Garagoittiko Orakulua

Indymedia EH -tik hartua, Inglaterrako euskal diasporako "Euskalinfo" zerbitzua izorratu dabela karanbolaz.

Dakizuen moduan 2005ko uztailaren 27ko 5:30ak inguruan poliziak Bristol Indymediaren zerbitzaria konfiskatu zuen. Zerbitzaria ikerkuntza baten parte gisa hartu zutela argudiatu zuten. Hala ere, normala da jendearen artean erabaki honen inguruan sortu diren kezkak:

• G8aren bilkura baino astebete lehenago gertatu da, eta Bristolgo hainbat jende lanpetuta dabilenean protestekin Eskozian eta herrian bertan Ez da Indymediak zerbitzaria galtzen duen lehen aldia, -zerbitzari nazionala pasa den urrian konfiskatu zuten- 20tik gora Indymediako orri ostatatzen zituen Akusazioaren izaera ulertzen badugu, zalantza gehiago sortzen zaizkigu Komunikatu honen arrazoia kontuaren inguruko beste gai bat gehitzea da. Zerbitzari honek beste orri batzuk ere ostatatzen zituen, bat behintzat bai, Euskalinfo (www.euskalinfo.org.uk, abian oraindik), euskal gatazkaz munduan dagoen ingelesezko orri eguneratu bakarra. We just noticed it when we went to update it and we have waited to confirm it and to see what happened.

Orain, zerbitzaria nola lortu eta orria berriz ere martxan nola jarri aztertzen ari gara eta azalpenak eskatuko ditugu gertatu denarekiko. Bristol indymediaren konfiskatzea adierazpen askatasunaren aurkako urratze ikaragarria dela uste dugu. Hala ere, Euskalinforen kasuan ez dago aitzakiarik, ikerkuntzatik kanpo dago baina, gaiak zuzenki eragin dio: orriak bota beharra daukazu saretik bidalketa batzuk ikertu ahal izateko?

Euskalinfori dagokionez, esan behar dugu Euskal Herrian egoera tentsoa bizi dela. ETAren eta gobernuaren arteko balizko eztabaida baten inguruko usteak daude. Bitartean, ultraeskuindarrak hori ekiditeko mobilizatu dira, bitartean, urratsak ematen ari da ETA bere intentzioen erakusgarri gisa (hilabete honetan ETAk adierazpena kaleratu du politikariak ez direla objektibo honezkero esanez eta bi urte daramatza heriotzik eragin gabe). Egoera honetan, Euskalinfok gatazkaren inguruko bertsio alternatiboa emateko eta informatzeko beharra sentitzen du.

Euskalinfok poliziaren nazioarteko eta nazioko abusua zabaltzen jarraituko du.

Euskalinfok BIndymediarekin lan egingo du zerbitzaria berreskuratzeko

Euskalinfok antolakunde relebanteengana joko du aholku bila eta eraso honen aurkako erantzuna eskatuz

Euskalinfok eskertu nahi die informazio hau zabaldu dutenei eta orain arte teknikoki lagundu gaituztenei

Euskalinfok bere elkartasuna adierazi nahi du Bristol Indymediarekin eta baita, atxilotuak izan direnekin eta orain fidantzapean aske daudenekin.

Stop errepresioa, stop zentsura!

Bristol, 2005ko ekainaren 29a Homepage:: http://www.gaztesarea.net/info

Aiherra, 2005ko Ekainak 24tik 25rako gabia.

Maitagarri bat izan juat gidari Aiherrararte. Gaba erdixan, begi ninixak zihero zabalik dagozen horretan, illuna eta illunagua baiño bereizten ez diranian, baso basa huntan mueta guztietako terroriak bide baztarretako moltzo baltzetan zelatan jagozak. Bidai alkimikuan, pauso iniziatiko guztiak kunplitziarren, galtzian momentua be etorri da eta orduan maitagarrixak, hiru bidarrez, bidia markatu jeztak. Entzuten dakixanak topatzen jittuk seiñaliak.

Hala izango ete zittuan Otsozelhaiko haitzuloko bidaiari iniziatikuen ibilbidia. Isturitzeko biztanle gaztiak, heldutasun proba legez azpiko koba illun eta luzia ziharkatu biharko juen. Terrorez betetako zulo laberintikuetan bide egokixak aukeratu biharko jittuen ipurtargi baten laguntziakin. Batzu irudixen gelara helduko zittuan, litofono eta hazurrezko txirulen tenplo sakratura, eta asmatu ezin geinkezen jangoikuak gurtuko jittuezen, hotzak, gosiak eta zauriz beteta, akustika arkaikuen soiñu artian.

Atzo heldu giñuazen Hazparnera. Geure erritual pertsonalei jarraittuta, Xuriatea herriko tabernan bildu giñan, tantanka, gure komandante Xarlok agintzen daben rhytma karibearretan. Zenbat jente gazte Hazparnen, harrittuta ibilli nintzuan (biharbada nere herrixan be egongo dok hainbeste gazte, baiña ez nauk asko ibiltzen parrandan…). Pablo, Aran, Luis, Rodrigo, Txabi, Barrenetxea, Sonia korsikarra, Ane eta ni.

