Harrikadak

Atzoko gaua ez zen une aproposa eta gaur egunean zehar ez dut astirik izan pulamentuzko analisirik irakurtzeko ekainaren 26ko zaplastekoari buruz.

Dena den, harritu nau hainbat lagun ikusteak errua zaharrei eta Espainiako "paletoei" botatzen (“Puto pueblo de paletos” esaten zion tipo batek beste bati arratsaldean hondartzatik ateratzerakoan). Errua besteei botaz lasai asko geratu gaitezke eta, gainera, gero zerbeza batzuk hartzera joan Espainiak Italiaren aurka galdu duela ospatzeko. Izorrai! (bai, gu izorratuko gara).

EAEn eta Katalunian Ahal Duguk eta En Comú Podem suertatu dira irabazle, baina gainerako herrialdetan PP atera da garaile (Nafarroan ere UPN-PP).

Norbaiti irakurri diot euskaldunek eta kataluniarrek aldatu nahi izan dutela Espainia atzoko botoarekin, baina espainiarrek ez dutela nahi. Alternatiba gisa, Espainiako erresumatik alde egitea dela erremedio bakarra.

Badirudi “Bagoaz” esanda hori egina dagoela, baina hori jefe kaskarrek bezala jokatzea litzateke: hau da, ulertzea aginduak ahotik irten bezain pronto gauzatzen direla nahiak.

Autokritika jorratu zuten egunean ez nengoen eskolan eta ez naiz batere abila eremu horretan, baina ikusten dut jende asko berdintsu dabilela (ni bezala ez ziren klasean egongo gai hori eman zuten egunean: edo ez ziguten inoiz eskolan halakorik eman?).

Erraza da besteei errua botatzea, baina geure buruari ere erreparatu beharko diogu.

Tira, hobe isilik egotea.

Soinu banda: Black Man In A White World, Michael Kiwanuka (uztailaren 15ean kaleratuko den Love & Hate albumaren aurrerapena. Ea 2012ko Home again diskoa bezain ona den).

In memoriam: gaurko egunez, 1949an, jaio zen Tavernes de Valldigna herrian Rafael Chirbes idazlea. 2015eko abuztuan hil izan ez balitz, 67 urte beteko lituzke gaur.

Tiempo de reflexión, este apunte en castellano.

Besteak beste, berriro ere garabiak martxa onean ikusi ditudalako. Adibidez, Arenal-Bol izeneko hondartzan, alokatutako apartamentutik gertu, 30 solairuko hotela eraikitzen ari ziren (2017ko maiatzean zabaltzekotan daude).

Levante-EMV egunkariaren ekainaren 3ko azalean ageri den lerroburu honengatik: "Carlos Fabra retoma la vida laboral como agente de seguros". Eta, gainera: "El expresidente provincial aprovecha el tercer grado para ofrecer sus servicios a empresarios". Eskerrak barruan, 10. orrialdean, dioela batzuk ez zutela hartu.

Ez nuen gogoratzen idazlearekin batera lehen aldiz bazkaldu genuen jatetxearen izena, baina bai nuela buruan Alfonso Armada kazetariak aipatzen zuela Tabernes de Valldigna-ko gure gizonari eginiko elkarrizketa onenetako batean: Rafael Chirbes: "No hay riqueza inocente". Gaur berriro irakurri dut goitik behera.

Parentesia zabaldu. Jatetxearen izena Un cuiner a l´Escoleta de Sagra da. Parentesia itxi.

Gainera, familiak 2014ko Espainiako Literatur Saria jaso zuen eta, arrazoi hori tarteko, Chirbesek berak Wert ministro ohiaren aurrean irakurri nahi zuen idatzia argitaratu zuten: Un parlamento que no pronuncié.

Amaitzeko, Turia aldizkariaren 112. zenbakia hartu dut eskutan (2014ko udazkenekoa da). Bertan idazleari buruzko txosten zabala dago, baita Chirbesen testu argitaragabea, berak horrela aurkezten duena: "busco en los cuadernos en los que, con escasa disciplina, vengo anotando opiniones y recuerdos desde mediados de los años ochenta, y selecciono algunas notas que tienen como banda sonora común un fondo de violencia". Bi orrialde luze daude 2007ko abenduan idatzitakoak Donostiara Crematorio nobela aurkezteko eginiko bidaiaren harira. Testuaren izenburua A ratos perdidos da. Chirbeando honen bukaeran duzue.

