Garagoittiko Orakulua

Txarto gogoratzen ez badot, gizon honen idazlan bi jaukadaz irakorritta (“Cien años de soledad” eta “El amor en los tiempos del cólera”), eta bixak gustau jataazen. Etxakixat, ba, ze pasau jatan liburu honekin. Ipoin guztiak biribildu bakuak begittandu jataaz. Historia batzuk ez jestek ezer esan; beste batzuen planteamendua, barriz, interesgarrixa irudittu jatak (zoroetxian errorez amaitzen daben andriana; bere enterrua prestatzen diharduan prostitutiana; tramontana haiziana; institutriz alemanana...), baiña amaitzerako orduan... fallo. Ezin konektau. Neure arazua izango dok kontizu, baiña amaierak “zabalegixak”zittuan, edo ez behintzat neuk ulertzeko morokuak. Idazlia eta ni frekuentzia desbardiñetan ibiltzian sentsaziñua izan juat. Salbuespen bakarra azken ipoiña izan dok, horri ezin jetsat atxekirik ipiñi: gustau jatak planteamendua, gustau jatak Billy Sanchezen historixia (Nena Daconte aberats exotikuan senar makarria Parisen, noraezian), eta gustau jatak amaiera lazgarrixa.

Esango neuke, halan be, hitzaldira juateko premiña gehixen dakan jentiak (erasotzaillien gurasuak) ez dirala juango. Badakizue: "Zetako? Nere umiak ez dake ezelako arazorik barren!".

Nagusittan errezegi ahaztutzen dogu, gero, nerabiak zelako krudelak izan leikiazen.

"Senide agurgarria:

Oraingo honetan, irakasle eta begiraleok, eta suposatzen dugu senideok ere, LARRITZEN gaituen IKASLEEN ELKARBIZITZA HOBETZEKO proposamena luzatu nahi dizuegu.

Aspalditik kargutu gara ikasleen harremanak ez direla guk nahi bezain zuzenak, eta azkenaldian irainak, hitz itsusiak, burlak eta bazterketak normaltasunezko egoerak bihurtzen hasi dira. Horren arrazoiak hainbat izan daitezke, kaleko giro soziala, telebistaren eragina, teknologia berriak...

Arrazoiak arrazoi, eskola ezin da isildu eta gutxiago ezer egin gabe gelditu. Horregatik, eta aurrez aurre daukagun egoera honi berme handienarekin ekiteko, eskolako langileok eta senideok bat egin behar dugu.

Horretarako, lehen pausu modura, gaur egun Euskal Herrian ospe handikoa den Maite Garaigordobil EHUko katedradunak emango duen hitzaldira gonbidatu nahi zaituztegu. Bertan aukera izango dugu ikasleen arteko harreman eta tratu txarrei buruzko zenbait datu, jarrera eta irtenbide ezagutzeko.

Beraz ba, gure seme-alaben nortasun, afektibitate, autoestimu eta bizi kalitatea landuko den hitzaldian elkar ikusiko dugulakoan, adeitasunez agurtzen zaituztegu.

Hitzaldia: "VIOLENCIA ENTRE IGUALES: ANÁLISIS, IDENTIFICACIÓN, PREVENCIÓN E INTERVENCIÓN DESDE LA ESCUELA Y LA FAMILIA"

Eguna: Azaroak 19, eguaztena;. arratsaldeko 18,00 etan

Lekua: IKUSGARRI ZINE ARETOA

Lekeition 2014ko azaroaren 1Oean.

(sinatua) Irakasle Klaustroa; Jantokiko Zaintzaileak; Eskolaz Kanpoko Begiraleak; Guraso Elkartea.

Maite Garaigordobil Landazabal es Doctora en Psicología, Psicóloga Especialista en Psicología Clínica, y Catedrática de Evaluación y Diagnóstico Psicológicos en la Facultad de Psicología de la Universidad del País Vasco. Es autora de 27 libros, 50 capítulos y más de 100 artículos de investigación publicados en revistas de reconocido prestigio nacional e internacional. Ha sido galardonada con el Primer Premio Nacional de Investigación Educativa en 1994 y en 2003 concedidos por el Ministerio de Educación y Ciencia. En 2012 ha recibido el Premio Nicolás Seisdedos al mejor trabajo de Investigación en Evaluación Psicológica.”

