Ingelesen hilerria

Horra 2010eko Luistxoren balantze kulturala. Top 3ak 3. onenetik onenera ordenatuak.

Hiru film:

• 3. 80 egunean.
• 2. Scott Pilgrim vs. The World
• 1. Un Prophete.

 

Hiru liburu:

• 3. Veleia afera. Alberto Barandiaran.
• 2. El Tercer Reich y los judíos (1939-1945). Los años del exterminio. Saul Friendlander
  
• 1. Autokarabana. Fermin Etxegoien!

Aipatu nezakeen halaber Tony Judt, aurten hil baita...

Hiru kantu (eta hiru klip bikain):

• 3. Cee Lo Green. Fuck you.
• 2. We Are Standard. Aitormena.
• 3. Papa Topo. La chica vampira. mp3a entzuteko / bideoa

 

Hiru tuit:

• 3. Joseba Gorritik Lezametari, bere ezjakintasunean.
• 2. Patxi Lopezek Egunkaria kasuko absoluzioa jakin zen egunean.
• 1. Algoritmo bat bazen...

 

Eta, ez aurtengoa, baizik eta neuk ezagutu ditudan garai guztietakoa, Top 3 Morena, Praka Horiek Estuegi Dauzkazu Ene Osasunerako!

• 3. Madonna, Papa Don't Preach.
• 2. Rihanna. Rude Boy.
• 1. Salt-N-Pepa. Push it.

 

Urte berri on,

Duela 12 urte, Elena Laka abokatuak bere lehen mezua idatzi zuen Eibartarrak zerrendan.

Zerrendakide berria Santo Tomas egunean (noizko
txorizoa eta ogia net?). Urte askotarako.

Gaur Angel Aldarondo ikus-entzunezkoen sortzaileak, haserre, zera idatzi du Noticias talderako: "Txistorra Download. ESTOY seguro de que si pudiéramos descargarnos de Internet txistorra y sidra lo haríamos sin dudar."

 

 

Jakina. Txistorra saretik jaistea doan balitz, jaitsiko genuke. Sekulakoa litzateke. Gosea ere konponduko zen munduan, bide batez.

 

Kontua dator Espainian dauden lege mugimendu horiekin... deskargen kontrako pertsekuzio zaila arautu nahi dutela sektore kultural eta politikoek, eta jendeak ez duela nahi.

 

Kultura ordaindu egin behar dela... Jendeak doan nahi du guztia. Edo merke. Nik liburuak doan "jaisten" ditut. Donostian dauden liburutegi publiko bikainetara joaten naiz, eta doan lortzen dut papela. Bueno, guztiz doan ez, ze autobusa edo parkina pagatzeko prest egoten naiz bi astean behin-edo zentroa aldera joan eta bizpahiru liburu hartu-itzultzeko. Liburuko 50 zentimo inguru ordaintzen ote dudan susmoa dut, hortaz. Hau merketu egingo zait orain, ze sekulako liburutegia zabaldu da etxetik gertu, Aieteko parkean Donostian, eta oinez gertu daukat hor, garraio gastuak aurreratzeko moduan beraz.

 

Nik suposatzen dut Angel Aldarondok kultura doan kontsumitzen duela, ahal duen guztietan, besteok bezala.

 

Seguru aski, ikus-entzunezkoen produkzio eta promozioaren munduan egonda, ba materialak jasotzeko bere bide propioak dituela, DVDetan materialak iristen zaizkiola eskuetara, ebentoren batean dagoela aukera izan dezakeela pase berezia lortzeko (besteok baino errazago), lagunen batek pelikula bat pasatzen badio disko batean, ez diola muzin egingo...

 

Horrez gain, txistorra erosi daiteke Internetez. Eta gaztaina erreak. deskontu.com weba ondo dago. Nik gaztainak erosi nituen joan den astean, eta aste honetan talo-txistorra eskaintza zegoen. Egunean eskaintza bat. Gaur sagardoa. Merke samar, gero fisikoki Donostian jaso behar duzun arren. Nik uste Topaguneko medio batzuk aliatu beharko liratekeela hori Donostian egiten duen mutilarekin, Txomin Jauregirekin

.

Gaur hau oparitu didate (eta beste gauzatxoren batzuk ere bai). Patxitraperok iradokitzen du, maltzur, Twitter ikastaroak ematen ditudala elite aukeratuentzat edo... Gezurra. Horra, doan, nire Twitter ikastaroa.

