Joana Albret

http://www.asnabi.com/TK_archivos/TK_19/tk-19.pdf Helbide honetan kontsulta dezakegun aipatutako Nafarroako liburutegiei buruzko aldizkari interesgarria.

Aldizkaria atalez atal kontsultatzeko ASNABIren helbidean sar gaitezke. http://www.asnabi.com/TK_19.html

G. L.

Katalogazio arauen helburuak?

Hasteko esan beharra dago egindako lana nagusiki Espainiako Kultura Ministerioak argitaratutako Reglas de catalogación liburuaren itzulpena dela, eta arauetako hainbat pasarte euskararen beharretara egokitu direla.

Halaber, euskal liburuzainek, euskaraz katalogatu ahal izateko, aspalditik eskatzen zituzten lan tresnak, batez ere bi gabezia azpimarra daitezke, euskarazko autoritate eta gai-sarreren datu-basearena eta euskaraz katalogatzeko arauena. Kultura Saila premia horri erantzuten saiatu da, eta euskaraz katalogatu ahal izateko beharrezko lan tresnak sortzen ari da (autoritate eta gai-sarreren katalogo elebiduna, katalogazio elebiduna). Eskuetan dugun lan hau ere, testuinguru horretan kokatu eta ulertu behar da. Lanaren helburua da liburutegietako dokumentu bibliografikoak euskaraz deskribatzeko liburuzainei eguneroko lanerako beharrezko lan tresna eskaintzea, liburutegietako katalogoak euskaraz kontsultatu ahal izateko; beraz, alde horretatik aurrerapauso handia da.

Halere, esan beharra dago emandako urratsa ez dela aski, eta etorkizunean beste arau batzuk euskaratu beharko direla. Hemendik aurrera benetako erronka honetantxe datza: batetik, autoritate, izenburu hautatu eta gai-sarreren euskarazko datu-basea osatzen eta eguneratzen jarraitzean, eta bestetik, euskarazko katalogoak sortzean.

Lan honekin aurrerantzean euskal liburuzainak euskaraz katalogatzera animatu nahi ditugu.

Nola sortu dira?

Prozesuari 2002ko udaberrian ekin zitzaion. Kultura Sailak IVAPeko eta EAEko liburutegi arloko elkarte eta liburutegi esanguratsuenekin (foru aldundietakoak, hiru hiriburuetakoak, Sancho el Sabio, HABE, Eusko Jaurlaritzaren Liburutegi Nagusia, Azkue Biblioteka, Euskal Herriko Unibertsitatea, Deustuko Unibertsitatea, Mondragon Unibertsitatea eta Joana Albret Bibliotekonomia Mintegia) bilera bat egin zuen euskaraz katalogatzeko arauak sortzeko batzorde bat eratzeko xedearekin.

Lehendabizi hartu beharreko erabakia izan zen nazioarteko zein arau itzuli behar zen adostea; eta luze eztabaidatu ondoren, Espainiako arauak itzultzea erabaki zen. Hurrena, beraien borondatez parte hartuko zuten erakundeak izendatu ziren. Ondoren, Kultura Sailak Ministeriotik itzultzeko baimena jaso, laneko metodologia eta kronograma zehaztu, eta 2002ko udazkenean lantaldearen lehen bilerarako deia egin zuen. Itzulpen lana IZOko itzultzaile eta terminologoek egin dute, eta liburuzainak euskarazko adibideak topatu, eta itzulpen lana egokitzeaz eta gainbegiratzeaz arduratu dira. Urtean gutxi gorabehera hiru bat lan-bilera egin izan dira kapituluen itzulpenak gainbegiratu eta aztertzeko. Azken sei hilabeteetan argitaratzeko lanak, orrazte eta maketazioa, egin dira.

Lana guk nahi baino gehiago luzatu da; kontuan izan behar baita liburu mardula dela (17 kapitulu, IX eranskin eta 600 orrialdetik gora), eta terminologia aldetik lan handia egin behar izan dela.

Zeintzuk izango dira arau hauetako erabiltzaileak?

Arauak liburutegietan gordetako dokumentu- eta material-motak (monografiak, eskuizkribuak, material kartografikoa, material grafikoa, proiektatzeko material grafikoa, musika inprimatua, soinu-grabazioak, mikroformak, filmak eta bideo-grabazioak, ordenagailuko fitxategiak, argitalpen seriatuak) deskribatzeko baliagarriak direla kontuan izanik, arauen erabiltzaile nagusiak egun euskaraz katalogatzen ari diren eta etorkizunean katalogatzeko asmoa duten liburuzainak dira; hortaz, berdin balio dezakete Renoko Euskal Liburutegiko edota Debako Udal Liburutegiko langileentzako.

