Hermann: “Nahikoa politikoki-ez-zuzena naiz, atsegin dut hazka egitea, atzaparka egitea, erasotzea”

Gaztetan zure lehenbiziko lana ebanista gisa izan zen...

Ez, ez, ebanista titulua dut, baina hamabost egunez soilik aritu nintzen horretan. Aldi berean arkitekturako eta barne dekorazioko marrazkiak ere egiten nituen. Eta tailer oso ezatsegin batean lanean ari nintzenez, hamabost egunen buruan lanez aldatu nuen.

Baina arkitekturan eta barne-dekorazioan lan egin zenuen hasieran, eta 26 urte izan arte ez zinen komikiaren munduan hasi. Normalean, marrazteko edo komikia egiteko bokazioa dutenak lehenago hasten dira...

Justu beste lan hori nuelako izan zen horrela. Eta nire konbertsioaren istorioa oso sinplea da: nire emaztegaiaren anaia komikiaren eta edizioaren munduan zegoen; gure apartamentua apaintzeko egin nuen marrazki bat ikusi zuen eta esan zidan esku ona nuela, hau da, ongi marrazten nuela, eta ea zergatik ez nintzen horretan lan egiten saiatzen. Eta segituan hasi nintzen argitaletxeekin kontaktuak egiten. Hasieran kostatu zitzaidan horretan lana aurkitzea, baina nire koinatuak noizbehinka gidoiak ere idazten zituen eta gidoi txiki bat egin zidan. Bazegoen serie belgikar bat Kastoreen patruila izenekoa, eta horren istorio apur bat ironiko bat egin zuen. Belgikako eskauten aldizkari batean atera zen eta han irakurri zuen gero luzaroan nire gidoigile izango zenak, Greg-ek. Horrela hasi nintzen lanbidean. Beranduago, nire istorio propioak egiten hasi nintzen, nire gidoien gainean. Eta horrela, apurka apurka, joan naiz eraikitzen nire etxea.

Beste gidoigile batzuekin abentura-serieak egiten hasi zinen: Bernard Prince, Comanche, Jugurtha...

Greg-ekin lan asko egin nuen Bernard Prince eta Comanchen, bai. Baina Jean Luc Vernal-ekin (Laymilie sinatzen zuen orduan) soilik lan egin nuen Jugurtharen bi albumetan, eta hori soilik jan ahal izateko egin nuen. Greg-ek ez zuen denborarik nire marrazteko denbora guztia betetzeko gidoiak egiteko eta esan zidan “begira, oso txarra ez den gidoi bat jaso dut, horrela zure denbora bete ahal izango duzu oso txarra ez den zerbait egiten”. Eta horrela egin nuen Jugurtha, baina hori ez zen nire helburua, ez zen egin nahi nuena, nik Greg-ekin lan egin nahi nuen. Urte batzuk beranduago nire gidoigile bilakatu nintzen.

Zure serierik luzeena eta ezagunena Jeremiah da...

Hala da, 35 urtez egin dut!

...eta serie horretan bi pertsonaia oso ezberdin daude, Jeremiah eta Kurdy.

Bai, apur bat Dr. Jekyll eta Mr. Hyde bezala dira, baina ezta guztiz hori ere, ez baitago bat guztiz Mr. Hyde denik. Ez dira berdnak, baina ezta hain ezberdinak ere.

Apur bat Tintin eta Haddock bezala? Bakezale idealista eta indarkeriazale zinikoa...

Bai, nahi baduzu, baina ezta hori ere. Konparazio edo definizio zehatzago baten bila ari naiz, baina ez dut aurkitzen...

"Sentimenduei obeditzen diet, bulkadei"

Jeremiahren mundu post-apokaliptikoan mikromunduak sortzen dituzu, fikziozko familiak, herriak, antolaketa-ereduak...

Bai, batere ziurra ez den unibertso batean kokatuta dauden tribu txikiak dira, non indarkeria dagoen, pirateria...

Eta horrek aukera ematen dizu antolaketa ezberdinak (sozialak, politikoak, erlijiosoak, arrazistak...) kritikatzeko.

