Kalamuatik Txargainera

Kontseiluak hamar urte bete dittu, eta hori dala eta, Eibarren oso ekintza originala antolatu da: Urkuzuko itturrittik Untzagaraiñoko giza kate bat. Itturrixan gantxil (botijo) bat beteko da, eta eskurik esku Urkuzutik Untzagaraiño eruango dogu. Bostehun bat persona biharko dira ganoraz eruan ahal izateko hori gantxillori, lurrera jausi barik, eta pasiorik egin barik.

Edarra begittantzen jata. Dana sinbolikua. Eibar itturriz beteta dago; jakiña, zulua izateran, mendixetatik ura besterik ez jaku etortzen. Ura, eta uretara juaten ziran gure taillarretako bihargiñak, gantxillak betetzera. Holan dogu Urkuzuko itturri aurrian brontzezko botijerua. Eta alkarrekin egindako biharra: nik emon, zuk jasotzeko. Nik emon, neri be emon egin destelako. Eta hartu dodan moduan, beteta; emon hurrenguak be ahalik eta onduen jaso eta emon daixan. Danona dalako, guria dalako. Gu transmisiño katia baiño ez gara: zainduta eta beteta mantendu bihar dogulako. Esku artian altxor itzela dakagulako: ura/euskera.

Danok zagozie gonbidauta, danok zarielako parte. Eta ahalik eta jente gehixen bihar dogulako. Hori bai, kuadrodun paiñelu urdiña ekarri, samian bueltan lotuta. Hantxe eukiko nozue, eguerdiko hamabixetan zain!

Aukera guztien artean, argazki kameradun bat hartu nuen, batez ere blogean pentsatzen. Behin berria lortuta, argazkiak ateratzeko aukera nahi nuen. Kutxa zabaldu nuenean hainbat gauza zekarrela konturatu nintzen, baina ez kablerik ordenagailura konektatzeko, erretratuak deskargatzeko, musika kargatzeko ( aurikular batzuk ere bazekartzan).

Oporretan, argazki batzuk atera nituen eta beti deskargatzekotan nenbilen. Azkenean, horrelako baten joan nintzen Vodafonera kablea erostera. Non esaten didaten eurek ez dutela saltzen eta Bluetooth bitartez deskarga nitzakeela, eta nik ez daukadanez bluetooth-ik ordenagailuan, USB bat saldu zidaten. Nik, Mac Kintosh-duna naizenez, esan nien ea konpatibleak ziren, eta berak baietz, trankil egoteko, ze gaur egun....Ez denez nire lehenengo esperientzia txarra, ea dirua itzuliko zidaten galdetu nien, eta baietz. Horrela izanda erosi nuen. Jakina, PC gora eta PC behera idatzita zegoenez, ia seguru nengoen ez zuela funtzionatuko. Eta efekibamente, ez zebilen!

Itzuli nintzen dendara, bueltatu zidaten dirua, eta The Phone Houser bidali. Gaur joan naiz bertara, eta "mision imposible" dela esan didate, LG-k kable hori ez duela komertzializatzen. Orduan, txartelaren soluzioa eman didate. baina nire ordenagailuak ez dauka tarjeterorik!!!

Zer egin? Zein logika dago honen atzean? Mobilak zulo bat dauka kablea sartzeko -jakina, beste kable batzuek klabija desberdina daukate-, baina enpresak dagoeneko ez du saltzen, eta bere sasoian ezta banatzaileak ere. Hortaz, zer egin dezaket? Inork ulertzen du ezer? Zergatik ez zetorren kablerik kutxan? Klabijak zergatik ez dira lege dekretuz bateratzen? Zegaz pentsatzen dute fabrikatzaileek, ipurdiko zuloarekin? E!

