Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Tresna pertsonalak

Eibarko peoria, San Blasa baino hobia
Hemen zaude: Hasiera / Blogak / Kalamuatik Txargainera

Irakurtzearen plazera

Leire Narbaiza 2015/05/05 20:30
2015eko maiatzaren 1ean Gipuzkoako Hitzan argitaratuta
Badakit apirilaren 23a pasatu dela. Ez naiz dataz nahastu eta artikulua beranduegi bidali. Bai, badirudi efemeridearen bezperan edo egunean tokatzen bazaigu zerbait idaztea horretaz jardun behar dugula gure espazio hauetan. Hara, gaur Maiatzaren Lehena da, eta ez dut langileriaz ezta lan eskubiderik ezaz ere idatziko; ez motibatzen ez nauelako, ez zer esanik ez dagoelako. Agian zeresan larregi dugulako eta izugarri haserrearazten gaituelako gaur egungo egoerak. Ikasleei esaten diedan bezala, ez da tripekin idatzi behar! Beraz, atera gaitezen kalera; aldarrika dezagun justizia soziala, lan duina, lanpostua denondako... eta deskantsa ezazue, gozatu egunaz, gozatzeko eguna ere baita! Gora Maiatzaren Lehena!
Tira, itzul nadin neuk aukeratutako gaira. Esandako moduan, pasatu zen liburu eguna, eta egia esatera, nazioarteko egun bat gehiago baino ez da izan, azkenean. Batzuen bizitzan zerbait estraordinarioa izango zen, liburuak eta irakurtzea ez dagoelako uste dugun bezain hedatua. Antza denez, Euskal Autonomia Erkidegoan maila altuenean dago estatuan, irakurritako liburu kopuruari dagokionez, baina hemengo datuak Europakoekin konparatuta eskasak dira, betiko moduan.
Irakurtzeaz dihardut, baina esango nuke liburuen irakurketa jaitsi egin dela eta gero eta era laburragoan irakurtzen dela. Nire sentsazioa da. Hala balitz, esaten digute ez genukeela kezkatu behar, garrantzitsuena irakurtzea delako, berdin dela zer.

 

Egia esatera, ni ez nago hain ados horrekin. Liburua goretsia egon da, hori hala da, eta agian ez da hainbesterako. Era berean, orain gero eta sarriagotan entzuten da irakurtzea ere ez dela hain garrantzitsua. Ufa! Asko esatea da hori. Ez dakit ez ote den emakume-irakurleen gorakadagatik; izan ere, zerbait konkistatzen dugunean segituan galtzen du balioa! Irakasle batzuei ere entzun diet mutikoak esaten hasi direla irakurtzea nesken kontua dela. Dei iezadazue zoroa, baina halako kutsua aurkitzen diot nik...

Kontua da irakurtzea plazera dela (zaleondako, jakina), beste mundu batzuk ezagutzeko aukera ematen digulako, beste jende bat, beste pentsamendu batzuk. Geure burua aurkitzeko eta testuetan ispilatzeko egokiera ere izaten dugu. Errealitatetik ihes egin, fantasian babestu, lasaitu eta deskonektatzeko parada ere izan liteke. Ikasteko gunea (edozein liburu txatxutik atera genezake ikasketa), hiztegia aberasteko, burua argitzeko abagunea ere bada. Konpainia ona izateko etengabean, hizketagai adiskideekin, lagun berriak egiteko okasio. Era berean, gure barruan kukutzeko zein harremanetarako eta zabaltzeko aitzakia. Kontzentrazioa lantzen ere laguntzen du, testuan murgiltzeko eta sartzeko asi egotea ezinbestekoa baita. Beraz, trepetxu perfektua da liburua.

Ez dakit zein garrantzi izango duen horrek guztiorrek gure burmuinean, baina esan nezake irakurtzen ez duenari igarri egiten zaiola, sarritan ez duelako munduarekiko ikus-min hori edo jakin-nahi berezirik. Horrekin ez dut esan nahi irakurtzen dugunok hobeak garenik edo jenialtasuna dugunik, soilik irakurtzeke zailagoa dela erne egotea. Hori baino ez, baina ez da gutxi, gero!

Itsasoa, hitzez eta ahotsez

Leire Narbaiza 2015/04/30 21:05
Apirilaren 24an Durangoko Plateruenan

Pasa den barikuan "Itsasoa, hitzez eta ahotsez"etenik gabeko irakurketa egin zen. 230 lagun inguruk hartu genuen parte. Sei orduan, jo eta sua, euskaraz irakurtzen euskal idazle zein kanpoko idazleen lanak, beti ere euskarara ekarriak.

Gaia beti ere itsasoa. Ipuin, idazlan, poema, kantuak izan ziren gure ahotsetan, bertaratutako publikoari emanak.

Pasa den urtean izan zen lehenbiziko irakurraldia. Orduan, Joseba Sarrionandiaren lanak irakurri ziren, eta ekitaldiak, nola ez, "Sarri, hitzez eta ahotsez" izan zuen izena.

Iaz, txiripaz hartu nuen parte, eta aurtengoa aitatu zidatenean zalantza ez nuen egin: izena eman nuen berehala, iazko esperientzia oso ederra egin zitzaidan-eta.