Egia da nahikoa politikoki-ez-zuzena naizela. Atsegin dut hazka egitea, atzaparka egitea, erasotzea.

Esan izan duzu Jeremiah serieari amaiera emango zeniokeela soilik zure karrera amaitzera zihoala ikusiko bazenu. Beharbada zure bakarkako ibilbidearen hasiera izan zelako, egile oso bezala egindako karrera guztian lagundu dizuna?

Hain zuzen ere. Beste norbaiten esku uzten badut, uste dut oso zaila litzatekeela hark giroa zehazki harrapatzea. Horren froga da nire semeak, orain nire gidoigile denak, argi eta garbi esan didala: “ez egidazu eskatu Jeremiahrentzako gidoi bat egitea, pertsonalegia da, zu zeu zara, eta beste inork ezin du Jeremiahren gidoirik egin”. Eta hala da, egia da. Beraz, nik gehiago jarraitu ezin dudanean hilda egongo da.

Zure beste serie famatua, non berriz zaren gidoigile eta marrazkigile, Les Tours de Bois-Maury da, Erdi Aroko abenturak.

Hori ere ni neu naiz. Gauzak aurkezteko, gauzak sentitzeko nire modua da, horra. Alferrik da galdetzea zergatik egin dudan hau edo beste hori. Azaldu al daiteke benetan sentitzen dena? Sentimenduei obeditzen diet, bulkadei. Bakoitzak bere izaera du, bere burua, eta hori da azalpena, ez dago besterik.

Eta gero album bakarreko istorioak egin dituzu, one-shotak alegia.

Bai, one-shotak egitea ere maite dut. Duela ez hainbeste hasi nintzen, berriz onartu nuen Jean Van Hamme-rekin istorio bat egitea, bat bakarrik. Eta apurtxo bat berandutxoago Yves H.-rekiko kolaborazioari heldu nion, zeina gertatzen den nire semea dela.

One-shot hauetan gaur egungo gaiak edo modernoagoak landu dituzu, adibidez Caatinga, Sarajevo Tango...

Bai, berriagoak, baina ez da nahita hartutako erabakia. Edozein gai lan dezaket, berriak nahiz mila urte dituztenak.

Argazkia: Adur Larrea

Ados, baina esango nuke horietako gehienetan XX. mendeko gertakari historiko eta politikoak lantzen dituzula.

Bai, hala da, batez ere nire gidoigileagatik, berak asmatzen ditu istorio horiek eta normalean iragan hurbil samarrean kokatzen ditu.

Baina zuk ere bai, ez? Adibidez, Sarajevo Tangon Bosniako gerra kritikatzen duzu edo, hobe, beste herrialdeek gerra horrekiko izandako pasibotasuna.

Bai, Nazio Batuak kritikatzen ditut, herrialde “onak” deituriko horiek. Maite dut kritikatzea. Nire istorioekin ez dut gure gizartearentzako irtenbidea aurkitu nahi; jendeari erakutsi nahi diot gizateria zer den, zeinarengan ez dudan esperantzarik.

Sarajevo Tangoren kopia bat bidali zenien politikari eta agintari ugariri...

Ez nintzen ni izan, argitaletxea baizik.

Eta erantzun al zizuen norbaitek?

Argitaletxeari erantzun zion bakarra Michael Rose jenerala izan zen, Sarajevon egondako ingelesen azken jenerala. Esaten zuen ergelkeriak zirela, ez nekiela ezer gaiaz, dena asmatu nuela... Baina gobernuaren aginduak betetzen zituen, ulertzen? “Hijo de puta” bat zen [hitz horiekin esan zuen frantsesezko elkarrizketan], putakume bat. Beste guztiek, baita beranduago ezagutu nituen Nazio Batuetako soldaduek ere, esan didate: “zehazki gertatu zena kontatu duzu”. Inoiz inor ez da ausartu esatera gezurra zela, ez baitzen.

One-shot horietako batzuk, esan bezala, zure seme Yves H.-ren gidoien gainean egin dituzu. Nolakoa da esperientzia hori? Polita dirudi, baina agian zaila ere bada...

Primerakoa da, oso ongi, arazorik gabe. Jakina, badaude eztabaida txikiak, ohikoak diren arazotxoak, baina haserrerik ez. Harmonia totala da.

