Markos Zapiain

Txema Garcia-Viana “Kartxi”ren hiru nobelak daude historiako garai zehatz batean kokaturik: “Triangelu Hautsia” Bilintxen karlistadan, lehenbizi Gipuzkoan eta mamia Venezuelan; “Balatza. Tximistaren Alaba” berriz frankoen aurkako Orreagako erasoa baino lehen; eta “Sei Lore” azkenik joan den mende bukaerako Bilbo eta Afganistan hitsetan.

Baina nobela bakoitzaren kolorea desberdina da: “Triangelu Hautsia” abenturazko kontakizun errealista samarra duzu, hegoamerikako mitoek zipriztintzen duten arren; “Balatza” ostera fantastikoa da funtsean (amaieran euskaldunak adiskidetuta erakusten ditu); eta “Sei Lore”n nobela beltzen errealismo gordina dabil batik bat.

Nobela horietan altxorra bilatzen da beti: “Triangelu hautsia”n Maria Mistel umezurtzak Martin Agirreberri medikua erabiliko du Basque pirataren altxorra aurkitu guran; Balatzak Aitorren makila du helburu; eta Julia Montilla Markos Gorriti detektibe mozkorraren bidez ahaleginduko da begien eritasunak sendatzeko erabil litekeen formula eskuratzen.

Ohikoa dirudi, protagonistaren zeregin nagusia altxorra bilatzea izateak.

Ordea, baditu Garcia-Vianak ezaugarri bere-bereak:

Aurrena, altxorra ez da bat eta bakarra, baizik sakabanatua. Halatan, altxorra aurkitzea lehenbiziko urratsa izango da soilik; gero zailena etorriko da, hots, barreiatua elkartzea: Maria Mistelek tximinoek harat-honat darabilten altxorra batu beharko du; Balatza Tximistaren Alabak aldiz Aitorren makilaren bidez eta Anabas zatitzaile maltzurraren aurka euskal leinuak beharko ditu bildu; eta azkenekoz Juliak begiak sendatzeko formula bildu nahiko du, sei loretan baitago zatitua, eta loreetako batzuk lagun traidoreek dauzkate bereganatuta.

Hurrena, altxor barreiatua batzeko oinarrizko bultzada emakume batek emango du beti, Maria Mistel, Balatza eta Julia Montillak, eta ahalegin horri alaba diren aldetik ekingo diote gainera, aitarenganako fideltasunak bultzaturik, aita hilarenganako fideltasunak Mistelek eta Montillak eta biziarenganakoak Balatzak. Balatzarengan nahastu egiten dira dena den aitarenganako fideltasuna eta bere herriarenganakoa.

Azkenki, Balatzak euskal leinu sakabanatuak bere aginte-makilapean biltzea erdiesten baldin badu, uste dut Garcia-Vianaren berezkoa “Triangelu Hautsia”k eta “Sei Lore”k dakartela: altxorrak abenturen ostean guztizko garrantzi obsesibo hura galduko du eta erdibiturik geldituko da (“Triangelu Hautsia”), edo bere dirdira liluratzailea itzali ostean baztertua eta ahantzia (“Sei Lore”), bien bitartean eta altxor bilatzearen kariaz protagonistek bestelako altxor bat aurkitu baitute, beroa, kontu korrentea gizentzen ez duen arren baduena bere xarma: amodioak bilduko ditu batetik Maria Mistel eta Martin Agerreberri, basoan zein itsasontzian Pariserat, eta bestetik Markos Gorriti eta Xaho-Xaho, ekialdeko neska irribarre zoragarrikoa, Bilboko putetxe batean.

Ondokoak "Dialogues" liburuko testuak dira, "L'oiseau philosophie" antologian jasoak.

1-Irakurtzeko era egokia, gaur egun, liburua irakurtzea duzu disko bat entzuten den bezala, film bat edo telebistako programa bat ikusi, abesti bat jaso: liburuarenganako begirune bereziren bat eskatuko lukeen edozein jarrerak, bestelako arreta bat, igarotako garai bati dagokio, eta liburua zeharo kondenatzen du.

2-Pentsatzeak ez du eragiten indiferentzia orokorra baino. Hala ere, pentsatzea ariketa arriskutsua dela ez da gezurra.