Azken batean, zalantzarik gabe, arauon onuradun nagusiak liburutegietako erabiltzaile euskaldunak izango dira, liburutegietako katalogoak euskaraz kontsultatu ahal izango dituztelako.

Bestalde, gure hizkuntzaren normalizazio prozesuan beste urrats bat litzateke, eta baliagarriak izan daitezke ere beste hainbat arlotako profesionalentzat, besteak beste: kazetari, itzultzaile, irakasle, liburu arloko langile…

Zein erakundek parte hartu zuten?

Katalogazio arauak itzultzeko eta egokitzeko eratutako lantaldean IVAPeko Itzultzaile Zerbitzu Ofizialeko itzultzaileez gain, Kultura Sailaren koordinaziopean zazpi erakundetako liburuzainek hartu dute parte: Bilboko Udala; Donostiako Udala; Euskaltzaindiako Azkue Biblioteka; Eusko Jaurlaritzaren Liburutegi Nagusia; Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Saila; Kultura Saileko Liburutegi Zerbitzua, eta Eresbil.

Arlo honetan beste egitasmo batzuk badaude?

Une honetan hainbat proiektu daude abian:

Arauei dagokionez, Euskadiko Liburutegiaren Legea lantzen ari gara, eta horrek euskal liburutegi sistema egituratzen lagunduko du. Euskadiko Liburutegiei buruzko Legean (11/2007 Legea, urriaren 26koa), sortu zen Euskadiko Liburutegia.

Liburutegi publikoei dagokionez, kulturaniztasunari buruzko gaiak lantzen hasi gara, eta liburutegi zerbitzuak zabaltzeko kanpaina bat diseinatzen ari gara Euskadiko etorkinen taldeen artean.

Bestalde, Liburutegi Zerbitzutik gai berri bati heldu diogu, euskal ondare digitalaren gaiari hain zuzen ere. Gaur egun proiektu estrategikoaren aurkezpena prestatzen ari gara, eta euskal amarauna zaintzea izango du xede.

Azken Gobernu Kontseiluak Euskadiko administrazio publikoaren artxiboa hartuko duen eraikina eraikitzea erabaki du. Garaia zen! Urteak eta urteak generaman eskatzen instalazio eta sistema egoki propioa administrazio publikoak ekoizten dituen agirientzat. Berandu, baina lehendabiziko urratsak hasi dira ematen. Bertan, instalazio eta sistema egokiak aurreikusten dira artxiboaren kudeaketa eraginkortasunez gauzatu dadin. Eraikina Arabako Gamarrako Industraialdean altxatuko da.

Gerardo Luzuriaga

Irrikitan gaude ea zer izango den orain arte iragarri duten Tabakalerako mediateka zentroa. Zeintzuk izango diren bere funtzioak eta bere baliabideak

Alde batetik bitxia egin zaigu espazio espezializatu honetarako 8.000 m2 uztea, batik bat, aurreko proiektuetan Euskadiko Liburuegirako 1.500 m2 inguru esleitu zutenean.

Pozgarria da proiektu honi hain garantzi handia ematea, oraingoz, behintzat espazio aldetik. Proiektuaren zehazpenen zain gaude. Orain arte prentsan irakurri dudana hau izan da: “Nazioarteko Kultura Garaikidearen Zentroaren (Tabakalera) Mediatekak, berezkoak duen ikus-entzunezkoen alorreko dokumentazio zerbitzua eskaintzea gainera, bere baitan hartuko ditu kultura bisual garaikidearekin lotura duten Koldo Mitxelena Kulturunearen eta Artelekuko Dokumentazio Zentroaren funts dokumentalak eta halaber, Donostiako Udal Liburutegi Sareko beharrezkoak ikusten diren funtsak. «Herritarren informaziorako irisbideetan garaikidetasun eta zentralitate beharrei irtenbidea emango dien instantzia bakar bat lortzea da xedea», Azkarateren hitzetan. Gainera, Mediateka osatzea «egokia» den aztertuko dute, «Gipuzkoako lurralde historikorako eta / edo Donostiako hirirako irakurketa publikoaren sareko buru eginez».

Tabakalerak bere espazioetan dituen metro koadroak 26.659 dira. Hala banatzen dira metroak Tabakaleran: Ekoizpena (2.469 m2); Erakusketa (5.195 m2), Eztabaida / Prestakuntza (3.55 m2); Artxiboa / Hedapena / Mediateka (8.000 m2); Aisialdia / Zaharberritzea (980 m2); Harremanetarako espazioak (4.200 m2); Zerbitzu orokorrak (1.400 m2); Euskadiko Filmategia (3.020 m2); Etxepare Institutua (1.040 m2). Erreserban utzitako milaka metro koadro gehiago izango ditu eraikinak. Etorkizunean zehaztuko da haien erabilpena.

Gerardo L.

