Ingelesen hilerria

2001eko azaroan martxan jarri zen makina bat datorren astean geldituko da. Sustatu.com, euskarazko lehen bloga, Squishdot izeneko azpiegitura batekin hasi zen lanean 2001. urtean, eta laster, 11 urteren buruan, software hori gelditu egingo da.

2000. urtean hasi ginen CodeSyntax antolatzen hiru lagun, eta Gari Araolazak erabaki zuen Python programazio lengoaia izango zela enpresaren lanabesa, eta zehatzago esanda, Python-ekin garai hartan funtziona zezakeen aplikazio zerbitzari txukun bat: Zope.

Argazkiak.org | Sustatu zaharra © cc-by-sa: sustatu

2000. urte amaierarako, Slashdot, Kuro5hin edo Barrapunto bezalako weblog edo albistegi bat sortzeko ideia mamitzen hasi ginen. Eta 2001. urtean, ideia hori gorpuzten joan zen. Orduko Slashdot-en funtzionamendua Zope-n erreplikatzen zuen software puska batean fijatu ginen: Squishdot (1999an sortua, nik uste).

Beraz, Sustatu martxan hasi zenean, Squishdot-en gainean hasi zen lanean. Gaur arte. Squishdot-en garapena aspaldi samar eten zen, beste blog plataforma batzuek ordezkatuta. Baina software sendoa zen gero, eta ez dio hutsik egin Sustaturi. Gaurko egunera arte, datubaseak 10.838 artikulu eta 19.787 erantzun bildu ditu.

Datorren astean, azken artikulua kargatuko dugu datubase horretara. Sustatu ez da itxiko, baina atseden hartuko du orduan, ordu batzuetarako. Ondoren, azpiegitura berri batekin berraragiztatuko da, Django aplikazioarekin egindako sistema eta datubase batekin. Artikulu eta erantzun guztiak salbatuko dira, sistema batetik bestera migratuko dute, URL originalekin.

Argazkiak.org | Sustatu 2008 © cc-by-sa: sustatu
Editatzeko eta parte hartzeko moduetan aldaketak gertatuko dira, bide batez, erabiltzaileentzat erosoagoak izango direnak, gure iritziz. Sustatu askoz sozialagoa ere izango da, lotuagoa egongo da Twitter eta Facebook-ekin.

Eta uztailean, are aldaketa inportanteagoak gertatuko dira. Adi.

Squishdot, berriz, oraindik bizirik geratuko da webgune batean edo bestean... Sustatun hainbeste lan eginda, tripak ezagutzera iritsi naiz ni bezalako desinformatiko bat, eta kariñoa ere badiot. Halaxe moldatu ahal izan nuen Azpitituluak.com duela urte batzuk, eta dabilen eran ikusita, milaka pelikularen azpidatziak gordetzeko gauza izango dela uste dut. Hamar urte barru ere primeran funtzionatuko duela iruditzen zait.

Squishdot.org, azkenik, softwarearen erreferentziazko webgunea, aspalditik dago iraungita. Gaur egunean, bertan, kastitate maskulinorako BDSM-tresneria saltzen dute.

Argazkiak.org | Sustatu berdetuta © cc-by-sa: sustatu

Hiru lagun ere ikusi ditut azken egun hauetan Crowdfunding delakoari Crowfunding deitzen. Gauza bat da finantziaketa kolektiboa, eta besteak beleak finantziatzea! Azkena, Lorea Agirre Berrian, eta hari tuitak egin dizkioten batzuen mezuak, Loreak ez baitu pertsonalki ezer tuiteatzen.

Txikikeria ortografikotik haratago, Agirrek eta beste batzuek nabarmendu izan dutena da formula hau ohikoa izan dela eta dela gure herrian, euskalgintzan. Jakina ba. Kanpoan asmatutakoa ez da, ez horixe.