Aurten, irakurri beharreko testua nik idazteko esan zidaten (euskaltegiko) ikasle batzuk ere horrela egingo zutela, eta beste irakurle batzuei ere proposatu zietela esan zidaten.

Burubako hutsa naizenez, nirea eroan nuen, ikasleen anparoan. Hori bai, zerrenda ikusten hasi nintzenean jakin nuen, nitaz gain, sorkuntza propioa ikasleek, idazleek eta bertsolariek zutela! Enfin! Eskerrak hasieran tokatu ginen, bestela...

Hasierako txandan izan ginenez, oraindik giroa berotu barik zegoen. Gainera, iaz ez bezala, argi gehiago zegoen, eta intimotasun puntu bat kentzen zion, baina irakurleei argitasuna eman hobeto irakurtzeko.

Orduak aurrera joan ahala, berotu zen kontua eta lortu zen aurreko urteko giroa, argiak argi. Barruan jesarrita egoteak irakurraldia entzuten bakea ematen zuen. Egoera bitxia, tabernan jendea urduri zegoelako sartzeko zain, edo urduritasuna uxatuta, irakurri berri. Leku berean egoera hain berezi bi batera.

Ez nintzen amaierara arte geratu. Baina luzaroan egon nintzen inguruan. Ederra da benetan irakurketak eta literaturak hainbeste jende hurreraraztea, eta gainera hain desberdinak, kolore guztietakoak, euskaraz. Ekimen itzela iruditzen zait, mantendu beharrekoa. Pozarren nago ekitaldi bietan parte hartzeaz. Hurrengorako ere prest nauzue!

Eskerrak eman nahi diet, bihotzez, hau guztia egin duen lan-taldeari, lan handia egin duelako, ez egunean bertan bakarrik (koordinazioarenak ikaragarria behar du izan!), hainbat batzar eta solasaldi dialogikoak egin zituelako aurretik. Montaje ikaragarria, ondo pentsatuta. Benetan bikaina izan da barikukoa! Biba zuek!

 

Han goitik ere itsasoa ikusten da

Leire Narbaiza 2015/04/28 10:16
Durangoko Plateruenan "Itsasoa, hitzez eta ahotsez" ekitaldian irakurritako testua

Goizetan esnatu bezain laster, irratia piztu eta oraindik ohean nagoela, berriak entzuten ditut eguraldi-iragarpenera arte, egun horretan zer jantzi jakiteko. Sarri, baina, ez dut asmatzen zein iragarpen dagokidan, kostaldean/barrualdean dikotomia egiten dutelako, eta ni bizi, hain zuzen, ez naiz itsasertzean bizi. Eibarkoak, Durangokoak izanda barrualdekoak ote gara? Kresala ez ote zaigu burmuinera iristen? Garoa ote da gurea?


Galdera zailak, gure imajinarioan kostaldea Deba delako, hondartza duen edozein herri. Plaentziar batek ere (Ai, soraluzetarrak, gatz eta piperdun euskaldunak!) Madrilen hango lagun batekin, antzeko zalantza izan zuen, lagunaren auzotik zentrora ordu erdi autoz zutela ikusita - jakin izan banu kostaldekoa naizela esango nizun!- Adierazi zion penatan.


Izan ere, entzunda daukat -agian, Jon Maiari?- euskaldunok itsasoari bizkarra emanda bizi garela, gure mitologia mendikoa dela eta itsasoa arrotza zaigula. Egia da, mendia eta baserria goresten ditugu, baina itsasoa oraindik ezezaguna zaigu, bertatik 300 km-ra biziko bagina bezala… Gurean itsasoak ez du esperantzarik, antza...


“Han goitik itsasoa ikusten da” esaten dugu harro eibartarrok Arratez berba egiten dugunean. Sinesgaitza iruditzen zaigu bizi garen zulotik, gure herriko lurretatik, itsasoa ikusi ahal izatea. Are sinesgaitzago jakitean urtero Arrateko elizako horma bat zuritzen zela marinelek erreferentzia puntu izan zezaten. Bitxia zaigu, era berean, jakitea, eliza hori marinelei esker eraiki zela. Sabaiak ere ontzi irauli forma du, eta gainera, bertatik itsasontzi bat zintzilik dauka. Handik ei gatoz eibartar guztiok, Arrateko elizan eskegita dagoen barkutik…


Zelan ez gara izango, bada, itsaso, handik ekarri bagintuzten? Errepublika aldarrikatzeko kemena Ondarroako arrain-saltzaile batek piztu bazuen? Lerro zuzenean Kantauritik hamabi kilometro eskasera egonda?


Kalamuara eta Oizera igo behar ote dugu itsasoa hor dugula jakiteko? Anbotora joan, sasoi baten Euskal Herria itsaso tropikala zela deskubritzeko? Itsasoa ezinbesteko zaigula bizitzeko? Harro dadin, gure betiko loa kanta dezan? Ala, agian itsasoko urak handiegiak dire murgildu nahi dutenentzat?...

EGAko "kalabazak"

Leire Narbaiza 2015/04/24 10:44
Euskadi irratiko Faktoria saioan egindako kolaborazioa 2015eko apirilaren 24an

Azken boladan hautsak harrotu ditu EGA azterketaren emaitza eskasak. Antza denez, %26k baino ez du gainditu proba idatzia. Hala jardun dute esaten “harresi zeharkaezina” dela, maila oso altua dela, oztopo lanerako,... Badakizue, erregai gehiago euskararen kontrako lasterketa honetan.


