historiagileren batek ikuskatuko ote duen bertan zegoen dokumentazioa.

Las tarjetas de Melitón, este apunte en castellano

Apirilaren 15eko oharra: lerro hauek Jaurlaritzako Kultura Ondare zuzendaritzako jendeak irakurri zituen. Jestio batzuk egin dituzte eta, dirudienez, etxean ez dago inolako paperik: familiak dena hustu omen zuen. Eskerrik asko ahaleginagatik.

Gaur martxoaren 9a da. Atzoko ajea izango dugu, baina badira gai batzuk planteatzeko.
🔹Gizonok, atzokoa ikusita zer egin behar duzue hemendik aurrera? Zer pausu zaudete emateko prest? Zer aldatuko duzue? Ezin duzue orain arte bezala segi.
Zuek ere zutitu behar duzue!

— leire narbaiza arizmendi (@txargain) 2018(e)ko martxoak 9

Leire Narbaiza Arizmendik (aka @txargain) bota zuen galdera biharamunean.

Gaur irakurri dut Ana Malagon Zalduaren (aka @samuraitasuna) Anaien bailarak izeneko zutabea Berrian. Bukaera:

«Enpresa edo hitzaldi batera joaten naizenean, ikusten ditudan emakumeak zenbatzen ditut. Koloreko jendearekin ez naiz saiatu ere egiten. Azkar amaitzen da zenbaketa eta ez greban daudelako edo matematiketan torpea naizelako (banaizela). Goi karguetan gorbatak zenbatzen jarri garenez (Arantxa Tapia, Pilar García de Salazar edo Ainhoa Aizpuru gizonez inguraturik agertzen diren argazki erakusketa bat antolatzekotan nago), galde diezaiogun geure buruari edozertarako ingeniariak eskatzen dituen makina-erramintalandia honetan ikasgela eta lantoki pluralak ote ditugun. Lan baldintzak berdinak ote diren. Errespeturik ba ote dagoen. Ez ote ditugun guk ere anaien bailarak, eta hala bada (eta hala da) zer egingo den hori aldatzeko. Zerbait egin beharko delako. Diot.»

Martxoaren 8an kultur munduko prentsaurreko batean egon nintzen, emakumezko lankideek planto egin zutelako. Denak gizonezkoak mahaiburuan: ez inork planto egin zuelako. Kazetari bakarra entzule, emakumea. Entzule gehiago bazeuden, baina denek zerikusia zuten agerraldiko gizonekin.

Hasi aurretik, komunikatu batean, kultur eremuan zuzendaritza roletan dagoen kristalezko sabaia salatu zen.

Anak aipatu bezala, begiratzen nien bost gizonezko horietatik lauri: denak zuriak, 50etik gora.

Paperak dena aguantatzen du.

Ez espero gehiegi, Leire eta Ana.

Kasualitatea edo beharra, egun hauetan Egunsentiak alperrentzat, Andoni Tolosa Morauren amaren galtzeimer prozesua kontatzen duen diskoarekin nabil bueltaka.

Ireki parentesia. Irakurri Gorka Erostarbek eginiko elkarrizketa hau: «Gustura joango naiz zahar etxeetara ere». Itxi parentesia.

Kanta batek harrapatu nau, Mina izenekoak eta errepika honek:

Munduko min guztiekin

zerrenda bat egingo dut

gero buruz ikasteko

Beldurrari tarterik

inola ere ez uzteko

morfinarik ez hartzeko

aldez aurretik.

Kanta hau entzuten ari nintzela erabaki dut apunte labur bat idaztea bihar betetzen direlako bost urte aita hil zenetik.

Orduan hauxe idatzi nuen: Azkenean, attak eskapo egitea lortu zuen. Bertan aitaren eta Fleya Ugalde lagunaren heriotzak aipatzen nituen.

Hainbat lagun eta erakunderi eskerrak emateko beste apunte hau idatzi nuen: Bere tokian egon direnak (jendea zein erakundeak).

Azken apunte honetan Patxi Lurrak utzitako komentario hau: «Ia bost urteko ibilaldia... Buzzin' in my head: "Bide luzea" (Petti)». Musika beti presente.

Ondo baino hobeto gogoratzen ditut azken sei egun horietako bi une.

Anarik Victoria Eugenian, 2013ko otsailaren 23an, eman beharreko kontzertura joateko sarrerak genituen. Dena salduta zegoen. Hara joan beharrean, Irungo ospitalera joan nintzen gaua pasatzera. Ospitaletako gau horiek!