Hala ere, auto-indartze militantetik haratago, apurtxo bat gehiago esan daitekeela okurritzen zait. Euskal eredua, gure labela, the fucking Basque model, normalean, iruditzen zait niri, honela izaten da:

1. Dena petitcomitean, itxian lotu.
2. Dirua lortzeko crowdfunding (edo, modu prosaikoagoan ere, dirurik tartean izan barik, babesa lortzeko deia izan daiteke hau, Herriari egiten zaiona; baietza eta atxikimendua bilatzen da edonola ere, ez eztabaida eta sormen kolektiboa).
3. Argudio espiritualak 2 justifikatzeko, 1 aipatu ere ez.

Salbuespenak badaude, dena den. Nik ezagutzen dut baten bat, zorionez.

Agian Crowdsourcing behar ote dugun... ideiena batik bat.

Pozten naiz Twitterrek bere interfazea euskaratzeko aukera zabaldu duelako azkenean. Borondatezko lanean oinarrituko da, eta horrek akaso uzkur jartzen ditu batzuk, baina uste dut metodo bera erabili zela bere garaian Facebook edo Google-ren lehen bertsioak euskaratzeko, eta alde horretatik nik ez dut eragozpen handirik Kaliforniako miliotsu berriei laguntzeko, euskaldunontzako metodo praktikoena horixe baita, egin beharrekoa guk geuk egin eta ez kexatu.

Dena den, badaude gauzatxo batzuk...

Jana eta menuak. Aspaldi esan nuen: menuak baino, jana da inportantea. Gaur arratsaldez mintegi batean izango naiz Bilbon (Internet eta hizkuntza aniztasuna, sarrera doan), eta ideia hori errepikatzeko asmoa neukan (ingelesez, bide batez). Motibo gehiagorekin gaur.

Pertsonak, nukleo sinbolikoa. Twitter oso-oso inportantea dela uste dut. Sare sozial baino gehiago, hedabide apurtzaile bat (disrupzioa dakarrena). Kultura transmisiorako gakoa, komunitate baten bizitasunaren adierazle, meme-en iturri eta bideratzaile, esperientzia estetiko bat ere bai (eta lastima de Fermin Etxegoien ez enteratu izana). Twitterren euskara egotea oso inportantea da, eta bereziki, funtsezko informazioa eta iritzia euskaraz mugituko duen erdigune edo nukleo txepetxiano bat gorpuztea. Ezagutzen nautenek badakite halako kanpaina bitxi batean nabilela aspalditik: Mila euskal intelektual Twitterrera. Frakaso bat izan da, neurri handi batean, orain arte. Baina ez dut etsitzen, eta orain bariante batekin nabil: Mila euskal intelektual Twitterrera, banan banan. Pertsonalki, oso harro nago azken hilabete pare honetan neure iritziz oso ahots koalifikatuak gehitu ditudalako Twitterrera:

• Ana Morales.
• Onintza Enbeita.
• Mikel Irizar (bueno, honek akaso jasotzen dituen erantzunei kaso gehiago egin behar lieke).

Horrelakoekin ekartzen da euskara Twitterrera, menuak itzultzen baino hobeto. Lander Arbelaitz kazetari gazteak meritu handia du gaur Twitter euskaratzeko aukera izateagatik, eta zoriondu behar dugu denok. Baina ez berak ez neuk ez inork ez du komentzitu Pello Zubiria tuiteatzen hasteko (Goardia Zibilak ere ezingo duela badakigu, eta hala ere... JODER PELLO YA TE VALE). Neure ustez, menuak itzultzea baino egiteko funtsezkoagoa da hau: Lortu zerbait esateko daukan euskaldun bat Twitterrera ekartzea. Gutariko bakoitzak ezagutzen du Twitterren guk baino gauza inportanteagorik esango lukeen pertsonarik. Komentzitu ditzagun. Bakoitzak bana.