Badakit azterketa kontu honek zeresan ugari ematen duela, eta inor ez duela hotz lagatzen. Aspaldi erabaki zuen Euskaltzaindiak D titulua ematea, EGAren aitzindaria, eta bide horretatik segitu dugu titulu, eskakizun, perfil eta abarrak egiten. Euskara dakigula adierazten dugun papertxoa edukitzea, hori da ezinbestekoa. Eta hala doakigu! Titulitisak jota!


Tira, 25 urte daramatzat klaseak ematen eta tituluak ugaritu zaizkigu. Bidean gehiago ere badatoz, gure zoritxarrerako! Izan ere, gero eta gehiago gorrotatzen ditut azterketak, dena kutsatzen dutelako, eta akuilu izan beharrean, normalean oztopo, obsesio eta frustrazio iturri izaten direlako. Txarrena da, etengabe elikatzen dela sorgin gurpil hau eta ez dakigula bertatik ganoraz nola atera.


Itzul nadin harira, EGAra. Azterketa hau iraupen luzeko oztopo lasterketa da: otsailean atarikoa, %75 ondo eduki behar da gainditzeko. Ostean, martxoan, idatzia: entzumena, irakurmena, berridazketak, sinonimoak eta idazlan bi. Hau guztiau gainditutakoan ahozkoa maiatzean. Beraz, oraindik ere igo liteke suspentso kopurua. Nekagarria eta etsigarria, ezta?


Baina kontuan hartu behar dugu titulu hau jasotzen duenari gaitasuna ematen diogula, esate baterako, irakaskuntzan jarduteko, gure umeei eta gazteei klaseak emateko euskaraz. derrigor behar du maila altua izan, lana ondo egingo badu.


Era berean, ez-gai izateak ez du esan nahi euskara ez jakitea, azterketa ez duela ondo egin baizik. Beti konparatzen dut gida-baimenarekin: badago jendea badakiena gidatzen eta azterketara joatean suspenditzen duena; izan ere, bertan semaforoa hori egonez gero gelditu behar da, zebra-bide guztiak errespetatu,… kalean sarri egiten ez dena. Beraz, azterketa gainditzen ere ikasi behar da! EGAn bezala. Baina beti-beti euskara jakin behar da!!


Baina gutako zenbatek gaindituko luke gaztelaniako EGA? Gaztelaniazko berridazketak ondo egin? Eta idazlanak? Hizkuntza ikasleek baino erabiltzen ez duen generoa da, barren! Zuzen idatziak, egokiak, koherenteak, kohesionatuak, hiztegi aberasdunak? Oso jende gutxik! Benetan diotsuet! Kontua da gaztelaniaren ezagutza, ez dugula inon demostratu behar, eta konstituzionalki ia-ia onartzen zaigula maila hori (gezurra izan arren)


Honekin batera EGAren afera honetan mito faltsu asko daude: Gasteizen eta Iruñean errazagoa dela, urtetik urtera zailagoa dela, gainditu kopuru konkretua dagoela eta hortik gora ezin dela EGA gehiagorik eman… gezurrak, gezurrak, gezurrak!!!


“Kalabazen” motiboa anitza da: edozein joan liteke azterketara, ezer jakin barik, adibidez. Askotan maila baxuagoa dutenak probatzeagatik joaten dira, jakin arren aukerarik ez dutela. Baina loteria dela uste dute eta agian joanda -boletoa erosita- tokatu eta EGAdunak izango direla! Errazagoa primitiba tokatzea!


Beste alde batetik, euskara maila, orokorrean, eskastu egin dela esango nuke. Gaztelaniaren eragina nabarmenagoa da, gutxiago irakurtzen da,. Gainera, askotan gaztetxoak dira izena ematen dutenak, eta heldutasun falta handicapa da idazlanak egiteko orduan, benetan. Asko eta asko, ezer prestatu barik joaten dira. Horrela, tzapla! Belarrondokoa, eskua zabal-zabalik jasotzen dute!


Eta batzuek esango digute seigarrenean gainditu dutela, mitoa indartuz. Baina hasierako hiruretan gutxienez, mailarik ez zuten! Bo, batzuek diotenez, euskararekin negozioa egiten dugunon inbentoa dela, gure morraillagintzan jarraitzeko! Euskararen lepotik gure patrikak betetzeko!

400 versus 150

Leire Narbaiza 2015/04/21 08:36
Euskadi irratiko Faktoria saiorako 2015eko apirilaren 17an egindako kolaborazioa

Asteon, asteazkenean, jakin dugu Mediterraneoan 400 pertsona inguru desagertu egin direla. Itsasontzi batean beste 150ekin zetozen Europara, Lampedusara hain zuzen ere, pobreziatik, jazarpenetik, gerratik ihesi. Bizi aukera hobeen bila, gure planetako ipar-mendebalde hau paradisua balitz bezala.


Tragedia ikaragarria. Bertan jende gaztea zihoan, gainera, adin txikiko asko eta umeak. Herri batendako odoluste itzela, jakinekoa baita migratzen duten pertsonak, orokorrean, herrialde horretako formatuenak, indartsuenak, azkarrenak, prestuenak, ausartenak eta kementsuenak direla. Pobretze hutsa herri batendako.


