Argazkigintza eta DRM-a
Ostiralean, urtero bezala, nire jaioterrira bueltatu nintzen egun handirako, eta han koadrilako batek kontsulta informatiko bat egin zidan. Kontua da bere anaiaren ezkontzan argazkilari bat kontratatu zutela erreportaje grafikoa egiteko eta honek, amaitutakoan, argazki album inprimatua emateaz gain, CD bat ere eman ziela ateratako argazki guztiekin, eta esan ziela CD horretako argazkiak euren ordenagailuan ikusi ahal izango zituztela baina ez zuela funtzionatuko edozein argazki-dendara paperezko kopiak egitera joanez gero, paperezko kopiak egin nahi bazituzten derrigorrez berarengana jo beharko zutela, eta ongi ordaindu noski. Lagunak jakin nahi zuen ea hori egia den eta ea babes hori hauts zitekeen. Nik ezin nion lagundu, hori guztia berria baitzen niretzat.
Badirudi DRM sistemak argazkigintzaren munduan erabiltzen ari direla. Aurpegia behar da gero, zuk ordaindutako eta zu agertzen zaren argazkien jabetza argazkilariarena dela esatea ere!
DRM (Digital Rights Management edo Eskubideen Kudeaketa Digitala) sistemak asko aplikatzen ari dira azkenaldian. Euskarri digitaletan dagoen multimedia edukietako egile-eskubideak babesteko sistemak omen dira, eta funtsean kopiak egitea saihestea (edo gutxienez zailtzea) dute helburu. Horren adibideak dira DVDek aspalditik duten CSS sistema eta eremukako banaketa, gaur egungo CD askok HiFi ekipoetan soilik edo ordenagailuko musika-erreproduzigailu jakin batzuekin soilik funtzionatzeko daukaten babesa, edo iTunes denda musika ezagunean erositako abestiak izatea iPod-ean entzun ditzakegun bakarrak.
Arazoa da DRM sistemek beste eskubide batzuk ahazten dituztela, bezero edo eroslearenak hain zuzen ere. Horrela, DVDJon-ek CSS sistema apurtu zuen arte Linux zeukatenek ezin zituzten legalki erositako DVDak euren ordenagailuetan ikusi, gaur egungo babestutako musika CD horietako asko ezin dira Linux sistema baten entzun (edo batzuetan ezta kotxean ere!), eta abar.
Hala eta guztiz ere, agian uler nezake musika edo film baten egileak edo jabeak bere lan hori babestu nahi izatea eta egile-eskubideak errespeta daitezen eskatzea. Edo baita argazkilari batek hori nahi izatea, bereak diren argazkiekin. Baina aipatu dudan argazkigintzako kasua gehiegizkoa iruditzen zait. Argazkilari hori bezeroak kontratatu du beretzat lan bat egin dezan eta argazkilariak jada kobratu du lan horregatik, beraz bere lanaren emaitza kontratatu duenarena da, ez? Bestela, frigorifiko bat egin duen langileak esan ahalko lioke enpresari frigorifikoa berea dela... Are gehiago, egile-eskubideez gain irudi-eskubideak ere badaudela uste dut, eta horiek kontuan izanik, argazkilaria izan beharko litzateke irudi horiek bertan agertzen direnen baimenik gabe erabili ezin dituena, ez?
Ba al dakizue ea argazkilariek benetan horrelako DRM sistemak erabiltzen dituzten, ala soilik hordagoa botatzen dute bertara joan zaitezen kopiak egitera? Zabaldua al dago hori argazkilari guztien artean, ala larru gogorra duten gutxi batzuk soilik dira? Legala al da hori egitea? Zer gertatzen da beste laborategi batera bazoaz kopiak egitera, hau da, zein da jartzen duten babes konkretua? Eta garrantzitsuena, ba al dakizue nola hauts daitekeen babesa?
(Eskerrik asko Urrutia!)
Dantza taldean noizean behin kontratatzen dugu argazkilari bat. Ez diogu paperik eskatzen ordea. Argazkiak kalitate onenean CD batean erosten dizkiogu. Gero, argazki horiekin album bat egin nahi badugu, paperean jarri nai baditugu edo dena delakorako argazkilari berari edo beste bati enkargatu, edo internet bidez egiten ditugu. Ondorioz, argazkien jabetza gurea da, eta argazkilariari bere lanorduak ordaintzen dizkiogu.
Argazkilariek DRM-aren bide horretatik jotzen badute, bezerook ere aldatu ahal izango dugu haiei enkargua egiteko modua.
oier.