Kalamuatik Txargainera

Zenbat urte Eibarko antzerki jardunaldixetan egon barik! Eta hori teatrua gasko guztatzen jatala. Baiña batetik, nere kabaretera ordutegixak; eta bestetik, sarrerak lortzia hain da gatxa! Hori dala eta izango dira bost urtetik gora ez naizela bertara juan. Azntzezlan horretara juan nintzan amak sarrera bi zittualako, eta neri esan zestan juateko. Bestela aurten be ez.
Egixa esan, erostera juan ezkero, nik ez neuke holako obra bat aukeratuko, aktoriak hain ezagunak izanda, telebisiñotik gaiñera.Holakuak beti atzeradia egin izan deste. Bai, badakitt oso snoba naizena, bai. Eta? Badakitt jakin, jentiari orokorrian hórrek lanok emoten detsela atentziñua. Baiña neri neuri, justu kontrara.
Bertara juan eta tout Eibar zeguan! Ze zan ha! Eibarreses de toda la vida! Nere lagun batzuek esaten daben moduan, eibarrinos varios! Beraz, fauna eta flora.
Antzezlana ez jatan asko gustau. Luis Merlo bai, baiña andrazko bixak, ez larregi. Funtziñua luziegixa egin jatan, eta hori gertau ezkero, seiñale txarra! Momentu eta egoera batzuk onak ziran, baiña behin baiño gehixagotan begiratu netsan erlojuari. Akto baten aspertu be egin nintzan.
Dana dala, gitxien-gitxien ikuslien jarreria gustau jatan. Antzokixa gaiñezka zeguan eta kriston berua egitten zenban. Jentia berriketa baten zebillen hasieran, latak zabaltzen! ni flipauta neguan!
Beste gauza bat be esango dot, eta ezagutzen naben guztiak be esango dabe: barre errezekua naiz, eta gaiñera barre algarak errez urtetzen deste. Halan da be, lan horretan neretako asko jota irribarria zana, jentia barrez lehertzen zeguan. Predispueto etorri ziran, gero! Iñaki Miramonek ahua zabaldu, eta algarak! Gure illaran, danak hotz. Pentsatze dot askok "Aquí no hay quien viva" eukiko zeban buruan, bestela ez dot aitzen.
Algara hórrek oso deseroso sentidu eragitten zesten; lehen be esan dot, oso snoba naizela, ze egingo detsagu, ba? Seguru beste toki baten, txikixagua, eta nere modoko snobekin, gehixago disfrutauko neuken, zigur!
Ezin da hain sibaritia izan!

Bai, nahiko neuke altuago eta argalago izatia, jende askon moduan. Baiña egun konkretu batzuetan uste dot bizitzari aurre egitteko oso ondo etorriko lejatakela. Egun batzuetan nahiko neuke andrazko haundi, indartsu eta segurua izatia; batez be nekiak, izerdiak eta buru-arintasuna hartzen nabenian. Gaiñera, holako egunetan normalian, erropa txarrena eta txartuen gelditzen jatana daroiat. Murphiren legia dirudi.

Bizitzatik pausu firmez pasatzia nahiko neuke; argixa izatia, brillantia. Iñoiz lortzen dittut holako segundu batzuk, baiña gehixenetan argi bakarra fluoreszentiak emonten desta.Enbidixia detset seguridade hori erakusten daben andreri. Eurengandik ikasi  nahiko neuke, andrazko heldu pontentia zateko; halan da be, badakitt hori misión imposible dala, nere oiñarrixan zalatzia, bromia, zorokerixia eta seguridade faltia daguazelako.

Hau ez jata egunero pasatzen, ez. Normalian ez naiz arduratzen. Baiña badagoz egun batzuk.....erretratu baten agertu bihar betiko interneten jartzeko, persona interesgarri bat ezagutu bihar dogunian, gizon zoragarriren bat (etxerako modokua edo gehixago) aurkezten deskuenian, norbera baiño argixagua danakin bat-batian alkartzian, emakume seguru eta potente batekin egon bihar garanian.....

Eta erropiak zelako garrantzixa dakan: egun klabe hórretan estuegi geratzen jakuzen prakak daroiaguz, fardel itxuria emoten deskun abrigua jantzi dogu, erretenian sartzen jakuzen kuleruak ipinitta dakaguz,.... eta burua garbittu barik!
Auto-estima faltia be bada, baiña beste batzuetan espilluak itzultzen deskun arpegixa askoz hobia eta atsegiñagua da, gustagarrixagua.