TomTom GPSa baldin badaukazu, dagoeneko euskaraz ibil zaitezke munduan zehar. Aurreko batean kontatu nuen bezala, itzultzen eta ahotsak jartzen ibili ginen lau lagun. Jatsu Argaratek egin zigun grabazioa eta Gari Araolazak  teknikako kontuak egin ditu, lanik zailena. Azpimarratu nahi dut Gariren lana, aurreko post hartan ezer ez nuelako esan beraren gainean: ideia berarena izan zen, berak zuzendari lanak egin zituen, argazkiak atera (bai, flickr-koak nireak balira bezala agertzen dira, baina berak eginak dira), montajea egin, argitaratu, ...dena! Hortaz, mila esker! Diseinua Zaloa Etxanizek egin du.

Ez da bertan parte hartu dudalako, ez. Uste dut horrelako gauzak oso inportanteak direla euskararen normalizaziorako, beste edozein hizkuntza "handik" dituen baliabideez hornitzen dugulako geurea, eta enpresek eta gobernuek egiten ez badute, betiko legez, guk, euskaltzaleok egin beharko dugu. Nahi dugun moduan, ahal dugun moduan.

Badakit askok kritikatuko dutela Ibanen eta nire grabazioa, euskalkian daudelako. Ez nau kezkatzen. Barruak eskatzen zigun horrela egitea, eta horrela egin genuen, geurean. Hori bai, batuaz ere grabatzeko prest nengoen, baina nahikoa zela esan zidaten. Gainera , aginduak hain dira laburrak, ezen ondo ulertzen den, problema barik.

Nik, momentuz, ez daukat automobilik; beraz, GPSrik ere ez. Hori bat, argi daukat egunen batean, erosiz gero, TomTom erosiko dudala, euskaraz bidaia egin ahal izateko, eta nire grabazio lagunekin bidaiatzeko.

Probatzen duzuenok esango diguzue/didazue, zer moduz, eta noraino eraman zaituztegun!

On dagizuela!

Informazio gehiago hemen:
http://eibar.org/albisteak/euskaldundu-ezazu-zure-tomtom-a/
http://www.erabili.com/zer_berri/berriak/1211192208
Instruzioak

Horrela esango zaie, baina ikerketa baten arabera, estatuan emakumeen %60 baino gehiagok 44 taila edo hortik gorako erabiltzen du. Beraz, andrazkoen erdiak baino gehiagok ez du aukerarik denda arruntetan erosteko. Gainera, denda ia guztietan aurkitzen diren tailak (40-42-44) neurria baino txikiagoak dira.

Zergatik, ordea, taila falta hau? Zergatik ez dute taila gehiago egiten, merkatua badago? Ez da ulertzekoa, neurri handiak dendara iritsi eta eskuetatik kentzen diete, gelditzen direnak 38 ingurukoak dira. Fabrikatzaileei eskatu taila gehiago, eta ez dutela esten omen dute.

Mundua aldrebesa da hau, gero. Lehengo egunean neurri "arruntak" saltzen duten denda batean nengoen, eta bertan geunden ia guztiak, arropari konponketaren bat egin behar izan genion gure gorputzetara ondo egokitzeko. Gure taila izanda gure gorputzetara egokitzen ez bada, norendako diseinatzen dute diseinatzaileek? Buruan duten emakume imajinario perfektu batendako? Ez ote gara errealak kaleko emakumeak, ez ote dugu dirurik gastatzen jantziak erostean?

Moda diktatu egiten da (oso ondo dago aukeratuta berba: "diktatu"), eta zirkin egitea oso zaila da, ezinezkoa ez esateagatik. Adibidez, duela urte batzuk nire lagun bati udan eskote barkua zeukan niki laranja bat erosteko gogoa izan zuen. Bere herriko eta inguruko denda guztiak bisitatu zituen: ezer ez. Exijentzia maila jaitsi, eta laranja edo eskote barkuduna baino ez zuen eskatzen. Alferrik! Ez zegoen modan ez eskote hori, ezta kolorea ere.

Eta zer esan taila handietan espezialdutako dendei buruz? Mota bikoak daude: Batetik, emakume nagusi klasikoendakoak arropak dituztenak, moda zer den ere ez dakitenak, bertako arropa gure amamak ere ez zukeen jantziko. Eta bestetik, "modernoak" omen direnak, "look" moderno/txoni daukatenak, oso "in" biharko "off" egoteko.

