e-gorblog

Aurreko batean Asisko Urmenetaren komiki-oparotasuna komentatzen bagenuen, Adur Larrea ez zaio atzean gelditzen Asiskori komikiak argitaratzeari dagokionez: 2015etik ia urtean bat! Gehientsuenak, gainera, Euskal Herriko historiaren ingurukoak (gehienbat azken mendeko historia). Gabriel Aresti - BioGrafikoa, Arditutakoak, Maria Zugarramurdikoa eta sorginduak izan ziren emakumeak, Antzara eguna... Eta orain Iraultza eta bizi! atera du, Burgosko prozesuari buruzko komikia, Gara egunkariaren eskutik eta Mikel Antzaren gidoiarekin.

Komikia, baina, ez da epaiketaz soilik mintzo; heriotza-zigorrera kondenatutakoak ateratzeko egin ziren ahaleginak ere kontatzen dira (herri mailako mobilizazioak, nazioarteko presioa, kartzelatik ateratzeko saiakerak...). Komikiaren sorkuntza prozesuaren dokumentaziorako, egileek elkarrizketa ugari egin dituzte oraindik bizi diren epaitu, militante, abokatu eta abarrekin. Emaitza, 100 orriko komiki mardula, gibelean beste 40 bat orriko dosier bat gehitu zaiona, informazio osagarri gisara.

Larunbat eta igande honetan, hilak 28 eta 29, Gara egunkariarekin batera eskuratu ahal izango da kioskoetan, 22 € ordainduta. Harpidedunek 20 €-ren truke lortu ahal izango dute, etxean gastu gehigarririk gabe jasota.

Derrigor ezagutu beharreko gai hau jendeari helarazteko modu ezin hobea!

Iaz eman genizuen scoop zirraragarria, 26 urteren ondoren Tintin berriz ere euskaraz atera zela. Zephyrum Ediciones eta Trilita Ediciones etxeek Castafioreren bitxiak berrargitaratu zuten, euskaraz gain galegoz, valentzieraz, aragoieraz, araneraz eta castúoz. Eta haren kontrazalean zioen "Hurrengo izenburuak" Ilargira bidean eta Ilargian oinez izango zirela. Bada, urte eta erdi baino gehiago behar izan dute, baina hemen dira!

Bi albumetan banatutako istorio hau gizakia benetan Ilargira iritsi aurretik fikzioan iritsi zeneko kontakizunetatik ziur aski ezagunenetakoa izango da, Jules Verneren De la terre à la lune eta Autour de la lune baita ere dilogiarekin eta H. G. Wellsen The first men in the moonekin batera. Baina beste hiru horiek ez bezala, Tintinen abentura errealistagoa eta zientifikoagoa da (Vernek kainoi erraldoi baten leherketarekin bidali zuen Ilargirantz bala-suziria, eta Wellsek grabitatea pasatzen uzten ez duen cavorita alegiazko materialarekin egindako ontzi batean). Hergék Tintinen bi liburuok idatzi zituenean 15 urte besterik ez ziren falta Apollo 11 Ilargira iristeko eta 3 urte Sputnik 1en lantzamendurako. Astronautika, espazioko teknologia, industria aeroespaziala eta espazioko lasterketa errealitateak ziren, eta Hergéren dokumentaziorako eta dibulgaziorako joera ia obsesiboa medio, Tintinen Ilargiaren inguruko bi albumak, emozioz eta intrigaz betetako abenturaz gain, espazioko bidaiei, zientziei eta teknologiei buruzko irakasgai erreal samar eta entretenigarria ere badira. Bere akatsik nabarmen eta ezagunena espaziotik Lurra hodeirik gabe erakustea izanik, inork ez baitzuen ordura arte lurra espaziotik ikusi eta ez zekien inork nola ikusiko zen. Eta, bitxikeria gisa, kobazulo batean ur izoztua ere agertzen du Hergék, eta berriki konfirmatu da ziurtasunez Ilargian ura dagoela.

Itzultzailea Inazio Mujika Iraola izan da (Castafioreren bitxiak-en Elkar-en edizio zaharreko itzulpenaren eguneratzaile gisa agertzen zen, orain itzultzaile gisa). Eta lehen albumaren izenburua aldatu du: euskarazko lehen edizio hartan Ilargira bidean zena orain Ilargia helburu da (jatorrizkoan Objectif Lune zen).

Eta Castafioreren bitxiak sei hizkuntzatan atera bazuten, hauek zazpi hizkuntzatan aterako dituzte. Aurreko hizkuntza guztiek errepikatzen dute batek (valentzierak) izan ezik, eta orain gainera asturiera eta mallorkera gehitu zaie.

Ilargia helburu eta Ilargian oinez, inoiz zahartzen ez diren komikiak, edozeinek gozatzekoak, baina bereziki etxeko txikienek (ni neu edo Riad Sattouf lekuko). Erosi, ez zaizu damutuko-eta!