3-Pentsatzea, beti da sorgin lerro bati jarraitzea.

4-Pentsalaria ez da azefaloa, afasikoa edo analfabetoa, baina hori dena bilakatu egiten da. Indiar bilakatzen da, ez du inoiz bukatzen indiar bilakatzen, indiar den indiarra beste zerbait bilaka dadin agian eta bere agonia erauz dezan.

5-Filosofiari jasangaitza zaio eztabaida. Badu beti beste egitekoren bat.

6-Filosofiaren historia potretaren artearekin aldera liteke. Kontua ez da antzekotasuna “lortzea”, hots, filosofoak esanikoa errepikatzea, baizik antzekotasuna “sortzea”, bereiziz eta zehaztuz aldi berean filosofoak ezarririko inmanentzia planoa eta asmatu dituen kontzeptu berriak.

7-Epaitzea, jende askoren ariketa da, eta ez da ariketa on bat, baina orobat duzu jende askok idazkeraz egiten duen erabilera. Hobe totel izatea epaile baino.

8-Ez da jakintsu izan behar, halako jakintzagai zehatza goitik behera ezagutu, baizik hau eta hura ikasi arlo oso desberdinetan.

9-Abiatzea, eskapatzea, lerro bat trazatzea da. Ihes egitea, lerro bat trazatzea da, anitz lerro, kartografia oso bat. Ez dira munduak aurkitzen ez bada ihesaldi luze hautsi baten bidez.

10-Bide batean balio duena, lerro batean balio duena, erdialdea da beti, ez hasiera ez amaiera. Beti gaude bide baten erdian, zerbaiten erdian.

11-Zalantzarik gabe, zuhaitzak aldatzen dizkigute buruan: biziaren zuhaitza, jakintzaren zuhaitza, eta abar. Jende guztiak eskatzen ditu sustraiak.

12-Gauzez pentsatzea, gauzen artean, hain zuzen errizoma egitea da, eta ez sustraia, lerroa egitea eta ez puntua.

13-Kontzeptuak soinuak bezalakoxeak dira, koloreak edo irudiak bezalakoxeak, intentsitateak dira, komeni zaizkizunak ala ez, igarotzen zaizkizunak ala ez.

14-Bada bizitzan trakeskeria bat, osasun hauskorra, osaera ahula, bizi toteltasun bat, jendearen xarmaren iturri.

15-Bilakatzea ez da inoiz imitatzea, edo eredu bati egokitzea, izan dadin zuzentasunarena edo egiarena. Ez dago abiapunturik ez helmugarik, iritsi beharreko punturik.

16-Sor ditzagun hitz apartak, baldintza batekin: erarik arruntenean erabil ditzagun, eta aipagai duten izakia existiaraz dezagun gauzarik arruntena bailitzan.

17-Xarma bizi iturria da, estiloa idazkera iturri bezalaxe.

18-Estilo bat, norberaren hizkuntzan totelka aritzera heltzea da. Ez zure hitzetan totel, baizik hizkuntzaren beraren totel.

19-Ez zara munduan, baizik munduarekin bilakatzen zara, mundua kontenplatuz bilakatzen zara. Guztia da begitazio, bilakatze. Unibertso bilakatzen zara. Animalia bilakatze, landare, molekula, zero.

20-Artea animaliarekin hasi zen apika, eremu bat hesitu eta etxe bat egin zuen animaliarekin.

21-Pentsatu eta idatzi, animalientzat egiten duzu. Animalia bilakatzen zara animalia ere beste zerbait bilaka dadin. Arratoi baten agoniak edo zekor baten hiltzeak pentsamenduan presente diraute, ez errukiagatik, baizik gizakiaren eta animaliaren arteko truke eremu bezala, non animaliarengandik zerbait igarotzen baita gizakiarengana, eta alderantziz.

22-Belarra dugu buruan, ez zuhaitz bat.

23-Filosofia bilakatzea da, ez historia; planoen bizikidetasuna da, ez sistemen segida.

24-Trazatu, asmatu, sortu, horra hirutasun filosofikoa.

25-Lan egitean, ezinbestez zaude erabat bakarrik. Ordea, arras populaturiko bakardadea da. Ez ametsez, mamuz edo proiektuz populatua, baizik topaketez.