Inbidia. Nik azpitituluak itzultzen ditut. Oso tarteka, batzuetan film onak, eta beste batzuetan ez hain onak. Tabarra ere ematen dut, benga, itzuli zuk hau edo gogoko duzun hori... Oso arrakasta mugatuarekin. Twitter itzultzen jende mordo bat hasi da bart gauean, tartean nik zerbait azpititulatzeko proposatu izan diedanik. Zer egingo diogu ba. Hala ere, film bat azpititulatzea, hemendik aurrerako ondare bat sortzea da, 20 urte barru ere balioko duena. Eta zuk azpititulatu duzuna seme-alabekin, lagunekin edo maitaleekin partekatu eta disfrutatzea plazer handi bat da. Gaur, neure bakardadean, Bollywood-eko hit bat itzultzen hasi naiz; hindieraz da audioa, numerito musikal eta guzti jarriko dut euskaraz. Mundua pittin bat hobetzeko balioko duelakoan, ni aurrera noa. Azpitituluena ez bazaizue erakargarria iruditzen, beste alternatiba bat proposatuko dizuet: Wikipedia.

Amaitzeko, Twittereko interfazea (edo inor komentzituz euskaldungoaren erdigunea bera ere) euskaratzera zoazenoi, aholku bat: kontuz idiotekin.

Hezkuntza eta teknologia, horretaz asko eta sakon informatzen ari den biltzar batean nago atzo eta gaur, CICD-n, Donostian. Nerabeak eta smartphoneak, hezitzaile eta gurasoen papera... Anibal de la Torre andaluziarra entzuten disfrutatu nuen atzo. Teknologia eta hezkuntza binomioan, beste gauza askoren artean, ideia sinple bat bota zuen: kuriositatea, eta zentzuna.

Teknologiara kuriositatez hurbiltzea inportantea da. Joan den larunbatean, sofan geuden iluntzean, ni eta nire bi seme-alabak. Telemandoa beren eskuetan zegoen eta Disney Channel zegoen. Ez oso pedagogikoa, suposatzen dut. Baina smartphonea atera nuen, eta Shake it Up eta beste programa bateko kantuak teknologiak nola asmatzen zituen jolastu egon ginen. Shazam du izena, eta sarera konektatu zaudela, entzuten duena igarri dezake, zein musikari, zein kantu (katalogo anglofonoa, nagusiki, ez esperantzarik izan euskal kantagintzarekin). Liluragarria iruditu zitzaien umeei, halaxe baita, liluragarria. Bide batez, kantu pop majo hau ezagutu nuen, komertziala eta biguna, baina polita, eta tira, jaitsi dut jada Download Helperri esker.

Baina triunfo txikia hurrengo goizean etorri zen, alabak (8 urte) galdetu zidanean: Aita, Shazam-ek nola funtzionatzen du?

Shazam interesatzen bazaizu, mikro-ipuin euskaldun batean ere irten da :-)

Alabak abesbatzean aurten ikasteko dituen kantuen artean mix berezi bat dago:

• We are the world (Michaek Jacksonek talde handi batekin grabatu zuena)
• Yellow Submarine (The Beatles)
• Quince años tiene mi amor (Duo Dinamico)
• Garota de Ipanema
• Eres tú (Mocedades)
• Whatever (Oasis)
• Pokerface (Lady Gaga, unplugged bertsioa!!)
• Alferrean (Bruno Mars)

The Lazy Song azken honen berri ez nuen. 250 milioi ikustaldi ditu Youtuben. Sekulako koreografia da, sekulakoa. Eta hitzak ere badu bere zera, prokrastinazioaren aro eder honetan.

Kontua da hau, ingelesez barik, euskaratu egin duela baten batek abesbatzean kantatzeko. Googleko bilaketek ez dituzte euskaratutako hitzak inon detektatzen, eta beraz, gordea gera dadin hemen kopiatuko dut, Alferrean:

Alferrean pasa nahi dut eguna
Ohean etzanda nago
Telefonorik ere ez, utzi mezua mesedez,
Zeren gaur ere ez dut ezer egun nahi

Sabaira begira pasako dut eguna.
Telebista piztu, hau bai nire laguna
Inork ez dit eragotziko, ez!