Irakurri dezakezue irudikatuz Chirbes bera Deniako errepideetatik barna autoa gidatzen Hasier Etxeberriak oparitutako Xoriek entzuten duen bitartean. Adibidez, Ne me quitte pas.

Kontzertuari buruz idazten saiatuko nintzela esan nionean, Eduardo Ranedok ihardetsi zidan: "no es fácil escribir sobre esto. Es como que te estampen contra la pared con algo tan de verdad que asusta. Rodeados de tontería, estas cosas son un bálsamo". Arrazoi osoa duenez, hobe beste hari batetik tira egitea.

Rock Radical Vasco (RRV) etiketa puri-purian zegoenean, Irungo Urdanibia plazan (Mosku gisa ere ezaguna) bazegoen (bada) Eskina izeneko taberna bat. Oker ez banago, garai hartan (80. hamarkadan) lau bazkidetako biren gurasoak Andaluziako Morón de la Fronterakoak ziren. Larunbateko ordu txikitan ixteko tenorea iristen zenean, bezeroak uxatu nahian flamenkoa jartzen zigun Tapik. Baina guri, batzuei behintzat, asko gustatzen bafleetatik ateratzen zena: Camarón, Veneno, etab. Kontrako ondorioak izaten zituen.

Hori izan zen lehen hurbilketa flamenkora. Gero Radio 3-eko Duendeando irratsaioa (Flamencos y pelícanos bezala ezagunagoa egiten zaidana). Asteburutan ematen dute, 18:00etan larunbat eta igandetan.

Kontzertu bat edo beste ikusi dut: Victoria Eugenia zaharrean José Mercé-ren emanaldi gogoangarri bat (butaka-patioa beren saltsan zeuden ijitoz beteta); Enrique Morente ere toki berean; Barakaldo Antzokian Miguel Poveda...

Donostian ez dago flamenkoa entzuteko aukera handirik. Esango nuke orain arte La Paquera de Jerez gunea zegoela (beti bertara joatekotan, baina inoiz ez naiz hurbildu) eta orain... Dabadaba.

Argazkia: Dabadaba.

Duela egun batzuk ikusi nuen sareetan Rancapino Chico eta Antonio Higuero iragartzen zutela maiatzaren 19rako. Eta pentsatu nuen aukera hau aprobetxatu beharra zegoela. Eta ez nintzen bakarra izan: 150 bat lagun bildu baikinen bertan.

Rancapino Chico gaztea da (28 urte) eta ezizen bera duen Rancapinoren semea da (biak Alonso Núñez). Ezagutzen ez nuen pertsona batek bikotearen aurkezpena egin ondoren, errepertorioa jorratzeko garaia iritsi zen. Elegante igo ziren taula gainera cantaorea eta gitarrista: trajea eta gorbata (egun hartan bertan erositakoa Higueroren arabera, baina batek daki).

Paloak atzemateko kultura nahikorik ez dut, baina artistak esandakoari erreparatuz gero buleriak, alegriak, tangoak, Paco Ceperok Rancapino aitari eginiko zambra, tanguitoak...

Jendea isilik eta entzuten, errespetuz, irrikaz, askotan beste kontzertu akustikotan gertatzen ez den bezala. Ia bi orduko emanaldia egin zuten, tartean hogei bat minutuko etenarekin (etena taula gainean, zeren eta beraiek abesten jarraitu omen zuten aldagelan).

Alex Dabadabak dioen bezala, tablao baten modukoa izan daiteke aretoa, musikariak oso gertu baitaude. Esango nuke oso gustura gelditu ginela bertara hurbildu ginenak eta seguru nago honek jarraipena izango duela datorren udazkenean, ekainean beste emanaldi bat iragarri dutela ahantzi gabe (Antonio Reyes eta Diego del Morao hilaren 25ean).

Bolera ohitik atera eta etxerako bidean, ikusle batek aitari telefonoz esaten zioen bezala: "hemos hecho flamenco y ahora vamos a hacer rock and roll, padre". Justu gau hartan Dabadabak egindako alderantzizkoa pentsatu nuen.

Peña Flamenca Dabadaba, apunte hau gaztelaniaz.

P.S.: hona hemen Rancapino Chicoren zuzeneko emanaldi bat. 20. minututik aurrera edo, gutxi gora behera.

