Garagoittiko Orakulua

Vicenta izeneko bat gogoratzen juat bakarrik, oso guapia begittantzen jatalako. Ni ez nintzuan bape gustora juaten, arrazoi batzurengaittik: batetik, euskerazko taldian sartu najinduten gurasuak (ramalazo euskaltzaliak jeuken batzutan, antza; nik bestela eskola nazionaletan ikasittakua nauk eta nere destino naturala gaztelerazko taldia izango zuan) eta ez najuan iñor bez ezagutzen. Bestetik, ume taldian ba jeguazen begiz jo najinduten putaseme-alaba batzu, eta ez jezten pakerik emoten (ni artian ixil, lotsatixa eta potolua nintzuan, kontizu, ume aluen objetivo naturala, kontuan hartuta gaiñera taldian ez neukala lagunik; bereziki gorrotoz gogoratzen juat Alberto izeneko bat, gero gittarra klasietan be zoritxarrez egokittuko jatana; ¡harek eragin jeztan sufrimentua!).

Ez najuan ezer barririk edo interesgarririk entzutzen klase háretan, ez behintzat nere etxeko anbientian ikasi ez nebanik.

Gure etxian egon izan dan anbientia eibartar gehixenen etxietako modokua izan dala, esango najeukek. Egunerokotasunian siñismen-islada nabarmen barik; gorrixa aittaren partetik, eta apolitikua (beraz eskumakua) amarenetik. Liburuetan, denporapasetan, kultur interesetan… ezkertiar usain bat izan dok beti etxian (nahiz eta umetan ez nintzuan konturatzen); modu xelebrian, igual agerixaguak zittuan errelijiño ikurrak (kruzifijua, etabar) baiña sekulan etxuat horren eragin sakonik sentidu familiartian. Esan gura dotena da, orain urtien talaixa txikittik begiratuta, nere familixako kidien kezkak gainbegiratuta, zerikusi gehixago hartzen detzadazela apaletako liburuetako edukiñekin, oheburuko aingerutxuekin baiño.

Gurasuak (amak, hobeto esanda) saiakera txiki bat egin juen nerekin (nere anai-arrebekin be egingo zebela uste dot) kristiñau bihurtzeko, baiña bokaziñorik ez daukanarekin ezin dok gauza haundirik egin, eta egixa esan gurasuak be ez jetsen griña askorik ipiñi (gizarte-inertziaz izango zan seguru). Hori dala eta goguan jaukat, katezismora juatiakin batera tenporada baten otoitzian hasi nintzala: amarekin lagunduta lehelengo (jesusito de mi vida…) eta gero bakarrik, ohe barruan. Mezetara be, domekero hasi nintzuan San Andres elixara; eskolan be, abaria etortzen jakuan relijiñua emotera (Jesus Sanmiguel, alias “Pacorro”). Bueno, ¡inguratuta najenguan! Erritual kristau baterako prestatu ei bihar nintzuan (komunixua) eta hortik elixa sobredosi hau.

Elixak bai gustatzen jatazak, beti gustatu izan jatazak. Asko be asko aspertzen nintzuan han ordubetian egon biharraz, baina ba jagozak gustoz gogoratzen dittudazen hainbeste gauza: San Andresko ganga haundixen oihartzuna; hango zutarri itzalak; goi-goiko frisoko letra ulertu-eziñezkuak (SVRPSDMN…), intzensu usain atsegiña; abarian boza eta organuan musikia areto guztia betetzen… Nere moduko mutiko izu bati bape gustatzen ez jakozen gauzak be ba jeguazen: alkarri eskua emon biharra; jaiki-jarri, jarri-jaiki, jaiki-jarri egotia denpora guztian; arpegixan bizkor-bizkor egitten dirazen hamaika kurutze txiki hórrek, sekulan ez nittuazenak ikasi; diruan poltsia, nere paga txikixa gehixago murrizten zebana…

Gerora etorriko ziran elixa kanpoko letreruak deskubritzia: “se prohibe jugar a pelota bajo multa de dos pesetas”, 1600 eta pikuko fetxadun harrixa, eguzki-erloju bixak eta “omnis dubia, multis ultima” letreruan azken hondarrak (Toribio Deunaren “Viaje al país de los recuerdos” liburuari esker deskubriduta)…

