Kalamuatik Txargainera

Martxoaren hogeia dugu gaur, ostirala, denok jakingo duzuenez. Gutako asko ez gara lanera joan, atzotik jai hartuta baikaude. Izan ere, atzo Euskal Herri penintsularrean jai izan zen, san Joseren omenez. Kendu eta jartzeko jaia. Santu hori banintz, haserre nengoke, batzuetan aintzakotzat hartzen nautelako eta beste batzuetan ez, nahieran. Baina nola liteke hori? Ospatzeko modukoa da ala ez?

Egia esatera, jai bada hartu egingo dut. Egokia izan ala ez, prest nago lanera ez joateagatik, benetan. Bestela beti egongo da aitzakiaren bat lanean etengabe jarduteko. Eta dolce far niente gustukoegia dut…

Tira, jai egun kontu honekin hainbat gauzari begiratu behar zaio. Alde batetik jai egun propioena; izan ere, jai asko Frantzia edo Espainiako jaiak dira, eta guk euskaldunok, ez dugu gure-gureri, zazpi herrialdeak batuko dituenik. Agian Euskararen eguna esango didazue. Bo, Xabierko Frantziskoren egunean jarri zuten, hil-hurren zegoenean hizkuntza ezezagun baten egin zuelako berba. Hizkuntza ote zen ala lardaskatu zituen fonema batzuk? Nork jakin! Hori bada Xabierrekoak euskararen alde egindako guztia, ez dakin nola iraun dugun euskaraz gaur egun arte. Beste eguna, Aberri eguna da. Ez dakit zergatik aukeratu behar izan zuten Berpizkunde igandea horretarako. Ez dakit zein arrazoi dagoen Euskal Herria eta Jesukristoren ustezko erresurrezioarekin lotzeko. Sekula ez dut ulertu. Gainera, beti opor denez, horretarako ere irtenbidea bilatu beharko genuke.

Bestetik, laikotasun eza dugu. Maiatzaren bata daukagu, ederki, baina horretaz gain ezer gutxi: Konstituzioa eta Mundu gerren bukaerak, armistizioak. Zer nahi duzue esatea? Ni neu ez naute gehiegi motibatzen. Zein ospatu genezake? Zein egun margotu beharko genuke gorriz egutegian, santu edo amabirjina barik? Egia esatera, ez zait bururatzen!

Gainera, urtea ere, egutegia jai erlijiosoen gainean dago eraikita; Gabonak eta Aste Santua. Eta azken hau mugikorra da! Ilargiaren araberakoa, lunatikoa! Batzuetan oso goiz, besteetan oso berandu, hiruhilekoak antolatzeko desastrea!

Horregatik zerbait arrazionalagoa proposatu nahi nuke, udazkenean dauden jai guztiak pilatzea saihesteko (urriak 12, azaroak 1, abenduak 6-8!), eta gero urtarriletik martxora ezer ez! Hori dela eta nire proposamena: solstizioak eta ekinozioak ospatzea. Lau hilean behin jaitxo batzuk izatea, ondo banatuta urtean zehar, kartesiarki, matematikoki. Egoki. Eta jai egun solteak (maiatzak 1, salbatu dudan bakarra, gehiago beharko genituzke) sakabanatuago beharko lukete.

Tradizio batzuk amaitzea litzateke, baina Corpus egunak ere ukiezina zirudien (“Tres jueves hay en el año que relucen más que el sol: Jueves Santo, Corpus Christi y el día de la Ascensión”) eta azken hogeita bost urtean ez da jai izan, eta inork ez du negarrik egin. Dena alda liteke, ohitura eta tradizio berriak sortuko dira, eta orain daudenak, eraldatuko. Imajinatzen dituzue Inauteriak eguraldi hobearekin, udan, adibidez? Ederra litzateke!

Urteko egun guztiek badute horrelako omena. Batzuetan baita bi ere. Egun batzuk nazioarteko egunak dira, besteak ez. Gaixotasunak borrokatzekoak, hizkuntzak defendatzekoak, giza-taldeen aldekoak,... denetatik aurki liteke.