Fútbol y literatura zuen izenburu pasa den ostiralean Anoeta Estadioko barrunbetan dagoen Ernest Lluch Kultur Etxean Santiago biren arteko solasaldiak: Segurola kazetaria eta Roncagliolo idazlea. 2016ko Literaktum jaialdiaren azkenetako jarduerak Aixa de la Cruz izan zuen joko banatzaile, baina zaila da Segurola tartean dagoenean banaketa hori orekatua izatea, asko hitz egiten baitu gizonak. Hori gutxi balitz, denok badugu futbolaren erakarmen boterearen berri (literatura kasu honetan oso bigarren mailan geratu baitzen).

Pintxoaren Parke Tematikoan (lehen Parte Zaharra izena zuen auzunean: egunen batean, agian, hitz egin beharko lauzpabost taberna kenduta jada gurea ez den eremu horretaz) murgildu ginen gauez Anoetan egondako hainbat lagun. Eta hor atera zen Badiola abizena. Gehienek pentsatuko zenuten abizen hori irakurrita Realaz ariko nintzela, baina ez da horrela.

Valdano hariari tiraka iritsi ginen estazio horretara. 1970. hamarkadaren erdialdean, Franco azkenetan zegoela, iritsi zen Gasteizera Jorge Valdano izeneko 19 urteko argentinarra, 2. mailan ari zen Alaves-en jokatzera. Lau bat denboraldi egin zituen bertan eta 23 urterekin Zaragozara mugitu zen Jose Ramon Badiolarekin batera. Valdanok aurrera egin zuen, baina bidean gelditu zen ondarrutarra.

Argazkia: Los Blanquillos webgunetik ateratakoa da. Ezker-eskuin: Valdano, Badiola eta Trobbiani.

Dena 1979ko uztailaren 12an aldatu zen. Hotel Corona de Aragón delakoan hartu zuen ostatu Alaveseko delegazioak. Baina Jorge Valdanok tirabirak zituen agintari arabarrekin eta atzeratu egin zuen bidaia. Eskerrak, zeren sutea gertatu baitzen goiz hartan eta ia 80 lagun hil baitziren bertan.

Alaveseko agintariek lortu zuten hoteletik ateratzea, baina ezin izan zuten Badiola beraiekin eraman. Jose Ramonek salto egin zuen lehen edo bigarren pisutik (kroniken arabera aldatzen baita plantaren zenbakia). Kolpe latza hartu zuen buruan, baina fisikoki "onik" atera zen.

Halere, egoera traumatiko hark ondorio psikiko latzak utzi dizkio. Zaragozan jokatu bazuen ere, ez zuen hasiera batean espero zen maila eman eta Alavesen amaitu zuen karrera Jose Ramon Badiolak. Geroztik, bizitza desastre bat izan da berarentzat: besteak beste, andregaiarekin (Alaveseko gerentearen alaba zela irakurri dut nonbaiten) zuen harremana ere pikutara joan zen eta herrira bueltatu zen.

Ondarrura egiten ditudan bisitetan behin baino gehiagotan atera da 60 urte dituen jokalari ohiaren izena. Berari buruz hitz egin genuen azken aldian, koinatuak esan zidan Jorge Valdano ikusi zutela herrian taldekide ohiarekin paseoan. Sarean aritu naiz informazio hori baieztatu nahian, baina ez dut horrelakorik topatu. Valdanok berak dio galdu egin zuela harremana Badiolarekin (Bilbon ikusi zuela behin). Ez dakit topatzeko aukera izango duten berriro, baina Valdanok etxea du Donostian eta Ondarroa 50 kilometrora dago.

Bide batez, oso ona omen da duela gutxi kaleratu duen futbolari buruzko liburua. Fútbol: el juego infinito Conecta argitaletxeak argitaratu du.

Hona hemen Badiola eta Valdanoren kontu hauei buruzko hainbat esteka:

1.- Miguel Mena Zaragozako kazetariaren Deporte y literatura (pdf lotura). 2010eko testuaren berri Galder Regueraren bidez izan dut (mila esker!).

2.- Las diferentes vidas de Valdano y Badiola (Líbero aldizkarian agertutako erreportajea).

3.- Badiola: azar y tragedia. 2012ko testua.

4.- Jorge Valdano: "El Zaragoza fue el equipo donde más jugué y que más marcó mi carrera profesional". 2014ko elkarrizketa.

5.- La Alfaques y Zaragoza le dejaron dos veces viudo. El País egunkaria, 1979ko uztailaren 13ko kronika.

6.- El futbolista Badiola se tiró por la venta y sufrió un paro cardíaco. ABC egunkariaren 1979ko uztaileko informazioa.