Ez dakit zergaittik pasatzen jakun, baiña gaur holako egun bat dakat. Eta antzerkira konbidau nabe! Eskerrak argixak amatauta egoten diran!

Geltokixak beti dira leku literarixuak, gauza asko gertzen dalako bertan, agur eta ondoetorrixen testigu diralako...baiña Durangoko estaziñua, Eibarkuan moduan, ez da hórretakua. Illunpian dago, jarleku gitxi eta ittokindunak dakaz, eta gabeko bedratziretan oso jende gitxi dabil

Betiko moduan, bankuan jarri eta liburua etara neban. Oinguan liburukote mardul nobelita edo nobeloi hórretako bat zan. Abixu bat emon zeskuen megafonixatik. Liburutik burua altzau eta begiradiak beste liburudun batekin egin zeban tope: Harkaitz Canokin. seguru ez, bera zanik eta atzera be begiratu netsan. Bera zan bai, duda barik. Jende gitxi horren artian bakarrak giñan liburu eta antiojuekin. Eta ni "Los crímenes del número primo" irakortzen! Bere liburuak titulo haundixa zekan. Seguru nago zeozer sofistikauagua eta cool-agua zala! Holan, Leire, antioju pastaduanak eta bloga euki arren sekula ez haiz inteltualen elitian sartuko!

Uste dot bera be konturatu zala ezagutu nebala. Gogorra izan bihar da, gero, norberan anonimatua ez gordetzia! Euskaldunen artian, ze samia jokatuko neuke zain geguazenon artian ni nintzala ezagutzen zeban bakarra, arpegiz zein liburuz!

Trenera sartutakuan burutaziño hau izan neban: "Los crímenes del número primo" irakortzen ibili biharrian, "Belarraren ahoa" leitzen jardun ezkero?. Trenian hasi eta amaittu neban, oin 3 bat aste. Ze arpegi jarriko zeban? Ze sensaziño egin bihar dau norberan liburua irakortzen dabizela ikustiak? Hurreratu egingo jatan eta eritxixa eskatu? ez ikusixana egingo zeban? Ze jarrera eukiko zeban?

Tren "zuzenian" iñoiz baiño gehixago tardau neban Eibarrera aillegatzen: 40 miñutu! To, abiadura handia!

Ez, ez naiz zoratu. Ez, ez dakat transtorno bipolarrik. Nahiko ziklotimikia banaiz, baiña benetan diñot. Post hau etxetik nabil idazten eta editatzen!
Konektauta nago! Kostau jata, baiña. Eta ez bakarik luzaruan nagualako internet jartzeko, ez atzo jarritta (oindiok gauzatxo bat falta dot eta 100 bat liburu tokittik kanpora dakaraz, ordenadoria sala erdixan, apal baten gaiñian)
Arazo mordua izan dittut Firefox instalatzeko, baitta exploren zaharrakin blog hau ikustia be. Baiña eibar.org alkarte zoragarrixari, eta nere Diogenesen mini-sindromiari esker, konpondu ahal izan dot. Erralek be jarri dau interesa eta ezagutxa. Milla esker, Mikel!
Oin bost bat urte, blogen mundua ezagutzen ez nebanian, eibar.org-k ikastaro bat antolau zeban, eta CD bat eman ziguten. Bertan Mozilla bersiño zahar bat eguan.
Nik CDia gordeta izan dot denpora horretan guztiorretan. Eta ointxe etara. Firefox bajau ezin nebanian.
Bertsiño zaharrak lortu, eta oin bersiño nahiko barrixakin nabil, eta zaharra izan arren bloga kudeatzeko aukeria emoten destaz, Eskerrak!!!!
Hemendik aurrera amaittu dira pen-drivea nun sartu billa ibiltzia, informaziñua galtzia, oporretan aut egotia....c'est fini, mes amours!
Leire luzarorako, ai ama!

Zer esan? Gogo barik ezertarako be ez! ohian sartu, eta gehixago ez jaikitzeko moduan!

Mikel Lizarraldek baimena emongo destalakuan, Ruperren kanta zati bat:

"Inork ez zidan esan

Euskaldun izatea zein nekeza dan,

Hobe nuela hautatzia

Munduko hiritar izatia".

Kokoteraiño!