Beste gauzatxo bat: prezioak! Zer diostazue prezioez? Badirudi 46 egiteko 42 bat egiteko baino kilometro bat gehiago oihal behar izan dutela, aldea zentimetro batzuk baino ez direnean....

Azkenik, zer esan estanpatu erraldoi horiei buruz? Eta marra horizontalez? Marra horizontalak! Eta hizki super-mega-hiper-handien gainean? Edo pega-pega eginda joan (preta-preta), edo patata zaku baten moduan, nasai-nasai joan beharraz? Ez dago erdiko terminorik? Ez dakite horiek denak askoz lodiago egiten gaituztela? Dagoeneko nahikoa okupatzen dugula, gehiago nabarmendu behar izateko. Mesedez, faborez, otoi eta arren: Pentsatu guregan, demontre!!

Arropa normala nahi dugu!!!!

Tren gorria erdi zuzena dena bost geltokitan baino ez du jenderik hartzen eta lagatzen, Bilbotik Donostiara, eta alderantziz egiten du, eta Durango, Eibar eta Zarautz dira bere erdikoak.

Tren urdin normalak Eibarren eta hamahiruan irteten du, eta Durangora hamasei gutxitan iritsi. Hortaz, ordu erdi inguru. Gorriak, pullmanak, azkarrak hogeita bost minutuan egiten du. To, errekorra!
Zergatik hainbeste denbora, nire bidaian teorian beste geldialdirik egiten ez badu? Gakoa "teoria" beraban dago: bai gelditu egiten da, derrigor gelditu behar, trenbide bakarra dago, eta beste tren batzuekin gurutzatu behar da.

Hainbeste Abiadura Handiko Tren, eta gu XIX. mendeko trenetan gabiltza. Jakiña guretako, baiña, ez merezi  inbertsiorik egitea, pobreen trena delako: etorkin, erretiratu, ikasle, transeunte eta emakumeen trena delako. Diru gutxien daukan jendearena. Horregatik ez dituzte haintzat hartzen gure erreklamazioak (bai, deitzen dute, bai, bai, esan eta kitto). Erabiltzaileon iritzia ez die ardura, inoiz ez dut ikusi inkestarik erabiltzaileon artean, ezta galdeketarik ez. Gehiago esango nuke: matxura bat dagoenean ez dute inongo azalpenik ematen. Geltoki batean hamabost minutuan zain ezer jaikin barik. Behin Berrizen berrogei minutuan egon ginen, baina iñork ez zigun esan beste trena etorri arte bertan egon behar genuenik. Ai, pobreen miseriak ez dio inori inporta!

Esan dut kexatu naizela, nintzela. Bai, komunik ez dagoelako, tren zaharrak direlako, oso deserosoak direlako...Hankak ez zaizkit ondo ailegatzen lurrera. Hortaz, Basaurira joaten nintzenean, txindurritu egiten zitzaizkidan, Eibartik ordu bete da!

Makinak ere sarri egoten dira apurtuta. Eibarko estazioan makina bat bi hilabete inguru egon da izorratuta. Jakina, ekonomia egin behar dute AHT ordaintzeko. Eta ez dakizue azken aldian nola igartzen den.

Makinen kontua aipatuta, ez dut alde batera laga gura euskararena. Erdara beti letra beltzean dago, euskara normalean eta makurtuta. Beraz, gutxiago nabarmentzen da. Pasa den astean tiketak ateratzeko makina berri bi jarri dituzte Eibarko geltokian eta bietan mugitzen diren letretan, hau dio: DEVUELVE CAMBIO  DEVUELVE CAMBIO  DEVUELVE CAMBIO  DEVUELVE CAMBIO  DEVUELVE CAMBIO  DEVUELVE CAMBIO................ horrela infinituraino!