7.- Adiós a un histórico albiazul. Garai hartako Alaveseko gerente izandako Txema Zarragaren nekrologika El Correon.

8.- El ruidoso sonido de la ausencia. 2010eko zutabea El Heraldon, Carlos Moncín-ena.

9.- Jorge Valdano y el chico de al lado. 2014ko zutabea, Luis Alegrerena.

Badiola: el fútbol no es literatura (este apunte en castellano).

Larunbatean ikusitako irudi bat burutik kendu ezinik nabil. Omenaldi bati dagokio, 2000. urtean ETAk eraildako José Luis López de Lacalleri egindakoa. Bost lagun ageri dira eskultura eta lore sorta baten bueltan. Hildakoaren alarguna eta semea, baita omenaldia deitu zuen alderdiaren ordezkariak ere (herrikoa eta Gipuzkoakoa). Eskuinean jende gehiago dago, baina ez du ematen asko direnik.

Argazkia: Aiurri.

Semea da Alain. Ez dut gehiegi ezagutzen, baina bai agurtu izan dudala behin baino gehiagotan tabernaren batetan edota kultur ekitaldi batetan (azkena, Derribos Ariasen omenezko kontzertuan). Elkar agurtu eta pare bat hitz gurutzatzen ditugu, gehienez ere.

Ez dut inoiz entzun publikoki bere oinazeei buruz (ama-arrebak bai). Isilik egotea erabaki duela dirudi.

Inoiz ez diot esan ea zer moduz dagoen, nola bizi izan zuen bizitza errotik aldatu izana hogeigarren hamarkada estreinatu berritan, nola kristo egin dakiokeen aurre aita hain modu krudelean galtzeari, nola egiten den noizean behin aitaren memoria oroitu eta gordetzeko ekitaldietan seriotasun lasai hori mantentzeko, nola egiten den aurrera ume jaioberria (zorionak, bide batez) aitona ezagutu gabe handituko dela jakinda... Nola.

Pare bat albiste irakurri ditut (Lopez de Lacalle gogoan, horietako bat). Behean itsatsitako Aiurrik igotako bideoa ere bai. Harritzen nau Andoaingo alkatea ez agertzeak ekitaldian. Ez dakit zein izan daitekeen arrazoia, baina uste dut alkateak bertan egon behar duela, nahiz eta Alderdi Sozialistaren ekitaldia izan.

Enpatia erakutsi beharra dago sufritzen duenarekin. Batez ere zure koordenada politikoetatik urrunago egon daitekeen jendearekin. Aurrera egin nahi badugu herri honetan, keinu gehiago, txikiak badira ere, behar-beharrezkoak ditugu.

Alain, nik inoiz ez dizut esan ezer, agian une egokirik topatu ez dudalako, seguraski gure harremana kortesiazkoa delako, baina lerro hauek idatzi nahi nituen publikoki besarkada bat emateko.

Agurrik ez, Alain.

P.S.: norbaitek nahi badu, irakur dezala Javier Ortizen "Tengo miedo" apunte hau ere.

Un abrazo, Alain (este apunte en castellano).

Dear JOR,

Felisa Pinok bidalitako mezu bat irakurriz konturatu naiz nire azken Dear JOR 2014koa dela (Bost urte, Javier) eta gaur erabaki dut hutsune hori bete beharra zegoela.

Pasa den astean barre batzuk egin nituen Gonzagarekin batera zuk idatzitako kontu batzuk zirela eta ez zirela: Eurovisión (hil aurretik ikusitako azken edizioari buruzko apuntea, 2008koa) eta 2003ko maiatzeko Ainhoa, Otegi y «los vasquitos». Izan ere hautsak harrotu zituen joan den astean jaialdiaren antolakuntzak kaleratutako ikur debekatuen zerrenda batek, tartean ikurrina baitzegoen. Baina lasai, Rajoy atera da, twitter-en, ikurrina astiduz! Arnaldo Otegik, duela aste batzuk kartzelatik atera zena barruan sei urte t`erdi bete ondoren, erantzun zion Fragaren esaldi bat gogoratuz.

Maiatzaren Lehena pasa berri dela aprobetxatuz, ez da komeni ahaztea Rafa Díez bezalako lider sindikalari oraindik ere urtebete pasatxo gelditzen zaiola zuloan. Eta Plasmadun gizonaren gobernua marmolezko estatuarena egiten ari dela ETAren amaiera ziurtatzeko garaian, futboleko epaile kaskarrak bezala.