Philippe Pelaezek idatzi, Victor L. Pinelek marraztu eta Harriet argitaletxeak euskarara ekarritako Gizonak behar direnez gero - Joseph komiki honek Josephen istorioa dakarkigu. Aljeriako gerratik itzuli denetik herrian baztertua dute, baserriko lanei ihes egin eta gerrara joan baitzen baina bulegari lanetan aritzera. Frontean ibili den herriko heroia itzultzean, Josephen sekretua kontatuko du eta denek jakingo dute egia ikaragarria... Izenburuagatik ematen duenez, jarraipena izango duen istorioa.

Salvat/Bruño argitaletxeak aldian-aldian René Goscinnyk idatzi eta Albert Uderzok marraztutako Asterixen abentura klasikoak euskaraz berrargitaratzen jarraitzen du. Oraingoan Zesarren erramu-koroa eta Aztiari tokatu zaie txanda eta, azken aldikoak bezala, Maddalen Arzallusek itzuli ditu.

Ene uste apalean, orain ateratzen ari diren hauek eta laster tokatzen zaienek osatzen dituzte Asterixen istoriorik onenak, Goscinnyk gidoietan eta Uderzok irudietan maila onena eman zutenak, urteen poderioz Asterixekin etxekotasun eta trebantzia optimoa lortuta zutenean eta Goscinny hil baino lehen. Egun ere gaurkotasuna dute euren kritikak eta umoreak. Aztia da nire gogokoenetako bat, sineskeria eta mistizismoen aurkako aldarria, gaur egun oraindik zoritxarrez beharrezkoa den mezua, eta ez preseski erlijio klasikoengatik... Familia osoak disfrutatzeko betiereko komikiak.

Bilboko Astiberri argitaletxeak aldian-aldian beti atera ditu euskarazko komikiak (Baleak ikusi ditut, Maria eta biok, Dublindarra...) eta baita haurrentzako komikiak ere. Azken aldian, gainera, biak ala biak indartu ditu (besteak beste, euskaraz Asylum, Migel Marmolen hamaika eta bat jaiotzak, Pilula urdinak eta Zubigileak eta haurrentzat Waluk-en hiruak eta Claude eta Morino atera ditu denbora tarte txikian). Orain haurrentzako komikientzat lerro propioa sortu du, Txikiberri izenekoa, eta sail horretako argitalpenak, lehen hiruak ikusita bederen, euskaraz eta katalanez ere aterako dituela dirudi.

Martin Romeroren Uxío da lerroko lehen komikia, A Coruñako Diputazioaren Castelao saria eramandakoa haurrentzako komikien modalitatean. Romain Pujol eta Vincent Cauten Biga 1 - Benetan identifikatu gabeko animalia da bigarrena, Frantzian arrakasta handiarekin atera dena. Eta hirugarrena Emily Tetriren Tigrea amesgaiztoaren kontra, Eisner sarietarako izendatuta egon zena. Ez dira nolanahikoak, ez horixe!

Astearte honetan, azaroak 10, arratsaldeko 19:00etan, COVID-19a dela-eta maiatzean bertan behera gelditutako solasaldia egingo da Intxaurrondo Kultur Etxean, Martin Etxeberria eta Xabier Etxeberriaren gidoia eta Aritz Truebaren marrazkiak dituen Buyan - Heriotzaren uhartea komikiari buruzkoa hain zuzen ere. Solasaldia neuk aurkeztu eta gidatuko dut, euskaraz izango da eta bi gidoilariak (Martin Etxeberria eta Xabier Etxeberria) bertan izango dira. Aukera ederra lehen eskutik ezagutzeko abentura luze baina arrakastatsu hau, euskaraz autoeditatu eta nazioartean ere argitaratu dena.

Solasaldian pandemiagatiko kultur ekitaldietarako segurtasun neurri guztiak (aforoa, distantzia, ordutegia...) beteko dira. Baina mugikortasunerako dauden mugak direla eta, Donostiarekin mugakide diren herrietatik soilik bertaratu ahalko da (Donostiako Udalak COVID-aren inguruan duten FAQ orrian estekatzen den maparen arabera, Orio, Usurbil, Zizurkil, Andoain, Lasarte-Oria, Hernani, Astigarraga, Errenteria eta Pasaia dira herri horiek). Aforo kontuengatik, komeni da aurrez izena ematea intxaurrondoliburutegia[abildua]donostia.eus helbidean, bide batez desplazamendua justifikatzeko balio lezakeen (ziurtasunik ezin eman) izen-emate paper bat izateko.