Formal xamar, iñor ez zuan geratu leku txarrian… ni izan ezik, baina kontuan hartuta labankada eta ostixak bustittako soluangaittik izan zirala. ¡Zelako miña! Bestalde Xuriatean afarixa, zigarro ta ardau asko, puruak eta porruak, sirimirixa eten barik, barraketatik gaztetxera, Okabe taldian musika jazz (luziegitxua), eta azken orduetako euri zaparrada erotikua.

Gaur “noches alegres, mañanas tristes” esakera gaztelarra izan da nere divisia.

Goizez Xuriatean txakoliña armosatzen topau jittuagu diaspora-kid-ak, eta pique-nique bat egitteko prestakuntzetan jeguela planetaz enteratu eta etxera erretirada bat egin juagu, korputz eta buru gaixuei atsedentxo bat emoteko. Pique-nique-rako egualdixak ondo lagundu gaittuk, eta “Macarra Flojo de Pantalón” eta “Sex Symbol” lagunak kontzertu gittarristiko alaixa emon jezkuek Zelai auzoko talaixan. Gure korsikar gudarixa be lasai ederrian egon dok zelaixan part botata, harik eta “Albokari in the Night” lagunak esnatze nahikua bortitza eragin detzan. Orduan izan dok, sargorixa jasaneziña zanian, Otsozelhaiako harpeetarako ostera sujerentia.

Handik urtendakuan, Txabi, Ane eta hirurok ezin izan jetsagu eutsi Belzuntze jauregixa ikusteko tentaldixari. Jauregi hau Otsozelhaia eta Aiherra artian jagok, eta hainbeste bidar pasatzen gaittuk haren azpittik leku batetik bestera juateko. Gaur geratu, eta mendixan gora juan gaittuk ikustaldi baten egiteko. Ez dok oso jauregi zaharra, kanpotik behintzat. Biharbada lehenago gaztelu bat izango zuan, baina XVIII mendian eraldatu juen eta oraingo ruinak horren itxuria jaukek nagusiki. Ez dok beste munduko ezer, baiña tira. Ikusi bihar zuan.

Gaixo honek beste atsedenaldi bat egin bihar izan dok honen ostian, biharbada freskera prehistorikotiko urteeria gogorregixa izan dalako (eta gure lagun Barrenetxeak egin daben didaktika demostraziñuak traspuestua laga nabelako; gaixa, balentzianuak eta katalanak). Hala egon nauk lotan seko illuntzeko 21.30ak arte, afari legian ordurarte. Erritualan zeremonia garrantzitsuak dittuk eta, barixakuko Xuriateko bazkarixa, zapatuko Aiherrako afarixa eta asteleheneko Ttattolako presuen aldeko bazkarixa. Abstentziño ixa totala gaur: ez ardaurik, ez tabakorik… jateko asko baiña. Aiherrako bidia bakarrik hartu arte, gaban erdixan bapo esan arte jandako zikirua pixkat dijeritzeko. Han geratu dittuk bestiak, Hegoaldeko musika talde bat entzutzen. Hara: ba dirudi ba datozela batzu… gabeko ordubixak dittuk.

Aiherra, 2005ko Ekainak 26.

Atzo juan zittuan Aragoiko euskal diasporakuak, eta gaur Gaztelako ordezkarixa, Naparroa Osuaren jarraitzaille sutsuak gaur Noaiñen daukelako urteroko ospakizuna. Ondo izan, eta hurrengorarte… Uztail amaieran Aragoiarrak etorriko dittuk barnetegi batera, eta Slovakiako ordezkari bakarra be gauza berera etortzekotan zan… izango da Legia betetzeko aukerarik. Momentuz, CD bi grabatu eta bidaltzeko enkargua jaukat: bata Pariseko Fleury’n bizi dan Sonia korsikarrari, Ibon Koteronen “Airea” diskua, albokiakin izandako lilluriak jarraipena izan deixan; bestia Maulen bizi dan Txabi mexikarrari, Junes Cazenaveren “Aroaz” hitzaldixa, xiberotarrez ikasten laguntzeko.

Taldeko hondarrak (Xarlo “txakal”an gidaritzapian beti: Sonia, Ane, neu, eta atzo etorritako Nerea eta Jokin) Hazparneko errebotian geratuta gagozak, sasoi baten Sasiolan jokatzen zan “joko luze” partidua ikusteko. Joko kriptikua, luzia fisiko eta tenporalki, “trente quinze, trente refferin…” frantsesez kantatutako leluekin apainduta…

Lekeitio, egun berian baina illuntzian.

Ene ba da… ¿ez gara ba geratu André eta Annemarikin barriketan, eta berandu heldu? Ez erreboterik, ez ezer: pelotari gaztiak ei zittuan, eta segiduan amaittu juek (partido luzenak 3 bat ordukuak izan leikez, errez, eta horregaittik gu prisarik bez). Hain etxekonagusi jatorrekin orduak eta orduak egon leikez berba ta berba, eta konturatu bez: horixe bera gaur goizekua. Dana dala, Xarlo ez jatak hasarratu eta hantxe topatu juat, Xuriateako kuartel jeneralian, Soniakin erreboluziñua prestatzen.