Igande goizean zuk zaplasteko bat baino gehiago eman zenion ezagun baten elkarrizketa irakurri nuen (Jesús Eguiguren: "Me tomaron por loco y me hicieron el vacío en el partido, para muchos la paz es una putada”). Ez dago nobedade handirik testuan, baina egia da gero eta gordinago mintzatzen dela bere alderdiari buruz. Ez dut oso ondo ulertu lehen komentarioa, José Luis Urizena: Enrique Curiel aipatzen du eta bakearen alde egindako lana.

2015a hauteskunde urtea izan da (udal eta foru hauteskundeak maiatzean; Espainiako orokorrak abenduan), eta badirudi 2016a ere antzeko bidetik datorrela (orokorrak errepikatuko dira ekainean eta udazkenean Gasteizko parlamenturakoak deituko ditu Urkulluk). Jendea gogaituta dagoela ematen du, edo hori da behintzat nik inguruan ikusten dudana, nahiz eta Estatuan mugimenduak egongo direla aurreikusi aurretik (Podemos-IU elkarrekin?) eta ondoren, seguruenik.

Zure lagun Cebriánek jarraitzen du agintzen: emazte ohiaren izena Panamako paperetan agertu zen eta Cebrián hasi zen indarra erakutsi nahian, nahiz eta badago SER katean kasu gutxi egiten dion jendea (ikusiko dugu zenbat irauten duen Javier del Pinok).

Apirileko azken aurreko asteburua Santanderren pasa nuen. Zuk ondo ezagutzen dituzun lagun batzuk La Vorágine gunearen hirugarren urteurrena dela eta antolatutako festa batera eraman ninduten. Black Bird-eko gaua klasiko batek zabaldu zuen: Luis Pastorrek, hain zuzen ere. Lehen aldia zen bera eszenatoki gainean ikusten nuela, nahiz eta 40 urte luze eraman jada gitarrarekin alde batetik bestera. Lourdes Guerrak lagundu zion ahotsetan (lagundu gehitxo esatea da). Ez nuen ezagutzen, baina jartzen zituen aurpegiei erreparatuz gero, ematen zuen ez zuela han egon nahi.

Ona Pastor errezitatzen. Adibidez, Qué fue de los cantautores, izen bereko 2012ko disko bati izena ematen dion testua. Urte hauetan hainbatetan errezitatu du jendaurrean eta erraza da bideoak topatzea Youtube-n, batzuk musikarekin, beste batzuk gabe.

Gaurkoz nahiko, Javier. Zerbait esan nezakeen errefuxiatuei buruz, baina lotsa ematen dit (haien kontra) egiten ari garenak.

Besarkada estu bat.

7 años, Javier; este apunte en castellano.

Poch & Derribos Arias

Ostiral arratsaldea, Ernest Lluch Kultur Etxean hitzordu bikoitza. Alde batetik, Carlos Rego kazetariak Derribos Arias taldeari buruz idatzi duen liburuaren aurkezpena. Bestetik, Rafael Berriok alma mater izandako Poch-en omenezko kontzertua (PochXBerrio).

Ricardo Aldarondok parte hartu behar zuen aurkezpenean, baina azken orduko lan arazoak zirela medio ezin izan zuen egon (bai ondorengo kontzertuan). Carlos Rego, Alejo Alberdi (Derribos Arias taldeko kidea), Rafael Berrio eta Gregorio Gálvezek aurkeztu zuten liburua. Nik ez dut irakurri eta ez nuen taldea gertutik jarraitu garai hartan, baina aurkezpenak bere xedea lortu zuen: liburua irakurtzeko gogoa piztea.

Ordu erdiko atsedenaldiaren ondoren, publikoak antolatzaileak jarritako zerbezak edaten pasa zuena, Rafael Berrio igo zen kultur etxeko eszenatoki txikira. Berarekin batera, Iñaki Huarte Fisuras (gitarra), Ikerne Giménez (baxua) eta Nagore Etxabe (bateria). Elena Setien ere egon zen taula gainean, baita Carlos Rego bera ere.

Aretoa txikia da, baina aulkiak kenduta asko irabazten du horrelako kontzertu bat egiteko. Argiztapenak lagundu zuen garai bateko institutuetako areto itxura izateko. Soinua oso ona eta taldeak errepaso ederra eman zion errepertorioari.

Adibide gisa hona hemen Javi Haspik grabatutako "Íntima decoración".