Otsailaren 28an, berriz, goizean goiz gimnasioan nengoen. Anaiaren deia jaso nuen, 8ak aldera. Oso gaizki zegoela. Hilzorian. Dutxa azkarra. Amaren bila joan.

Eta ospitalera joan agurra emateko.

Dedio! Ze pena!

Cinco años desde que escapó, este apunte en castellano.

Abuztu amaieran, Booking.com-en bidez Istriako Poreč herrian hartu genuen ostatu. 60 urtetik gorako gizon bat genuen zain. Gaztelaniaz hasi zen, atzerriko doinuaz: «¿Ustedes son vascos, no?». Guk baietz.

Iturria: Wikipedia. Egilea: Hobe. Domeinu publikoa.

Kontatu zigun aita donostiarra zuela eta, Gerra Zibilaren ondorioz, Kanadara joan zela ihesi. Halere, lehen ideia Australiara joatea omen zen, baina ez zegoen lekurik. Hurrengo ontzia Kanadara zihoan eta han igo zen gure gizona.

François G.-k québécois gisa aurkeztu zuen bere burua. Duela hamabi bat urte etorri zela Kroaziara, Kanadan ezagututako emazte kroaziarrarekin batera.

Zergatik? Kanadan denak ondo baino hobeto funtzionatzen du, baina sei hilabete jarraian paisaia elurtuei begira egotea nekagarria dela. Lehen ez zela horretaz konturatzen, merkataritza-ontzietan zebilelako munduan barrena.

Aipatu nion bere abizena oso ezaguna dela Donostian, establezimendu batengatik. Ez dela hemen inoiz egon.

Istriatik gertu Bilborako hegaldi asko izango zituela, nik. François-ek, berriz, ea 80ko hamarkadan Oiz mendiko abioi istripuaz gogoratzen ote nintzen. «Bai, noski». Ba berak tiketa zuela hegaldi horretarako, baina bezperan gehiegi edan eta ez zela garaiz jaiki. Irratia piztu eta istripuaren berri izandakoan, 24 ordu pasa omen zituela «zombie» bat bezala.

Biharamunean enpresara deitu zuenean, haiek hildakotzat zutela erantzun ei zioten. «Batzuetan edatea ez da hain txarra», bota ziola enpresako ordezkariak. Oporraldia hamabost egunez luzatzeko esan zioten, izua pasa bitartean. Azkenean hiru hilabete behar izan zituela bere onera bueltatzeko.

Irailaren 3an elkar ikusi genuen berriro. Pagatu behar genion azken zatia eta 50 kuna eman genizkion Donostian lehen tragoa gure kontura hartzeko. Ez dakit hona etortzerik izan ote duen.

Bidaiako etxerik onena zela esan genion. Saldu egin zuela, hark. Baina beste etxe bat duela barrualdean alokagai, Frank about Croatia gunean.

Apunteak bidaiako koadernoan idatzi aurretik, sarean murgildu nintzen eta orduan konturatu gure Frank/François erreferentziazko blogari dela Kroazia bisitatzeko garaian, Vera bikotearekin batera.

Amaitzeko, beste kasualitate bat: apunte hau argitaratu dut Oiz mendiko abioi-istripuaren 33. urteurrenaren bezperan. 1985eko otsailaren 19an izan baitzen.

El bloguero «donostiarra» que escribe sobre Croacia, este apunte en castellano.

Noizean behin euskaraz gustura irakurritako elkarrizketak itzuli eta gaztelaniazko blogean jartzen ditut. Gaur horixe bera gertatu zait Ikerne Zaratek Alberto Muñagorriri Oarsoaldeko Hitzan eginiko honekin: «Elkarri entzun behar diogu, aspaldi egin ez dugun zerbait da» (gaztelaniaz, hemen: Una entrevista de Ikerne Zarate a Alberto Muñagorri).

Azken bolada luze honetan, urrutitik jarraitzen dut komunikabide nagusienek kontatzen digutena, baina badakit Alberto Muñagorri hainbat tokitan agertu dela azken hilabeteetan bere esperientzia kontatzen.

Irunen eta Eibarren ere egon berri da Muñagorri jendaurrean, Gogora Institutuak antolatutako ekitaldietan. Ostikoaz aparte, berari buruz gogoan dudan beste gauza bat da Irunen 80ko hamarkadan jokatutako San Pedro txirrindularitza lasterketa batean omenaldi xumea egin ziotela. Buruak gorde duena da taula gainera igo zela eta bertan lore sorta bat eman ziotela, baina agian ez zen horrela izan.