Maddalen Iriartek, Asier Odriozolak eta Jon Artanok txandaka gidatutakua da, Lehelengo Itxaso Martin eta Nagore Ferreira agertzen dira -Frantzian hildako ekologistia, “Malditas. Una estirpe transfeminista” liburua (Itziar Ziga), txakurkrossa-; gero, Peru Aranburu eta Igone Lamarain –Errigora kanpaina-; Franck Dolosorren sarrera probokatzaillian ostian, Oier Araolaza, Joseba Osa, Mikel Pagadizabal eta neu –Domusantua, Karmele Esnalen testigantzia, Artazako akelarria, osasun asuntuak, “Bodologuak” eta “Herri txiki, inpernu handi” ikuskizunak, kale-abordajia famosuei, desmadriari amaiñ emonda; gero, kazetarixak unamorixuan (Asier, Maddalen, Ana Ramos, Urko Aristi eta Jon) foballa, New Yorkeko marathoia, asteburuko egualdixa, Azpeitiko Antzerki Topaketak, Itziarko Ferixia aittatzen; Saioa Martijak albistegia aurreratzen; amaitzeko, seriotasunari barriro oratuta Lourdes Idoiaga, Eider Alkorta eta Ugaitz Crespo -ustelkerixa politikua, Kataluñako galdeketia, Oinarrizko Errenta-.

Hamen dago saiua (esteka honetan bebai).

Luistxon liburuetako bat, Eibar.orgeko afari hartara eruandako kajetatik hartutakua. Ganberrada bat dan neurrixan, esperpentua, etxuat uste oso serixuan hartu biharrekua danik. Katarsis baten moduan, neska koskor ahozikin horren inguruan sortzen dan zurrunbillua, Rayuelako-Pariseko gaba zoro eta erakargarri baten gaiñeko mirilla bat.

Elosegin hitzaurrian irakorri dotenez, badirudi Queneau hau “kaleko frantsesan” erabilpen literarixuan defendatzaillia izan zala, eta zentzu horretan frantsesez irakortzia gustauko litxakitt (ondiok ez dakat maillarik). Itzulpen hau irakortzeko atsegiña dok; momentu batzutan korapillotsu xamarra suertatzen bada be, ez dok hainbeste itzulpenangaittik (nahikua naturala jirudik), ez bada eze testua bera –darabixazen kontzeptu zoruak- dalako korapillotsua.

Normala begittantzen jatak bai argitaratu zanian nobelionek izandako arrakastia, baitta “euskaldun fededunen” artian eragindako eskandalua (hitzaurreko Lapurdiko “Herria” astekariko kritikia irribarre gaiztoz irakorri juat).

Askotan gogoratzen naiz “City” izeneko antro harekin. Berez ez zan taberna bat, pentsatzen dot ez zekalako horretarako baldintzarik (aireztapena, esate baterako): beste taberna normal baten sotanua zan, jaixetan baiño zabaltzen ez zana. Orduan: bertara beti alkoholemia tasa altu xamarrakin sartu izan nintzan, modu fiñian esateko, eta horregaittik nere memorixan halako kutsu etereo edo onirikua daka. Nere Avalon.

Gaur egunian, oker ez banago, “Ez dok” tabernan sotanua izango litzake nik diñoten zulo hori. Hau da: Ego erreka ondoko gela itsu bat, antxiñako Hamarrenengua etxeko oiñarrixetan, edo Eibarko errota zaharrenan anteparako salto inguruan.

Hau guzti hau noiz gogoratu, eta goizaldian 7:15etan Isuntzako ur baltzetan bañua hartzen nagola, farolera antxitxiketan juan eta gero. Lujo asiatico! edo... lujuria.