Hau gutxi balitz, kalkulatzen dute 2014an 3419 pertsona hil zirela itsaso horretan Europara etorri nahian. Dorre Bikietako atentatuetan baino gehiago (2973 Irailaren 11n). Mundu osoan migrazioan zebiltzala, uste da 4272 izan zirela hildakoak iaz. Ia guztiak itsaso horretan hiltzen dira! Tranpa hilgarria, beraz Mediterraneoa! Mendebaldeko hilobi urdina.


Era berean, apirilaren hasieran Frantziako Alpeetan Germanwingseko hegazkinak istripua izan zuen. 150 pertsona hil ziren bertan. Batzuek lanean ziharduten, tripulaziokoak; beste batzuk lanera zihoazen, eta etxera oporretatik bueltan besteak,… jende arrunta, kontu arruntak egiten. Gu bezalakoak.


Hilabete berean berri lazgarri bi. Baina zein desberdin tratatu dituzten komunikabideek. Eta ez dut hitz egingo kopilotuarenaz, istripu biei emandako koberturaz baizik. Adibidez, eitb-k Alpeetako herri horretara kazetari bat bidali zuen beren-beregi. Egunak eman zituen bertan. Nire ustez era absurdoan. Egia da euskal herritar bat zihoala abioan, baina hegazkina ez zen irten ez Euskal Herritik, ez istripua ez zen hemen izan, ez zetorren honantz. Beraz, ez dut ulertzen zergatik eskaini zitzaizkion minutu eta minutuak albistegi guztietan.  


Egia da, hegaldiak Bartzelonatik irteteak ematen diola gertutasuna, eta horrek piz lezakeela informazio grina. Dena den, larregikoa izan zela deritzot, sarritan morbosoa, batez ere kopilotuaren berri eman ostean. Gauza asko sobera zeudela pentsatzen dut.


Baina Lampedusakoaz gutxi egin da berba. Ez du albistegirik zabaldu, ez du erreportaje berezirik sortu. Europan izan da, Alpeak baino urruntxoago Euskal Herritik, baina ez hainbeste. Beraz zein da aldea?


Alde da, pobreak zirela Lampedusako hildakoak. Ihesi zihoazen esan dudan moduan, afrikarrak ziren, paper bakoak, beltzak edo moroak, modu irregularrean hona zetozenak guri lana kentzera, gaiztakeriak egitera,… jendilajea berba baten, edo morralla euskaraz jakin ez arren…


Hor dago koska! Jakin genezake Ohion AEBn arbola bat etxe baten gainean jausi dela eta ez duela zauriturik eragin, edo New Yorken elur abisu gorria dagoela baina Bangladeshen izan diren uholdetan 200 pertsona hil badira notizia laburra izango da, izenburua baino ez duena.


Hamaika adibide dugu: Charlie hebdoren atentatuarena eta Kenyako Garissako unibertsitatearena. Je suis Charlie-ka jardun genuen sare sozialetan, baina pas Garissa, Garissarik ez, zoritxarrez.


Txarrena da horrelakoen aurrean azala gogortu zaigula, urruti eta arrotz ikusten ditugulako. Eta komunikabideek enpatizatzen baino, inoratzen baino ez dutela laguntzen eta azal hori oskol bihurtzen.


Berdinak garela esaten digute eta aldarrikatzen dugu, baina argi dago momentuz pertsonen arteko berdintasuna kimera hutsa dela, batez ere egunkariko titularrak, telebista edota irrati segundoak okupatzeko orduan: azal koloreak eta patrikaren tamainak inporta dute!

Euskara askatasunean!

Leire Narbaiza 2015/04/17 11:06
2015eko apirilaren 17an Gipuzkoako hitza-n argitaratua

Txikia nintzenean pentsatzen nuen munduko pertsona guztiek gaztelaniaz zekitela. Badakizue, umetan denok ditugu konbikzio bitxiak nondik sortu diren ez dakigunak. Gure buru fantasiatsuek bizi dugunari azalpena eman nahian hainbat kontu sinesten ditugu. Bai, nik hori uste nuen, planetako biztanle guzti-guztiek zekitela gaztelaniaz: filmetako pertsonaiek, albistegietako NBEko ordezkariek, marrazki bizidun japoniarrek… Era berean, batzuek beste hizkuntza bat ere bagenekien. Adibidez, gure familiak, inguruko askok, Ingalaterrako jendeak, Kun-fun agertzen ziren monjeek, Tarzanen pelikuletako beltzek… Hala zen, telebista bakar hartan (UHF ez zen toki guztietan ikusten) denek egiten zuten espainolez, nahiz eta bere hizkuntzan berba batzuk ere bota. Eta kalean eta eskolan ere denek zekiten gaztelera, baina guztiek ez zekiten euskara. Urte gutxi izango nituen hausnarketa hau egin nuenean, zeharo aldrebesa, baina haur baten pertzepzioak gauza asko adieraz litzakeelakoan nago.

