Munilla marabilla
Santander inguruko bi lagun egon dira etxean asteburuan. Mutilak kontatu zidan goizetan, lanerako bidean, zein arratsaldetan, etxerako bueltan, askotan entzuten duela Radio María. Nik noizbait topatu izan dut dialean, baina ez dut irrati hori entzuteko behar den kemena nire baitan inoiz aurkitu (segundu batzuk nahikoak dira bilaketarekin segitzeko).
Sorpresa hartu nuen lagunak esan zidanean José Ignacio Munilla aritzen dela goizeko 8:00etatik 9:00etara katiximari buruz hizketan. Munillaren izenaren gainean klikatuz gero, berari buruz duela bi urte nik idatzitakoa irakurtzeko aukera izango duzue. Aurreratzen dizuet Palentziako egungo gotzaina, Zumarragako parrokoa izandakoa eta, iturri batzuen arabera, Gipuzkoako gotzain izateko hautagaien artean dagoena, nire pentsakeratik urrun samar dagoela (urrun samar esan eta motz geratu naiz, noski).
Bestalde, bloglines batzailean jarraitzen ditudan blogen eta jarioen errepasoa egiten ari nintzela, hara non agertu zaidan, Escolarrek usufruktoan utzitako blogean, Espainiako Elizaren kupula Losantosen ordezko baten bila ari dela. Izen ezberdinak aipatzen ditu kazetariak eta triste utzi nau kandidatoen artean ez egotea gure gizona. Lagunak kontatu didanez, egungokoak baino dezente hobeto egingo luke.
Zuek zer uste duzue?
Ehuneko berrogeita hamar garestitu zen zerbeza
Sapatuan Tom Waits ikusten egon nintzen Donostiako Kursaal Jauregian. Joserrak eman zidan aukera (eskerrik asko). Dirutza pagatu nuen, baina oso gustura egon nintzen Waits zaharra entzuten.
Handik atera, bueltatxo bat Alde Zaharrean eman eta anabasatik gertu zegoen Bassmatti & Friends partyan egon nintzen. Giorgio ez nuen ikusi, baina gozatu ederra hartu genuen Rafa Berriok gitarra hartu zuenean.
Asteartean, berriz, Bruce Springsteen jaunaren showa ikustera joan nintzen Anoeta Estadiora. Badakizue 40.000 ikusle bildu zituela eta jende gehiena oso gustura atera zela, Mr. Jukebox ere bai (jarraitzeko moduan erantzunetan dagoen eztabaida: ebentoak vs. tabernen zirkuitua). Agian larunbatean bizitutakoaren ondoren, ez nuen joateko gogo handirik, baina sarrera Gabonetan erosi nuenez, futbol zelaira joatea beste erremediorik ez zegoen.
Boss-arekin ez nuen gozatu. Bai, badakit: ni eta beste bat ezagutzen dut hori esan duena. Dena emanda aldegin zuela irakurri eta entzuten dut hortik zehar. Izerdi patsetan amaitu zuelako kontzertua? Horixe behar genuen! Eta egia da askok bera bezainbeste kobratu ondoren erdia ez dutela ematen, baina, niretzat hori ez da nahikoa.
Haserretu egin nintzen kontzertuaren hasieran egondako tokian musika ez baitzen behar den bezala entzuten (eta ez nengoen toki txarrean, soinu mahaiaren albo batean). Gero, mugitu egin nintzen eta hobetu zen soinua, nahiz eta ez izan espero nuen bezain espektakularra.
Eta inguruko tabernek kaña 3 eurotan (% 50eko igoera) eta katxiak 6 eurotan jartzea? Barruan, okerrago, katxiak 9 eurotan pagatu behar. Lapurreta. Hau zer ostia da? Hemen denak balio du?
Gure betiko martxan jarraitu beharko dugu. Etxeko zirkuitua. Adibidez, ostegun gauean, AEBetatik etorri berria zen Igor Calzada entzun nuen Le Bukowski aretoan, FasTFatum. Harkaitz Canok ere irakurri zituen poema batzuk. Eta googleheim hitza inbentatu genuen, Joserra Senperenak Alondra Bentley deskubritu zigun. Eta abar, eta abar.
Amarauna irratsaioan hamabostean behin
Pasa den igandean Arantxa Artzak Euskadi Irratian uztailean gidatzen duen Amarauna irratsaioan egon nintzen. Edurne Ayusoren deia jaso nuen duela zenbait aste eta hamabostean behin igande goizetan (10:40-11:00) Internetez eta blogosferaz hitz egitekotan geratu naiz.