Barteko mobimendua etxuat ondo ulertu. Ez egik pentsatu bakillaurik egon danik (igual bai) baiña nik aittutako soiñuak Ane eta Txabiñak zittuan, 14.00ak aldera. Hala juan gaittuk danak (bakoitzak bere) ohera, Barrenetxea eta Rodrigo faltan. Gero Martinon alabian bittartez jakin dogunez, ordu txikixetan topatu jittuk bixak, bide illunetatik errari, “André Baserria”z galdezka. Beste leku baten familixiak agroturismo bat jaukak, eta harengaittik zebizela pentsau jok alabiak. Hara gidatu jittuk. Baina ha ez zuan “gure” etxia, eta gainera turista frantsesez beteta jeguan. Han geratu ei dittuk Rodrigo eta Barrenetxea, kotxian lotan, definitiboki galduta. Halako baten alabiak “hauek gurasoen etxean direnak ez dira izango ba” pentsatu eta bueltan juan dok euren billa. Batetik eta bestetik, azkenian goizeko zazpiretan heldu ei dittuk basera.

Ei, ei, ei… etxakixat zehazki zer ete dan gertatutakua, ardi galduen bertsiñua falta dalako.

Goiza halan pasatu dok ba, barriketan eta atzoko gaba illuna aztertzen. Eta Ttattola gaztetxeko bazkarixa etorri dok gero. Oso ondo, betiko moduan, eta hara nun agertzen dan postrietan… ¡Gilles Landaburu forokidea! Harekin emon juagu azken sargori ordua. Baionan jagok barriro juan dan 3 hillian, eta antza danez “Enbata” edo “Ekaitza” (ez nauk izen zehatzakin gogoratzen) ezker abertzaleko aldizkariko erredakziñuan kolaboratzen hasiko dok laster.

Gero bide luzia, kotxeko lo jarua… eta beste forokidien kontakizunen txandia.

Markina, 2005ko Ekainak 27.

Korsikako Soniak eurak eta frantsesen arteko hainbeste argibide emon jezkuan, eta euretako bat aspaldittik igartzen neban sentsaziño bat gorpuztu edo konfirmatu juan. Esakera bat jagok: “Frantsesak garun bi jaukezek eta korsikarrak bakarra”. Frantsesena esatian bizepsetara señalatzen juek eta korsikarrena esatian kaskarrera. Eta bai, aspaldixan najenguan ni konturatuta, Iparraldian (baiña batez be Lapurdin) gizon asko ikusten nittuala… zelan esan… ¿“macho man hortera” itxuriakin? Fraka bakero estuak, koskabilluak ondo markatuta, gerriko zabal-zabal eta plater tamaiñuko hebilliakin, alkondaria erdi zabalik bularra bistan, ultravioleta morenua… Johnny Hallyday kasposuenan tradiziñuan. Hori da orduan azalpena… iparraldeko euskaldunengan moda frantsesan eragiña. ¡Je! Orain fundamentuz egin najeikek barre.

Ez hadi estutu gero: hegoaldeko euskaldunak daukaguzen ohittura eta marka espaiñolekin sartu najeikek beste egun baten, gogua ba daukak. Batez be askorek euskal usadixo peto-petotzat daukenekin.

Hazparnen, kanpotar bati (batez be hegoaldetiko bati) harrigarrixa egitten jako hamendik zihar dagoan “españolzaletasuna”. Bai; antza danez, ixku-zaletasun haundixa jagok hamen. “Peña taurina” izeneko txokuak jagozak (honan, gaztelerazko izenakin), eta Españiako topikuak nunnahi agertzen dittuk festa giruan: jentia “Paquito chocolatero” entzutian zoratu egitten dok, ehundaka mozkor besuak jasota, “olé”, “eh, toggo”, “pael-la” orruka, gauza exotikuena legez; ba da bertoko pallaso talde bat “Los Astokios” (sic) izenekua, eta sinisten dot euren jarduna frantsesez izango dala, baiña euskaldunen eta espaiñolen kontura… qué coshquero. Oso oso xelebria dok, eta benetan etxakixat zein jarrera hartu. Hazpandar alkatiak be (izenez Coumet, uste dot, EHZ festibalari bai, bai, bai, bai… eta azkenian EZ! esan zetsan berak) zerikusixa izango jok hontan, oin: ezin jakin herrixan tendentzixiak jarri daben halako auzapeza, ala auzapezak egin daben halako herrixa.

Hori bai, esan bihar juat kale nagusixan ikusten zan pipar-poto haundixa kaleko ikurriñarik barrixena zala: bestiak ajau-ajau eginda jeguazen. Gure konklusiño gaiztua: ¿sarri erreko ete juek?

Zelako paketsu bizi naizen azkenaldixan. Zelako ondo deskargatzetturazen eguneroko tentsiñuak. Zelako buru hotza arazo haundixenei aurre egitteko. Zelako alai juaten naizen biharrera (¡zeiñek esango lajeukek orain dala urte batzu!). Azken urtian nere bizitziak hoberutz egin jok, nabarmen. Eta “jipittasun”erako timoikada honen barruan, zer eta biolentzixiaren apologixa bat egittera jatork “flower power” honek. Gauza normala izan biharko litzakek eta oraindik aurrera hala izango dalakuan najagok, baiña hain pozik eta neure-buruakin-gustora geratu nintzuan lehengunian ze, kontatu biharra jaukat: lehengunian tipo bati aurrez aurre mehatxatu najetzan, kontuz ibiltzeko bestela ostixa bi emongo netzazela.