Gauza on bat, hala ere, egiten dihardue: Durangon trena lurperatzea. Herriak behar zuen, baina Euskotrenek ere hor dirua  egingo du,  ez dakit zelako  dorreak-eta egin behar dituztelako geltokiaren orubean. Seguru tartean dirua dabilela.

Tranbia Elgobarrera ere iritsiko dela iragarri dut. Ermurakoa zabaldu zenean entzun nuen hori, eta izango dira hamabost urte martxan dagoela. Ikusi arte ez dut sinistuko!

Gure trenbide honek bide bikoitza behar du; hau da, burdibide bat Donostiarantz joateko, eta bestea Bilborantzakoa. Dirua dala? Jakina, A-8ko hirugarren bidea askoz ere diru gehiago da, eta egiten dabiltza. Guggenheim ere oso karua izan zen, eta hor gastatu dugu geneukana eta ez geneukana. AHTren diru kostoa eta  ekologikoa jasan ezina da, baina egingo dute. Bigarren  burdinbidea ia eginda dago, Zumaia eta Matiena artekoa baino ez da falat. Orduan, zeri begira daude? Ai, aurreztu egin behar da pobreen garraiotik aberatsena ordaintzeko. Zelako Robin Hood-ak dauzkagun, pertsonalitate transtornoak dauzkatenak, alajaina!

Zergaittik rekuperau dodan mezua? Azken aldian Durangon pare bat mutil ikusi dittudalako prakak didilizga, post honetan kontatzen dodana baiño beherago, ipurdi azpixan, jausi egitten jakuezen frakok eta ibili ezinda zebizen. Eta idatzittakuaz akordau nintzan.

Hona hamen mutillak moderno ibiltzeko bihar dittuen azalpenak:

Agindutako moduan, erakutsi bihar detsuet gizonezkuori benetan guai, cool eta in izateko nun eruan bihar dittuzuen frakok. Behaketa intentso eta luzearen ondorixuak dira hónek; hortaz,benatakuak

In, fashion, cool eta guai izan nahi badozu; hogei urteren bueltan bazabiz; ule asko badakazu (buruan); oso argala bazara; eta intelektual,hip-hopero, rapero edo pijoa ez bazara, balio detsu (ze uste zenduen ba, chic izateko arau asko bete bihar dira)

Badakit baldintza hónekin gatxa izan leikela betetzia. Halan da guztiz be, nik neure aportaziñua egin nahi detsuet, aholkuak emon.

Ule asko izatiana inportantia da, ze luuuuze laga bihar dozue. Kizkurra izan ezkero, Jackson fivek baiño haundixagua,11811-ko anuntzixokuan antzera.

Lelengua beteta, jo deigun fraketara: ipurdi azpittik eruan bihar dira, ez dakitt oso ondo ze mekanismo erabiltzen dan frakeri eusteko baiña ipudiko kurbian azpittik derrigor. Jertsia, beraz, luzia izan bihar kantzontzillo bistan ez ibiltzeko. Baiña kantzontzilluak momenturen baten seguru ikusiko jatzuezela. Horregaittik, ganorazkuak eta garbixak erabilli! Ez jantzi nik ikusi nittuanak; horixak goma gorrixakin eta kriston letra haundixak eta
baltzak. Oso-oso zatarrak.

Inkomodua, fijo dala, batez be jarritta (zitturoian hebilliak aurre alde horretan egin bihar daben presiñua ez da oso atsegiña izan bihar....

Zuek ikusi: "para lucir hay que sufrir".Baten batek probatzen badau esango desta

Gaur, baiña, Untzaga aldera juan naiz lagun batekin geldittuta negualako. Urten bezin laster konturatu naiz jentia dotoregi zebillela, eta orduan kontuan jausi naiz komuniñuak izango zirala. Aurrera egiñ ahala, ikusi dot egixa zala, neskato batzuen soiñekua ikusi dodalako, eta nagusi gehixago raro jantzitta.