Beste liburu baten billa, ha ez topatzian eskuan jausittako lehelengua harrapau najuan. Kontrazaleko argumentuak ez ninduan bape erakartzen (andra batek bere senarran hilketia aitortzen jok poliziakuen aurrian) eta liburuan egitturiak, egixa esan, atzeraka egitten jok: estilo ariketa aboziñaua dok, etenik bako monologo luzia, kapitulo barik.

Baiña... bistan dagok, barriro be, mamiña bera ez dala hain garrantzitsua izaten (entretenimendu aldetik behintzat) kontatzeko formia menderatzen duanian. Pertsonaje baten buruan modu sakonian infiltratzeko aukeria emoteok liburuak, eta halan, bizimodu ezin grisagua dakan etxekoandrian gorabeherak jarraittuta, oso gustora irakortzen dok. Bizkor bebai, esan biharrik ez dago, fast food dan neurrixan.

Andra zaharra zaintzen daben neskamian bizimoduak kiñu asko jittuk nere moduan geriatrian biharra egin izan dogunondako; genero aldetik be interesgarrixa izan lajeikek (sikieran etxekoandre baten azalian sartutako gizonezko idazliak asmau daben edo ez esateko), batez be etxe barruko tratu txarren munduan sartzen dan; eta Dolores Claiborne protagonistian izakeriak be –batez be poliziakuekin berbetan dagonian- emakume estatubatuar ahozikin maitagarri horrekin gozatzeko aukeria emoten jok.

2000 urtia izango zan, eta Sardiñian enterru glamouroso hartan gonbidatu ilustria izan genduan: Angel Garro. Talde gehixenetan gertatzen dan modura, Kili-Kolon be gure lokal arruntaz gain –Amañako dorrien sotano heze ha-, bagenkan beste biltoki akogedoriago bat: Caserio tabernia, artian Garrok zeroiana. Urtietako harremanan eragiñez, naturala izan zan hurreratzia eta, halako baten, Estokolmoko Sindromiak jota edo, tabernarixa farandulari bihurtu zan.

Egixa esan, Sardiñen Entierruak antzerkixan kilililixa probatzeko leku egokixak dira, kuriosidadia dakanandako. Ez da gauza konprometidua (hankia sartzen badozu, ez da larrixa) baiña publikuakin kontakto zuzena dakazu, eta obserbaua izatian estres horren aurrian zela erantzuten dozun jakitzeko balixo dau. 2000 urtian diva desfile moduko bat irudikatu genduan: zinema sariketa batera datorren izar-karabania, karroza gaiñian datorrena, handik jaitsitta alfonbra gorriko bidia flash artian egitten dabena, publikuari agur egiñaz (bizitzia barkatzeko estiluan). Gero, horren ostian, eskenatoki gaiñian agertzen giñan, playback numero bana egitteko.

Playbackera bakotxak bere gustoko kantua ekarri zeban; gustokua baiño, interpretaziñorako joko pizkat emoteko modukua. Egixa esanda, kantuak ez dittudaz ondo gogoratzen: Yolandak eta Ainarak egin zittuezenak behintzat ahaztuta dakadaz; Ernestok Lenny Kravitzen bat egin zeban, “Always on the run”; Mariak “Bailando”, Paradisio taldiana (asko gustau jatan); neuk Luis Amilibian bat egin neban, “Dalila” euskeratua; eta Garrok “Zipaio laztana” izeneko kantu bat aukeratu zeban, Morau izeneko tipo batena. Hori bai gogoratzen dot, kantuan letria ez ahaztutzeko modukua zalako: poliziako batekin harreman sadomasokistia dakan “bezeruan” amodio kantua. Ikusi dotenez, Andoni Tolosa jaunan repertorixuan rekurrentia dan gaixa; autobiografikua ete?