26-Topatzea aurkitzea da, harrapatzea, lapurtzea, baina ez dago metodorik aurkitzeko, soilik prestaketa luze bat.

27-Filosofoen aurpegiek eta gorputzek gordetzen dituzte pertsonaia batzuk sarritan eite arrotz bat ematen dietenak, batik bat begiradan, besteren batek begiratuko balu bezala filosofoen begien bitartez. Gu filosofook, geure pertsonaien bidez bilakatzen gara beti beste zerbait, eta lorategi publiko edo zoo gisa berpizten gara.

28-Ez dugu gure burua gure garaiaz kanpo sentitzen, alderantziz, ez diogu uzten gure garaiarekin konpromezu lotsagarriak onartzeari.

Lotsa sentimendu horixe da filosofiaren motiborik indartsuenetarikoa. Gu ez gara biktimen erantzule, baina bai biktimen aurrean erantzule.

29-Giza eskubideek ez dute ezer esaten eskubideak dauzkan gizakiaren bizimodu inmanenteari buruz.

30-Ihesa ez da zehatz-mehatz bidaia edo mugimendua. Ihesa bertan egin daiteke, bidaia mugiezinean.

31-Ihesa eldarnio gisako bat da. Eldarniatzea ildotik irtetea da zehazki.

32-Gertakari oro da tanta laino bat.

Deshumanizazioari ihes egiteko hainbat estrategia erabiliko du Canok "Pasaia Blues"en.

1-Lerro zuzenak deshumanizaziora garamatzanez, "Pasaia Blues"en sistema, pertsonaiak inguratzen dituen sistema politikoa ez bezala (lerro zuzen kronologikoan oinarritua), justua izango da, baina desordenatua. Canok nahiago du anabasa arteza ordena injustua baino. Hori dela eta daude atalak era kubista poliedriko batez antolatuta, kronologikoa baino sekretuagoa eta iradokorragoa den taxu baten arabera; izan ere, “Zai” ataleko pasartean Olatz eta Marta eta Cesar Telleria zain dauden bezala, “Zoi” atalean berriz pasarterik zoienak dauzkagu; ezinezkoa ematen du, berriz, “Bele”ko pasarteak (kasurako, belearen ametsa, aurrena Hildako Ekibokatuaren aurpegia eta gero Camaronena hartuko duen belea, Martaren eskuetan bihotz bilakatuko dena) “Bele” atalaz landa irudikatzeak, eta zer esanik ez “Arma”koak edo, areago, “Tiro” zein “Blues”ekoak.

2-Lerro zuzenari muzinak, kausa eta ondorioa ere ukituko ditu. Etengabe aurrera doan denbora bakarrak ondorioa kausa eta gero erakutsi ohi du. Bere gontzetarik jalgiaraziko du denbora molde hori Canok. “Pasaia Blues”en, Hamletek zioen bezala, “the time is out of joint”.

“Agirre zaharraren kartzelaldi berriak”en ez dago ia kausazko lokailurik. “Pasaia Blues”en, berriz, kausen eta ondorioen arteko harremana epileptikoa da, sakabanatua, trastornatua. Ondorioa kausa baino lehen ageri da maiz, atzekoz aurrera: aurrena beltzunea eta ondoren masailekoa, edo bestela Ertzaintzaren satorra ETAren komandoan infiltratu baino lehen jarriko dute Madril hankaz gora satorraren informazio bat dela eta.

3-Kausaren eta ondorioaren arteko harreman epileptiko hori, gainera, unibertso osoaren gaineko ikuspuntu koherente hertsi itogarri baten baitan dago kokatua. Roberto Boaza komisarioburua mintzatuko zaigu argi kosmologiaz, Trintxerpeko jatetxe batean karramarroak bazkaldu bitartean.

“Pasaia Blues”en betiereko itzulera ez da estoikoena, jatorrizko biribila sute orokorrak burutu ondoren lehenbiziko errepikapenak kalkatuko duela dioena, eta gero bigarrenak, eta abar. Baina Nietzscheren zenbait arrazoibide badarabil ere, Nietzscherena ere ez da zehazki, Canok fisika modernoa aintzat hartu baitu.