1. Sortu kontua Twitterren.

2. Jarri ezarpenetan zure aurpegia duen irudi bat, eta zure izen-deiturak, benetakoak.

3. Jarraitu 50 pertsona. Izan dadila mix bat: ezagunak eta ezezagunak, euskaldunak eta kanpotarrak.

4. Firefox badaukazu, instalatu Echofon. Ez badaukazu Firefox, instalatu Firefox, zin egin ez duzula beste nabigatzailerik erabiliko sekula, eta instalatu Echofon.

Kito.

Duela 20 urte gau berezia izan zen hau neuretzat. Euskaldunon Egunkariaren lehen alerako lana amaitu genuen, eta parranda egin genuen orduan Lasarten zegoen erredakzio hartan. Ikasle nintzela, amets moduko bat zen euskarazko egunkari batean parte hartzeko pribilejioa izan nintzakeela halao batean. Eta iritsi nintzen amets hori egiaztatuta ikustera. Harro nago lan apur bat egin nuelako, beste lagun askorekin, proiektu hura gauzatzen.

Argazkiak dira Egunkaria.info webgunekoak.

Biharamunean, hauxe egon zen salgai. Besteak beste, Durangoko Azokan. Egun hartan bertan Egunero izeneko proiektu baten simulakroa banatu zuten Jaurlaritzaren kontra-ekimen batekoek. Euskadi Irratiak kazetari praktikante bat zeukan Durangoko Azokan, eta instrukzioak jaso zituen Irratitik galdeketa egiteko Azokako bisitariei: ea zer iruditzen zitzaien Egunero. Horixe da egia, Euskadi Irratiak zer galdetu zuen Durangoko Azokako kale-inkesta hartan, Euskaldunon Egunkaria jaio zen goizean, 1990eko abenduaren 6an.

Egun hauetan ez dut inon ikusi urteurren honekin ezer egingo denik. Ni behintzat ez naiz enteratu.

Eguneraketa, abenduak 6: Goio Aranak emandako erantzunetik eta kargatutako irudietatik, horra Egunero haren azala:

Argazkiak.org | Egunero (1990) 1. orrialdea © cc-by-sa: goioarana

Nola apur bat nerd edo geek ere banaizen, pendiente nengoen zer esango ote zuen NASAk bizitza estralurtarrari buruzko prentsaurrekoa iragarri zuenean. Ez zuten zioa oso ondo azaldu, ze estralurtarra barik, oso lurtarra izan da aurkitu dutena, baina hala ere, garrantzi objektibo handikoa, gainerako izaki bizidun guztiak fosforoa darabilgun lekuan arsenikoa erabil dezakeen izaki bat aurkitu baitute, mikrobio bat. Eta zirrara pixka bat sortu dit berriak bakteria hori non aurkitu duten jakinda: Mono lakuan, Kalifornian.

Eta horra, Mono lakuan, nire izaki bizidun gogoenak:

Bi ugaztun ikusiko dituzue argazkian, nik maiteen ditudan izakiak, duda barik. Baina adi ur ertzari. Geruza beltz hori. Ez da zikina. Masa bizi-bizi bat da. Sekula ezagutu dudan animaliarik harrigarrienek osatzen dute kapa hori, Mono lakuko euliak dira.

Mono lakuko eulien ezaugarri batzuk:

• Txikiak eta beltz-beltzak dira.
• Isilak dira. Hegan ez dute burrunda txikiena egiten, eta harritzen zaitu horrek euliak baitira, azken batean.
• Ez dute nahi traturik gizakiokin. Zoaz milioi bat euli dauden putzura, erditik igaro, eta altxatuko dira denak hegan zure inguruan, baina ez zaizu bat bera ere gainean jarriko, ez zaituzte ukituko ez bada okertu direla edo zuk mugimendu azkar bat egin duzula, eta zure inguruan buelta bat eman ondoren, eseriko dira berriro lurrean. Efektua harrigarria: milaka euliz inguratuta ibili zabiltza, isiltasunean, ukitzen ez zaituztela, eulien jauna sentitzen zara.
• Jangarriak dira: nagusi direnean txorientzat; larbak direla, gizakiontzat ere bai.
• Mono lakuko uretan bizi den bi espezietako bat da. Besteak dira izkira txiki batzuk, bertan bakarrik bizi direnak. Beste animaliarik ez da bizi uretan, izaki unizelularrak bai, oraingo bakteria hau eta beste asko.