Baina nire galdera da ea ezertarako balio duten egun horiek, eraginik ba ote duten defendatzen duten hori ezagutarazteko edota zabaltzeko. Kontzientziatzen ba ote gaituzten. Nik, printzipioz, ezetz esango nuke. Izan ere, argazkian agertzeko baino ez dute balio, plantak egiteko, guai garela azalarazteko, orain hain modan dagoen “postureorako”. Denok agertu nahi dugu munduaren aurrean cool garela, konprometituak eta kontzientzia solidarioa daukagula. Argazkiak eta mezuak zabaltzen ditugu sare sozialetan gure kontzientziazioa azaltzeko, baina hurrengo egunean ahaztu zaigu bezperan

Eta emakumeen egunaren gainean jardun genezake, pasa den igandean egin zelako. Lehengo esan, aspaldi galdu duela “langile “ adjektiboa, eta gainera, pluralean erabili beharko genukeela, emakumeak askotarikoak garelako eta andrea izateko modu anitz dagoelako.

Esandako moduan aurreko domekan ospatu eta aldarrikatu genuen gure eguna. Eta martxoaren 8 honetan nazioarteko egun hauen balioaz jabetu naiz. Beraz, oraingoan aldeko jarrera dut. Beharbada, beste baten pentsatuko dut sarreran moduan, ondo geratzeko eta itxurakeria hutsa direla, baina aldakorra naiz, beletosia Eibarren esango genukeen legez.

Kontua da, Villabonan egun horretan bertan eraso sexual baten ahalegina izan zuela neska batek, eta aste honetan bertan espainiar estatuan 3 emakume erail dituztela beraien bikotekideek edo bikotekide ohiek. Horregatik besterik ez bada ere, kasu larri hauek ikusarazteko, beharrezko zaizkigu halako egunak.

Tira, larrienean jarri naiz, baina nahiko nuke “Bechdel testa” http://eu.wikipedia.org/wiki/Bechdel_testa berriro ere pasatu behar ez izatea (film, antzerki, liburu eta abarretan egiten dena) , ez atzera ere ez kontatzea zenbat emakume dauden hitzaldi bateko argazkian, etb-ko debateetan, Faktoriako kolaboratzaileen artean. Halaber, kirol berrietan, emakume izenak irakurri eta entzutea gura nuke.

Mereziko luke nazioarteko egun honek titietan begirada iltzatuta izaten dutenek begietara begiratu baligute, kalean leku ilun eta bakartietatik pasatzean beldurra desagertuko balitzaigu, “neska baten moduan egiten duzu korrika” mespretxuzko esamoldea izateari utziko balio.

Ederra litzate ostera ere “feminazi” berba ez entzutea, neska gazteek ez pentsatzea feminista izatea henbrista izatea dela, berdintasuna ahoan erabiltzen duten horiek baina feministak gorrotatzen dituztela/gaituztela esaten duten horiei kareta kentzea...

Mutikoak arrosaz janztea eta arrosa gustatzen zaiela libre aitortzea. Maitagarriak gustuko dituztela. Gizonezkoek publikoan negar egin ahal izatea, sentimenduak agerian erakustearen libertateagatik ere egingo nuke gustura egun hori.

Eta neskak futbolariak milioiak irabaztea, inork ez galdetzea “Nobioa, noizko?”, “eta ezkontza?”, “ez duzu umerik ekarri behar?”, “ume bakarrarekin geratuko zara/zarete?”. “Señorita” portatu beharra, fin. Takoiak, depilazioa eta abarrak tirania izan ez beste aukera bat baizik. Itxura ez izatea kontuan hartzen zaigun gaitasun bakarra. Fregona eta erratzarekin ez ginela jaio jakinaraztea…

Horrelako kontu txiki eta handiengatik merezi du aldarrikatzeko egun bat izatea, 365 izan daitezen.