Faldo talde honek lehenagotxuago Eibarko Coliseon jo eban, eta ez dakit zergaittik ezin izan nintzan juan. Faduak gustatzen jataz, asko ezagutzen ez dittudan arren. Eta aukera haundik izaten ez dogunez Espaloian jo bihar ebela jakin nebanian automobilduna konbentzidu, beste lagun batekin geratu eta bertan alkartu.

Espaloian ez naiz gehixegittan egon, egixa estaeko bost bat bidar-edo egongo nintzan, baiña guztietan sentidu naiz ondo. Ibanen harrera be halakotxia izaten da! Holako rezibimientuakin beti ondo! Oingiuan bokadilluak jan genduazen eta edarrak dira benetan; edarra berbiak dakan esanahi guztueki; hau da, haundixak eta gozuak.

Zerbezia, kafia, konpaiñia ona....faduak! Gabak oso itxura ona zekan, horraittiok! Eta hala izan zan. Ventos de Saudadeko plaentxiarrak portau ziran. gaztiak baiña oso ondo prestatuta. Musikuak baltzez jantzitta, neskia, Ariane be dotore-dotore jantzitta, abots horrekin....kantu hórrek kantatzen. Ze ondo! gozada bat! Nik benetako inbidixia pasau neban, nere artista arimiak eszenarixora urtetzia eskatzen zestan koruak egittera. Baiña ridikulua baiño ez neban egingo!

Espaloia bete egin zan. Eta esango neuke alkartutako guztiak gustora egon giñala kontzertua ondo antolatuta egon zalako, kantu guztiak esplikauta, eta taldekide guztiak parte hartuta, euren plaentxiako berba moduakin: ts guztiak ahoskatzen! Gaiñera, kantu baten danak kantau zeben, eta hori benetan gustatu jatan, "danok dakagu fado bat/patu bat, eta txarto fadauta jaixotzen danak ez dau fado hoberik eukiko" abestu eben, bakotxak betso bat. Taldian espiritua erakutsi eben.

Amaittu zanian, berriketa apur bat egiñ, eta Villabajora itzuli giñan, zapatu diferentia eta gozagarrixa pasau genduan sensaziñuakin. A! taldekuak korista bat bihar badabe, hamen kabaretera bat prest! Akordau daittezela nerekin!

Beste blogari batzeuk be idatzi dabe taldian gaiñian: Asier Arregik, Elena Lakak eta Iban Arantzabalek. Nik baiño pofesionalago eta hobeto, seguru. Kontsultau eurena!

Gordon Bronwek, Erresuma Batuko lehenengo ministroak eskatu die supermerkatuei poltsak doan ez ematea, horrela gutxituko direlakoan. Frantzian, esate baterako, 2010erako desagertu egingo ei dira dendetatik. Hemen ezinezkoa litzateke horrelakorik, denda txikietan nahiz hipermerkatu handietan nahi baino gehiago ematen baitizkigute, mesede egiten digutelakoan, eskuzabaltasuna erakutsiz. Horregatik, milioika poltsa dauzkagu etxean, produktuko bana, petrolioa kiloka gure erosketetan eta bizitzetan.
Askotan, dendako zoroa sentitzen naiz, azalpena eman beharrean, poltsa etxetik eramaten dudalako, ahal dudanean. Supermerkatuko kobratzaileak automatikoki egiten du edozein gauzatxo poltsan sartu, nahiz eta etxetik ekarritako poltsa erakutsi. Gertatu izan zait esatea “ez dut poltsarik nahi” eta dendaria tematzea, mesede egiten didalakoan: “mujer, ya la usar·s, para echar la basura o algo” nik ezetz, eta berak atzera ere ekin!.
Honekin lotuta, enbalajeak. Badakit aparteko post bat merezi dutela, baina ezin diot tentazioari eutsi. Batez ere harategi/urdaitegi produktuak aipatu behar ditut. Hor poliespan, plastiko, paper eta abarren orgiak ez du akaburik! 100 gramo saltxitxoi eskatu, eta paper-plastiko baten jartzen dute, ondo. Gero film garden batekin batu, eta ostean, toki batzuetan, plastikozko poltsa arruntean sartu. Zer da hori? Eta gazta fresko edo foie-gras zati bat eskatuz gero? Lehengo zatitu, gero bandejatxo zuri nazkagarri horietako batean jarri, ondoren plastikozko film garden horrekin batu, eta beroaren! bidez, itxi. Ostean, jakina, derrigorrezko poltsan sartu. Puaj!!! Jakingo bazenute poliespanezko bandeja zuri hiltzaile horiek ematen didaten higuina! Gainera horrelako produktuentzat eta beroa aplikatuz! Noski, horrelakorik ez jartzeko esaten diedanean martiztar bati bezala, bezero berezitxoa, arraroa. Beti horrelako irribarre bat jartzen didate, esaten moduan: “ondo, ondo. Horrela nahi baduzu, zuk ikusiko duzu zelan alferrik galtzen zaizun Burgosko gazta”. Beti nabarmen gelditu beharra ere, marka da gero!
Lehen esan dudanari jarraituz, Britainia Handiko lehen ministroak eskatutakoari dagoeneko erantzun dio supermerkatu kate erraldoi batek: ez dute jaramonik egingo, baina birziklatzeko guneak eta birziklatzea sustatuko dute. Zoritxarrez, birziklatzea ez da soluzioa, irtenbiderik merkeena eta egokiena poltsa gutxiago erabiltzea da, eta horretarako kobratu behar badira, ondo ikusten dut
Umea nintzenean poltsak kobratu egiten ziren, eta oso ondo zaintzen genituen. Askoz gutxiago zeuden, jakina, eta gure ama eta amamak erosketetarako poltsa edo karrotxoa erabiltzen zituzten. Gogoratzen dut, plastikozko poltsa hori —bost pezeta balio zuena!— ona eta egokia bazen, tolestu eta gorde egiten zela. Zikintzen bazen, urtean pasa eta berrerabili.
Amama Kipuletak egin du berba, baina gauza horietan antzinako kontuak erakutsi behar digute gaur egun nola jokatu, eta ikasi beste era batera ere ibil gintezkeela.