Zaragozatik bueltan izan zuan. Domeka baten, goizeko zazpiretan, han bildu giñan Cinco Villas bus geltokixan. Ni erdi lotan, eta ba dakik erdi lotan instintua dala nagusi… gauza ona, kasu honetan. Autobusera igo, eta hantxe geratzen nauk seko. Ba jatozak beste pasajeruak gora, eta euren artian hiru tipo, 30 bat urtetakuak, gaupasan. Beste pasajero loguretuen artian, eurak speed-gaba baten ondorixuekin, ondiok bajoiak jo barik antza… jijiji ta jajaja… euretako bat nere onduan jaukak asientua. Eta beste bixetako batek: “¡Ahí váaaa… (jojojo) al lado de Pancho Villa!”, eta bere buruaren txistiaz barrezka hasten dok, beste lagunakin (ohar ilustratibua: azkenaldixan, bigote haundi bat perilla txiki batekin darabilt). Nik beste alde batera begiratzen juat “suediarrarena” egitten, en fin… Gaupaseruak gure atzian jartzen dittuk. Segi lo jaruakin. Ondoko hirurak etxaukek, baiña, pakia emoteko asmorik eta hor jarraixek, jiji ta jaja. Adarra jotzeko gogua kontizu. Halako baten, lehengo espabillauak nere ondoko lagunari: “Eeeh… ¿qué tal la revolución?”.

Begixak zabaldu, nere ondokuan gaiñian etzintzen naiz, atzeko asientuetara begiratzeko moduan, eta tipuari arpegira, ahots leunakin eta astiro, ondo aitzeko moduan , zera diñotsat: “Te vas a llevar dos hostias, tú”.

¡Zelako plazerra bere arpegixa ikustia! Irribarre konjelatu horrek ez juan, seguru, halakorik espero: “(…) Ahí va, ¿p…por qué?” dardarti batekin erantzutian. Orain, hotzian pentsatuta… Demandan hasi ezkeriok ez jeguan han gauza onik: tipua haundixa zuan, bakaladero itxuriakin, alkondara zuri zimur-zimur egindakua jantzitta bere muskulito brontzeauen gaiñian, burua afeittatuta calva brillanteduna… Baiña nik segi: “Encima de bocazas, eres un poco corto ¿no?”. “¡Pero qué pasa, ahí-va-la-hostia, que no puedo decir lo que quiera, o…!” berak, eta nundik urten ez jakinda, amigotien aurrian atzera ez egittiarren… Mehatxua errepikatu nik, eta halako evasivekin darraixala berak, neure buruakin harrittuta zera diñotsat: “¿Hasta dónde vas?”. “¿Qué?”. “Que hasta dónde vas”. “Hasta… hasta Carcastillo ¿pues?” diñosta, erdi kikildu erdi desafiante. “¡Qué pena!” nik, eta azken begirakada taladradoria botata asientora bueltatzen nauk lotan jarraitzeko.

Han entzutzen juat tipua marmarka, bere lagunen aurrian irain hau konpondu guran… ni zeruan, neure fazeta barrixaz gozatzen, luaren besuetan noia, amesetan…

Gauza haundixa dok kaka norbere burutik behera egitten ez lagatzia. Lehen ezin najuan.

Vicenta izeneko bat gogoratzen juat bakarrik, oso guapia begittantzen jatalako. Ni ez nintzuan bape gustora juaten, arrazoi batzurengaittik: batetik, euskerazko taldian sartu najinduten gurasuak (ramalazo euskaltzaliak jeuken batzutan, antza; nik bestela eskola nazionaletan ikasittakua nauk eta nere destino naturala gaztelerazko taldia izango zuan) eta ez najuan iñor bez ezagutzen. Bestetik, ume taldian ba jeguazen begiz jo najinduten putaseme-alaba batzu, eta ez jezten pakerik emoten (ni artian ixil, lotsatixa eta potolua nintzuan, kontizu, ume aluen objetivo naturala, kontuan hartuta gaiñera taldian ez neukala lagunik; bereziki gorrotoz gogoratzen juat Alberto izeneko bat, gero gittarra klasietan be zoritxarrez egokittuko jatana; ¡harek eragin jeztan sufrimentua!).

Ez najuan ezer barririk edo interesgarririk entzutzen klase háretan, ez behintzat nere etxeko anbientian ikasi ez nebanik.

Gure etxian egon izan dan anbientia eibartar gehixenen etxietako modokua izan dala, esango najeukek. Egunerokotasunian siñismen-islada nabarmen barik; gorrixa aittaren partetik, eta apolitikua (beraz eskumakua) amarenetik. Liburuetan, denporapasetan, kultur interesetan… ezkertiar usain bat izan dok beti etxian (nahiz eta umetan ez nintzuan konturatzen); modu xelebrian, igual agerixaguak zittuan errelijiño ikurrak (kruzifijua, etabar) baiña sekulan etxuat horren eragin sakonik sentidu familiartian. Esan gura dotena da, orain urtien talaixa txikittik begiratuta, nere familixako kidien kezkak gainbegiratuta, zerikusi gehixago hartzen detzadazela apaletako liburuetako edukiñekin, oheburuko aingerutxuekin baiño.