Aurreko asteburuan, Bizkaian, familia handia (zabalaren) kontu batean, senide batzuekin berbetan jardun nuen Faktorian egiten dudan kolaborazio honetaz. Solasean geniharduela, batek Errealaz galdetu zidan. Aho bete hortz geratu nintzen, eta tutik ez nekiela eta bost ardura zitzaidala erantzun nion. Berak esan zidan irratian jarduteko horretaz ere jakin behar zela. Beste batek erantzun zuen politikaz egingo nuela tartea, eta nik ezetz. Lehenengoak, harrituta, ea zertaz jarduten nuen galdetu zidan. Nik bizitzaz erantzun!

To boutade-a! Dena dela politika ere erantzutekotan izan nintzen, baina ez zen ez lekua ez unea. Bizitzaz erantzun nion azkenean eguneroko kontu handi eta txikiez egin dugulako berba, dena politika den legez, dena da bizitza.

Baina bizitza gogorra, latza eta garratza izan liteke. Edo gozoa, eztia eta alaia. Baina normalean bizitza errutina eta egunerokotasuna da, garrantzi gabeko gauzak egitea: garbigailua jarri, ogia erosi, erratza pasatu, trenaren zain egon, komuneko buelta egin, ezagunak agurtu, laranjak zuritu, zapatak erantzi, jaka jantzi,... Milaka keinu mekaniko arnasarekin batera gure bizimodua posible egiten dutenak. Baina errutina, arnasa hartze hutsa, bihotza taupadaka aritzea era boluntarioan balitz soilik bizitzea, jasanezina litzateke. Horregatik behar ditugu poz eta plazer txikiak. Izan ere, zoriona, berez, ez da existitzen. Mikro-uneak dira, momentu puntualak, egunerokotasuna eramangarriago eta atseginago egiten digutenak.

Batzuk plazerak dira, txikitxoak, baina zeharo gustagarriak. Zer ederrago hainbat usain aditzea baino? lur busti berriarena, belar moztu berriarena, goizeko lehen kafearena, ogi egin berriarena, haur jaio berriarena. Zer askatzaileago bularretako berria erantzi, mototsa/kopeta desegin, galtzetinak kendu eta hatz egitea baino?

Badago kontu pozgarriagorik adiskide on batekin kafea hartzea baino? Aspaldiko batekin topo egitea? Noizean behin lagun handiekin bazkaltzea? Aspaldiko kide baten berri izatea? Maite duguna ferekatzea? Maite gaituenak musu ematea? Goizetan kalean gizonezko eder horren agur alaia jasotzea? Erantzun bat izatea blogean? Twiterren txiolari umoretsuekin elkarrizketa barregarriak izatea?

Era berean, ikaragarria da umeak ikastolatik harri koskor bat ekartzea oparitzeko. Haurren begirada garden horiek eta irribarreak. Ile-apaindegira joan eta gozatu. Ostiral arratsaldean lehenengo garagardoari tragoa jo. Sasoiko lehenengo gereziak jan. Lekak patatekin. Arroza tomatearekin. Patata tortilla bokadiloa mendi puntan. Hondartzan bainatu eta lehortu barik eguzkitan etzan. Ume txiki bat besoetan hartu. Areitio igo Ermutik eta bihurgunea  pasatu eta Anboto eta Durangaldeko mendiak ikusi. Automobilean sartu euripean eta presa barik gidatu gustuko kantak entzunez. Antzerkira joan. Ozen abestu. Dena emanda dantza egin…

Eguraldi honekin etxera iritsi mela-mela eginda eta salda/kafesne beroa hartu, arropaz aldatuta (ahal izanez gero pijaman). Sofan egon, manta, liburu eta telebistaren aurrean igande arratsaldea eman. Egunkaria ohean irakurri, norbaitek gosariarekin batera ekarri digulako…

Eta ostiralean irratian jardutea! Baina hori ez da plazer txikia, handia baizik. Benetako oparia astero disfrutatzen dudana. Dohatsua neu!

Kontutxo hauengatik ez balitz dela askoz gris eta hitsagoa litzateke!