Édipo (Companhia do Chapitô)

Larunbat iluntzean, berriz, Egiako Gazteszena aretoa lepo bete zen Portugalgo konpainia honen Edipoa ikusteko. Nik ez nituen inoiz ikusi, baina behin baino gehiagotan etorri dira Donostiara eta Euskal Herrira.

Teloia zabaldu zenean, eszenatoki hutsa agertu zen ikuslearen begi aurrean. Berehala agertu ziren hiru aktoreak eta dena bete zuten. Apartekoa pertsonaia eta giro guztiak irudikatzeko orduan azaldutako abilidadea.

Antzezlan mordoa ikusten duen lankide batek esan zidan, iaz ikusi zuen antzezlanik onena izan zela hau. Berriro joan zen ikustera, haurrekin batera atzo. Eta haurrek oso ondo pasa zuten.

Zuen herrira hurbiltzen bada Companhia do Chapitô, zoazte ikustera. Ez horregatik.

#KatiuskaErronka

Donostia Kulturako langile talde batek martxan jarritako Katiuska Erronka ekimenaren ekitaldi nagusia izan da gaur eguerdian San Telmo Museoaren aurreko Zuloaga plazan. Europara iristen diren errefuxiatuentzako botak jasotzea eta pairatzen duten egoera salatzea izan dira kanpaina honen helburu nagusiak.

Ez dakit zeintzuk ziren espektatibak baina larunbatera arte 15.000 bota pare bildu dira Gipuzkoan. Izan ere, talde eragileak abiatutakoa beste hainbat jendek (lagun koadrilak, erakundeak, enpresak, udalak, ikastetxeak...) egin du berea. Eta oso anitza suertatu da, zorionez. Datozen egunetan jakingo dugu zenbat bildu den orotara.

Herritarrek igande goizean ekarritako botekin instalazioa egin du Zuhar Iruretagoiena artistak. Hona hemen Javier Hernández-en argazki esanguratsua.

Bigarren hau nirea da:

Volando voy (VI), este apunte en castellano.

Ekialde Hurbileko gatazkak jarraitzen dituzten bi kazetariren hitzak ekarri nahi ditut gaur.

Ane Irazabalek Sustrai Colinari esandakotik ("Gertatzen dena kontatzeko gaude, ez protagonistak izateko") 2015eko otsailean:

"(...) iaz Lampedusan topatu genituen errefuxiatu siriarrek ere gauza bera aitortzen ziguten: “Palestinan gertatzen zirenak guri ezin zitzaizkigula gertatu uste genuen, Damaskon salbu ginela, ondo bizi ginela”. Lau seme-alabarekin, ezer gabe, patera batean iritsi berriak ziren. Horregatik diot benetako enpatia parekoaren larruan sartuz lortzen dela, eta horretarako zuri ere gerta dakizukeela sinetsi behar duzula. Hori lortzean jartzen zaizu oilo-ipurdia.".

2016ko urtarrilean plazaratu da, berriz, Sustrai Colinak berak Mikel Ayestarani egindakoa ("Nabilen tokietan, propagandak informazioak baino indar handiagoa du") eta hortik:

"Ez gaitezen engaina, hemen jendeak ez du suniei, trusoei edo xiitei buruz hitz egiten, Realari buruz hitz egiten du. Hori gutxi ez eta Mendebaldeak goitik behera begiratzen dio munduari, sorbalda gainetik beti. Guk esportatu dugu demokrazia, guk esportatu ditugu ongiaren baloreak, guk... Ekialde Hurbileko tragediekiko gutxieneko enpatia garatu badugu ere, beti iruditzen zaigu guri ezin zaigula halakorik gertatu, salbu gaudela".

Ez dakit zuek, baina ni erabat galduta nago, umezurtz sentitzen naiz. Politikak ematen du ez duela biderik egingo. Zahartu egin gara, kontserbadore bihurtu eta kristoren beldurra diogu kanpokoari, arrotzari (pobreari, betikoa).

Halere, badago jendea egoera honen kontra ari dena eta errefuxiatuak daude tokietan ari dela esku bat botatzen. Bi adibide Gipuzkoan bertan: Hotz Zarautz eta Zaporeak (horien osagarri, adibidez, #KatiuskaErronka izenekoa).

Gauza asko esan daitezke (kontra ere bai, noski), baina nik horrelakoetan Bertolt Brecht-en Gaberako aterbea hura aplikatu nahiago.