Kantu batzu be gustatzen jatazen, berez. Baiña elixako kantuen exito gorena nagusi denporan etorri da: umetako marrazki bizidunenekin batera, eurak izaten dira mozkorraldi ta parranda giruan arrakastatsuenak:

• Juuuuntooooos comohermaaaaanooooos… mieeembroooooos deunaigleeee siaaaaa….
• El podeeer un roboooot Koji puede controlaaaaar…
• Alabare alabare alabare alabare, alabare ami señooooor…
• Soy un electroduende y nadie me comprende
• Jangoikuakesandaegindakoarijarraituuuuuuz…. Bildurgabeesaaaan de za guuuuuun….
• Comando G, comando G siempre alerta está…
• Llegadosalacenatomoelcaliz yloentregoasusdiscipulosdiciendo tomadybebeddeelporqueesteeselcalizdemisangre sangredelaalianzanuevayeterna queseraderramadaporvosotros yportodosloshombres paraelperdondelos pecados hacedestoenconmemoracionmia…

Orain arte esandakuekin agerixan jagok, orduan, elixiak umetan laga jestan markian sakontasuna.

Komunixua egin eta gero, inertziaz jarraittu neban ondiok hille batzu mezetara juaten. Baiña ikuskizuna buruz najekixala batetik, eta bestetik gabetan egitten nittuan otoitzak ez zebela nere umetzaroko arazuak bape konpontzen … ba halako baten nekatu egin nintzuan, eta amari esan najetsan: “Ama: ez naiz gehixago mezetara juango”. Bera be ez zan asko nekatu erantzunakin: “Bueno”. Eta hala eten zan ofizialki nere hartuemona erakunde honekin.

Gero etorriko zuan elixiak mendietan izandako korrupziñuan barri izatia, erantzun antiklerikala, banakako kristauekin hartuemona, beste azpi-sekta batzu ezagutzia… baina hori beste historixa bat da, gaur egungua eta etorkizunekua.

Asier Sarasuaren blog bikaiñaren pistia galduta neukan. Feedmanian fitxatuta neukan, baina Aurkiko jarixo ugarira pasatzian, ahaztu egin jatan nunbaitt bere erreferentzixia klikatzia, eta atzo arte ez nintzan konturatu, arrarua zala bere mezurik aspaldixan ez agertzia. Bueno, konpondu dot zereko zera, eta justo proposamen geek bat egin deztan momentuan. Bantia jasoko juat lurretik ba. Testigua zeiñek emon deztan: Asier Sarasuak

Nire ordenagailluan daukadazen musika artxibuen tamaiñua: "Nere" ordenagailuan gitxi, baina "radixoko" ordenadoretan... ¿100 bat giga?

Erosi doten azkenengo diskua: Erosi, gitxi nik, eta erosten dotenian nobedaderik ez. Azkena "Agur Intxorta maite" izango zan, Tapiarena.

Orain entzuten nagoan kantua: "Dansse Real", erdi aroko musikia.

Sarrittan entzuten ditudazen edo neretako esanahi berezixa dauken 5 kantu:

• Terrorismo policial (RIP). Nere edadeko jente askoren modura, nik RRV dalakua berandu deskubridu neban. 1992 aldian Valencian bizi nintzala, bertako Radio Klara irratixan entzun neban kantu hau estrainekotz, eta oillo-popa azala jarri zestan. Gero enteratu nintzan, izenez ezaguna baina musikaz ezezaguna jatan talde hau. Arrasatekua zala.
• Living on my Own (Freddy Mercury). Dantzako musikiak ez zeukan neretako bape baliorik; Freddyk kantu honekin bere duintasunez, artistatasunez, potentziaz eta alaittasunez jantzi zeban neretako, eta ordutik nere diskotekan leku bat dauka musika estilo honek.
• Diamonds and Rust (Joan Baez, Judas Priest-en bertsiñuan). Kantu emozionantia, doiñu erakargarrixa, alarauka kantatzen dot sukaldian entzutzen doten bakotxian, vibrato heavy-xakin.
• Ace of Spades (Motorhead). Sinplia eta indartsua. Speed purua, daukan onarekin. Parranda baten hasiera bikaiña. Gidatzeko ez oso egokixa.
• Eskutitza (Hemendik At). Ez neban pentsatuko hain talde iñuxentiak hain kantu ona egin zeikianik. Doiñuak eta mezuak oso barrura heltzen jataz, kartzela ekartzen dezta gogora.