Euskaldunok, bilbotarrak bezala, edonon sor gintezke. Euskaldun izateko ez da Lekeition jaio behar, edo 8 abizen euskaldun izan, edo Gabikagojeaskoetxea Zendagortagalartza deiturak eduki, edo 0 Rh  negatiboa izan odol-taldea, edo gene konkretua eraman ADNan. Izatearen borondatea baino ez da behar: euskaldun izan nahi dut, eta izan. Euskaldun izan gintezke sekula Euskal Herria zapaldu barik, edo guraso andaluziarrak izanda, edo Kevin Alfonso izenak eramanda; edo beltzak, edo jainko eskandinaviarren itxura izanda. Izan gaitezke euskaldun forro polar gabe eta perladun belarritakoak jantzita. Gure gogo, nahi eta erabakia da-eta.

Horregatik esan genezake euskaldunok anitzak garela, denetarik dagoela eta estereotipoek ez dizkigutela balio, orain inoiz baino gutxiago, gainera. “Hori ez da GURE estiloa”, “GU ez gara horrelakoak” eta antzeko esaldiak gorrotagarriak izateaz gain, ikuskera partziala eta irreala dira, eta baztertu beharko genituzke.

Hala ere, gurean estereotipoek bizirik diraute eta badira gure komunitatean onartzen ez diren akatsak edo ez-bertuteak. Hiru direla esango nuke: alferkeria, zekenkeria eta berritsukeria. Euskaldun praktikante izan arren hiruretako bat (edo gehiago) daukagunok sufritu egiten dugu, akats dena bertute ere izan litekeelako.

Euskal Herrian ez dugu onartzen bakoitzak berea ordaintzea, katalanen modukoa izatea dela deritzogu. Horren ordez, borrokan ibiltzen gara nork ordainduko. Batzuetan barregarri ere geratzen gara tabernetako barretan, gure pagatu nahi horretan tematuta. Eskuzabaltasun honek gutxirako balio dugu, haatik; beti egongo delako norbait gure txandan, denok garagardoa edan eta berak gin-tonika eskatzen duena. Gainera, inoiz ez diogulako ezer esango, amorrua eman arren.

Langile izatea ere euskaldun zintzoaren imajinarioan txertatuta daukagun beste bat da. Beharginak gara, saiatuak, ekinak, berakatzak baino finagoak. Orain, ordea, badakigu sarritan lantokietan ondo eginaren pagua, ate atzean palua izaten dela. Halere, alferkeriak “keria” izaten segitzen du. Produzitu beharra dugu. Beti, ordu libreetan ere zerbait egin behar dugu, sekula ez geratu. Aprobetxatu berbarekin oso lotua dago hau guztiau. Dolce far niente-rako “egonean egon” tristea asmatu dugu, geldi, alegia. Ezin geldi egon, halere. Inoiz ez dituzue ikusi tren geltokietan trenaren zain dabiltzan ibiltari zoroak? Andena alderik alde pasu kementsuz -ia militarrez- etengabe korritzen duten horiek? Zertan dabiltza? Gimnasioarena aurrezte aldera? Jesartzeak kalte egiten ote die?

Eta inoiz konturatu zarete zenbat azalpen eman behar dira bigarren pisura igogailuan igotzeagatik? Eta ze aurpegi txar jartzen duen jendeak? Nik bai! Zergatik? Hori alferkeriaren seinale delako gure kulturan!

Asteburuan etxean sartuta egon zarela musika entzuten eta irakurtzen edo hartz-hibernazioan esanez gero? Gaizki ikusita dago, izan ere, ez dugu ezer egin, ez gara irten, autoa hartu, mendikada egin,... alferrak gara, gizartearendako kalte handia!

Eta hirugarren bekatu kapital larria: berritsua izatea! Bai, jaun-andreok, euskaldun izatea eta berbontzia izatea ez ei da bateragarria, edo batera badoaz (ni neu nauzue adibide) gaitzesgarria da. Hitzontzion gurutzea! Baina euskaldunek isil fama badute ere, gezurra da. Denok dauzkagu (edo izan ditugu) familian eta inguruan hizlari apartak, kontatzaile trebeak, berba asko egiten zutenak, ipuinak, jolasak, aho-korapiloak-eta transmititu dizkigutenak, euren umetako pasarteak kontatu dizkigutenak, gerrako kontuak, gaztetako ohiturak. Kalakari horiei esker ahozko ondarea dugu, altxor eder hori. Isil ea mutuak izanez gero, hizkuntzarik ere ez geneukake! Gainera, euskaldun berbaldunak existituko ez bagina, zer entzungo zenukete irratian? Musika hutsa? Eskerrak berriketarioi!