Esan izan duzu “nire komikietan, beti erasotzen dut edo defenditzen dut zerbait; istorio dibertigarri hutsak egiteak ez nau interesatzen; gauzak esan beharra dut, horrek ezinikusi sakonak sortzen badizkit ere”.

Tira, istorio barregarriak kontatzea interesatzen ez zaidala ez da guztiz egia. Erran nahi baitut, egunen batean istorio barregarriren bat etortzen bazait burura egingo dut, baina ez zaizkit etortzen. Baina esan duzun beste dena zuzena da, bai.

"Jendeari erakutsi nahi diot gizateria zer den, zeinarengan ez dudan esperantzarik"

Zuretzat pertsonaiak oso garrantzitsuak omen dira istorio batean.

Erabat. Pertsonaien izaera garrantzitsua da, bai.

Album berri bat egiten duzunean, istorioa egiten duzu lehenago, pertsonaiak...?

Orokorrean, ideia txiki batzuk izaten ditut, eta lehenbiziko lau edo bost orriak marrazten hasten naiz. Orduan, jada badut elementu bisual bat eta elementu bisual horrek nire buruan beste ideia batzuk sortzen ditu, eta orduan hasten naiz istorioa eraikitzen. Beraz, esan daiteke normalean lehen hamar edo hamabost orrietan oraindik ez dela korapiloa edo misterioa hasi, baina badakit etorriko dela. Nire istorioak dira apur bat behe-lainotan joango banintz bezala eta aurrera egin ahala zehaztasunak ikusten noa. Baina behe-lainoa niretzat beharrezkoa da. Ez dut guztia hasieratik ezagutu nahi. Apur bat ezagutzen dut, baina kolorea ematen duten elementuak ibili ahala agertzen doaz.

Euskarara itzuli diren komiki-egile garaikide apurretakoa zara. Euskaraz daude Caatinga eta Fusila urpean.

Euskaraz ere bai? Ez nekien... Ez dakit euskaraz, gaztelania apurtxo bat soilik...

Lan gutxi daude euskarara itzulita: Asterix, Tintin, Corto Maltese...

Uste dut ez naizela kristoren arrakasta komertziala duen egilea, baina bai nahikoa nazioartekoa.

Ba al dago generorik gehiago atsegin duzuna? Zientzia-fikzioa, garaikidea, abentura, intimista...

Asko maite ez dudana garaikidea da. Jantziak, hiriak, eraikinak... Nahiago ditut gaizki jantzitako jendea, landa-eremua, animaliak, basoa... Natura maite dut.

Eta nahiago dituzu serieak edo album bakarreko istorioak?

Biak.

Irudia: Hermann

jarduera gisa hasi zen; geroago, diru asko ematen zuela ikusirik, jarduera kapitalista bihurtu zen"

Eta zure pertsonaietarik gogokoena?

Ez dut pertsonaia gogokoenik, denak atsegin ditut. Beharbada beti ez dut asmatuko, baina normala da. Kirolariak bezala, ez zabiltza ongi egunero, hori onartu behar da. Baina pertsonaia bat badago atsegin ez dudana, utzi egiten dut.

Eta marraztea edo gidoigintza nahiago duzu?

Momentuaren arabera. Marrazkia ongi doanean, asko gustatzen zait marraztea. Baina gidoi baterako ideia onak ditudanean, plazera da hori ere.

Zein proiektu duzu eskuartean orain?

Ez dago proiekturik, inoiz ez dut etorkizunerako proiekturik. Istorio bat amaitzen dudanean, beste bat hasten dut. Une honetan, hilabete duela-edo hasi nuen western bat nire semearen gidoi baten gainean [ziurrenik Sans pardon izango da, 2015ean agertua].

Zein da egin duzun azken lana?

Jeremiahren album bat, erabat amaituta dago, Un gros chien avec une blonde du izenburua, udazkenean aterako da, oporren ondoren [2014ko irailean atera zen].

Eta Angulemako jaialdi honetara zer aurkeztera etorri zara?

Station 16, Artikoko ipar muturrean, Errusian, gertatzen den istorio bat.