¿Eta lekukoa zeiñi? ¡Je! Zer suposatzen da, nik hamen bateronbat jartzen badot berak irakorri biharko dabela lekukua pasatu detzatela jakitzeko (hau da, nik ezin detzat esan), ¿ezta? Neuri lau katurek irakortzen nabe barren, eta ez dot uste blog hauetakuak izango diranik: - Kixmi - Etnomet - Nire begietatik - Referentziak - Amatiño

Anasagasti look-a jente nausi elegantia bakarrik gastatzen zebalakuan… gaur Ñoñostian jipi bat ikusi juat (jipixak kontizu, norbere itxuriagaittik arduratzen ez da) “anasagasti” orrazkeriakin. Pertsona normalian erridikulua suertatzen badok, ba… etara kontuak. Bere arropa jipixekin, buruko azala moreno-moreno (ikusten jakon ta), eta… ule luze urdindutakua koleta txiki baten batuta, belarri gaiñian erreixa ziztrin batetik bilduta, buruko azal morenua nekez estalitta.

¡Konplejuak gaindittu, gizonak! ¡Buru soil harro bat lau ule mehiar baiño askoz be sexyxagua dala! (¿Baietz neskak?)

Grazixa asko egiñ jestan Luistxo Fernandezen aittamena, “El Delirio Vasco” egunkari okaztagarrixan agertutako artikulo baten kontura. Grazixia eta igoña, batera.

Ba da berbeta-joera bat Eibarren (beste lekuetan bebai, seguru), gorroto berezixa detzatena. Mezu honen izenburua irakortzen daben edozein eibartarrek ba daki zeren gaiñian nabillen. Baina kanpotarrik balego irakortzen, hobe dot zerotik azaltzia. Urte asko da hau sentitzen dotela, baina sekulan ez naiz jarri aztertu eta idaztera. Eibarren, dakizuenez, erderaz asko egitten da. Batez be gazteleraz. Arrazoi desbardiñengaittik, ba dago erderaz egitten daben jente euskalduna bebai. Markiñan edo Xiberuan gertatzen dan modura, batez be emakumiak, horretan saiatzen dira euren statusa jaso nahixan edo. Jente honek gaiñera, beste iñor baiño gehixago, afiziño haundixa dauka "bertokuen" eta "kanpotarren" arteko desberdinttasuna asko markatzeko. Halan, euren konbertsaziñuetan askotan entzun zeinke, inori buruz berbetan dagozela, holako komentarixuak (irakortzian jarri ahal dozuen azentorik “aldeano”ena): - Unos vecinos nuebos han venido. - ¡No será! ¿Y khomo son pues?. - Yo a la mujer conozco. Una khastellana, bastante ordinaria. "Una castellana" hori tonillo despektibo batekin doia, nik entzun izan dotenian. Nabarmen da euskeraz ba dakixela, baiña hala eta guzti be, jo-ta-sua erderaz jardungo dabe.

Halako situaziño edo kuadrilletan, oso oso sarri erabiltzen da (nere familixan bebai) gazteleraz berba egitteko modu bereziki nazkagarri, zipayua, aldeanua (zentzu txarrenian esanda). ¿Igartzen da amorru haundixa detzatela, ezta?

Izan be, erdalki hau egittian arrazoiak norbera “hiritarrago” agertziarren egitten da ezelako duda barik, Eibarren eta Atharratzen, baiña oso bestelako efektua gertatzen da. Penagarrixa da benetan bere berbetan expresatzeko mailla altua daukan pertsona bat, menperatzen ez daben berbeta baten erridikulua egitten ikustia. Hala gertatzen da, ta, halakuetan.

Horrek kasu normalenak dira. Baiña ba dagoz be “aberraziñuan aberraziñuak”. Markiñan, esate baterako, halako kasuak gertatu izan jataz neuri:

• Hola, kheria khojer unos masakes (itzulpena: “kaixo, masaje batzu hartu nahiko neukez”).

Nere pentsamentu logikua: pertsona honek, evidentemente, euskeraz daki baina ez daki nik ba dakitenik, horreaittik egin dezta erderaz, badaezpada. Nik orduan:

• Ondo, eta ¿noizko emongotzut txandia?
• No, a mi en khastellano dime khe no se euskera.