Mono lakuko urak dira hiper-gaziak eta hiper-alkalinoak. Basamortu paisaia bolkaniko batean daude, apenas mila urte dituen sumendi kate baten ondoan, Yosemite parketik ordu pare batera, baina hango turistarik gabe. Uretan ez da bizi arrainik edo ornodunik. Eta artropodoak, bi bakarrik, krustazeo txiki horiek, eta euli hauek. Hori bai, nolako kantitatean. Baso bat urez hartu, eta izkira zopa dela ikusiko duzu, larba batzuk tarteko. Laku guztia da zopa bizidun bat. Eta bai, inguruko indiarren janari iturri nagusietako bat ziren larba horiek. Kaliforniako state park rangerrak eskaini zigun eskukada larba bisita gidatuko taldeari, baina ez zuen inork jan, ez amerikar ez kanpotar, salbu eta rangerrak berak eta nik neuk. Getariako maaulixuak jatea bezalatsu, gazi gaziak dira.

Euliok dira txori kantitate ikaragarri baten janaria. Oso erraz elikatzen dira txoriak. Ibilian dabiltza lasai antzean, ibarrean, mokoa ireki eta itxi: ez dute besterik egin behar euliak harrapatzeko. Lehen argazkian ikusten dira txori batzuk, urrutiago, umeen atzean.

Mono lakua garbi dago. Ez dago kutsadurarik. Baina bertara ematen duten ur-iturri naturalak gizakiak eten ditu, eta horregatik ur maila jaisten ari dela ikusi dute. Ur emariak ohiko ziklora itzuli nahian dabiltza, izan ere, ur maila asko jaitsiz gero, alkalinitatea eta gazitasuna gehiegizkoa bihur daiteke bertako bizidunentzat, eta hil daitezke izaki unizelularrak, izkirak, eta euliak, eta baita, ondorioz, txoriak ere.

Udan bainatu zaitezke, ura tenperatura egokian egoten da, eta badaude bainatzeko moduko hondartza seguruak. Hori bai, prest egon behar duzu zopa bizidun hipergazi eta alkalino batean sartzeko. Azalerentzat ona dela esan zigun rangerrak. Gu bainatu ginen. Apur bat itsaskor irteten zara.

Bigarren argazkian halako gatz dorre batzuk ikusten dira, tufak, formakuntza naturalak uretatik altxatzen direnak urteen poderioz, ez dakit ze prozesu biologikok edo kimikok sortzen dituzten arrefize moduko batzuk. Horietako batzuetan, arrano arrantzaleek habiak dituzte. Arrantzale izanda, han ez dute ezer jateko, ez baitago arrainik, baina ingurunea asko aldatzen apenas 20 kilometroan, mendi eta laku eder alpinoak baitaude inguruan, June lakua ezagunena. Hango arrainekin elikatzen dira arranoak.

Ez da jende asko bizi inguru hauetan, eta turistak ere gutxi. Yosemite ondoan dago, ederra eta jendez gainezka, baina gutxik dakite ondoan Mono lakuaren eskualdea dagoela. Bertako bati euskaldunak ginela esan, eta frantsesez egin zigun. Kalifornia farwestiko samarra da paraje hori.

Ezagutu nuen Mono lakua, aukera neukan garaian. Uste dut dirua inbertitu eta gastatzeko modu on bat dela bidaiatzea. Orain ezin dut. Baina ahal badur, egingo dut berriro. Bitartean, irakurri dut tuiten bat, ekainaren 29an greba ez egiteagatik sistema zapaltzaile eta jasangaitz honen konplizetzat hartu ninduen jendearena, elurretara eskiatzera doazela asteburu luze honetan. Oi, Northfacearen konpromiso proletarioa, zein urruti sentitzen naizen zuengandik; handia da kapitalista kalifornianoa izatea, neure umeei Mono lakuko bizitza harrigarria erakutsi ahal izan nielako pozik oheratzea, arsenikoaren zapore gaziarekin, harropuztuta.

Umap proiektuaren lehen zirriborroa hemen itsatsitako hau izan zen, udaberrian nik neuk Paint tristearekin (Windows sistema eragilean) marraztua, eta izen probisional honekin: Euskotrend.