Ez dakit zergaittik, baiña komuniñuak gorrotatzen dittut. Izan leike nerian eta anai-arrebenak kenduta, bittan baiño ez naizela egon; eta neurian (ahiztian bataiua be izanda) zortzi pertsona baiño ez giñala egon bazkaltzen. Gaiñera, gure sasoian neska guztiak monja jantzitta egin bihar izaten genduan jaunartzia, debekatuta genkan soiñeko zuri horroroso hori, zorionez!

Eta berbarik be ez dot esan nahi mutiko marinerituen gaiñian, eta gitxiago, almirantiez! Ze horrek be delitua daka, batez be lehorrekuen artian. Tela marinera!

Ez dot sekula aittu hainbeste haundikerixa holako egunian. Gizon guztiak traje eta korbatiakin, andrazkuak sandalixak eta udako soiñeko bolantedunekin, eurixa edo txingorra egin! Eta takoiak, itzelak, gaiñera!

Izan leike umetatik esplikau destela zergaittik guk ez genkan holako fastorik, halako erakutsi biharra. Gurasuak ez zeken bildurrik "ai, gure umia diferentia izango da, frustrau egingo jaku!". gual, umia nintzanian ez neban oso ondo aitzen, baiña oin pozik nago holan hazi nabelako, erakutsi destelako dakanari inportatzixia emoten. Eta hori eskertzekua da.

Horretaz gain, nere begixekin ikusitta, komuniñuak badira gauza bat nahiko kitsch-a, gotxua, kutria, hortera....Gaur ikusi dodanagaittik, ez neuke nahiko holako ekintza baten parte hartu nahi izango! Deseroso baiño deserosuago sentiduko nitzake-eta.

Eta hori relijiñuan gaiñian berba bat be esan barik! Dana estetikia! Ifffffgggg!!!

Ia guztioi ezezaguna egingo zaizue izen hau. Elefteria Arvanitati kantari grekoa da, eta tradiziotik edaten du, gero kantuak egiteko. Bere estiloa oso mediterraneoa da, ekialdeko eragin handiarekin. Etxean CDkopiatu bat neukan eta asko gustatzen zait. Horregatik Donostiara zetorrela jakin nuenean, sarrerak erostea erabaki nuen. Eta bete-betean asmatu nuen.

Zelako ahotsa daukan! Nik eduki nahiko nukeena, indartsua, gora eta behera dabilena. eta hori afonia puntu bat zeukala, Zaragozan hoztu egin omen zelako. Hori esan eta gora-gora-gora egin zuen hurrengo kantuan! Eskerrak eztarria hartuta zeukan!

Sarrera euskaraz egin zuen, horregatik txalo zaparrada itzela jaso zuen. Gero, baina, inglesez jardun zuen. Takoi ikaragarriak eta jantzi ez oso egokiarekin agertu zen. Baina duen silueta izanda, konjunto zatarra eramanda ere ondo gelditzen zitzaion. Berarekin eszenatokian sei musiko zeuzkan. Hauek ere ikaragrriak eta ia denetik jotzen zutenak.

Greziera hizkuntza berezia da, gutxitan entzuten dena. Gaztelaniaz dakigunondako sonoritatea nahiko antzekoa da, z eta f-z josia, o eta u ugarirekin. Kantuetan ematen du letra jakin barik asmatzen ari dela momentuan, edo guk egingo genukeena hizkuntza asmatu batean: Poribo potibo, zoroitiromoro, tripal zorita mazatopotopoto....Umetan denok egin ditugu horrelakoak. Imajinatu zelan kantatzen zenuten, eta horrelako sonoritatea dauka!