Hori zan zan Moraukin izandako lehelengo kontaktua. Handik denpora batera, barriro topau neban aurrez aurre, kasualidadez eta ez hain modu gustagarrixan. Egixa esanda, nahikua lotsatuta nago horrekin eta sekulan ez naiz ausartu Andoniri aitortzera. Mezu honekin enterauko da, eta ia ez destan berbia erretiratzen ;-)

Argazkiak.org | Morau + Mikel Laboa © cc-by-sa: txikillana

Mikel Laboan kontzertu baten izan zan; bera ikusteko izan izan doten okasiño bakarrian. Lekeittion izan zan, ez naiz kapaza urtia gogoratzeko. Kontua da, Laboa herrira aspaldixan etorri barik zegualako-edo, frontoia topera zeguala eta usteze jentiak bera ikusteko gogo izugarrixa zekala. Han agertu zan gure Morau, bere mekaniko frakekin jantzitta, onena emoteko prest: kantu batzu egin zittuan, ez dakitt zenbat izango ziran, ordu erdi edo. Ondo; baiña jentiak atzetik zetorren munstroan zain zeguan, eta artalde moduan gabizenian, lekutan geratzen da razionaltasuna eta edukaziño ona (vide lintxamenduak).  Halako baten Morauek bere zatixa amaitzera zoian, eta agurka hasi zanian, bis bat egitteko asmotan edo... Bueno. Imajinau zeinkie. Txistuak, eta edozer (nik bebai), taulatik jaitsi eta Laboari pasua emon zeixon. Uste dot Andoni gogoratuko dala: seguro une hartan ez zala eszenatokixan oso maittatua sentidu. Gero Laboa urten zan, eta horrek beste historia baterako emoten dau.

Harrezkero, ez dot ezetzik esango, Moraukin halako kulpabilidade bat izan dot. Bere lana gustatzen jata; ez naiz fan ikaragarrixa, baiña neurri baten bere gorabeherak jarraitzen dittudaz. Halan be, ezin dot burutik kendu gaba hartan berakin publikotik izan genduan kiñu zatar ha, eta bueno. Igual idazki hau tarteko bardinduko dot zorra.

Esan bihar da, hori ikusitta, ezin hobeto ulertzen dotela zergaittik ez zeban nahi izan Benito Lertxundik, bere sasoian, Bob Dylanen telonero izatia. Izan be, artista “txikixandako” pizkat arriskutsua da “haundi” batekin jotzia: mesede egin leikixo propaganda eta kurrikulum maillan, dudarik ez; baiña kalte egitteko aukeria be ba da, haren kerizpian geratzen dan neurrixan. Gazteleraz esaten dan moduan, batzutan mejor cabeza de ratón que cola de león.

Oin, Morau Beñardokin bat egin dau disko barrixa grabatzeko. Feisbukeko lagun guztiak (lagun klase berezi horrek ;-) ) bere sorkuntza prozesu guztian lekuko izan gara, kantuen zirriborruetatik hasitta, amaittu ahala ezagutuz. Pare bat urteko kontua izan da, politta. Behiñ biharra amaittuta, ganoraz grabatzia etorri da eta prest dago, halako baten, “Arrainentzako Himnoak”. Agertu besain laster, hamen eta hamen jarri dau deskargatzeko moduan. Hortaz gain, “gutizia” bat prestau dabe (azalpen eta eduki osagarrixekin), hamen eskuratu leikiana. Hamendik aurrera, diskua jirau nahi daben guztiak hona jo biharko dau: www.arrainentzakohimnoak.org

Nik jaitsi dot, eta kontsultan dakat bueltaka. Kantu batzu behintzat oso onak dirazela begittantzen jata. Batekin geratzekotan, “Gizon arruntaren seme-alaben koplak” aukeratuko neuke, gaur eguneko begixekin Xabier Leteri egindako omenaldixa edo.

Eskerrikasko Andoni!

Hortxe ba gaur goizeko ekittaldiko nere argazkitxuak (flickren sartuta, “eibarorg” tagakin).

Idazle konsagrau honi irakortzen detsaten lehelengo liburua dok, oker ez banago: eta esan deixadan etxatala oso erosua egin. Arazo bat hizkeriakin izan juat: loratsuegixa, nere usadixorako; biharbada gaixak be ez destek asko lagundu –gitxi interesatzen jatazenak, berez: metafisika, kristauen pajeuak sufrimendu eta barkamenakin...-.Txilibito eta txirulen artian, liburu erdixa ondo pasau bihar izan juat irakortzen jarraitzeko kilikilixori igarri arte.