Beste lagun batek esan zidan izen horrekin, Montoiarena eta portada horrekin itzela izan behar zela. Ni ere ados nengoen komentarioarekin, gainera entzunda neukan ona zela. Baina liburuak eragozpen bat zeukan: ipuinak ziren guztiak, eta ez dakit zer gertatzen zaidan azken aspaldi honetan, baina ipuinekin esfortzu handiegia egin behar dut, nobeloi batekin baino gehiago. Ipuin liburua dela ikusi, eta horrelako alferra sortzen zait barrutik…sasoi bakoitzean, gauza bat dugu gogoko eta orain ez dira ipuinak horratik!

Egia aitortu behar dut, ipuinak izan arren disfrutatu egin dut liburuarekin. Denak ez daukate maila bera (normala den moduan), baina ironia, Euskal Herriaren erretratua, eta malaletxea hortxe daude.

Ia ipuin guztietan dago intriga. Zer gertatuko dabil irakurlea. Nola emango amaiera. Eta gutxitan defraudatzen du. Erdi-irribarrea ahoan ibili nintzen trenean irakurtzen ari nintzen bitartean.

Hori bai, beste norbaitentzat txorakeriak diren akats bi aurkitu dizkiot, edo niri gustatu ez zaizkidan gauzak. Batetik, trenean irakurtzeko handiegia, astunegia dela. Poltsan sartuta, azkenean pisutsuegia iruditu zitzaidan. Merezi zuen, ordea, ahaleginak. Bestetik, eta Montoiaren beste liburu batzuetan ere igarri dut, gidoitxo falta; hau da, elkarrizketak adierazteko hiztun bakoitzaren jardunaren aurrean jartzen diren gidoitxoak. Ez dakit zergatik egiten duen, baina niri ez zait gustatzen, galdu egiten naizelako, eta beranduegi konturatzen naizelako elkarrizketa dela, eta atzera egin behar izaten dut, eta atze-aurre horiek deskontzentratu egiten naute. Bere marka izango da, baina ez zait gustatzen. Montoia, akordatu zure irakurle sufrituekin hurrengo liburuan, kaguenzotz!

Liburua amaitu berri nuela Euskadi saria eman zioten. Poztu nintzen liburu ona dela irizten diodalako, eta izan den polemikarekin, punkarra bati ematea barregarria egin zitzaidan. Batez ere sari banaketara agertu ez zenean. Chapeau!

Txalo produkzioak egindako lana, lau aktoreduna: Itziar Ortuño, Asier Hormaza, Ramon Agirre eta Joseba Apaolaza. Azkeneko hirurak mila tokitan eta mila gauza desberdin egiten ikusi ditugu, eta askotan ez dugu pentsatzen zein onak diren. Sarritan badirudi ez dagoela aktore gehiago, onak zein txarrak izan. Eta antzerki honetan erakusten dute benetan onak direla, bikainak.