¡Desastria, hondamendixa! ¡Hauxe da baltza, gizon honek ez daki euskeraz ezta erderaz be!

Normalian, hamen inguruan, erderaz ondo ez dakixanak (basarrittar zaharrak, gehixenbat) euskeria oso ondo menderatzen dau eta ez daka ezelako problemarik berbaldi koherente eta aberats bat eruateko, ezta kontzeptu korapillotsuen edo abstraktuenak azaltzeko be. Halan, ezin dogu esan iñundik iñora analfabetuak diranik: nahiz eta gazteleraz ondo jakiñ ez, edo euskeraz idazten txarto konpondu, hizkuntza bat gitxienez menderatzen dabe.

¡Baina “kheria khojer unos masakes” laguna…!!! ¡¡¡Hori bai analfabetua benetakua!!!

Halaxen, pentsau zeinkie zelako sentimentua izaten doten “Revista Eibar” kuttunian halako erdalki edo euskañol honetan idatzittako artikuluak irakortzian. (Kanpotarrondako: eliztar eta J.E.L-tzale talde batek etaratako aldizkari lokal anakroniko eta kaspaduna da berau). Ba dira hiru-lau artikulista bandera modura darabixenak berbeta hau. Goguan dakaraz oin dala ale batzu egindako “Diccionario del castellano eibarrés” artikulo txortia, edo azken alian bertan agertzen dan Zulaika batek siñatutakua.

Ia: nik ulertzen dot hori urte luzietako egoera baten produktua baiño ez dala. Gaur egunian 70 urte daken eibartarrak hori bizi dabe gaztetan: euskeraz eittia paletuen gauzia zan sasoia, frankozalien represiño linguistikua, eskolia… halako bizimodu baten bizi ziran orduango gazte gehixenak, eta bertan egin zeben euren zorixon da kezkak, eta maittasuna, eta biharra, eta familixa bat sortu, eta… dan dana. Nik ezin detzet kontuak eskatu horretxeittik. Eta jakiña, pertsoniak zahartzaruan gaztetako erreferentzixak darabiz buruan. Hortik gaur egunian “Revista Eibar”ren atzian dagozenak (70 ingurukuak danak) erabiltzen daben eredu hori.

Ba dakitt hizkuntza gauzak egunero aldatzen dirazela, hiztunak hil eta jaixotzen juan ahala. Kasu honetan be, ez naiz ni 70 urte inguruko eibartarrei zelan berba ein bihar daben esaten hasiko, baina esperantzia dakat belaunaldi barrixekin erdalki hau sustraittik desagertuko dala. Baiña igual ni be zahartzen nabil, halako jarkera garbizalia hartzian…

Eibarren ba daukaguz berba endemikuak (pegoria...) beste herrixetan esaten ez dirazenak eta, noski, hiztegixetan agertzen ez dirazenak. Orain dala gitxi agertu da komunikabidietan "haize trapaila" (haize klase bat da).

Bueno, ba Lekeition ba dago berba bat, antza danez hiztegixetan agertzen ez dana: ORAIJA. Egixa esanda ez dot nik hiztegirik arakatu (lagun arrantzale batek esanda dakit bakarrik), baina berba politta da eta merezi dau haizatzia.

Oharra: lekeitiar pronunziaziC1o berezixa kontuan hartu bihar da: ORAIJA idazten doguna "oraidxa" moduan edo pronuntziatu (j=ingelesezko "j" moduan).

Bai, aitortzen juat: batzutan txixa egiten dot polideportibuan, dutxia hartzen nagoan bittartian. ¿Txarri bat ete naiz? ¿Bai?

Gaiñera, etxuat txankletarik erabiltzen. ¡A zelako higoña, honguak, eta...! esango dau bateronbatek. Ba ez, txankletarik ez. ¿Higungarri bat naiz? ¿Bai?

Batzuk txankletak ahaztutzen dittuezenian, higoña izan, eta zer, eta... kaltzerdixekin sartu dutxan. Bistan da: kiroleko gaztai-usaiñezko kaltzerdi horrek, punto estua jaukek eta, mikrobixo eta honguei ez detze pasatzen lagako. Seguru ezetz ¡ja, jai! Baina ortosik juan baiño -higungarrixa, puaj- edozer.