Hala ikasi nuen gure munduan gaztelaniarekin edonora joan nintekeela, euskarekin ez, ordea. Gure belaunaldiko askok bezala, galtzeko zorian edo euskara errakitiko, pobre eta fosilizatua edukitzeko puntuan izan nintzen. Bai, esandakoa ulertu eta txakurrekin eta ume txikiekin berba egiteko moduan. Hortxe-hortxe egon nintzen. Baina kontzientzia haginka nuenez, euskaltegira joan nintzen alfabetatzera (alfabetatu baino gehiago, ikastera). Helburu garbia nuen buruan: poesia irakurtzea euskaraz. Lortu nuen.

Barka egidazue nire amamakipuleta atso-ipuin hau. Badakit niri gertatutakoa askori pasatu zaiola Euskal Herrian, ez naizela kasu isolatua, zorionez. Baina ilustratzeko balio duela begitantzen zait, gure egoerari testuingurua jartzeko, alegia. Munduaren ikuskerak zein eragin izan lezakeen guregan txikitan. Eta bizi dugun egoera bihurri, anormal, diglosiko, azpiratu (jarri nahi duzuen kalifikatzailea) honetan, izateko gogoak duen garrantzia. Hau da, euskararena badela borondate eta kontzientzia kontua, oraindik ere.

Egoera honek guztionek gutxiagotasun sentimendua sortzen du, horregatik da hain garrantzitsua ahalduntze, euskahalduntzea, "Euskalduna naiz, eta harro nago!" oihukatzea, "Habláme bien" eta "no te entiendo" mespretxuzko guztien aurrean. Gaitza baita beti euskaldun bandera eramatea noranahi, harrotasun eta ahalduntzea baita muzin aurpegi horien aurrean gure armadura, jantzita eroan behar duguna mindu ez gaitzaten, adorea zaputz ez dakigun, aurrera ganoraz egin dezagun.

Oraingoan ere badatorkigu beste enbata bat, eta armadura ez ezik pazientzia eta umore ona beharko ditugu jaurtitzen dizkigutenak jasan eta erantzuteko. Neoprenoa eta eskafandra jantzita egin beharko diegu aurre halakoei: erdaldun elebakarrak oso eskuzabalak izan direla euskaldun elebidunokin; asko eskertu behar diegula; guk, elebidunok, elebakartasuna inposatzen dugula; lan aukera gehiago ditugula; hizkuntzarena kontu intimoa dela… Ufa! Pazientzia! Odol txarrik egin ez dakigun!

Eta dena boto truke, batzuek euskara bahitua dugulakoan gure mesedetan, politikoki erabiltzen den aitzakian. Itxura baten, hauek ez dute ezer ikasi feminismotik: pribatua politikoa da! Hala nahi gaituzte, molestatu barik etxean, baxu hitz egiten, umil eta morroi. Hori da, antza, euskara askatasunean!

Bizikletak badira udaberrirako, antza

Leire Narbaiza 2015/04/10 12:48
Euskadi irratiko Faktoria saiorako egindako kolaborazioa 2015eko apirilaren 10ean

Badira pare bat aste eguraldi polita duguna, euririk ez du egin eta gainera, eguzkia ere ikusi dugu. Sinestezina, ez soilik azken hilean “jasan” genuen denborale eta euriteengatik, baizik eta apirilaren hasieran gaudelako eta Euskal Herriko Itzulia jokatzen ari direlako. Bai, lagunok, Itzulia korritzen dutenean, normalena euria eta hotza izaten dira, lasterketarako eguraldi okerrenak.


Itzulia orain denez, bizikletaz eta abarraz hitz egiteko aukera ez nuke pasatu nahi. Eta ez txirrindularitza zalea naizelako, preseski. Kontua da, eibartarra izanda ezinbestean, bizikletek badutela nirekin lotura sentimentala.


Bai, Eibarren bizikleten industria oso garrantzitsua izan da, lanpostu asko sortu ez ezik, 29ko krisitik irteteko modua izan zelako. Orduko krak finantzarioak eragina izan omen zuen armagintzan eta sasoi latz hartan birmoldatze industrial baten ondorioz, hainbat arma fabrika bizikleta tailer bihurtu ziren: BH, GAC eta Orbea, hain zuzen ere. Gogorra izan bazen ere bolada hura, aldaketa bikaina izan zen: armen negozio zikinetik, bizikleten negozio baketsuago, astiroago eta garbiagora pasatu ziren. Eibarko markek eraldaketa hori egin zuten. Merkatuaren zati handia zuten, Abelux eta Zeusekin batera. Aurreko krisiak desagertu zituen edo inportatzaile huts bihurtu ziren. Tristea, benetan, orduko hura eta honako hau!


Gure amak, gainera, GACn egin zuen lan aurreko krisira arte (Eibarren krisirik krisi ibiltzen gara, bikain edo larri). Orain hipsterren bizikletak direnak gureak izan ziren. Nik GAC bi izan nituen: lehenengo berde txiki bat eta gero paseoko handi gorria! Ze politta!! Gure anaiak motoretta bat!

Eibarrek bizikletekin duen lotura hain zen sakona, ezen La Sallen baimena ere ematen ziguten klase orduan ondotik pasatzen bazen: klaseak eten, eta karrera ikustera irteten ginen! Beste kontu batzuekin, pentsa ezina! Gainera, Arrateko igoera, Eibarko Bizikleta, Euskal Bizikleta eta Balentziaga memoriala sona handiko lehiaketak ere gure-gureak (izan) dira.