Ikernek eginiko elkarrizketan asko gustatu zait amari eskainitako pasarte hau:

«Irakurtzen zizkidan ipuinak, eta horietako bat, Altxorraren uhartea irakurtzen ari zela, kontatu zidan hanka moztu zidatela. Nik ez nuen sinistu. Egun batean, ordea, izara altxa, begiratu, eta egia zela ohartu nintzen. Amak orduan esan zidan asumitu behar nuela gertatutakoa, bizitza osoa horrela eman beharko nuelako. Bi aukera nituen, etxean baztertuta gelditu, edota gertatu zitzaidana gainditu eta neukanarekin bizitzen jarraitzea. Hamar urteko umea nintzen eta bizitza osoa nuen aurretik. Amak lan handia egin du gorrota ez nezan, konplexurik izan ez nezan, egin nahi nuen hura guztia egiten saiatzeko eta hanka, begi bateko bista galdu izana, eta atentatuak eragin zizkidan beste kalteak ez izateko oztopo. Amagatik izan ez balitz, ez nintzateke egongo ziurrenik gaur hemen zurekin hitz egiten.»

(...)

«Amak transmititutako indar horri esker bizitza erabat normala egiten dut.  Oraindik orain askotan esaten dit ez dakiela nondik atera zuen indarra.»

Argazkia: Oarsoaldeko Hitza.

Abuztuaren 6ko eguneratzea: Bost hilabete baino gehiago eman nituen nire patrikako telefonoan (pertsonalean) WhatsApp aplikaziorik gabe. Uztailaren erdialdean berrinstalatu nuen.

Urte hasieran irakurri nion Jorge Campanillas adituari WhatsApp erabiltzeari uko egin ziola: «He dejado de usar WhatsApp porque te acaba por controlar hasta las rutinas de sueño».

Paragrafo hau adibidez:

«Sí, lo he hecho por dos cuestiones. La principal es la cantidad de datos nuestros que están manejando. Quizá la gente no lo tenga presente en el día a día, pero WhatsApp es propiedad de Facebook. Estamos hablando de la misma empresa y, aunque ellos digan lo contrario, el trasvase de datos de una a otra es incesante. Quizá a mucha gente no le parezca preocupante, pero creo que también hay mucho desconocimiento y una falsa sensación de seguridad. Todos nos quedamos con que WhatsApp cifra las comunicaciones. ¡Es que solo faltaba! A la gente le parece suficiente con que nadie sepa lo que está diciendo, pero eso es lo de menos. A Facebook lo que menos le interesa es la conversación. ¿Qué le importa lo que hables con tu madre? El problema es que Facebook sabe quién es tu madre, cuándo os conectáis... pueden llegar a saber mucho más de lo que pensamos. Conocen hasta nuestros hábitos de sueño. Saben que lo último que hacemos antes de ir a la cama es mirar WhatsApp, y que es lo primero nada más levantarnos.»

Irakurri nuenean pentsatu nuen agian nik ere antzeko zerbait egin behar nuela, baina beste kontu batzuekin liatu egin nintzen eta bere horretan geratu zen dena.

Hori bai, telefonotik desinstalatu nuen Facebook aplikazioa eta, gogoratzen naizenean, begiratzen dut ze berri dagoen, baina soilik ordenagailu baten aurrean jartzen naizenean.

Egun batzuk pasa ditut kanpoan eta gaur hasi naiz berriro lanean. 50 urte beteko ditut aurten eta txantxetarako uneak pasa dira jada. Behin Garbiñe Biurruni entzun nion bezala, orain «libre xedatzeko herenean» sartu garenez, gauzak serio-demonio egin behar dira.

Beraz,

1.- WhatsApp telefonotik kenduko dut.

2.- Instagram erreminta ere ez dut erabiliko.

3.- Facebook jarraituko dut erabiltzen, baina soilik ordenagailuan.

Ikusiko dugu zer gertatzen den.

P. S.: hauxe da Instagram-era igo dudan azken argazkia.

Pasa la vida. #playadelasamericas https://t.co/qhXpcYdbGJ pic.twitter.com/2nN8lZIGCE

— Mikel Iturria (@iturri) 2018(e)ko urtarrilak 30

El día que eché a Facebook de mi teléfono, este apunte en castellano