Mugatua da Unibertsoa, materia eta indar kopurua zehatza da, nahiz ikaragarri handia izan. Denbora infinitu baten baitan, eta denbora infinitua denez, materia eta indar finituen konbinazio posible guztiek gertatuak behar dute dagoeneko. Errepikatzea litzateke izatearen funtsa. Horretan bat egingo lukete Canok eta Nietzschek.

Arazo bitan desberdinduko lirateke.

Batetik, Nietzschek betiereko itzulera zamarik astunena (iraganetik datozkigun errua eta damua) paretik kentzeko baliatuko du, iragana ere asmatu ahal izateko: betiereko itzulera alai honen arabera, nolakoa datorren unea, halakoa izango baita iraganean behin eta berriro.

Canok ostera etsimenduz erantzungo dio betiereko itzulerari: geroa iragana lakoa izango denez, ez dago zereginik, datorrena datorrela eta kito. Ez ditu Nietzschek bezala mugarri pasatuak askatasun dantza batean kolokan jarriko. Iragana errepikatzera kondenatuko gaitu. Benetako berritasuna ukatuz patuaren ezinbestekotasuna du azpimarratuko: Cesar Telleriak aurre-aurrean izan arren ikusi nahi ez eta txatarrara eramango duen patua, hain goibel.

Bestetik, Canok Nietzschek ezin ezagutu izan zituen datuez hornitu du bere ikuspuntua.

Dirudienez, unibertsoa Big Bang-az geroztik hedatzen ari bada ere, bertako materia mugatuak kopuru jakin bat gaindituko balu, orduan egunen batean topea jo eta grabitazioaren eraginez unibertsoa berriro elkartzen hasiko litzateke. Gaur egun ezagutzen dugun materia kopuruak etengabeko hedatzea ziurtatuko luke, denbora kronologikoa. Hala ere, ez dakigu zenbat materia gordetzen duten zulo beltzek. Astrofisikoek diotenez, neurri jakin batera helduko balitz, orduan bai, unibertsoa halako batean kuxkurtzen hasiko litzateke eta Big Bang-a baino lehenagoko arrautza kosmiko berdinera itzuliko ginateke, Big Crunch batez bilduz azkenik arrautzazko ernamuinera.

Zentzu honetan konplikatuko du “Pasaia Blues”en gertaeren antolakuntzak betiereko itzulerari buruzko ohiko ikuspuntua. Zenbaitetan ematen baitu Big Bang-etik hedatzera beharrean hedatzearen topetik Big Crunch-erako bidean gaudela, atzeraka bizi garela. Itzulbide horretan, jakina, ondorioa kausa baino lehen agertuko da, aurrena satorra akabatzea eta gero satorrarekin txortaldia. “Pasaia Blues”en ez dakigu zehazki unibertsoa hedatzen ari den ala honez gero itzulbidean ote gauden, Big Crunch-erantz. Betiereko itzulerak eta zulo beltzek erabakiko dute “Pasaia Blues”, metafora kosmikoek zeharkaturiko nobela. Amesgaiztoak gela zulo itogarrietan daude kokaturik, etakideek gela itogarrietan egingo dituzte, bero txundigarriko azaroan, eta Pasaia bera unibertso hertsi itogarri batean datza. “Pasaia Blues”ekoa, hedatzen ala estutzen ari ote garen zalantzan dabiltzan mugen baitan iragana errepikatzera kondenatzen duen denbora moldea duzu. Zulo beltzek gordetzen dituzte sekretuok, zulo beltz naturalek (galaxietakoek), baina baita gizatiarrek ere (bainerakoek eta donutsetakoek).

I have a friend, Beñardo Elduaien, who lives in Hackney, London, a mythical place for Basque literature fans (Paper airplanes, Impossible suitcases...)

Beñardo has often tried giving up smoking; he has recently achieved it.

As a result, he now moves very quickly and needs to be occupied. For example, he has begun going to Basque classes, in order to relearn his half forgotten mother language.

He's astonished at the variety of his classmates: one girl of Somalian origin, with a lovely flash everytime she smiles, who has been in San Sebastian twice during the Film Festival and feels uneasy when she ignores the language of the town which she visits; an 80 year old English polyglot who knows really a lot about our language and now wants to speak it as fluently as possible; a doctor in English Literature who has friends in Gasteiz and feels ashamed because every time he is with his friends they are forced to speak Spanish; and so on. They all are very interested in Basque literature.