Baina txirrindularitzarekin du lotura nire lehenetako oroitzapenetako batek. Besteei ezer esaten ez dieten horietako bat, baina norberaren parte direnak, esanguratsuak edo intimoak direlako. Akorduan dut Klub Deportiboko tabernan nengoela. Oso txikia izango nintzen, mahaietara justuan ailegatzen nintzen-eta. Negarrez, aitaren bila, hantxe egoteko esan baitzidan, baina nik ez nuen ikusten. Tabernako mahaiak lore-sortez beteta zeuden, sorta horiek txirrindulariei ematekoak ziren; izan ere, aita ziklismo komisiokoa zen. Barruan gordeta daramat flash hura, niretako oroitzapen gazi-gozoa (negarrez, aitaren bila, jaiotzetik bazkide naizen klubean). Ezdeusa, agian, nire-nirea, baina.


Oroitzapenak oroitzapen, hainbat galdera etortzen zaizkit burura: zer ote du txirrindularitzak hainbeste zaletu izateko, nahiz eta azken aldi honetan fama txarra izan? Zergatik inor ez da haserretzen errepidea mozten dutenean karreristak pasatu behar direlako? Beste gauza batzuengatik errepidea mozten bada, beti izango da protesta eta haserrea; karrera pasatzeko bada, ordea, ez! Zergatik ote da, txirrindularien lana gogorra dela iruditzen zaigulako? Apal samarrak direlako? Ez dakit, baina badago miresmen moduko bat, txalo jotzea azkena doanari. Animo! Aupa! Eutsi!!


Hau guztiau, atzo esku-zartaka Eibarko saihesbidearen bazter batean nengoela bururatu zitzaidan: karreristek eurek zer sentituko dute bide bazterretan adin guztiko jendea txaloka ikusten dutenean? Zorotzat hartuko gaituzte? Entzungo dituzte gure animo oihuak? Estimatuko ote dituzte? Berdin emango ote diete? Adoretzeko balioko dute gure txaloek? Ala eskuen odol-zirkulazioa aktibatzeko baino ez ote da izango?


Bai, txirrindulariek badute zerbait! Inoiz inork ezin esan lezake gorroto dituenik, udaberriko egun ederretan txanpinoiak bezala errepidera irteten zaizkigunean igandekari (dominguero) bizikleteroak, gidarion ernegaziorako! Ezin ezer txarrik esan, nahiz eta karreristak semaforoa gorri pasa! Nik ez ditut gorroto, beldurra eragiten didatelako! Gure errepide estu eta bazter bako edo bazter zinkindunetan elkarbizitza oso zaila eta latza da! Zer egingo diogu, bada?


Hala ere, egun eguzkitsuek segituko dutela ematen du. Eta hala izan dadila, nahiz errepideetan elkarbizitzaren borrokak jarraituko duen! Era berean ederra litzateke bizikletan ibiltzeko toki gehiago balego!

Pazko igandean Aberri Eguna?

Leire Narbaiza 2015/04/04 19:26
2015eko apirilaren 3an Gipuzkoako hitza-n argitaratuta

Aste Santuaren erdian gaude. Euskaldun asko oporretan. Euskal Herri kontinentalekoek ere gaur hartuko dute Pazkoko asteburu luzea. Denok aztoratuta, luze edo laburrago, udaberri hasierako deskantsua etorri(ko) zaigulako. Herri batzuk inoiz baino hutsago eta fantasmagorikoago eta beste batzuk bisitariz beteta. Inor ez bere lekuan, eta gutariko asko aire berri eta atseden beharrez, egunerokotasun eta errutinatik ihes egin nahian.

Opor egun hauen artean, Aberri Eguna dago. Inon jai ez dena, urtero jai baita. Bai, festa dugu Pazko igandea delako, eta gurea egutegi kristaua denez beti dago gorri almanakan. Beraz, Euskal Herriaren egun nazionala beharko lukeena inoiz ez da horrela agertzen lan hitzarmenetan eta abarretan. Ez da ofizialki existitzen. Adierazgarria da oso, gure errealitatearen isla gordina.

Esango nuke, ezkutatuta egoteak ere hainbati mesede egiten diola. Izan ere, Eusko Jaurlaritzan egon diren alderdi politikoei ez die inolako eragozpenik eragin, inongo konpromisotan jarri. Bai, imajina dezagun Aberri Eguna data konkretu batean dela, batzuetan igande baina besteetan astegun. Hala balitz, Euskal Autonomia Erkidegoko eguna izango litzateke, ikurrina EAEren bandera den legez? Orduko, EAJ ausartuko zatekeen data gureganatzen, ekarriko zizkiokeen kritika guztiekin (abertzaleen eguna baino ez da, baztertzailea da, herritar guztiak ez dira identifikatuta sentitzen…)? Tira, asmakeriatan ibiltzea litzateke hori, baina ziur naiz lasaitu ederra izan zela datarik aukeratu behar ez izatea!