Sofan etzanda nago, mantaren beroan,
gustuko musika burrunda eroan
nire gazteluan neu errege!

Esango dut berriro, berriro, horrela delako
Alferrean pasa nahi dut eguna

Alferrean! uuh!

Bihar jaikiko naiz Wii-an jolasteko
nire lagunekin kalera joateko,
egun bikaina izango da!

Azterketetarako ikasi beharko nuke,
lanean burubelarri, lanean jo ta ke
hori gehiegi litzateke.

Esango dut berriro...

Euskarazko antzerkia ikusten izan nintzen asteburuan. Kafe Txinatarra, Txalo Produkzioen lana, bi aktore taula gainean, Asier Hormaza eta Kandido Uranga. Bi aktoreen lana bikaina iruditu zitzaidan, profesional euskaldun primerakoak dira. Baina antzes-testuak apur bat ase gabe bezala utzi ninduen.

Ez naiz batere espertoa, baina badirudi Ira Lewis-en aktore-lanari zukua ateratzeko pieza bat dela (zinera ere eraman izan da Chinese Coffee), tete-a-tete interpretatibo bat, eta gaiaren aldetik ere, kreazioaren eta testu baten ibilbide zailaren inguruko hausnarketak ere baditu bere baitan. Oso teatrala beraz. Istorio hori gorpuzten, dialogoetan ñabardurak eta txinpartak ateratzen, elkarrekin eta elkarren kontra imintzio eta errepliketan, Uranga eta Hormaza oso oso ondo. Baina era berean, ai, sentsazio bat barruan, teatraltasun hori teatreroei erakargarri izan arren, ez ote den apur bat hotzagoa publiko orokorragoarentzat. Nik halaxe sentitu nuen, kontraste egin zidan barruan abenduan ikusitako beste bi piezarekin (La Revoltosa zarzuela eta Arra Arraroa, Oier Guillanena), zeinak ikuslearen (neure) gozamenerako lan gisa hartu nituen.

Enfin, 2012tik tumblr bat ere badut eta bertan kontsumitzen dudan kultura aipatzera behartuta sentitzen naizenez, han erreferentzia gordetzeko, hemen berba hauek idazteko beharra sentitu dut.

Interneteko irrati formatu espezifikoa, audio pieza periodikoak, mp3 gisa jaitsi eta entzutekoak. Ez dira gauza berria inondik ere. Izango dira 10 urte edo bueltan dabiltzala. Euskarazko Internet esparruko lehen ekimen beregain eta interesgarrienetako bat Podcast bat izan zen funtsean, Irratia.com

Baina, hara, ez da neuretzat gauza erakargarria izan duela oso gutxira arte. iPod-ak bultzatu zituen Podcastak neurri batean, izena ere hortik datorkio, Pod + Broadcasting konbinaziotik. Baina nik ez dut sekula iPodik eduki. Gabonetan, ostera, neure buruari opari txiki hau egin nion, eta horrekin podcastizatu naiz:

19 euroko zera hori autoko txiskeroaren zuloan sartzen da, eta pendrive bat hari itsatsita, han sartutako mp3ak igortzen ditu, FM uhinen bidez, zure auto-irratira. Hau da, frekuentzia jakin batena modulatzen duzu, eta hori bat gehiago izango da irratian, eta halaxe.