Argazkiak.org | Euskotrend Umap lehen zirriborroa © cc-by-sa: Luistxo.F

Ideia zera zen: berba gakoen jarraipena, trending kontu hori, gero eta indartsuago ikusten nuela, zer zen unean unean sarean komentagai zena, eta trend horietan klikatuz informazioa eta iritzia eskuratzeko modua zegoela. Beste hizkuntza batzuetan, hala ere. Ez euskaraz. Eta hori lortzea ona izango zela pentsatu nuen, euskarazko trend edo joeren jarraipeneko tresna bat. Izen logikoa iruditu zitzaidan Euskotrend.

Argazkiak.org | Euskotren Umap pentsatzen © cc-by-sa: Luistxo.F

Zirriborroan (ikusi handiago) nik ikuskatu nuen Euskotrend Sustatun integratua. Eta beste osagai batzuk: batez ere, Nirenews, David Gonzalez Ketarik martxan jarri zuen proiektu bat, ibilbidea oparoagoa merezi zuena (itxita dago orain). Hirien araberako azpi-twitter moduko batzuk ziren Nirenews desberdinak, eta arreta deitu zidan #hash bat sartuz gero bertara, auto-erreferentzia egiten zuela, esteka Twitterrera bueltan bidali barik. Duela egun batzuk erakutsi nion pantaila-irudi hau Ketariri, eta inspiraziotzat balio izan bazuen, pozten zela erantzun zidan. Eskerrik asko. Gipuzkoako Interneteko ekintzaile ipurloka eta jatorrenetakoa da Ketari. Banku batean, sistemetako katakunbetan, omen dago lanean, baina beti beste gauza batzuk makinatzen, orain ere izango du zerbait esku artean.

Irudian erantsi nituen beste osagaiak dira Trend jarioa, Twitterren garai hartan agertzen zen bazala; eta The Huffington Post albistegi digitalak sortutako Twitter edition direlakoetan ikusitako kutxa bat, bertatik zuzenean tweet egiteko modu sinple bat.

Eta horixe zen Euskotrend. Nola egin euskarazko tuitak biltzeko, eta haietan gakoak aurkitzeko, hori nik ez nekien. CodeSyntax-eko injineruek asmatu zuten modua, bereziki Josu Azpillagak. Baina behin euskarazko modua asmatuta, beste hizkuntza batzuetan ere aplika zitekeela ikusi genuen. Umap izena etorri zen gero, aspalditik erosia genuelako, umap.eu domeinu labur samarra, kontingentziaren baterako edo...

Eta gero, ba, hauteskundeak deitu zituzten Katalunian. Horregatik, ideia zen Umap Euskaraz eta Umap Català aldi berean irekitzea, azaroaren 5a baino lehen (nik data tope hori jarri nuen bi hilabetean pentsatu izan dudalako atzoko egunez hasten zela Kataluniako kanpaina ofiziala, eta bi hilabete data horrekin obsesionatuta egon naiz. Sekulako esprintak azkenean, harik eta azaroaren 4an bertan konturatu nintzen, arratsaldez, kanpaina 5ean barik, 11n hasten zela! Tira, azkenean, badugu Umap bikoitz bat, eta espero dut gehiago etorriko direla.

Argazkiak.org | Umap.eu zentrala © cc-by-sa: codesyntax

Gainera, katalanezkoa egitea zaildu egin zitzaigun bidean, eta une batzuez ez genekien hizkuntza-detekzioa zuzen asmatuko ote genuen deadline hori baino lehen... baina iritsi ginen, eta ez bakarrik katalanezko detekzio egoki samar batekin, baizik eta beste gehigarri interesgarri batekin: TopNews edo albistegi automatiko bat, jendeak trukaturiko esteketan oinarritua.

Argazkiak.org | Umap.cat albistegia © cc-by-sa: codesyntax

Joan den astean produktu interesgarri bat kaleratu genuen sarera: Umap Euskaraz. Haren tripak kodetzen ibili den ingeniari batek esan zuen publiko egin genuenea: ze ondo pasatu dugun Umap pentsatzen eta egiten. Egia da. Lantaldeak ahalegina egin du, eta nekatuta eta serio gaudela ematen duen arren, oso pozik nabaritzen zaigu. 

Twitterreko euskarazko jardun guztiaren batzailea. Horixe da Umap, zehatz, Josu Mendikute lankideak asmatu zuen definizio zehatz horrekin.