A, eta ohartxo bat: berritsu ez da kontakatiluren sinonimoa, e, hiztegigileok?

Estereotipo hauekin batzuetan sufritu ere egiten da. Batez ere, nire kasuan moduan, “akats” hauetako bi izanez gero! Zabaldu burua, demontre, bada ordua eta!

(Ez dut aldatu ezer, baina irakurle zaren horrek nahi duzun izena jar diezaiokezu, Uma Thurman, Renée Zellweger, edo burutik pasatzen zaizun edozen aktore edo famatu)

Uma Thurmanen argazki batek asaldatu ditu sare sozialak, asaldatu gaitu gu. Aurpegi eraldatuaz agertu da gala batean. Zeharo operatua, antza. Hautsak harrotu ditu irudiak eta denetik irakurri ahal izan dugu: batzuek trufa egin diote, beste batzuk estonatu egin dira, beste askok pena sentitu eta gehienok atsekabetu.

Thurmanek 44 urte ei dauzka. Aktore ona, hainbat sari jasotakoa. Famatua egindako lanagatik, errespetatua. Era berean, emakume ederra, ikonoa. Polita izan barik askorendako edertasun handikoa, erakargarri, liluragarri eta xarmagarria.

Zer ote da gizarte, zine-industriaren eta edertasun kanonaren presioa! Halako emakumeak, itxura baten guztiaren jabe denak, bisturi ankerraren pean men egiteko! Zer ote da gure moduko andre korriente eta ezdeusendako!

Krudelak gara. Barre egin diogu aurpegiera berriari. Baina, ez genioke barrerik egingo zimurrez beteta agertuko balitz? Sare sozialetan ez lukete txisterik egingo? Cuore moduko aldizkariek ez lituzkete aggg eta ufff-ez beteko argazkiak?

Baina komunikabideak ez ezik, gu ere kezkatuta gaude zahartzaroarekin. Ez da denbora luzea horretaz jardun genuela irratsaio honetan. Jende arrunta kezkatuta badago, nola ez da egongo, bada, halako aktore bat; jakinda, gainera, adin batetik aurrera ikus-entzunezko munduan emakume heldurik ez dela? Paper bat lortzea ezinezkoa dela Meryl Streep izan ezean? Beti gazte izan behar badira, nora egin izkin kirurgia estetikoaren sirena-kanta eztiei?

Zimurrak aipatu ditugu, baina ezin dugu ahaztu inposatzen diguten kanon estetikoa: argal, eder, ile zuri gabe, azal leun eta abarrak. Ikusi duzue inoiz edozein arratsaldetan zein iragarki ematen dituzten telebistan? Ikaragarria da, dena da arazo, eta ia denok andrazkook sufritzen ditugu: aipatutako zimurrak, begi-zuloak, ilea ere zahartzen omen zaigu, tripa, ildaskak, idorreria, kilo gehiegi, laranja-azala, atzazal ahulak, zelulitisa, barizeak, odoluzkiak, orpo zartatuak, juanikoteak,... Edozeini konplexua sortzeko moduan, krema, ukendu eta tratamendu mirakulutsuei esker kanon lortezinean sartzeko, era zoro eta absurdoan.

Atzo irakurri nuen EAEn neskek diren baino lodiago daudela uste dutela, bere gorputzaren pertzepzio okerra dutelako. Mutilei, ostera, gutxiagotan gertatzen omen zaie hau. Oso adierazgarria! Baina nola ez da hala izango bonbardatzen bagaituzte horrelako eslogenekin: “Egunean zehar, emakume batek 10 aldiz begiratzen dio bere buruari ispiluan, ikusteko zer aldatu den eta zer ez”. Olay-ren krema bat iragartzeko. Benetan? Hori sinestarazi nahi digute? Ze kaka sartzen digute buruan kontsumo zoroan eror gaitezen?