Musika barietate handiagoa entzuten uzten dit gailu honek. Eta era berean, hasi naiz, behingoz (bazen garaia!) Interneteko podcast batzuk entzuten. Ze, bai, entzutea merezi duten gauzak badaude hortik. Eta errepaso tonto batean, baten batzuk behintzat aipatu nahi ditut, autoaren ibileretan gozatzen lagundu didatenak:

• Imanol Epelderenak Info7n (Txakurrak Oinutsik telenobela da!) edo Euskadi Irratian.
• Xerezaderen Artxiboan Ana Isabel Moralesek eta bere lagunek egiten dituztenak (entzun, Moby Dick, entzun, daflipakezue!)
• Aiaraldean pilatzen doazen literatur kritikak
• Taosa irratsaioa edo Amarauna, teknofiloen podcastak

Gustatzen zait Pinterest. Udan ezagutu nuen, bidaian nengoela Estatu Batuetan. Fan bihurtu nintzen berehala. Kromo bilduma bat da niretzat. Tutorial txar bat gomendatzen aurkitu dut lagun bat, eta beste bat idatzi dut nik.

1. Eskatu gonbidapena. By invitation only dela gezurra da, besterik gabe, atzerapen programatu bat dauka  eskaera egiten baduzu.

2. Analogia honekin geratu zaitez: kromo bilduma bat da. Kromo bakoitza da pin bat. Sub-bildumatan antolatu daiteke, horiei esaten zaie Board. Bisualki erakargarriak zaizkizun gauzak gordetzen joateko kaxoiak... horiek dira boardak.

3. Konektatu Twitterrekin.

4. Facebook bidez konektatzen bazara, jendea topatzeko izan dadila. Konexioa egin ondoren, settings-etan desaktibatu Facebook-eko konexioa. Alderdi txungoak ditu Facebookeko Pinterest aplikazioak.

5. Bilatu, eta jendea aurkitu, eta jendeari osotasunean egin follow, edo jende interesgarriaren board interesgarrienei egin Follow

6. Egin follow gutxienez 30 bati edo.

7. Instalatu Pin it botoia edo pinmarklet bookmarkleta. Ez badakizu zer den bookmarklet bat, ikasi behingoz. Erabili bookmarkleta gauzak igotzeko.

8. Zure board edo bilduma edo kajoi propioak sortzen joan. Nahi duzun bezalakoak.

Oso gauza desberdinak gorde daitezke. Nik, adibidez, sujerenteak iruditzen zaizkidan irudi pop basko edo euskaldunak biltzen ditut honetan, eta beste honetan berriz, nabigatzen nabilela aurkitzen ditudan gauza interesgarriak, gero seme-alabekin etxean komentatzeko balio didatenak. Elkarlanean ere egin daitezke, adibidez, Gaurko Hildako, #respect.

Aste honetan Txalaparta argitaletxea kexatu izan da liburu baten azala zentsuratu diotela Facebook-en, titi bat agertzen zelako. Honako hau da kendu duten irudia, Itziar Zigaren Sexual Herria liburuarena:

Zentsura deiadarrak (Txalapartarena letra morez Zigaren blogean bertan) eta elkartasun eskeak zabaldu dira... Nik ez dut batere argi kontu hau. Batetik, joan nintzen Txapalartaren webgunera eta ikusi nuen zaila zela aurkitzea portada, eta txiki-txiki besterik ez nuen aurkitzen: titirik ikusi ere ez. Baina tira, gero jakinrazi zidaten egon, bazegoela. Egon bai, baina ezkutuan: gertatzen dena da http://www.txalaparta.com dagoela diseinatua dagoen moduan, eta irudiak supertxiki ageri dira. Baina azala handi erakutsi nahi badute, erantzukizuna eurena da; moldatu, erakutsi eta kito. Ez Facebook-eko horma itxien bestaldean... Bestalde horretara bazoaz, haien baratzera, zu moldatu haien baldintzekin! Nik neska bat pelotetan erakutsi nahi badut, neurean erakusten dut eta kito.