Aberri Eguna Pazko domekan izateak ere badu beste kontu arraro bat. Data, eguna. Ez da zehatza, Aste Santua noiz den ilargi egutegiak markatzen baitu, eta, jakina denez, ilargiren zikloa hogeita zortzi egunekoa da. Horregatik mugitzen zaizkigu, zentzugabeki, udaberriko oporrak. Ez litzateke desegokia izango Pazko egun horretan zerbait garrantzitsua gertatu izan balitz: bataila irabazi edo galdu bat, independentzia aldarrikapena, matxinada hasiera edo bukaera, autodeterminazio bozketaren eguna, askatzailearen jaioteguna… Baina halakorik ez dugunez (ez bagara joaten abuztuaren hamabostera, Orreagako gudura, adibidez…), aberri eguna asmatu zutenek Berpizkundearekin lotzea erabaki zuten. Zergatik? Auskalo! Jakina, katolikotasunaren eragin eta menpekotasuna ukaezina da. Baina zerikusirik du Kristoren pizkundeak gurekin? Jesukristok aukeratutako herria gara? Jainkoaren erresuman gaude? Judutarren hamahirugarren tribu galdua ote gara? Ai, ama, sionismoak jango gaitu, jakiten badu!

Tira, txantxa gutxiago. Ez diot zentzurik aurkitzen data aukera honi. Are gutxiago gizarte laikoa aldarrikatzen dugunean. Zer on ekar liezaguke egun kristau honi lotuta egoteak? Badakit askorendako egun kuttuna dela, historikoki asko sufritu dela egin eta ospatu ahal izateko, eta makinatxo bat atxilotu, kolpe eta tortura jasan direla. Hala da. Baina, horregatik hain zuzen ere, egun hau indartzea nahiko nukeelako eta duen datari ez dela egokiena deritzodalako, beste data bat beharko genuke. Hausnarketa sakonaren premia. Eta gaurkoan dataz baino ez dut idatzi! Aberri, herri, nazio, estatu, nazionalismo, abertzaletasun eta herrigintzaz ez dut tutik esan! Horretarako ni baino prestuago eta prestatuagoak baitaude. Aberri egun on!

Tipi, tapa

Leire Narbaiza 2015/03/27 10:54
Euskadi irratiko Faktoria saiorako 2015eko martxoaren 27rako egindako kolaborazioa

 

Tipi, tapa, tipi, tapa, ko-rri-ka

Tipi, tapa, tipi, tapa, ko-rri-ka

Tipi, tapa, tipi, tapa, ko-rri-ka

Tipi, tapa, tipi, tapa, ko-rri-ka

Tipi, tapa, tipi, tapa, ko-rri-ka

Malko traidore batek ihes egin dit tipi, tapa bakoitzarekin. Ezin izaten diot eutsi. Korrikaren kontuekin edozein hedabidetan hasten direnean, hantxe dago traidorea, emozioaren lekuko. Zergatik? Ez dakit. Izan ere, euskarak berak ere ez dit halakori sortzen, baina lasterketa zoro honek bai.


Esplikaezina zait eta sasoi batean lotsa ere eragiten zidan. Behin baino gehiagotan malko traidorea negar bihurtu delako eta uste nuelako niri bakarrik gertatzen zitzaidala. Badakizue, euskaldun estoiko eta hotzen estereotipo gezurrezko hori. Eta hara non jakin dudan sare sozialei esker, hala gabiltzala makinatxo bat malko traidoreari (edo negar kataratari) eutsi ezinda. Zaldieroaren tira baten aurreko Korrikan marraztu zuen legez: Egun hauetan hunkigarria da pentsatzea edozein ordutan, nonbaiten, zoro zoragarri batzuk euskararen alde korrika dabiltzala. Exprai-k ezin hobeto adierazi zuen txio horretan sentitzen duguna. 

Era berean esplikaezina da argazkietan ikusten den jendearen aurpegiena! Zelako poza, zelako ilusioa! Ikusi duzue inor lekukoa eramaten eta serio? Ez, ez dago! arnasestuka badabiltza ere, ito beharrean, irribarre zabal ederra dute aurpegian! Zergatik? Ze endorfina klase jariatzen du lekukoak? Ze dopin ematen diete euskahaldunei?


Kontu gutxik sortzen dute Korrikak sortzen duen giro ona eta energia positiboa. Azkarregi pasatzen da gure begien aurretik, gure oin azpietatik. Eta asebeteta ez gaitu lagatzen, ase bidean baizik, baina gehiago nahian. Behar den moduan, enpatxatu barik!


Baina agian, sarritan, Korrikaren helburua ere, Korrikaren beraren sonak ostenduta lagatzen du: dirua lortzea. Izan ere, leku askotan helduen euskalduntze alfabetatzeak (eta altolatzen duen erakundeak, Aek-k) sostengu honen beharra du aurrera egiteko. Gure arloan, gure lanbide prestigio gutxiko honetan, inon ez gabiltza zoragarri. Baina, Nafarroan eta EH kontinentalean, batez ere, derrigorrean behar da zerbait euskaltegiek aurrera egin dezaten, euskalduntzea gauzatu dadin.


Nire ustez, emozio eta irribarreaz gain, dirua eta indarra emateaz aparte, euskara ikasteko eta hobetzeko inpultsoa ere izan beharko litzateke Korrika. Euskaltegiak betetzekoa, alegia. Hizkuntza indartzeko eta optimizatzeko. Darabilgun euskara makal eta errakitikoa, elikatzeko eta sendotzeko. Doakotasunaren bidetik, gaztelaniaren irakaskuntza EAEn den bezala, doan eta denondako, oztopo barik.