Solasaldi bakoitzean hiruna lagun arituko gara. Pasa den igandean Patxi Trapero eta Leire Narbaiza egon ziren etxetik eta ni Donostian. Josu Mendicute eta Jozulin ere badira solaskide. Seguruenik, datorren igandean, hilaren 20an, bi hauekin arituko naiz berbetan.
Ah! Estudioan bertan egon zen ere Xabier, baina honen abizena ahaztu egin zait. Praktiketan dagoen kazetaria da.
Traperoak grabatu zuen irrati tarte hau eta bere blogean eskegi (mila esker, Patxi). Ezin baduzue hemen entzun, jo Amaraunakoak irekita daude apuntera eta bukaeran duzue entzuteko aukera.
Politikoki zuzena
Raúl Argemí eskritore argentinarra Donostiara etorriko da uztailaren 21ean, DK Literatura programaren barruan, Retrato de familia con muerta liburua aurkeztera. Ekitaldia Gijongo Aste Beltzaren laguntzarekin antolatuko da, idazlea Gijondik bueltan etorriko baita.
Pertsona batek txibatu zidan Raúl Argemík bloga duela martxan. Harpidetu egin nintzen bloglines zerbitzua erabiliz. Astelehenean irakurri nuen Ya me tiene podrido apuntea: "Francamente, tengo los huevos llenos de la Ingrid Betancourt. Más, he encendido una vela para que los de la FARC, por quienes tengo poca simpatía, se la lleven otra vez a pasear por la manigua".Aspergarria iruditzen baitzaio progresiak, eta mass-mediek, Lady Di edo Calcutako Teresa berriaren parean jartzea Ingrid.
Idatziaren tonua gustatu zait, zentsura edo auto-zentsurarik gabea. Imaginatzen antzeko zerbait gurean? Zoaz orain esatera De Juana Chaosek Estatuarekin pagatu beharrekoak pagatu dituela eta beste herritar gisa tratatua izateko eskubidea duela. Finean, hori baita Zuzenbide Estatua. Hori behintzat esan zidaten niri laurogeigarren hamarkadaren bukaeran Fakultatean.
Dena den, azken honek ez du balio Etsaiaren Zuzenbide Penala indarrean sartzen denean. Eta hori da aspaldian Espainiako Erresuman gertatzen ari dena.
Kazetari izatea aukeratu zuen mutila
Duela egun batzuk irakurri nuen Irutxuloko Hitzan Mikel Goñik Lander Arbelaitzi eginiko elkarrizketa. Rikardo Arregi Saria eman diote Lander Arbelaitz gazteari, Kazetari Berria modalitatean.
Irakurritako erantzun bat azpimarratu nahiko nuke. Goñik galdetzen dio ea noiztik datorkion ofizioarekiko grina eta ondorengoa erantzuten du Landerrek:
"Unibertsitate ikasketak aukeratu behar nituen urtearen hasieran hiru aukeren artean nengoen arkitektura, informatika eta kazetaritza. Eta urte horretako otsailean Egunkaria itxi zuten, justu urte horretan. Horrek motibatu ninduen eta esan nuen: Ez gaituzue isilduko. Hori dela eta esan nuen: Ba, kazetaritza ikasiko dut".
Beraz, euskaldunak egiteko makina, Espainiako Entzutegi Nazionala.
Eta buelta ematen badiogu: españolak egiteko makina, the organization.
Loretopetik (XXV) Rumano go home
Irutxuloko Hitzan 2008ko uztailaren 10en argitaratutakoa.
Uda donostiarrak zabaldu ditu ateak eta garaiarekin batera azaldu dira turistak. Larunbat gauean neska mexikar ponpoxa batzuekin egin nuen topo, autobusaren zain ("vamos a agarrar el camión" zioten beraiek). Igandean, berriz, zezenplazaren inguruan ikusi nuen artikulu honi izenburua ematen dion pintada.
Javier Ortiz kazetariak pasa den astean idatziriko artikulu batek deitu zidan atentzioa. Donostiarraren artikulu gehienek merezi dute nire arreta, baina, kasu honetan, bereziki deigarria egin zitzaidan Público periodikoan argitaratutako Beste etorkinak zutabea. Javierrek kontatzen zuen nola Valentziako Erkidegoak erabaki duen ez ematea doako osasun asistentzia jubilatu britainiarrei. Milioi bat europar omen dago Espainiako kostaldean azken urteak bertan pasatu nahian. Diru gutxi ekartzeaz gain, behar dituzten zerbitzuak oso garesti ordaintzen ditu Administrazioak.
Gutxi hitz egiten da, baina, etorkin hauetaz. Besteak dira problema. Eta badakit ez dela erraza hona datozen pobreen integrazioa.