Gurasuak (amak, hobeto esanda) saiakera txiki bat egin juen nerekin (nere anai-arrebekin be egingo zebela uste dot) kristiñau bihurtzeko, baiña bokaziñorik ez daukanarekin ezin dok gauza haundirik egin, eta egixa esan gurasuak be ez jetsen griña askorik ipiñi (gizarte-inertziaz izango zan seguru). Hori dala eta goguan jaukat, katezismora juatiakin batera tenporada baten otoitzian hasi nintzala: amarekin lagunduta lehelengo (jesusito de mi vida…) eta gero bakarrik, ohe barruan. Mezetara be, domekero hasi nintzuan San Andres elixara; eskolan be, abaria etortzen jakuan relijiñua emotera (Jesus Sanmiguel, alias “Pacorro”). Bueno, ¡inguratuta najenguan! Erritual kristau baterako prestatu ei bihar nintzuan (komunixua) eta hortik elixa sobredosi hau.

Elixak bai gustatzen jatazak, beti gustatu izan jatazak. Asko be asko aspertzen nintzuan han ordubetian egon biharraz, baina ba jagozak gustoz gogoratzen dittudazen hainbeste gauza: San Andresko ganga haundixen oihartzuna; hango zutarri itzalak; goi-goiko frisoko letra ulertu-eziñezkuak (SVRPSDMN…), intzensu usain atsegiña; abarian boza eta organuan musikia areto guztia betetzen… Nere moduko mutiko izu bati bape gustatzen ez jakozen gauzak be ba jeguazen: alkarri eskua emon biharra; jaiki-jarri, jarri-jaiki, jaiki-jarri egotia denpora guztian; arpegixan bizkor-bizkor egitten dirazen hamaika kurutze txiki hórrek, sekulan ez nittuazenak ikasi; diruan poltsia, nere paga txikixa gehixago murrizten zebana…

Gerora etorriko ziran elixa kanpoko letreruak deskubritzia: “se prohibe jugar a pelota bajo multa de dos pesetas”, 1600 eta pikuko fetxadun harrixa, eguzki-erloju bixak eta “omnis dubia, multis ultima” letreruan azken hondarrak (Toribio Deunaren “Viaje al país de los recuerdos” liburuari esker deskubriduta)…

Kantu batzu be gustatzen jatazen, berez. Baiña elixako kantuen exito gorena nagusi denporan etorri da: umetako marrazki bizidunenekin batera, eurak izaten dira mozkorraldi ta parranda giruan arrakastatsuenak:

• Juuuuntooooos comohermaaaaanooooos… mieeembroooooos deunaigleeee siaaaaa….
• El podeeer un roboooot Koji puede controlaaaaar…
• Alabare alabare alabare alabare, alabare ami señooooor…
• Soy un electroduende y nadie me comprende
• Jangoikuakesandaegindakoarijarraituuuuuuz…. Bildurgabeesaaaan de za guuuuuun….
• Comando G, comando G siempre alerta está…
• Llegadosalacenatomoelcaliz yloentregoasusdiscipulosdiciendo tomadybebeddeelporqueesteeselcalizdemisangre sangredelaalianzanuevayeterna queseraderramadaporvosotros yportodosloshombres paraelperdondelos pecados hacedestoenconmemoracionmia…

Orain arte esandakuekin agerixan jagok, orduan, elixiak umetan laga jestan markian sakontasuna.

Komunixua egin eta gero, inertziaz jarraittu neban ondiok hille batzu mezetara juaten. Baiña ikuskizuna buruz najekixala batetik, eta bestetik gabetan egitten nittuan otoitzak ez zebela nere umetzaroko arazuak bape konpontzen … ba halako baten nekatu egin nintzuan, eta amari esan najetsan: “Ama: ez naiz gehixago mezetara juango”. Bera be ez zan asko nekatu erantzunakin: “Bueno”. Eta hala eten zan ofizialki nere hartuemona erakunde honekin.

Gero etorriko zuan elixiak mendietan izandako korrupziñuan barri izatia, erantzun antiklerikala, banakako kristauekin hartuemona, beste azpi-sekta batzu ezagutzia… baina hori beste historixa bat da, gaur egungua eta etorkizunekua.

Asier Sarasuaren blog bikaiñaren pistia galduta neukan. Feedmanian fitxatuta neukan, baina Aurkiko jarixo ugarira pasatzian, ahaztu egin jatan nunbaitt bere erreferentzixia klikatzia, eta atzo arte ez nintzan konturatu, arrarua zala bere mezurik aspaldixan ez agertzia. Bueno, konpondu dot zereko zera, eta justo proposamen geek bat egin deztan momentuan. Bantia jasoko juat lurretik ba. Testigua zeiñek emon deztan: Asier Sarasuak

Nire ordenagailluan daukadazen musika artxibuen tamaiñua: "Nere" ordenagailuan gitxi, baina "radixoko" ordenadoretan... ¿100 bat giga?

Erosi doten azkenengo diskua: Erosi, gitxi nik, eta erosten dotenian nobedaderik ez. Azkena "Agur Intxorta maite" izango zan, Tapiarena.

Orain entzuten nagoan kantua: "Dansse Real", erdi aroko musikia.