Horrez gain, duela hilabete edo orri oso bat liburuaz, ez dakit elkarrizketa edo zen Berrian. Bla bla bla asko, Gaztelaren inperialismoak Euskal Herritik uxatutako sorginen askatasuna eta holakoak... ez zen aipatzen orri osoan ea ze hizkuntzatan zegoen liburua (flipatzekoa ezta?). Galdetu nuen eta konfirmatu zidaten: gaztelaniaz da Sexual Herria. Ondoren, tuitetan komentatzen ari nintzela liburu hau gaztelaniaz zela, batek esan zidan Zigak sexilioan Bartzelonan 5 edo 6 urtean ez duela katalanik ikasi. Txortan egin zuela ematen du, ostera, eta pozten
naiz. Baina, liburuak ez du bakarrik sexuaz jarduten, baizik eta nonbait kontzientzia politiko-historiko-nazional baten kontuarekin nahasten da, eta, nire ustez, koherentziaren izenean, hori ez dago oinarri espainol horietatik abiatuz tragatzerik. Sartu, atera, ireki, tragatu, eta irentsi. Sexuaz ari bagara, ados. Baina beste hori, ba ez, nik ez dut tragatzen.

Eta purrustadarekin ere, esango dut, guztiarekin, gustatzen zaidala Itziar Zigaren diskurtsoa. Hiru mamu gaizto aipatu baditut post honetan (heteronorma patriarkala, Facebook, Espainia), onartu behar da lehenaren kontra erradikalki eta zorrotz ari dela; txalotzekoa deritzot horri. Ez dut esan nahi besteetan ere berdina eskatu behar zaionik (bereziki, ni neu beharbada uzkur eta konformista azaltzen naizenean hiru mamuokin) baina bai, bederen, zalapartan koherentzia estetiko pixka bat izatea ez litzatekeela txarra.

Duela egun batzuetako Argia Sarietan, Txillardegiri eskaini zioten merezimenduzko saria. Haren semeak, Joseba Alvarezek, jaso zuen familiaren izenean, eta berba batzuk esan zituen. Aitaren esaldi bat aipatu zuen prezeski: Estatu batekin, agian, euskara ez da salbatuko; baina estaturik gabe, ziur ezetz.

Eta horren harira, Alvarezek, ezker abertzalean burukide, eta kartzelan ere egon dena jardun politiko horregatik, gehitu zuen aro berri bat ireki dela, eta itxaropenak, eta...

Bai... Nola? Ze independentzia proiektu dauka ezker abertzaleak? edo, hedaduraz, abertzaletasunak? BATERE EZ. Hori da egia.

Duela egun batzuk, Eskoziako independentzia erreferendumerako galdera jakin zenean, Karmelo Landak (Alvarez bezala, ezker abertzalean burukide, preso politikoa izana) hauxe bota zuen Twitterren:

Do you agree that Euskal Herria should be an independent country?

Eskoziako galdera bera da. Erantzun nion berehala: halakorik inprimatzeko prest zaudete? non? noiz? ze eremutarako?

Eta Landaren epaia: Euskal Herri osoan eta irabazteko gehi errespetatuak izateko aukera izan bezain laster!

Ba ez. Horrela ez. Ezinezko eszenario bat da Karmelo Landaren hori. Horrelako planekin, estaturik gabe geratuko gara, eta euskara ez da salbatuko.

Batzuetan pentsatzen dut kontu honekin matraka ematen duen bakarra ni naizela. Baina, ez dakit, akaso ez. Pako Aristi ere gaizto samar dabil azkenengoetan, eta elkarrizketa egin behar ziola eta, galderak eskatu zituen Berriako kazetari Edu Lartzangurenek. Nik hau bota nion: 7 probintzien lurraldetasuna sakratua bada, nola independentzia? alternatibarik? Lartzangurenek Aristiren erantzun hau pasatu zidan (espazio kontuagatik, ez zen sartu elkarrizketan). Hor dago Irlandaren kasua. Iparraldean ere lortuko dute erreferenduma, beranduago bada ere.

Bai, hor dago gakoa. Partizioa. Tabu beltz bat. Suposatzen dut hori dela Aristik plazara atera nahiko lukeen puntuetako bat. Iruditzen zait Koldo Izagirre ere badabilela halako ideia horrekin bueltaka, baina ulertzeko zailagoa zait Izagirre, garbi #daitort hori.