Erreakzio batzuk etorri dira, eta pixkanaka tresnak atxikimendu gehiago sortuko duela iruditzen zait, bisitak errepikatzeko gogoa eman dezakeen webgunea dela uste baitut. Erreakzio horietako batekin geratzen naiz, hau ere Umap-en gaineakoa dela uste dut eta.

Algoritmo bat bazen benetan bihozbera poesiaren hegoek sentimenduzko bertsoek antzaldatzen zutena.

 

Eguerdian ikusi dugu ETBn, arratsaldez omenaldia egin behar ziola Gipuzkoak (Diputazioa, Donostiako udala, SOS Arrazakeria) gure artean bizi diren etorkinei: ekitaldi bat Kursaalean. Informazioa ere aurkitu dut sarean, Gipuzkoa Solidarioa, Milaka Aurpegi.

Ze ondo, banoa umeekin, geuk ere esker ona adierazi nahi diegu gure artean bizi diren etorkinei, baina Kursaaleko atera iritsi eta ALTO, zuek ez, gonbidapenarekin bakarrik... Guk herritarrok, ezin omenaldia egin, ezin gure eskertza adierazi, kanpotarrei. Atean neu bezain zapuztua, Josu Chueca historialari eta laguna topatu dut, nire ideia berberarekin agertu da Kursaalean, telebistan ikusi eta interesgarria iruditu zaiolako. Chueca kolatzen saiatu da prentsa-agiri bat daukalako Argiarekin kolaboratzeagatik, baina handik gutxira barrutik egotzi egin dute. Haserre zegoen.

Agintaririk ez da faltako biharko egunkarietako argazkietan. Guri ez digute utzi esaten eskerrik asko.

Sukaldeko kajoi batean, gauza mordoxka bat daukagu: tiritak, klipak, erropak esegitzeko gantxuak, orratzak... Suelto zeuden orratzak, eta umeek zerbaiten bila eskua sartu eta zizta egiteko arrisku txiki hori zegoen. Beraz, kutuna behar genuen. Eta irten ginen, kutun bila.

Ez da erraza izan. Neure harridurarako, 21. mende honetan inork ez daki zer den kutuna. Eta inork baleki ere, erosteko topatzea ez dago erraza. Okurritu zait begiratzea OEH hiztegian, eta Eibar eta Bergararako ematen du adiera! Hortik kanpora, nola da orduan? Gaztelaniaz ere ez daki jende askok dena delakoaren izena, acerico. Eta Euskalbarren acerico jarri euskarazko ordainak aurkitzeko, eta bi bakarrik topatu ditut: bata kutuna, hain zuzen, eta bestea pelota edo pilota. Eibar-Bergara honetatik kanpora, pelota da hori bazterrotan? Nola esaten diozue zuek?

Maite Goñiri berba hau proposatu Gaurko Hitza izan zedin, eta ezetz esan dit ze ez dakit nik ze arau interno ulertezin dituen adierak eta abarrak tratatzeko. Beraz, hemen atera dut.

Argazkiak.org | Kutuna © cc-by-sa: Luistxo.F

Hori da kutuna. Lilik eskuetan duena. Orratzak gordetzeko balio du. Erosteko, ez bilatu zentro komertzialetan: ez dago. Baina Donostian, La Rueca dendan, Artzain Onaren ondoan, oso politak saltzen dituzte. Dendak izen erdalduna du, baina saltzailea euskalduna topatu genuen. Hala ere, kutuna zer zen ez zekien.

Bazter nahastaile bat naiz. Gero eta okerragoa. Batzuetan harrikada galantak botatzen ditut. Aurten, honako gai hauekin polemika sortzen saiatu naiz:

• Ateismoaren alde. Uste dut erlijioen kontrako borroka 21. mendeko kontu inportanteetako bat dela. Nork bere esparruan egitea tokatzen denez, hemen katolizismo lokalaren kontra egin behar da, eta beste batek aipaturiko Bibliako pasarte batzuei barre egin ostean, erabaki nuen Jose Antonio Pagolaren ustezko erlijio progresistak arreta merezi zuela: tori egurra, Pagola!
• Independentziaren aldeko diskurtso errealistago eta erradikalago bat behar dela uste dut. Erantzun batzuk eragin ditu Berrian eta Sustatun ateratakoak, baina ez, nik nahi nuen moduan, establishment politikoaren aldetik. Porrot txiki bat.