Euskaraz bi bertsio: Mikel Laboaren jatorrizkoa eta Negu Gorriak taldeak Txerokee omenaldi diskoan egindakoa. Zuek aukeratu.

Kontatu didate Nueva York-en
Broadway eta 26 karrikaren kantoian,
Negu gorrian, gizon batek gabero
jendeari otoi eskatzen
aterbea bilatzen duela
bilutsirik daudenentzat.

Mundua ez da era hortan aldatzen
Gizonen hartu-emanak ez dira hobekitzen
zama-aroa ez da hola laburtzen
Baina gizon batzuek gau batez, ohea dute,
aterbean haize otzik ez eta
bereri zijoakien elurra, karrikan ari da.
Liburuaren irakaspenik ez ahaztu gizona!

Gizon batzuek gau batez ohea dute,
aterbean haize otzik ez eta
bereri zijoakien elurra, karrikan ari da.

Bainan mundua ez da era hortan aldatzen
Gizonen hartu-emanak ez dira hobekitzen
zama-aroa ez da hola laburtzen.

Las personas refugiadas deben vivir en Europa, este apunte en castellano

Neskatoak

Astearte arratsaldea da. Dei bat patrikakoan. Hondarribira Jon Abrilen Neskatoak dokumentala ikustera joateko asmoa duen laguna da. Denboraz larri nabil, baina ez da ezetzik esan behar horrelakoetan.

1950-1970 hamarkadetan Iparraldera (baita Parisera ere) neskame joandako Baztango dozena bat emakumeren testigantzak biltzen ditu Jonen lanak. Hobeto filmatua eta muntatua egon litekeela? Seguru baietz, baina halere dokumentalak gogobete ninduen, oso gertuko istorioak direlako eta maitasunez egina dagoelako. Barre ere egin genuen, hizlarietako batzuk txispa berezia dutelako kontu-kontari aritzeko.

Hilaren 6an bota zuten estreinakoz Jonen herrian, Beran. Esan bezala, martxoaren 8an Hondarribian ikusi nuen (200dik gora ikusle, gehienak emakumezkoak, Emakumeen Nazioarteko Egunaren baitan antolatu baitzuten) eta aste honetan bertan, martxoak 16, Donostiako Koldo Mitxelenan proiektatuko dute Neskatoak (emanaldi guztiak filmaren webgunean daude).

Hurrengo egunean, lagun batekin hizketan, esan zidan planteamenduak gogorarazten ziola A las puertas de París dokumentala, Marta Hornok eta Joxean Fernández-ek (bai, Euskadiko Filmategiko zuzendariak) 2008an Parisko atezainei buruz egindako lana. Kasu honetan, erretirotik gertu (edo jada jubilatuta) dauden hainbat emakume espainiar elkarrizketatu zituen bikoteak eta sarean ikusgai dago.

La mirada del otro

Pasa den astean ere izan genuen Donostian, martxoaren 7tik 10era, dFERIAren 2016ko edizioa. Dantza eta antzerkia jorratzen du jaialdiak eta programatzaileei zein publikoari begira eginikoa da.

Tamalez, obra bakarra ikusi dut, La mirada del otro, 2011n Langraitzen ETAko disidente eta erakundearen biktima batzuen artean izandako topaketen harira egindako antzezlana. Esku artean duten materiala indartsua da (solasaldietan oinarritutako elkarrizketak eraman baitituzte taula gainera). Hiru aktore: bitartekaria, ETAkidea eta biktima. Eszenatokia ere oso sinplea: bi mahai eta hiru aulki, behin eta berriro tokiz mugitzen dituztenak aktoreek.

Uste dut pasa den irailean estreinatu zutela Eibarren eta, Donostiara iritsi bitartean, arazoak izan dituzte Huelvako Cartaya herrian aritzeko (zentsuratuak izan direla salatu du Proyecto 43-2 konpainiak).

Niretzat interesgarriena ondoren izandako mahai-ingurua izan zen (eta ematen du hori gertatzen dela toki askotan). Jaime Otamendi aritu zen moderatzaile lanetan eta, hiru aktoreez gain, Maixabel Lasa (ETAren biktima) eta Edu Santosek (topaketetan bitartekari izandakoa) osatu zuten koadroa. Publikoak ere hartu zuen parte, eta normalean gertatzen ez den bezala, ekarpen interesgarriak eta zentzuzkoak egin zituzten hitza hartu zutenek.