The fact of the matter is that we have to make good use of Beñardo's present hyperactivity in order to organize there, in London, a Congress on recent Basque literature, particularly the one located in Hackney but also the other stuff, before Beñardo has a regression, takes up smoking again and returns to cigarettes and calm.

The problem is that in Hackney during wintertime your breath freezes in the air, the thermometer creeps up to about ten below.

Perhaps we should wait until springtime or summertime. In this way, we could in the meantime translate our minds and ideas into English and put our hopes in Beñardo's amazing abilities.

Ez nuen jakin seinaleak behar bezala irakurtzen.

Behin batean, lagun homosexual batekin etikaz solasean ari nintzela, nik etika abegitsu baten alde egin nuen, hospitalitatearen alde, eta berak norberaren gorputzean beste bati sartzen uzteak abegi ona garatzen laguntzen duela erantzun zidan. Zorionekoak direla emakumeak oro har, baina gizonok berriz aukera eder hori alferrik galtzen ohi dugula. Popatik ematen utz niezaion nahi zuen. Argudio panoplia aberatsa erabili zuen barren.

Uda honen hasieran, urtero bezala ia, Frantziako Itzuliaren gaineko Juan Luis Zabalaren eta Julen Gabiriaren artikuluek berotuta, alaben txirrindua hartu eta Bakioraino joan nintzen Bermeotik. Aulkitxotik jaistean kolpe txar bat hartu nuen koxis aldean. Astebetegarrenera oinazea sentitzen hasi nintzen eremu latz horretan, baina uzki aldean gehiago hezurrean berean baino. Erredurazko ziztada ikaragarri batzuk ziren, bizpahiru ordu zirautenak, eserita zein zutunik nabari zirenak, lo nahiz esna.

Arazoaren galaxiaren izarrak piztuz zihoazen pittinka-pittinka. Era berri batez hasi nintzen Japoniako bandera ikusten. Arratek abuztuan zenbait gauetan lo egin ezinik egongelara joan, telebista piztu eta "Las chicas de la piruleta" bezalako porno heteroaz gainera "Amigos de retaguardia", "La herramienta del carpintero", "Por detrás" eta "Los Sementales de la Pradera" homoak ere ikusi zituen, baita biharamunean kontatu ere.

Gero iloba bi etorri zitzaizkigun Irundik, lau eta zazpi urtekoak. Nagusiak gau batez egundoko garrasiak egin zituen: mina uzkian. Zorionez, xixare kontuak baino ez.

Hala ere, garai hartan “Happiness” filma ikusi nuen telebistan, biziki polita. Bertan, psikoanalista pedofilo batek bere semearen eskolakide delikatu bat, mutikoa, etxera lotara erakarri eta bortxatu egingo du. Biolatuaren gurasoak biharamunean ohartu egingo dira, mutikoaren ipurdiko minagatik.

Amesgaizto bat izan nuen: ilobak gurean egon ondoren, bietan nagusiak arrebaren etxean bertan egiten zituen oinazezko garrasiak. Geroxeago, gure familia osoak (gurasoak, anai-arrebak, izeba-osabak...) telebistan "Happiness" ikusten zuen. Ondorioz, zemaiz begiratzen zidaten niri tinki. Izerdi patsetan blai iratzarri nintzen.

Jakinminak internetera bultzatu eta eri baten blog hunkigarrian "miles de españoles sufrimos en silencio" irakurri nuen, zeren, bloglariak zioenez, Espainia aldean ipurdiko gaixotasunak ezkutatu egiten baitira, marikoitzat joko ote zaituzten.

Bien bitartean, edozein gisaz, uzkiko mina ez zitzaidan leuntzen. EHUko Atxagaren hitzaldiak ifernuko zulotik nituen aditu. Alboan nuen Juan Luis Zabalari nire arazoaren berri eman nion, baina harrigarriro ez zen batere errudun sentitu, barkamenik ez zidan eskatu behintzat.