Beste lagun batek kontatu zidan azken Aste Santuan bere herrian gertaturiko pasadizoa. Asmaa Matarón bizi den neska amazigh-a edo bereberea da, ezkonduta dago eta, oker ez banago, bi seme-alaba ditu. Ama ere berarekin bizi da. Honek jatorrizko hizkuntzak baino ez ditu hitz egiten, baina Asmaak kataluniera eta gaztelania menperatzen ditu.
Aste Santuan, esan bezala, bera eta familia hartu dituen lurraldearen ohituren berri gehiago jakite arren, prozesio bat ikustera joan omen ziren. Garaiz iritsi eta toki ona hartu, gainera. Halako batean, beranduago iritsitako baten bat hasi ei zen esaten, interesatuak entzuteko moduan, ea han ere agoantatu behar al zituen kanpotarrak. Asmaa ez da isilik geratzen den horietakoa eta ea zein zen arazoa galdegin zion, katalanez. Bestea, gizonezkoa eta gazteleraduna, harrituta geratu omen zen, baina hura ez zela bere tokia esan omen zion, bere herrialdera bueltatzeko.
Asmaa bezalako jende asko ez da egongo, baina interesgarria iruditu zait kontrastea. Integratzeko inolako asmorik ez duen jende aberatsa eta diru-xahutzailea, alde batetik; lan egiteko adinean dagoen jendea, gizarteratzeko gogotsu, nahiz eta munduko traba guztiak jarri, bestetik.
Ondo da 65 lanorduren kontra borrokatzea, baina, hor dago ere lotsaren zuzentaraua, indarrean sartzeko bidean. Are gehiago, uste dut lehenengoa amu bat dela. Bigarrena, berriz, indarrean sartu aurretik ari dira betetzen jada. Adibidez, duela aste batzuk, Bartzelonan, polizia goizeko 6:00etan ari zen Metroan paper eske. Lanera zihoazen paperik gabeko etorkinak harrapatu nahi zituzten. 60 bat lagun atxilotu omen zituzten, baten bat behintzat kanporatze aginduarekin.
Portzierto, pintadako errumaniarra ez da Gica Craioveanu izango, ezta?
Euskal munduaren prestigioa dago jokoan
Gaur goizean aritu da estreinakoz Juanra Viles, garai batean Duncan Dhu taldean bateria jotzaile ibilitako musikaria, MQP saioan. Xose Luis Barreiro eta Itziar Epalza solaskideekin batera aritu da. Besteak beste, Patxi Baztarrika eraman dute Jaurlaritzak hizkuntza politikaren alorrean indarrean jarriko dituen neurrien inguruan berba egiteko. Vilesek aipatu du, bere ustez, terrorismoaren gaiaren tokia hartuko duela hizkuntzarenak Espainian legegintzaldi honetan.
Pentsakor gelditu naiz eta Anjel Lertxundik Stock 13 zikloan kontatu zuen gauza bat etorri zait akordura. Lertxundik zioen 16 urterekin gaztelaniaz idazten zuela, baina 1968aren inguruan hasi zela euskaraz idazten. Zergatik eman ote zuen urrats hori galdetu zion publikoki bere buruari. Ez omen zekien zergatia, baina, seguruenik, 1968aren bueltan eskaintza artistiko onena euskararen bidetik zetorrelako: Ez Dok Amairu kantagileen mugimendua, pintura, antzerkia (Seminarioan taularatu omen zen lehen aldiz Samuel Beckett jaunaren testu bat Espainiako Estatuan; euskaraz, gainera), eta abar.
Finean, Anjelek euskararen munduak prestigioa zuelako aldatu zuen sortze hizkuntza. Eta nire buruari galdetzen diot orain, eta hemen, ea egoera gaur egun berdin-berdina ote den: prestigioa al du euskaraz sortzeak? Hemendik kanpo ez dut uste, baina euskaldunen prestigioa Euskal Herrian? Ez dakit ba… gure burua estimatzen ikasi al dugu?
Solasaldia amaitu ondoren, eta eguneko albisteen errepasoaren ondotik, Javier Vizcaínok elkarrizketa iradokitzailea egin dio Jokin Muñoz idazleari. Lasai baino tinko ari da Castejongoa literaturaren eremuan. Jokinek Donostian apirilaren amaieran esandakoak ekarri nituen hona, baina ez dut aukera hau alferrik pasa nahi esateko Volgako Batelariak blogean dagoela irakurtzeko moduan Antzararen hizpideak (lumaje azpia) testua.