Sarrittan entzuten ditudazen edo neretako esanahi berezixa dauken 5 kantu:

• Terrorismo policial (RIP). Nere edadeko jente askoren modura, nik RRV dalakua berandu deskubridu neban. 1992 aldian Valencian bizi nintzala, bertako Radio Klara irratixan entzun neban kantu hau estrainekotz, eta oillo-popa azala jarri zestan. Gero enteratu nintzan, izenez ezaguna baina musikaz ezezaguna jatan talde hau. Arrasatekua zala.
• Living on my Own (Freddy Mercury). Dantzako musikiak ez zeukan neretako bape baliorik; Freddyk kantu honekin bere duintasunez, artistatasunez, potentziaz eta alaittasunez jantzi zeban neretako, eta ordutik nere diskotekan leku bat dauka musika estilo honek.
• Diamonds and Rust (Joan Baez, Judas Priest-en bertsiñuan). Kantu emozionantia, doiñu erakargarrixa, alarauka kantatzen dot sukaldian entzutzen doten bakotxian, vibrato heavy-xakin.
• Ace of Spades (Motorhead). Sinplia eta indartsua. Speed purua, daukan onarekin. Parranda baten hasiera bikaiña. Gidatzeko ez oso egokixa.
• Eskutitza (Hemendik At). Ez neban pentsatuko hain talde iñuxentiak hain kantu ona egin zeikianik. Doiñuak eta mezuak oso barrura heltzen jataz, kartzela ekartzen dezta gogora.

¿Eta lekukoa zeiñi? ¡Je! Zer suposatzen da, nik hamen bateronbat jartzen badot berak irakorri biharko dabela lekukua pasatu detzatela jakitzeko (hau da, nik ezin detzat esan), ¿ezta? Neuri lau katurek irakortzen nabe barren, eta ez dot uste blog hauetakuak izango diranik: - Kixmi - Etnomet - Nire begietatik - Referentziak - Amatiño

Anasagasti look-a jente nausi elegantia bakarrik gastatzen zebalakuan… gaur Ñoñostian jipi bat ikusi juat (jipixak kontizu, norbere itxuriagaittik arduratzen ez da) “anasagasti” orrazkeriakin. Pertsona normalian erridikulua suertatzen badok, ba… etara kontuak. Bere arropa jipixekin, buruko azala moreno-moreno (ikusten jakon ta), eta… ule luze urdindutakua koleta txiki baten batuta, belarri gaiñian erreixa ziztrin batetik bilduta, buruko azal morenua nekez estalitta.

¡Konplejuak gaindittu, gizonak! ¡Buru soil harro bat lau ule mehiar baiño askoz be sexyxagua dala! (¿Baietz neskak?)

Grazixa asko egiñ jestan Luistxo Fernandezen aittamena, “El Delirio Vasco” egunkari okaztagarrixan agertutako artikulo baten kontura. Grazixia eta igoña, batera.

Ba da berbeta-joera bat Eibarren (beste lekuetan bebai, seguru), gorroto berezixa detzatena. Mezu honen izenburua irakortzen daben edozein eibartarrek ba daki zeren gaiñian nabillen. Baina kanpotarrik balego irakortzen, hobe dot zerotik azaltzia. Urte asko da hau sentitzen dotela, baina sekulan ez naiz jarri aztertu eta idaztera. Eibarren, dakizuenez, erderaz asko egitten da. Batez be gazteleraz. Arrazoi desbardiñengaittik, ba dago erderaz egitten daben jente euskalduna bebai. Markiñan edo Xiberuan gertatzen dan modura, batez be emakumiak, horretan saiatzen dira euren statusa jaso nahixan edo. Jente honek gaiñera, beste iñor baiño gehixago, afiziño haundixa dauka "bertokuen" eta "kanpotarren" arteko desberdinttasuna asko markatzeko. Halan, euren konbertsaziñuetan askotan entzun zeinke, inori buruz berbetan dagozela, holako komentarixuak (irakortzian jarri ahal dozuen azentorik “aldeano”ena): - Unos vecinos nuebos han venido. - ¡No será! ¿Y khomo son pues?. - Yo a la mujer conozco. Una khastellana, bastante ordinaria. "Una castellana" hori tonillo despektibo batekin doia, nik entzun izan dotenian. Nabarmen da euskeraz ba dakixela, baiña hala eta guzti be, jo-ta-sua erderaz jardungo dabe.

Halako situaziño edo kuadrilletan, oso oso sarri erabiltzen da (nere familixan bebai) gazteleraz berba egitteko modu bereziki nazkagarri, zipayua, aldeanua (zentzu txarrenian esanda). ¿Igartzen da amorru haundixa detzatela, ezta?

Izan be, erdalki hau egittian arrazoiak norbera “hiritarrago” agertziarren egitten da ezelako duda barik, Eibarren eta Atharratzen, baiña oso bestelako efektua gertatzen da. Penagarrixa da benetan bere berbetan expresatzeko mailla altua daukan pertsona bat, menperatzen ez daben berbeta baten erridikulua egitten ikustia. Hala gertatzen da, ta, halakuetan.

Horrek kasu normalenak dira. Baiña ba dagoz be “aberraziñuan aberraziñuak”. Markiñan, esate baterako, halako kasuak gertatu izan jataz neuri:

• Hola, kheria khojer unos masakes (itzulpena: “kaixo, masaje batzu hartu nahiko neukez”).