Bide batez: ¿fijatu haiz txankleta guztiz higienikuak darabixen morroiak sekulan etxuezela garbitzen bihatz-tartiak? Ederra higienia. ¡Hor egongo dan rekesoia!

Korputz izardittu eta olo-gel usaiñezko toki guztiz erotiko horretan, ba da beste gauza kurioso bat. Kuriosua baiño gehixago, nazkagarrixa esan bihako najeukek, neretako bai behintzat. Baiña txankleta barik ibiltzia eta batzutan dutxa barruan txixa eittia higungarrixa dan korputz muskuloso billoizien mundu hortan hori normaltasun osoz ikusten dok. Harrigarrixa.

Han najagok, begixak txinbo jaboiaren bitsaren pian itxitta (nik hori erabiltzen juat burua eta korputza garbitzeko; klase gitxiko gizona naiz). Halako baten, kontzertua hasten dok: nere ondokuak iztarrixa pizkat garbitzen jok: "¡ejem! ¡ejem!". Ba jatork. Eta hala da: laster batian dator gora birikixen produkto biguna: "¡ejjjjem! ¡ejjjjjjfffffssssppptuafff!" (¡plotch!). Orraittiokan. Hamen jagok gure lagun higienikua, bere txankletekin, bere flan orlegia danon oin azpira botatzen.

Sarri gertatzen dok hori, nere polideportibuan.

Karkaxekin batera, higieniaren mailla gorenian zintz aerografikuak dittuk. Zintz normalak musuzapixan egitten doguzenak dittuk (bueno, gero eta gehixago papel zatixetan). Eta zintz aerografikuak, hain zuzen be, polideportiboko dutxetan egitten diranak dittuk. Antza danez, kirolari genekin batera datorren portaera instintibua dok hau. Arratsalde osuan aldia guztietatik antxitxiketan eta saltoka ibilli ostian, kirolarixari dutxako momentuan sartzen jako mokuak kentzeko eutsieziñezko premiñia. Bestuarixuan klinex bat hartu, ez. Karraspixoko bidian sasitzara bota, ez. Kiroldegiko dutxan, testosterona gaindosisarengaittik edo, orduan tapau bihar dok surzillo bat eta "¡zziintzzzzzfrrrrssspf...!!" lehen beste muskulitos sinpatikuak bota daben gargajuaren leku berera doia bere aspersiño mukosua, batzutan tropiezuekin eta beste batzutan ez. Eskerrikasko, kirolari. Ohore bat dok guretako hire ekoizpen hauek gurekin konpartitzia.

Neu nok baiña, zikiña. ¡Txixa egittia, dutxan!

EGUNERAKETA 2023-IX-9: bere balixua kendu barik, zalantzak dagoz testu hau benetakua ete dan, edo mariñelen batek euskera/gaztelera nahastian kontura egindako dibertimentu bat. Urrutiak & De Angelen peskisen arabera, Sota / Aznar armadorien artxibuan gordetzen zan, eta testuan azterketa txiki bat be egitten dabe:

• URRUTIA BADIOLA, Andrés M. DE ÁNGEL YÁGÜEZ, Ricardo. 2020. Un documento (de 1868) que merece la pena conocer: carta, con contenido jurídico, remitida por un capitán de barco euskaldún a los armadores de su buque. Interferencias lingüísticas del euskera a un texto que el autor quiso escribir en castellano. Egiunea. Revista del Colegio Notarial del País Vasco 7:40-44. Bilbo.

*******************

Hamen doia Lekeitxioko artxibategiko eskuizkribu baten transkripziñua. Bertan, merkante bateko kapittanak bere armadoriei eskari batzu egitten detze.

On egin

Llebrepul, 5 de Mayo de 1868.

Señores Singines y la Compañía.

Muy señor nuestro: con fecha que te pasao antes escribo ustedes carta largo con manifestasión de las averías gordos que amos tomao en viage; cuando amos salido de rreñida de Farloviento para este puerto que agora estamos en el dia; ustedes no me contestas de como aramos el arreglamiento de averia gordo con el protestasion que amos hecho delante del escribano.

Algunas mentiras ya te amos puesto por dispensa del interés general de interesados que te interesan ensima de la bordo y consecuensias serán punestas si no me contestas ustedes y mandas las pólisas de aseguramiento y un esplicasión tremiñante del manera de meter un poco el mano para sacarte sueldos y alimentasión de nosotros.