Uste nuen oinazeak berez utziko ninduela. Beldurra nion eskolak ematen berriro hasi beharrari. Baina Bermeon Andra Maritan ez dute ez uzkirik ez deus sendatzen eta irailaren hasieran Bilbora joan nintzen. Uzkilogoak fisura bati antzeman eta belarri-makilatxo bat Hemoal-ez (hemorroideak zaintzeko toailatxo berezia) inguratu eta estali, Betadinez ongi busti eta egunean hiru aldiz ipurtzulotik sartzeko agindu zidan. Aldi berean, oinazea apaltzeko pilulak eta pilula horiek urdailari egiten dioten kaltea apaltzeko pilula gehiago.

Baina ez da aski. Hogeita seian kolonoskopia bat egingo didate eta ondoren ebakuntza, epiduralak gozatua. Bezpera komunean pasako omen dut, purga gogor batzuk hartu beharko baititut, kolona goitik behera garbitzeko.

Eta orain, amildegi ertzean, nire buruari galdetzen diot, Joxe Arantzabalek bezain larri: eta nola kontatu alabei?

Esate baterako hauxe: medikuak kamilan edo eskuohean belaunikarazi ninduen, ukondoetan apoiarazi eta ipurdia gorantz jarrarazi. Gero ipurtzuloa ahalik eta gehien zabaldu eta azkenik hatzen bat, ez nekike xuxen zehazten pototsa ala luzea, barruraino inkatu zidan.

Baina ez ote du abegikortasunak hori eta askoz ere gehiago merezi? Bai, poetak idatzi bezala, dana emon biar yako matte dan uzkitasunari.

"Pasaia Blues"en bere baitara dago guztia bildua, immanentzia du jokaleku. Espainia haraindian geldituko da. Blogeko atal honetan azterturiko beste eleberrietan ez bezala, polizia espainolaren agerpenak esate baterako munta eskasagokoak dira Ertzaintzarenak baino. "Pasaia Blues"eko polizia Ertzaintza da. Roberto Boaza ertzain komisarioak hilko du torturaz Koldo, Olatzen neba. Guztia ageri da barrurantz tolesturik. Transzendentziaren Maisurik Handiena, Platon, zakur bilakatuko du Canok, eta hil egingo du, eta, "Sokrates" zakurrarekin batera, kobazulo baten barruan ezkutatuko du. Ametsak ere, lokamutsak, itxitoki itogarrietan gertatuko dira: zinean eta espetxean lehenbizikoa, sukalde traidorean bigarrena, Hildako Ekibokatuarenean hirugarrena. Izerdia dugu, erredura, errautsa.

Bestalde, Saizarbitoriaren etakideen ametsek eta eldarnioek ama, aita, bikotekidea, maitasuna, jelosia eta antzekoak dituzte gai nagusi, hau da, neurotikoei dagozkienak; Canorenak berriz eskizofrenikoagoak dira: zulo beltzak, Baltimoreko belea, betiereko itzulera, deabruaren irribarrea, unibertso handi harrigarria eta xomorro txiker harrigarria... Dena den, zulo beltzarena da ziur aski "Pasaia Blues"en metafora kosmologikorik erabiliena. Amaieran erakundea utziko duen Marta bereziki erakarriko dute zulo beltzetik azkeneko unean ihes egitea lortzen duten gamma izpiek.

“Pasaia Blues”en bada Olatz Marta bilakatzea eta Marta Olatz. Klaustrofobia larritzeaz gain, badute hiru ametsek bigarren eginkizun bat: hirurek erakutsiko dizkigute bilakaera horren sintomak eta aurrerapausoak.

Lehenbizikoan , Olatzena, ikusi bezala, honen aulkia supituki Martak beteko du eta Olatz, ordu arte aulkian ikusle pasibo izana, zinema aretoan, pantailan sartu eta protagonismoa hartuko du. Nobelan ere, Olatzek ahulagoa eta goxoagoa dirudi hasieran, baina bukaeran bera geldituko da erakundean, pipa gero eta aiseago hartuko du, Martak adina zigarreta erreko du. Bestalde, Patakirekin esna Olatzek joko duen arren larrua, bigarren ametsean ostera Martak egingo du, Marta artean gogor samar batek, amaieran Olatzengandik ikasiriko keinu lotsatia bereganatuko duena: sorbalda etengabe altxatu, barkamena eskatzen ariko balitz bezala.

