Valnor-eko Kriss-en heriotza

Une tristeak dira komikizaleontzat eta, batik bat, abenturazko komiki klasikoak maite ditugunontzat: Thorgal saileko azkeneko alean Valnor-eko Kriss hil dute Van Hamme-k eta Rosinski-k. Aaricia-k dioen bezala, albumaren amaieran, "Barka ditzatela zure krimenak Nifhel-eko jainkoek, Valnor-eko Kriss".

Thorgal da egungo komiki europarreko sailik zaharrenetako bat: 1979an jarri zen abian eta hogeita zortzi album argitaratu dira jadanik. Gidoilaria oso ezaguna da, Jan Van Hamme herbeheretarra (XIII, Largo Winch, Blake and Mortimer-en azken etapako gidoi batzuk...; horretaz gain, best-seller egilea da: Largo Winch, komikia bihurtu aurretik, nobela-saila izan zen...); Grzegorz Rosinskik, poloniarra jatorriz, lan asko ilustratu ditu, baina Van Hamme izan du bidaia-lagunik ohikoena (harena zen Chninkel-aren botere handia-ren gidoia, Jesukristoren istorioaren berrirakurketa kurioso bat). Thorgal saila da, edonola ere, tandemaren emaitzarik entzutetsuena.

Fantasia heroikoaren azpigeneroan koka daiteke Thorgal; Conan sailaren itzalean, uler gaitezen, nahiz eta niri, kalitatearen aldetik, Thorgal dezente gainetik dagoela iruditu (ez da horren zaila...). Ekintza Mendebaldeko Erromatar Inperioaren erorketa ondoko une ez bereziki zehatz batean gertatzen da, ziurrenik VIII. mendearen ingurumarietan, baina datazioak ez du gehiegi inporta, xehetasun historikoak ez dituztelako bereziki zaintzen egileek (ohikoa den zerbait, generoan: gogoratu Trueno Kapitaina-ren globoa eta haren bidaiak, are Amerikaraino ere...). Heroia Thorgal da, umetan bikingoek adoptatutako gizon bitxi bat, arkulari trebea, baina bakezalea eta (batez ere) zintzoa: hein handi batean, Thorgalek, bere emazteak (Aaricia, printzesa bikingo bat) eta beren seme-alabek (Jolan eta Otseme) biolentziatik ihes egiteko ahaleginen kontaketa da sailaren ardatza (ahalegin horiek, jakina, ezdeusak dira azken batean, eta horretan oinarritzen dira familiaren ibilaldiak).

Abenturetako batzuk "garaikoak" dira, ezpata-eta-guda soilekoak nolabait esateko, baina ez dira elementu fantastikoak falta, denbora-bidaiek planteatzen dituzten paradoxak etab. Thorgalen bereizgarrietako bat fantasia heroikoa eta zientzia-fikzioaren arteko nahasketa baita: Thorgal espaziotik iritsitako ontzi batean etorri baitzen Lurrera ("Izarren semea"); espedizio hartako partaideak hiltzen joan dira, eta Thorgal izango da bizirik jarraituko duen bakarra. Bide batez, estralurtar jatorrikoa izanik, botere estrainio batzuk ditu protagonistak (honetan Superman gogorarazten du), eta bere seme-alabek garatuko dituzte, baitere; horrek joko handia ematen du sailak aurrera egiten duen heinean.

Valnor-eko Kriss (edo, sabineraz esateko, Valnor'tar Kriss) zenbait albumetan agertzen den "gaiztoa" dugu. Mertzenarioa, aberastasun-gosea (eta aberastasunak lortzearren edonor traizionatzeko prest dagoena), Thorgal bezala arkulari eta gerlari trebea eta, batez ere, abenturazale amorratua, Thorgalen ifrentzua da, baina Thorgal erakartzen duen ifrentzua noski: Aaricia gatzgabe samarrak ezkon-bizitza ordezkatzen duen bitartean, abentura, askatasuna eta (prezioren bat ordaindu behar) moralgabetasuna haragitzen dira Krissengan. Izan ere, Thorgalek memoria galtzen duen une luze batean, bere senarra dela konbentzituko du Krissek, eta harekin batera piraten erresuma bat gobernatuko du (Gotorleku ikusezina, Desterratuen zeinua, Ogotairen koroa eta Erraldoiak albumek osatzen duten tetralogiatxoan)... baina ez dakigu zein puntutaraino den Thorgal (in)kontziente gertatzen ari zaionaz. Edonola ere, argi dagoena da Krissek, zitala eta gupidagabea izan arren, Thorgal maite duela, "are gorrotoraino ere", emakumeak behin batean aitortuko dion bezala. Hain da goapoa eta lerdena Thorgal...

Valnor-eko Krissen presentzia, etengabekoa ez bada ere, errekurrentea da sailean zehar (bere lehenengo agerraldia 9. albumekoa da, Arkulariak delakoan), eta, niretzat, pertsonaiarik interesgarriena bihurtu zen aspaldi. Saileko album asko oso onak iruditzen bazaizkit ere (Mendietako jauna adibidez, izugarria da), bereziki gomendagarria begitantzen zait Qa herrialdea, Tanatloc-en begiak, Jainko galduaren hiria eta Lurraren eta argiaren artean albumek osatutako azpisaila, zeinetan Krissek oso partehartze nabarmena baitu.

Horregatik mindu nau pixka bat gidoilariaren erabakiak. Hogeita zortzigarren albuma, Valnor-eko Kriss izenburukoa (nola ez), frantsesez pasa den udazkenean (Éditions Le Lombard) eta gaztelaniaz (Norma) oraintsu argitaratu dena, ona da, baina ez garai batekoak bezain distiratsua. Izan ere, nire uste apalean gainbeheran sartuta zegoen saila, gutxienez hogeita laugarren aletik (Aracnea), eta Valnor-eko Kriss hau, Oasis-en azkeneko diskoari gertatzen zaion bezala, ez da agian antzinako mailara heltzen, baina eusten dio behintzat. Eta hori, hein handi batean, Krissen pertsonaiari zor dio. Badago errazkerian erortzen den eszenaren bat (bainuetxe erromatarrarena kasu), baina, bestela, albumak bizkor egiten du aurrera, badu erritmoa, eta Krissi amaiera duina ematen dio ("Hurbil zaitezte, koldar aldra hori! Valnor-eko Kriss nauzue, eta gaur legenda bihurtuko naiz! Kar, kar, kar!"); zilarrezko meategietan Krissek janzten duen modelazo pseudo-sado-masoa, bestalde, mundiala da. Eta, amaierarako, karta ezkutu bat erakusten du, etorkizunera begira: orain arte ezezaguna zitzaigun Thorgalen sasiko seme bat, Aniel mutua, Jolan eta Otseme "legezkoen" anaia-ordea. Zeinak, ziurrenik, besteek bezala, botere sekreturen bat izango baitu, bera ere Thorgalen ondorengoa den heinean. Interesgarria dirudi, behintzat, etorkizuna...

Edonola ere, agur eta ohore, Valnor-eko Kriss!