Nere pentsamentu logikua: pertsona honek, evidentemente, euskeraz daki baina ez daki nik ba dakitenik, horreaittik egin dezta erderaz, badaezpada. Nik orduan:

• Ondo, eta ¿noizko emongotzut txandia?
• No, a mi en khastellano dime khe no se euskera.

¡Desastria, hondamendixa! ¡Hauxe da baltza, gizon honek ez daki euskeraz ezta erderaz be!

Normalian, hamen inguruan, erderaz ondo ez dakixanak (basarrittar zaharrak, gehixenbat) euskeria oso ondo menderatzen dau eta ez daka ezelako problemarik berbaldi koherente eta aberats bat eruateko, ezta kontzeptu korapillotsuen edo abstraktuenak azaltzeko be. Halan, ezin dogu esan iñundik iñora analfabetuak diranik: nahiz eta gazteleraz ondo jakiñ ez, edo euskeraz idazten txarto konpondu, hizkuntza bat gitxienez menderatzen dabe.

¡Baina “kheria khojer unos masakes” laguna…!!! ¡¡¡Hori bai analfabetua benetakua!!!

Halaxen, pentsau zeinkie zelako sentimentua izaten doten “Revista Eibar” kuttunian halako erdalki edo euskañol honetan idatzittako artikuluak irakortzian. (Kanpotarrondako: eliztar eta J.E.L-tzale talde batek etaratako aldizkari lokal anakroniko eta kaspaduna da berau). Ba dira hiru-lau artikulista bandera modura darabixenak berbeta hau. Goguan dakaraz oin dala ale batzu egindako “Diccionario del castellano eibarrés” artikulo txortia, edo azken alian bertan agertzen dan Zulaika batek siñatutakua.

Ia: nik ulertzen dot hori urte luzietako egoera baten produktua baiño ez dala. Gaur egunian 70 urte daken eibartarrak hori bizi dabe gaztetan: euskeraz eittia paletuen gauzia zan sasoia, frankozalien represiño linguistikua, eskolia… halako bizimodu baten bizi ziran orduango gazte gehixenak, eta bertan egin zeben euren zorixon da kezkak, eta maittasuna, eta biharra, eta familixa bat sortu, eta… dan dana. Nik ezin detzet kontuak eskatu horretxeittik. Eta jakiña, pertsoniak zahartzaruan gaztetako erreferentzixak darabiz buruan. Hortik gaur egunian “Revista Eibar”ren atzian dagozenak (70 ingurukuak danak) erabiltzen daben eredu hori.

Ba dakitt hizkuntza gauzak egunero aldatzen dirazela, hiztunak hil eta jaixotzen juan ahala. Kasu honetan be, ez naiz ni 70 urte inguruko eibartarrei zelan berba ein bihar daben esaten hasiko, baina esperantzia dakat belaunaldi barrixekin erdalki hau sustraittik desagertuko dala. Baiña igual ni be zahartzen nabil, halako jarkera garbizalia hartzian…

Eibarren ba daukaguz berba endemikuak (pegoria...) beste herrixetan esaten ez dirazenak eta, noski, hiztegixetan agertzen ez dirazenak. Orain dala gitxi agertu da komunikabidietan "haize trapaila" (haize klase bat da).

Bueno, ba Lekeition ba dago berba bat, antza danez hiztegixetan agertzen ez dana: ORAIJA. Egixa esanda ez dot nik hiztegirik arakatu (lagun arrantzale batek esanda dakit bakarrik), baina berba politta da eta merezi dau haizatzia.

Oharra: lekeitiar pronunziaziC1o berezixa kontuan hartu bihar da: ORAIJA idazten doguna "oraidxa" moduan edo pronuntziatu (j=ingelesezko "j" moduan).

Bai, aitortzen juat: batzutan txixa egiten dot polideportibuan, dutxia hartzen nagoan bittartian. ¿Txarri bat ete naiz? ¿Bai?

Gaiñera, etxuat txankletarik erabiltzen. ¡A zelako higoña, honguak, eta...! esango dau bateronbatek. Ba ez, txankletarik ez. ¿Higungarri bat naiz? ¿Bai?

Batzuk txankletak ahaztutzen dittuezenian, higoña izan, eta zer, eta... kaltzerdixekin sartu dutxan. Bistan da: kiroleko gaztai-usaiñezko kaltzerdi horrek, punto estua jaukek eta, mikrobixo eta honguei ez detze pasatzen lagako. Seguru ezetz ¡ja, jai! Baina ortosik juan baiño -higungarrixa, puaj- edozer.

Bide batez: ¿fijatu haiz txankleta guztiz higienikuak darabixen morroiak sekulan etxuezela garbitzen bihatz-tartiak? Ederra higienia. ¡Hor egongo dan rekesoia!

Korputz izardittu eta olo-gel usaiñezko toki guztiz erotiko horretan, ba da beste gauza kurioso bat. Kuriosua baiño gehixago, nazkagarrixa esan bihako najeukek, neretako bai behintzat. Baiña txankleta barik ibiltzia eta batzutan dutxa barruan txixa eittia higungarrixa dan korputz muskuloso billoizien mundu hortan hori normaltasun osoz ikusten dok. Harrigarrixa.