Lana ere oso ona begitandu zitzaigun, sakona eta umoreduna. Oso pozik irten ginen, edozeini gomendatzekoa baita eskaintzen duten espektakulua. Gustura irten ginen.

Lanaren itzulpena ere gustatu zitzaigun, itzultzeaz gain egokitzapena ere badelako, eta hori ez da hain sarri ikusten. Horrelako xehetasunek publikoa hurbiltzen dute, eta beste aire bat ematen diote antzezlanari.

Ahal baduzue, joan zaitezte ikustera, merezi du-eta. Eibarren martxoaren 5ean.

Euskaldun alfabetatu eta sasiletratua naizen aldetik, Euskaltzaindiak dioena errespetatuegiten dut; are gehiago, men ere egiten diot, batzuetan konforme ez egon arren. Baina ni maistra ezjakin hau, zein naiz ezer esateko? Ez dakit suedieraz nola esaten dioten tranbiari, edo txekieraz zelan deitzen dioten odol-transfusioari. Horregatik, nire komentarioak lagun artekoak baino ezin dira izan!.

Hori bai, beti euskara batuari dagokionez; Hiztegi Batua, ez dezagun ahaztu, euskara estandarrerako dela. Euskara estandar jasorako irizpideak ematen ditu, askotan ahazten zaigun xehetasun txikia.

Eibar.org posta zerrendan, huelga/greba berben gaineko eztabaida izan dugu, Iban Arantzabalek proposatutakoa. Gero bere blogean gurea eta itzul zerrendakoa ere jasota post bat idatzi du. eta ni aho bete hortz geratu naiz bertan jaso dituen erantzunekin.

Era labur baten esateagatik huelga berba euskainoltzat zeukaten, eta greba HBn agertzen zenez, guztiz euskalduntzat. Kuriosoa da hain herri txikian bizi izanda zein pertzepzio desberdin izan dezakegun!
Greba hitza azken hogeita hamar urteotan ondo errotu dela diote. Konforme. Baina Huelga barbarismo espainol zikina omen da. Ez dira eibartarrak, argi dago. Toribio Etxebarriak 1963an argitaratu zuen lexikoia, erbestean idatzi zuena. Berak jasota badauka. esan nahi du Eibarren berba normala zela gerra aurretik. Beraz, -matematika klaseetan ondo ikasi banuen behintzat- hirurogeita hamar urte baino gehiago. Orduan? Zergatik eragiten die alergia?

Hiztegi Batua erreminta bat baino ez da. Amaitu barik dagoen erreminta, gainera. Hainbat berba ez dira agertzen: kulero eta galtzontzilo, adibidez. Azken hitz hauek normal-normalak dira edozein testuingurutan. Beste hiztegi batzuetan agertu egiten dira, baina HBn, ez. Horrek zer esan nahi du, berbok ez direla euskara? euskaldunok ez ditugula barruko arropa horiek erabiltzen? Nik ez dakit zergatik ez diren agertzen. Gainera, kontuan izanda tanga hitza jaso dutela…Zein mezu subliminal eman nahi digu Euskaltzaindiak? Sexitasuna sustatu nahi du? Euskaldunon fama sexual negargarriarekin amaitu gura ote du? Modernoak garela munduari jakinarazi? Resurrección Maríak zer esango luke burua altxatuko balu? Ein?

Neu ere talibanen multzo horretan nengoela uste nuen. Ez zait gustatzen taliban eleak dauzkan konnotazio batzuk, horregatik neure buruari Rotenmeier andereño deitzen diot. Baina ez nuen uste taliban hain erradikalik zegoenik. Ez nekien beste erlijio berri bat sortuta zegoenik. Erdi Aroan “Liburudunak” edo “Liburuarenak” (ez dakit zein aukeratu) esaten zitzaien hiru erlijio monoteista handiei: judaismoari, kristautasunari eta islamismoari. Orain laugarrena gehitu behar dugu. Ez dakit monoteista den, baina bai liburuduna/liburuarena: Hiztegibatuismoa. Eta jarraitzaileak fanatiko hutsa dira. Ez ahal dute erlijio gerra bat sortuko! Bestela, herejeok sutan amaitzeko arriskua dugu! Ai, ama!