Horregatik nahiko nuke, hurrengo edizioak ez daitezela egin diru premiagatik edo beharragatik. Ez, euskara gozatua dela aldarrikatzeko baizik. Hizkuntza, Korrika legez, gozatzeko eta disfrutatzeko baita.


Eta antxitxiketan, lasterka, arineketan, arrapaladan, antxintxika, arin-arinka, harramazka, arrapaladan, harrapaka, lasterka, lasterrean, tarrapatan, abespeluan, galopan, karraderan takarradan, arrapataka, destajuan, arrapastaka po-li-ki, po-li-ki, beti.

Tipi, tapa, tipi, tapa, ko-rri-ka

Tipi, tapa, tipi, tapa, ko-rri-ka

Tipi, tapa, tipi, tapa, ko-rri-ka

Denboraren joana

Leire Narbaiza 2015/03/25 17:02
2015eko martxoaren 20an Gipuzkoako hitza-n argitaratuta

Berrogeitaka urte dauzkagunok ondotxo dakigu zenbat afari, bazkari, ospakizun egiten diren bizitzaren laugarren hamarkadara iritsitakoan. Sukar arraro bat sortzen zaie askori, eta hala ekiten diote txikitako auzoko lagunen afaria, udalekuetako kideen asteburu-pasa, institutuko klaseko bazkaria, hogei urterekin egindako bidaia gogoangarri haren txangokideen juntadizoa…

Denak nerabezaro edo lehenengo gaztaroko kontuak dira beti, revival gustukoak, beti baitago orduko argazki emanaldia, sasoi hartako musika edota garai hartako anekdoten etengabeko kontaketa. Esan liteke berrogeiekin batera elkarretaratze horien antolatzaileek igartzen dutela gaztetasuna badoakiela esku artetik, hondartzako harea legez, eta helduaroan zeharo sartuta eta egonkortuta egon aurretik berriro ere bizi behar dituztela orduko denbora (ustezko) zoragarriak, aspaldian, artean gazte eta berde ginela...

Nostalgia izango da batzuentzat, oraindik gazte daudela konfirmatzeko besteentzat, baina horrelakoetatik sentsazio bereziak ateratzen ditut. Adibidez, hain gustuko nuen mutil hura gaur egun zelakoa den ikusita -eta ez naiz fisikoaz ari-, galdetzen diot neure buruari nola izan zitekeen erakarpen hura, gaur egun duen filosofia eta iritziekin.

Era berean, sarri askotan halako ospakizunetan, nire adineko jendearekin egon beharrean gurasoen kuadrillarekin nagoela pentsatu izan dut: gaiak, jarrerak, pentsaerak... Kezkagarria, benetan, konturatzen naizelako zein gutxi mugitu den gizartea, eta rolak etengabe errepikatzen direla. Tira, gurasoen lagun taldearena berrogeirekin ez ezik hogeita hamarrekin ere gertatu izan zait, beraz ez dakit adinaren kontua den ala beste zeozer. Dena den, azkenean beti pentsatzen dut eurak ote diren aldatu direnak ala ni neu naizen aldaketa izan duena.

Zaila da jakitea hori. Seguruenik denok aldatu gara, baina gaitza da esatea nor den kanbio handiena izan duena. Hala ere, harritu egiten nau euren buruek izan duten deribak: lehen defendatzen zutena, orain haren kontrario. Ia errekonozitu ere ez ditut egiten batzuk.

Beraz, gu orain hogei urte gaur egun garenak ginen, ala beste batzuk gara? Duela bi hamarkada oraingoa nintzen ala hainbeste aldatu naiz, ezen ez nauen inork ezagutzen? Orduan, beste horiek oraingo horiek dira, ala ez? Orain direnaren hazia euren baitan zeukaten, ala zegoeneko halakoak ziren? Izan ere, gaur ez ditut aurkitzen eurengan orduan topatutako gauza on haiek guztiak.

Esan dudan bezala, baliteke ni izatea aldatu dena, lozorrotik esnatu, lehen ikusten ez nuena behin betiko begiztatu duena izan ninteke; izan ere, inoiz baino niago sentitzen bainaiz gaur egun...

Zein berezia den mundua, zein bitxiak garen pertsonok. Baina zientifikoek esaten dutenaren arabera, gorputzeko zelula guztiak zazpi urtean behin mudatzen dira, eta ez zaigu lehengotik ezer geratzen. Beraz, hasiera hartako gu edo ni hura non dago? Gu gara orduko haiek, ala beste norbaitzuk bihurtu gara? Eta beste batzuk bagara, non geratu dira gure antzinako guak, beste botoi galduak bezala, hor nonbait? Ez gara gure baitakoak, antza denez. Haizeak eta gertaerek mugitutako zapiak baizik.

Aurkezpena

Leire Narbaiza Arizmendi

Irakaslea eta blogaria (+)

Madalenak Kafesnetan

Madalenak Kafesnetan

Madalenak Kafesnetan atala
#MadalenakKafesnetan

Artxiboa
2024 2023 2022 2021 2020 2019 2018 2017 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005
Kontagailua