Han najagok, begixak txinbo jaboiaren bitsaren pian itxitta (nik hori erabiltzen juat burua eta korputza garbitzeko; klase gitxiko gizona naiz). Halako baten, kontzertua hasten dok: nere ondokuak iztarrixa pizkat garbitzen jok: "¡ejem! ¡ejem!". Ba jatork. Eta hala da: laster batian dator gora birikixen produkto biguna: "¡ejjjjem! ¡ejjjjjjfffffssssppptuafff!" (¡plotch!). Orraittiokan. Hamen jagok gure lagun higienikua, bere txankletekin, bere flan orlegia danon oin azpira botatzen.

Sarri gertatzen dok hori, nere polideportibuan.

Karkaxekin batera, higieniaren mailla gorenian zintz aerografikuak dittuk. Zintz normalak musuzapixan egitten doguzenak dittuk (bueno, gero eta gehixago papel zatixetan). Eta zintz aerografikuak, hain zuzen be, polideportiboko dutxetan egitten diranak dittuk. Antza danez, kirolari genekin batera datorren portaera instintibua dok hau. Arratsalde osuan aldia guztietatik antxitxiketan eta saltoka ibilli ostian, kirolarixari dutxako momentuan sartzen jako mokuak kentzeko eutsieziñezko premiñia. Bestuarixuan klinex bat hartu, ez. Karraspixoko bidian sasitzara bota, ez. Kiroldegiko dutxan, testosterona gaindosisarengaittik edo, orduan tapau bihar dok surzillo bat eta "¡zziintzzzzzfrrrrssspf...!!" lehen beste muskulitos sinpatikuak bota daben gargajuaren leku berera doia bere aspersiño mukosua, batzutan tropiezuekin eta beste batzutan ez. Eskerrikasko, kirolari. Ohore bat dok guretako hire ekoizpen hauek gurekin konpartitzia.

Neu nok baiña, zikiña. ¡Txixa egittia, dutxan!

EGUNERAKETA 2023-IX-9: bere balixua kendu barik, zalantzak dagoz testu hau benetakua ete dan, edo mariñelen batek euskera/gaztelera nahastian kontura egindako dibertimentu bat. Urrutiak & De Angelen peskisen arabera, Sota / Aznar armadorien artxibuan gordetzen zan, eta testuan azterketa txiki bat be egitten dabe:

• URRUTIA BADIOLA, Andrés M. DE ÁNGEL YÁGÜEZ, Ricardo. 2020. Un documento (de 1868) que merece la pena conocer: carta, con contenido jurídico, remitida por un capitán de barco euskaldún a los armadores de su buque. Interferencias lingüísticas del euskera a un texto que el autor quiso escribir en castellano. Egiunea. Revista del Colegio Notarial del País Vasco 7:40-44. Bilbo.

*******************

Hamen doia Lekeitxioko artxibategiko eskuizkribu baten transkripziñua. Bertan, merkante bateko kapittanak bere armadoriei eskari batzu egitten detze.

On egin

Llebrepul, 5 de Mayo de 1868.

Señores Singines y la Compañía.

Muy señor nuestro: con fecha que te pasao antes escribo ustedes carta largo con manifestasión de las averías gordos que amos tomao en viage; cuando amos salido de rreñida de Farloviento para este puerto que agora estamos en el dia; ustedes no me contestas de como aramos el arreglamiento de averia gordo con el protestasion que amos hecho delante del escribano.

Algunas mentiras ya te amos puesto por dispensa del interés general de interesados que te interesan ensima de la bordo y consecuensias serán punestas si no me contestas ustedes y mandas las pólisas de aseguramiento y un esplicasión tremiñante del manera de meter un poco el mano para sacarte sueldos y alimentasión de nosotros.

Piensándome estoy por los motivos que te estas ustedes callando ni desir de este modo o de la otro y acabate de reventar de una ves sin andar chilidin panchalán, como las mugeres.

Un fliete hermosa tenemos entre las manos y no puedemos cojer por las sircunstansias que se ha dicho. Yo no se que piensamientos tienen ustedes. -A mi verdad tamién me gusta desir.- Cuando le mandan diñero entonses ya escribes.- Agora que tienen ustedes que arriar, callar el boca y si no, diga ustedes una cosa que el otro ensima del tribunal no irá y después no vengas ustedes con las cochambrerías que te acostumbras.

La Código está tremiñante con todos los errasones que tenemos nosotros.

Aqui tienes agora todos los averias que tenemos. - La molinete, arremientas y un ancla perdido, y el también si, pugon se llevo mar con los lapicos y sastarras hecho todo.- Un golpe de mar te limpias cubierta en toldilla de sotavientos pues quedas preseas grasias el promesa que amos hecho Virgiña Santísima, nos salvas de la peligrosidad; grasias al Divino Señor que nos sacas salvamiento con solo desgrasia del piloto, que sa disyuntao un pie y le amos empapelao con unas tablas que amos quitao del botalon de arrespeto que unicamente se dejo ensima del cuebierta.

Escribete pronto una errespuesta tremiñante y no te andes con los guiris.

Resibe usté los respetuosas manos de su atentísimo Jose Julian Crusitabenito y Goycoechea