Komiki honen egileak ezagun egingo zaizkizu beharbada. Izan ere, Stéphane Piatzszek gidoilariak hainbat komiki atera ditu Frantzian euskal komikigileekin (Rétine saila Iñaki Holgadorekin eta Le chevalier à la licorne Guillermo Gonzalezekin), eta Tiekoren Tomoë argitara eman zuen Harrietek duela bi urte. Orain Harriet argitaletxe horrek berak egileon Dortokaren promesa dakarkigu.
Frantziarrek Tortuga uhartea ingelesei kendu eta gero, hainbat emakumezko preso (emagalduak, lapurrak...) bertara bidaliko dituzte hango filibusteroekin biztanleria finkatzeko. Emakume horietarik hiruk, Quitt, Apolline eta Louisek, elkarri laguntzea adostuko dute mundu zail horretan bizirauteko, baina hala ere ez da batere erraza.

Benetan harritzekoa da Asisko Urmenetak Euskal Herriko historia eta politikari buruzko komikiak argitaratzean duen oparotasuna: 2017tik urtean bat atera du. Eusklabo alaiak, Aztihitza, 1620 Nafarroa Beheregaina... eta 2020an (gidoilari gisa berriki ateratako Basolatik berri onik ez-ez gain) Sugarren mende. Argitaratzaileak Gure berriak, Erroa, Herrima eta Lapurdi 1609 dira.
XVI. mendean zehar eta XVII. mendearen hasieran sorgin-ehiza ugari egin ziren Nafarroan, 1525ean hasi eta gailurra 1610eko Zugarramurdiko sorginkeria prozesuan izan zutenak. Eta 1609an Lapurdi osoan zehar egin ziren sorgin ehizak. Mende horretan zehar emakume ugari sutan erre zituzten sorgin izatearen akusaziopean, hortik izenburua. 120 orri ditu, 9 ataletan banatuta.
Sugarren mende komikia azaroaren 7an aurkeztuko dute Zugarramurdin, justu Logroñoko autofedearen 410. urteurrena betetzen den egunean (Zugarramurdiko sei “sorgin” erre zituzten prozesu hartan). Gure Berriak elkartearen webgunean eros daiteke jadanik, laster aurrez aurreko saltokien zerrenda jarriko omen dute. Zeren zain zaude?

XVII. mendean, Orbaizetako olak Espainiako Koroarentzat armak egiten ditu Iratiko basoaren bihotzean. Nafarroa errepublika gisan berreskuratu nahi duten noble eta herritarrek Urdaxpal dute bilgune, eta olaren ekoizpena beharrezko dute beraien matxinadarako. Eta gatazka horrek erdiz erdi harrapatzen ditu orkaitzak, oihanaren barrunbeetan bizi eta erdi gizon erdi abere diren izaki beldurgarriak...

Hau da 2017ko otsailetik 2020ko ekainera bitartean Ikastolen Elkarteak ateratzen duen Xabiroi aldizkarian atalka atera den Basolatik berri onik ez komikiaren istorioa, orain album formatuan argia ikusi eta Xabiroik urtero ateratzen dituen bildumetan 13.a osatzen duena.

Asisko Urmeneta dugu gidoilaria, eta beragan ohikoak diren Nafarroako Erresuma eta euskal mitologia dira gai nagusiak, oraingoan Orbaizetako arma olaren inguruan zentratutako istorioan. Ezinbesteko lana egiten du Asiskok Euskal Herriaren historia ezagutarazten eta mitologia berreskuratu edota berrasmatzen. Dani Fano editoreak eskatu omen zion komiki hau Jose Angel Irigarai, Benito Lertxundi eta bestek famatutako arma ola ezagunean girotu zezala, eta ederki uztartu ditu Asiskok elementu horiek guztiak, genero beldurrezko-historiko-fantastiko-epikoko lanean, fikziotik gure herriaren kontakizuna eta ondarea osatzeko ezinbesteko beste pieza bat sortuz.

Marrazki eta koloreak egiteko ardura Joseba Larratxe Joseviskyri egokitu zaio eta, ohi bezala, primeran bete du lana. Irudi zoragarriak eta pertsonaia harrigarriak irudikatu ditu (ez soilik baina bereziki "orkaitzak" deitutako pertsonaia fantastikoak), eta margo bitxi ezinezkoen bidez koloreztatu.

Egituraz, Xabiroi aldizkarian atalka argitaratzen joan denez, kapituluetako banaketa nabaria dauka, baina aldi berean kontakizun bakarraren osotasuna badauka. Atal bakoitzean arma olako eta garaiko lanbideren bat da nagusi eta haren berri ematen zaigu. Orobat, atal guztiz hiltzen da pertsonaiaren bat. 64 orriz osatuta dago Basolatik berri onik ez komikia. Ezin galduzko luxuzko harribitxia.

Itzulera eta Inoiz ezen ondoren, hirugarrenez argitaratuko du Harriet etxeak Duhamelen komiki bat. #kontaktuberria_ izeneko komiki honetan, loch bateko biztanleari zeraman bizitza lasaia erabat aztoratuko zaio lakuan izaki misteriotsu bati argazki bat atera eta sare sozialetan elkarbanatu ondoren... Aurreko biak bezala, kalitatez, sentiberatasunez, umore finez eta kritika sozialez betetako komikia.