Presio hori guztiori jasan arren, gure senean gaudela esango nuke, oraindik. Eta miragarria iruditzen zait. Uma Thurman izan ala gu geu eragina antzekoa da: edertasun eta gaztetasun kanon absurdo eta eroan uztartu eta lotu nahi gaituzte, denok.

Post scriptum:

1-Orduan zein da Uma Thurmanen benetako aurpegia? Makillajearekin ni ere izan ninteke Thurman? Nolakoa du benetako aurpegia?

2-Irudiaren morrontzaz eta askatasunaz artikulu interesgarria irakurtzea gomendatzen dizuet (gaztelaniaz): ¡Eres libre, tonta!

Asteazkenean santa eskeko kantua entzutea suertatu zitzaidan, iloben ikastolan izeko lanak egiten niharduela. Seko emozionatu nintzen, eta ez ilobak kantuan zebiltzalako, ez, txikitatik Santa Agedaren omenezko kantuak zeharo hunkitu nauelako, ez tristatu, era esplikaezinean, malkoak ere ateratzen dizkidalako; beraz, seko emozionatu beharrean, bustita emozionatzen nau…

Gertakari askok iraultzen didate barrena. Batzuetan era azalezinean begiak bustitzen dizkidate. Zergatik zarrada hori, adibidez gosaltzen, entzuten dudanean Korrika Erriberatik pasatu dela gauean? Zer dela eta emozionatu umeak eskolatik irtenda harri koskor bat eskuan “hartu, zuretako” esaten didanean? Aitaz ezagutzen ez nituen aspaldiko kontuak kontatzen dizkidatenean…

Halakoetan txepel samar sentitzen naiz, normalean leku era une desegokienean hunkitzen nautelako. Baina negarra, batzuetan kontrola ezina izaten da, eta barregarri sentitzen naiz. Baina zergatik sentiarazten gaitu hain erridikulo hunkidurak sortutako negarrak? Han naturala eta polita izan litekeenean? Ez dira minak edo tristurak eragindako malkoak, maitasunak eta kariñoak baizik. Barrua birloratzen digunak gure sentimendu sakonenarekin konektatzen duenean.

Pertsonok bagara izatekoak, gero: errazago lotsarazten gaituzte sentimendu onek edo kontu positiboek, joera makurrek edo gogortasun eta zakarkeria jokaerak baino. Nork esplika liezadake hau? Zergatik goresten da estoizismoa eta intsentsibilitatea, sentimendua eta bihozberatasuna beharrean? Ez dulert!

Ba, nik jai daukat! Beti izan naizelako halakoa, eta uste nuen adinean aurrera joan ahala gogortuko nintzela. Baina, ez, bada, areagotu egin zait, eta gero eta sentikorragoa naiz. Egun batzuetan, telebistako edozein tontakeriak ere samurtzen nau. Hormonak ote dira? ni bigunagoa? Ez dakit, auskalo.

Emozioen munduan, baina, ez dago soilik hunkitu eta negarra sortzen digutenak. Emozionatzeak anitzak dira. Xuxenek markatu egiten dit “emozionatu” hitza eta hiztegietara jotzean “hunkitu” ematen didate emozionatu-ren ordainetan. Baina orain aipatu nahi ditudan emozioak ez dira hunkipenak, zirrarak baizik, inarrosi egiten gaituzte barrutik. Zerbait ona gertatuko den sentsazioa, ilusioa eragiten digun zerbaitengatik. Urduritasun gozo hori, 6 urteko umea goizeko 4retan esnatzen duena, bere urtebetetze eguna delako; aspaldi ikusi bako lagun kuttunekin asteburu-pasa goazelako aurretiaz sentitzen duguna; mutil desiratu horrekin plana egin eta hitzorduaren aurreko momentuetan burutik pasatu eta sabelean tximeletak sortzen dizuna; elkarri emango diozuen musuaren promesa ezpainetan sentiarazten dizun txindurritze hori,…

Zirrara, zauskada, birlore, zarrada, mugidalda, inarrospen horiek, horiek dira esperantza ematen digutenak, ahoan irribarrea eta esna amets egitera bultzatzen gaituztenak. Bizitza ederra eta betea dela adierazten digutenak, benetan hemen egotea merezi duela berresten digutenak. Horiek. Zer ginateke, bada, emozio gabe? Zerba mugikorra, zerba hankadunak!