Kontzertua oso ondo joan zen, erdira arte edo. Oduan, aurrean eta eskuman geneukan atso batek (irakaslea seguru, Rotenmeier-txakur aurpegia zeukan-eta, modernaz mozorratuta joan arren) atentzioa deitu zigun, ahots altuan: "Ya está bien! Callaros! Un poco de respeto!". Eta superioritate begirakune hori! Ni haluzinatuta. Aztertu nuen zer esan nuen kontzertu osoan eta beti kantuen artean eta bost berba esan nituen. Txistada barik zuzenian eskandalua. Rotenmeier instritutriz amargatua nahastu egin zela uste dut, batetik (eta gezurra dirudien arren) ni isilik egon nintzelako kontzetu osoan, nire atzekoari mobilak jo zion eta Elefteriak inglesez egiten zuenean berbaroa entzuten zen, jende askok ulertzen ez zuelako eta ondokoak itzultzen zuelako. Baina kitto! Nerabe zaratatsu baten moduan sentitu nintzen, baina gero pentsatu nun: "Ze demontre berrogei urteko señoria naiz barren!". Gero adi egon nintzen eta txalorik ere ez zuen egiten, eta bisetan joan egin zen. Lehen esan dudana, ozpindutako atso integrista, disfrutatu ez zuena. Pena bat daukat, hala ere, kantuak jakin ez izana. Hala izan balitz, berrarira kantatuko nizkioke. Lastima!

Hori kenduta kontzertua zoragarria izan zen. Jendeak txalo egiten zuen kantu batzuk hasi baino lehen eta pentsatu genuen abesti horiek "Diario Vascok"  banatutako maketa baten egongo zirela :-) Bis bat egin egin zuen hiruzpalau kanturekin, baina jendeak gehiago nahi eta hamar bat minututan egon ginen txaloka zutik gehiagoren zain. Baina ez zen etorri, zoritxarrez. Irten izan balitz eskerrak ematera eta "a capela" zer edo zer abestu, eskertuko genukeen. Batzuetan ikusleei ere eman behar zaizkie oparitxoak, ezta?

Ikasleekin egin beharreko grabazioak dira. boluntarioak eskatu ostean, euren gustuko gauza bat eskatu nien. Esan nien, batetik, egin zezaketela irakurri ditugun liburuetatik pasarte bat hartu eta grabatu. Bestetik eurendako garrantzia izan zezakeen edozer.

Horregatik Izaskunek "Sua falta zaigu" liburuko "Sandra" ipuina irakurri zuen. Esan zidan berari asko gustatu zitzaiola eta horregatik aukeratu zuela. Hona hemen:

 
Jessicak, ostera berri bat aukeratu zuen, aktualitateko gai bat: tratu txarrak. esan zidanez, oso sentsibilizatua dago gaiarekin, eta horregatik aukeratu zuen. Honatx: http://www.archive.org/details/EmakumeenKontrakoIndarkeria_281 

Proba bat besterik ez denez izan, ez dugu gehiegi landu, baina gustura gaude, hurrengoan ere egiteko moduan. Eta hobeto, seguru, musika eta guzti!!

Istorio laburrez dago osotua liburu hau. Protagonista erretiratu bat da zahar-etxe baten bizi dena, eta liburu bat idazten diharduena. Pasadizo bakoitzean nahasten du, edo hobeto esanda, sartzen du euskal ahozko literaturaren pasarteak, literatura unibertsalekoak eta protagonistari gertatutakoak.

Gure ahozko literaturarekin jolas eginez, eta ustezko goragoko maila batera igotzen du unibertsalarekin ere nolabait nahasten duelako. Hori da gure konplexua, homologatu beharra munduaren aurrean.

Gure literatura pobrea dela uste badute, guri zer? Ezer gertatzen da? Nire iritzian, ez. Hori da daukaguna, eta aurrera egin behar dugu. Ahozkoa dela gure literaturaren atal onena? Primeran! Baina akaso, beste hizkuntza batzuetan idatzitakoa ez da gurea? Bai, jakina!

Liburu honetan, hain zuzen ere, gure pertsonaiak unibertsalekin nahasten dira, gureak ere besteak bezain unibertsalak direla esateko.

Poliki-poliki irakurri beharreko liburua, txikiteo luuuuze bat balitz bezala, tartean beste liburu batzuetako pintxo edo errazioak janez. Joia txiki bat, merezi du, “Letrak kale kantoitik” merezi duen beste. Ederrak biak, bai horixe!