Adibidez, Guardia Zibilak duela 40 urte hildako pertsona baten arreba ei zenak esan zuen berari ere gustatuko litzaiokeela horrelako aukera bat izatea, anaia hil zuenarekin hitz egitearena, hain zuzen ere. Edu Santosek ihardetsi zion horretarako derrigorrezkoak zirela une honetan ematen ez ziren hiru baldintza: Justiziak bere lana egitea eta kondenatzea, pertsona horrek damua agertzea eta prest azaltzea gero biktimarekin egoteko.

Konpainiakoek (Estibaliz Curiel, Pablo Rodríguez eta María San Miguel) Alacant-eko Elda herrian ikasle batzuekin berriki izandako topaketa azpimarratu zuten. Kasu honetan, antzezlana baino lehen elkartu ziren eta gehiengoak ez zuen bigarren aukerarik eman nahi: hiltzaileei gogor egin behar zaiela. Halere, solasaldian zehar hainbat lagunek diskurtsoa aldatu zuten eta batzuk ondoren antzezlana ikustera hurbildu ziren.

Volando voy (V), este apunte en castellano.

Amorante

Diskoa aurkeztu zuen Amorantek (Iban Urizar musikaria) pasa den ostegunean Donostiako Garoa Kultur Laben. Aste pare bat lehenago edo, El Niño de Elchek Dabadaban emandako kontzertuan giroa berotzea tokatu zitzaion, baina jendeak ez zion gehiegi lagundu bere ahaleginean. Ni berandu iritsi nintzen eta ez nintzen sartu haren proposamenean.

Ostegunean, berriz, justu kontrakoa izan zen: jendeak lagundu zuen eta ez zitzaidan zaila suertatu haren proposamenean murgiltzea. Harkaitz Canoren letraren bat, osaba xelebrearen beste bat, Ibanek berak idatzitakoak... horrela joan zen saioa. Loop station-a erabiliz (uste dut hori dela Elgoibarko instrumentu tradizional horren izena), handik eta hemendik ibili ginen, batzuetan mendian barna, beste batzuetan Mediterraneoan (une batean, auskalo zergatik, Rachid Taha etorri zitzaidan burura). Ez galdetu zergatik mendian kokatzen naizen hura entzuten dudanean.

Laburbilduz, Amoranteren musikak merezi du. Hona hemen disko berria (Amorante izenekoa). Gehiago nahi izanez gero, behean duela urtebete Zarautzen emandako Paperezko Kontzertuaren bideoa.

Poltsiko Antzerkiko Jaialdiaren 25. urteurrena

25 urte bete ditu aurten Donostiako Poltsiko Antzerkiak. Bere garaian jaialdiaren asmoa zen hiriko auzoetako taberna eta beste hainbat lokaletara eramatea antzerkia, publiko berriak lortzeko asmoz. Gaur egun ere antzeko-parezido.

Normalean, maiatzean egin izan da, baina aurten (nire ustez irizpide onarekin) otsailera aurreratu da. Maiatzean gauza gehiegi dago hirian eta tabernetako giro goxoa gehiago eskertzen da neguan.

Otsailaren 11n hasi zen eta 27an amaituko da (gala batekin). Taberna asko gainezka egon dira eta esango nuke berdin izango dela azken egunera arte. Urte askotarako, Poltsiko!

Derbia

Ez naiz taberna girotik aparte ibiliko. Igande arratsaldean Realak Athleticen zelaian jokatu zuen derbia. Auzoko taberna batean ikusi nuen. Nire ustez, Realak merezita irabazi zuen Bilbon, oso partida serioa jokatuz.

Baina gehien harritu ninduena tabernako giroa izan zen. Hainbat lagunek kristorenak botatzen baitzituzten, tabernan bertan umeak zeudela ahaztuta. Horrelako egunetan nik neuk pentsatzen dut futbola ez dela haurrentzako ikuskizuna.

Eskerrak bezperan beste zerbait ikusi nuela Zubietan: Sanse Amorebietaren kontra. Giro lasaia, futbola gertutik, jokalari eta entrenatzaileen oihuak, belar usaina. Besterik ez. Ez da gutxi.

Belén Gopegui eta politika

Elkarrizketa gaurko DVn Alberto Moyanok (Donostian egon baita gaur literatur solasaldi batean). Gauza batekin geratu naiz:

"Hace un año lo político parecía estar recobrando el impulso propio de los momentos históricos cuando la política se convierte en el arte de lo imposible; hoy, parece, se vuelve a los cauces tradicionales de la política como arte de lo posible".

Volando voy (IV), este apunte en castellano.