Malkoetaraino hunkitu ninduen eta hunkitzen nau honek!

Nora Barrosoren artikulu honetatik abiatu nuen hausnarketa. Bertan, laburbilduz, -eta spoiler-ez beteta-, esaten du umeak derrigortzen ditugula musu ematera beraiek nahi ala ez, eta ea nola egin genezakeen hori, bizitzako beste etapa batean halakorik onartuko ez genukeenean ez egitea, ez jasatea.

Egia esatera, musu ematerena ohitura kontua da. Etxe batzuetan elkar musukatzea gauzarik arruntena da: jaikitzean, oheratzean, kalera joan edo kaletik etortzean,... familiartean elkarri musu bi ematea da ohikoena. Gurean hala izan da, eta nire inguruko batzuetan ere halaxe. Badakit beste familia batzuetan inoiz ez diotela elkarri musurik ematen, eta haluzinatu egiten dutela musu-emate ohitura honekin.

Musuzalea naiz, aitortzen dut, inongo lotsa barik. Eta ingurua ere halakoxea dut, zorionez. Hori bai, beti estimatzen eta maite dudan jendearekin dut gustuko musuarena. Eta adinarekin gero eta musuzaleagoa bihurtu naizela esango nuke. Baina ez ditut jasaten konpromisoz emandakoak, adibidez. Are gutxiago azken aldian modan jarri diren horiek: emakumeok aurkezpenetan/lanean gizonei eta beste emakumeei derrigor eman beharrekoak. Zergatik, baina, musukatu behar dut arlo profesionalean ezagututako hura? Gizonek euren artean musukatzen ote dute elkar? Ana Pastorrek eta Ana Oregik elkar musukatu ote zuten? Eta Zergatik ez Rajoyk eta Urkulluk?

Lehen esan bezala usadio kontua da. Frantzian normala da gizon bik elkarri musua ematea, Charlie Hebdorenaren ondoren ikusi dugun bezala. Hego Euskal Herrian eta Espainian, zergatik ez?

Sobiet Batasunean ere hala zen: telebistan ikusten genituen ume ginela bertako agintariek (denak gizonak) elkarri musua ematen ziotela, eta gainera ahoan. Leonid Brezhnev (SESBko lehendakaria) eta Erich Honeckeren (Alemaniako Errepublika Demokratiko lehendakaria) artekoa da famatuena

Musuak, gustuko izan ala ez, soinudunak baina adur bakoak izan behar dira (sonoros y sin babas). Utikan airera emandakoak, pija askok makillajea ez kentzeko egiten duten moduan! Kanpora! Eman egiten dira ala ez, baina eman behar baditugu eman ditzagun ganoraz, demontre!

Badakizue nola ematen dioten musu elkarri inuitek? eta Zelanda Berriko aborigenek? Badakizue zer den behi-musua? eta tximeleta-musua? eta metraileta-musua? Zer nahiago duzue lagunak ahoan musukatzea ala matrailetan? Eta nola esan euskaraz: “musu frantsesa, torloju-musua, musu bustia edo musu-bihurritua”? E?

Euskaraz izen asko dauzkagu musuak izendatzeko. Siku fama izanda, hiztegi oparoa izatea ez da kontraesana? Tira, famak fama, asko musumerke samarrak gara. Adibidez, gure aldean laztan erabiltzen dugu musua izendatzeko, gero ume berbetan badugu pa, ma eta apa. (Mesedez, hainbeste izanda, patxito desterratu zuen ahoetatik!!!!! Patxo!!!!!))) Beste leku batzuetan pot esaten diote. Eta badugu izen bat aurpegian ematen ez diren laztanendako: muin,... Eta musukatu eta laztantzeaz gain, potkatu eta musuzkatu eta ezpainka... Eta deskubritu dudan hau: potikeiatu, musukatu esateko, ederra, ezta?

Ba, hori laztan eta musuka dezagun elkar, nahi izanez gero, jakina!