Piensándome estoy por los motivos que te estas ustedes callando ni desir de este modo o de la otro y acabate de reventar de una ves sin andar chilidin panchalán, como las mugeres.

Un fliete hermosa tenemos entre las manos y no puedemos cojer por las sircunstansias que se ha dicho. Yo no se que piensamientos tienen ustedes. -A mi verdad tamién me gusta desir.- Cuando le mandan diñero entonses ya escribes.- Agora que tienen ustedes que arriar, callar el boca y si no, diga ustedes una cosa que el otro ensima del tribunal no irá y después no vengas ustedes con las cochambrerías que te acostumbras.

La Código está tremiñante con todos los errasones que tenemos nosotros.

Aqui tienes agora todos los averias que tenemos. - La molinete, arremientas y un ancla perdido, y el también si, pugon se llevo mar con los lapicos y sastarras hecho todo.- Un golpe de mar te limpias cubierta en toldilla de sotavientos pues quedas preseas grasias el promesa que amos hecho Virgiña Santísima, nos salvas de la peligrosidad; grasias al Divino Señor que nos sacas salvamiento con solo desgrasia del piloto, que sa disyuntao un pie y le amos empapelao con unas tablas que amos quitao del botalon de arrespeto que unicamente se dejo ensima del cuebierta.

Escribete pronto una errespuesta tremiñante y no te andes con los guiris.

Resibe usté los respetuosas manos de su atentísimo Jose Julian Crusitabenito y Goycoechea

Armueta Zaharreko neo-basarrittarrekin berbetan, nekazaritzaren summum'az jabetu nauk. Ez dok bakarrik pestizidak erabiltzia ez; edo abonorako gauza naturalak baino ez erabilli.... Ba da laboratzeko beste era bat, iratargixari kasu egittiaz gain, lurrarekin homeopatixia eta bestelako mimuak erabiltzen dittuana... Atzo entzundako azalpenetan usainduta, mundu zabal bat ei jagok, nekazal munduan analfabeto garanondako misteriotsu eta miragarrixa.

Hau ez litzakek nekazaritza biologikua bakarrik: gradu bat gorago jasota, nekazaritza filosofikua esango netzakek. A zelako maittasun harremana, txitxara eta satorren bizilekuarekin: Armueta Zaharrian, ortuarixekin narrutan egittia falta jakek bakarrik, zaintziaren zaintziaz. ¡Hango porru eta tomatiak! Ondo pagatuta jagozak, kalekuak baino 10 bidar gehixagotan izanda be.

¿Bateronbatek neurtu ete jok zeintzuk distantzixatan aldatzen dirazen variabliak? Arrateko bidian gora bahoia, Legarrek iñok ez detzu (hau hika zela izango litzake?) jaramonik egingo. Itzio aldetik... mñ, mñññ... holan holan. Ígual bai, ígual ez. Eztixatik gora, danok egingo detzue agur, bastoitxo mehei batekin ibiltzen dan bigotedun fatxa-itxurako tripahaundi hori izan ezik. Eta behin hortik mendira edozein bideziorretatik sartu ezkero, orduan bai: ez agur bakarrik, baitta geratu eta barriketan ibilli be.

¿Zelakua da zure esperientzixia, irakorle?

(Honekin zerikusixa: Kalian kaso egittiaz)

Bere bihotza gogorra bihar dau izan, sentimenduak azaleratzia kartzeleruendako barre eta irainendako atxekixa ez izateko.

Gogorra baina ez antzua: burdinezko eskularru barruan, tertziopelozko eskua.

Aittapuntakotzat hartu dotela zihetza ez litzake izango; neu naiz eta, bere bizimodua gozatzen saiatzen naizena, kartzeleruen represalixen bildurrik ez dauken berba lauez. Eta noski, besuetakua bez: berak nere edadeko doblia dauka eta.

Antxinan gerrako frentian ibilli zan; pistola bat eskutan, gizonak hiltzen. ¡Aida! nigandik, epaille izateko tentaziñua. Norbera da epaillerik justo eta zorrotzena.

Pertsona baten ideiak ez nabe berarengandik hurrinduko, "ikutu majiko" hori gertatu ba da.

Kalian besarkatu artian, askatasunaren hauspuari eragittia da nere biharra, hormako zartadetatik oxigenua sartu dediñ, hormigoia erreko daben sua, datozen 7 urtian.