Gero, salto egin dut Euskadi Irratira. Izan ere, gaur aritu dira estreinakoz Amarauna saioan Jozulin, Josu Leokanne eta Patxi Trapero. Arantxa Kaltzada oporretan dagoenez, Arantxa Artzarekin egon dira hizketan. Datorren astean Leire eta biok arituko gara Traperoarekin. Blogarien tertulia izango da, beraz.
Portzierto, prestigioa ematen al du blogaria zarela esateak?
Berrogei urte
Bueltak ematen egon naiz gaur arratsaldean. Zer nuen buruan hamar urte bete nituenean? 1978ko uztaila. Frantziako Tourra hasita zegoen jada eta Bernard Hinault izan zen irabazle betiko bigarrenaren aurretik, Joop Zoetemelk. Argentinako futbol mundiala bukatuta, Kempes eta enparauek osaturiko futbolari koadrilak irabazi zuen txapelketa Videla diktadorearen aurrean. Lekunberri baserrian egongo nintzen, udako bakazioak pasatzeko asmoz.
Eta hogei urte egin nituen egunean? 1988ko uztailaren 2an Juan Pablo II.ak eskumikatu zuen Lefebvre artzapezpikua. Zuzenbidea estudiatzen ari nintzen jada, bigarren urtea amaitu nuen eta Irungo Montero hiltegian hirugarren udaldia lanean betetzeko prest nengokeen, jakin gabe hura izango zela azkena eta, gainera, bruzelosia harrapatuko nuela finikito gisa.
Eta hogeita hamar urte bete nituenean? Euskara Patronatuan ari nintzen lanean eta Sorkunekin bizi nintzen jada, Donostian. Uda hartan egun politikaz bezain gogaituta nengoela dut gogoan. Oporretan egon ginen Katalunia aldean. Oraindik Internet zer zen ez nekien, baina eibartarrak posta zerrenda martxan zen jada.
Internet izan da azken hamarkadako deskubrimendua: Irungo zerrenda, eibartarrak zerrenda, patera zerrenda eta Javier Ortiz handiaren inguruan eginiko lagun guztiak, Javier Vizcaíno eta MQP inguruko blogosfera, Love of 74 eta beste hainbat lagun…
Non egongo naiz/gara eta nola 2018ko uztailaren 2an? Ideiarik ere ez, baina ahal badut blogeatzen egongo naiz, azken lau urte hauetan bezalaxe.
Diurtxioren ahotsa
Joan den astean irakurri nuen Sustatu albistegian Oiartzungo aiton-amonei buruzko grabazioak gehitu zituztela ahotsak.com proiektura.
Ama oiartzuarra dudanez, begiratzen hasi nintzen. Halako batean, Tio Migel zenaren koadrilako lau lagunekin grabatutako irudiak ikusi nituen: Juanito eta Faustino Galdos, Santos Mitxelena a.k.a Xantua eta Tiburtzio Aranburu a.k.a Diurtxio. Galdostarrek Gurutze auzoan duten tabernan grabatutako irudiak daude ikusgai.
Barkatuko naute beste hirurek, baina horietatik gehien maite dudana Diurtxio da. Maitagarria baita laurogei urteak jada beteta dituen Altziko Diurtxio. Eta asko dauka kontatzeko. Eta uste dut gutxi kontatu duela.
Irungo frentea deritzon kortea topatu dut eta, oker ez banago, hemen hitz egiten du gehien:
Saiatu naiz pasartea idazten, baina minutu erditik ez naiz pasa:
Tiburtzio: Bai, ordun komeyak ikusi baikenituen guk, komeyak. Gure etxin soldadu egon ziren, ez dakit zenbat hilatin egon zin. Dena guardiya eta handik Irun aldea, Sanmartzial aldetik-eta harek itten baitzuten-eta, eta handikan derrotxean batzuk eta bestik eta bestik. Hilatik in genittun guk Irun aieka azaldu gabe.
Juanito: A bai, ordun ez zegon azaltzeik hara.
Tiburtzio: Ez zegoen azaltzeik. Mundu guztia… Gero handik Sanmartzial, Zueltzo aldea eta hoitikan…
Kolore gorria maite dugulako
Karrera polita dago sarean Espainiako komunikabideen artean Manifiesto por una lengua común horren alde. Hau da une honetan gure irakurleei eman diezaiekegun hamaikakoa:
1.- El País.
2.- UPyD.
3.- El Mundo.
4.- El Mundo bis.
5.- La Vanguardia.
6.- Europa Press.
7.- Libertad Digital.
8.- El boomeran(g).
9.- Terrako foro bat.
10.- El Manifiesto.com.
11.- ABC.
Dena den, edozer gauza gerta daiteke, Telecincok El Mundo erabili baitu manifestu honen alde egiteko.
Informazio gehiago izanez gero, ematen jarraituko dugu.