Edozein gisaz, hirugarren ametsak erabakiko du Marta zakarraren bilakaera, Hildako Ekibokatuaren ametsak. Donostiako Egia auzoko etxean gizajo bati tiro egin beharko dio Martak.

Lehen begiratuan beraz Canorenek dirudite ametsik ametsenak, narrazioaren beharrari muzin garbiena egiten diotenak, kaotikoenak eta libreenak.

Arretaz aztertuz gero ordea nabari da badutela beren zentzua, amesgilearen egoeraren eta bilakaeraren zantzuak ematen dizkigutela, badutela eginbehar bat kontakizunean.

Aurrenik, tentsioa areagotzen dute. Marta eta Olatz etakideak Pasaiako etxebizitza batean daude, Olatzena. Ekintzara irten eta ezkutatu gero, bertatik bertara egiten dute. Badaramatzate zenbait hilabete itxitura horretan. Halako batean, beste etakide bat agertuko zaie, Pataki, zuzendaritzaren gutun bat dakarkiena. Gutunean, kontuz ibiltzeko gaztigua, sator bat baitabil. Aurrerantzean, Olatz, Marta ala Pataki, satorra nor ote den, horrek piztuko dio irakurleari jakinmina eta ezinegona, lehenbiziko irakurraldian bederen. Eta ametsek hain zuzen susmoak pertsonaia batengana edo bestearengana zuzenduko dizkigute, giro klaustrofobikoa larrituz.

“Pasaia Blues”eko ametsen aldean, beste eleberrietakoek gehiago ematen dute amets interpretatuak amets gordinak baino. Ohiko ametsen antz handiena dutenak Canorenak dira. Bestalde, Irenek eta Laura Garatek ez bezala, “Pasaia Blues”eko Martak eta Olatzek ez dituzte beren ametsak gidatuko; bestelakoa da beren indarra, txatarrari eta zulo beltzei uztartua.

Ametsik babesgabeenak, iragazkirik gabekoenak, Atxagaren pertsonaiek egiten dituzte, Carlosek eta Irenek zehazki, hauek dira kanpotiko sentsazioen eragina ametseko irudietan gehien nabaritzen dutenak. Pertsonaiarik itxuraz autistenak, beren baitan bilduenak, sonanbuluenak dira paradoxaz mundutik datozen sentsazioei irekienak ametsetan.

Atxagak sentsazioetan jartzen badu arreta, loaldi bereko hautemateen eragina baldin bada erabakigarri, orainak eragiten baditu ametsaren irudiak (neurri batean, noski, eta beste idazleen ametsekin alderatuz: ikusi dugunez, gomutek eta igarpenek ere garrantzi handia dute Atxagaren ametsetan), Canok aldiz iraganari emango dio garrantzi gehiago, eta ez horrenbeste sentsazioei baizik ipuinei, gogoetei, irudikapenei. Canoren ametsetan Olatzek, Patakik eta Martak aurreko egunetan gogoan erabilitako irudiak poesia biolento batez elkarlotuko dira. Canorentzat iragana ez dugu atzean uzten, baizik alboan eta gainean daramagu gurekin batera.

Martak, Olatzek eta Patakik, egunez esna-esna dabiltzanez, Carlos ez bezala, kontzentratuagoak eta ametsagoak izango dituzte gero gauez ametsak, kontrolagaitzagoak, inoiz ez dira ohartuko amets barruan ametsetan dabiltzala, burutik ez zaie pasako beraz ametsa zuzentzea, luzatzea edo desegitea.

Bloga, bloga, marinela! idazten du.

Berehala hartu nion susmoa, Olegario Makarrovski-k ez zirudien bataio izena, baina, ziurtatu zigutenez geroztik, jakingurak jota, Barakaldoko izenaren bila, hainbat miraia eta amu jarri dizkiogu eta azkenik, ez oso berant, jin da pilota punperat: 2005 abuztuaren 24an, tapizaturiko gela ilun batean, harrapatu egin dugu.

Korapilatsua izan da erakartze lana, dietak gure sakelak ordaindu behar izan ditu, baina merezi izan du: badakigu nor den eta batez ere zer egiten duen.