Gustau jatan gauzia zera izan dok, historixia Espainiako lurralde indefinido horretan kokatu izana. Bernardo Atxagak “Villamediana” herrixan kokatutako historixa haren modura: euskal “zeretik” ezin apartiagora juatiak, bai geografikoki bai soziopolitikoki, historixan alde humanuan hobeto sartzeko aukeria emoten dabela begittantzen jatak, ez dakitt zelan esan.

Liburuan bertan gordeta topautako izperringiko iruzkin baten zera irakorri juat: liburu honetan, idazlia zein dan jakin ezian, Irigoien ezagutzen daben batek laster asmauko leukiala berak idatzittakua dala. Horretxegaittik, hain zuzen be, etxata bere beste libururik hartzeko gogo haundirik geratu.

Itsasoko lan baldintza gogorrengatik, marinelek ongi merezita dute haien beharrari egindako aitortzak; historian zehar haiek baitira ogiaren truke prezio altuena ordaindu izan dutenak.

Hori hala izanagatik, portu baten behargin gehiago ere badirela jakin behar dugu. Lehen gehiago: izan ere, aurrerakuntza teknologikoak direla eta hainbat ofizio galduta daude, talaiariarena esate baterako. Artikulu honek haren lanaren ezaugarrien erretratu bizia egiten digu, talaiariaren lanegun arrunt bat irudikatuz. Espezializazio maila altuko ofizioa, inondik ere; marinelen ezinbesteko osagarria zen lanbide hau betetzeko, berezko ikusmen onari, kalkulatzeko trebezia eta meteorologia seinaleak ulertzeko ahalmena gehitu behar zitzaion.

Artikuluan azaldutako zereginak edozein talaiarirenak izan badaitezke ere, idazleak Santiago Badiola Arrizabalaga ondarrutarraren gainean jartzen du begirada. Santa Klarako bere postutik. katalejoarekin ikus ditzakeen gauza harrigarriak kontatuz hasten da. Gero kearekin egindako kodeekin jarraitzen du, arrain sarden, gerra untzien zein ekaitzen berri marinelei emateko moduak azalduz. Artikulua bere lanaren alderik gaitzenarekin amaitzen da: ekaitz egunetan porturatu nahi duten enbarkazioei sartzen laguntzea, itsasoaren kolpeekin koordinazioan.

Kontuan har dezagun 1902ko Ondarroako portua ez zela gaurkoa. Izan ere, 1931an Egidazu Kai berria egiten hasi arte, itsasuntzien babesleku nagusia Artibai ibaiaren azken meandroa zen, elizaren kantoipetik aurrera. Horretara, pentsatzekoa da artikuluan aipatzen den itsasertzeko haitza (talaiaria bertara lotzen zena) eliza inguruan kokatuko zela.

Lanbideaz gain, Badiolari buruz ematen zaizkigun zenbait datu pertsonal daude artikuluan: 62 urte zituela (nagusia, sasoi hartarako); Kofradiako arrantzaleek ez ziotela erretiratzen uzten; gaztetan itsasoan ibilitakoa zela; eta karlista sutsua. Bizkaiko elizbarrutiko errejistroan (1) datu gehiago aurkitu ditugu:
•    Bere gurasoak Jose Antonio Badiola Elordi eta Maria Concepcion Arrizabalaga, Urrestieta izan ziren.
•    1839an jaio zen, Santiago Manuel izena jarri ziotelarik.
•    1859an ezkondu zen Dionisia Azpillaga Urrosolorekin.
•    10 seme-alaba izan zituen: Candida Rosalia (1860an jaioa), Domingo Maria 1862, Urbano José Antonio 1864, Salbador Marcelino 1866, Agapito 1868, Teodoro Ramon 1871, Eulogio Matias  1873, Carlos Martin 1875, Antonia Maria 1878 eta José 1880.
    
Besterik gabe, jarraian irakur dezakezue Santiago Badiola talaiariaren omenezko artikulu hau.

PDFa hemen deskarga dezakezu.