Henrike Knörren galera handia izan da, batik bat euskal kulturarentzat, baita euskal liburugintzarentzat ere. Lerro hauetan arlo honi buruzko ekarpen batzuek azpimarratuko ditut:

Euskaltzaindiaren Azkue Biblioteka Batzordearen kidea izan da.

1992 urtera arte Eusko Bibliographiaren kidea izan zen.  

Halaber, Gasteizko Antso Jakintsuaren Fundazioaren eta aldizkariaren aholkularia izan  da.  

Kultura eta liburugintza arloan gizon garrantzitsua izan da, besteak beste aipatzearren bi lan hauek nabarmenduko nituzke: “Eusko Bibliographia: unas puntualizaciones a Joseba Arregi” (1993) eta zer-nolako Euskal liburutegi Nazionala? (2000). 

Jakina da, ardura handia eduki duela eremu honetan eta oso kezkatuta izan dela euskal  Herriko liburutegien egoerari buruz, Azkue Biblioteka Batzordean ezagutu dugunok baiezta dezakegunez. Izan ere, bere azken asteetan Henrike bere liburutegia hornitzen ibili da. 

Ikus dezagun  Argia aldizkarian egindako elkarrizketa, non behin eta berriro aipatu zuen Euskal Herriko Unibertsitateko Liburutegiko proposatutako hobekuntzak: “Euskal Herriko Unibertsitatea gaztea da eta oraindik akats asko ditu. Aspaldi egin nuen kanpuseko liburutegi baten organigramarako proiektua, baina ez zen ezer egin.  Donostian berdin gertatzen da. Apunteen nagusikeriara bultzatzen ditugu ikasleak. Munduko zientziaren ikuspegia modu zabal batean ikusi behar dute eta hori liburutegian lortzen da, baina horretarako gutxienez 500.000 ale behar dira eta gu oso urrun gaude. Europan zehar bestelako garrantzia dute liburutegiek”. 

Gerardo Luzuriaga

Hitzik gabe utzi nau Eusko Jaurlaritzak, Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak aste honetan  sinatutako hitzarmenak. Gipuzkoako Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritzaren esku jarriko du Koldo Mitxelena Kulturunearen eraikina Euskadiko Liburutegiaren egoitza izan dadin. Koldo Mitxelena hasiera batean Tabakaleran (KuGan) kokatzekotan zen Euskadiko Liburutegiaren egoitza bihurtuko da. Hots, Koldo Mitxelena  Euskadiko Liburutegia bihurtuko da edo Euskadiko Liburutegia Koldo Mitxelena bihurtuko da. 

Halaber, aipatutako erakundeek funts bibliografiko eta digitalak elkartuko eta utziko dituzte Euskadiko Liburutegia hornitzeko.

Hasierako proiektuan Euskadiko Liburutegirako Tabako Fabrikan 1.000/2000 m2 inguru eman zuten.  Bere garaian artikulu bat idatzi nuen honen gainean, Tabako fabrika barruan Liburutegi Nazionalaren kokapenaren desadostasunen argudioak eman nituen   eta batez ere emandako espazioa kritikatu nuen:  http://eibar.org/blogak/joana-albret/weblog_view?b_start:int=20&-C= (Kataluniako Liburutegia 15.000 m2, Madrilgo Lurraldeko Liburutegia, Murtziako Liburutegia 11.000m2, Nafarroako Liburutegi Orokorra Egoitza: 10.500 m2 ). Aldarrikapen hauei eta beste kontu batzuei esker 5.000 m2 utzi zuten Tabako Fabrikan Euskadiko Liburutegirako, baina azken unean politikoek eraikin honetatik ateratzea eta Koldo Mitxelena liburutegian jartzea erabaki dute.

Erabaki honek hitzik gabe utzi nau. Tabakaleran (KuGan) Euskadiko Liburutegia izateak ez zeukan zentzurik, baina asko gutxiagorik  dauka Koldo Mitxelenan jartzeak. Orain arte publikoki  ezer esan ez izanak ez du izan ados nengoela esan nahi, lehendabiziko unetik hain gaizki iruditu zitzaidan non hitzik gabe gelditu izan naizen.

Ulergaitza da 25 urte itxaron ondoren horrelako lardaskeriarekin ateratzea!

Oraindik proposamen ofíziala baino ez badugu ere jaso. Hitz hauek baino ez baditugu ere entzun, nahikoa da ganorabako eta zalantzazko proiektua dela konturatzeko: Gipuzkoako Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritzaren esku jarriko du Koldo Mitxelena Kulturunearen eraikina, bere baliabide teknologikoekin, zein bere liburutegi funts historikoarekin eta bi erakundeek adostutako liburutegi alorreko pertsonalarekin, Koldo Mitxelena eraikina Euskadiko Liburutegiaren egoitza izan dadin. Halaber, Donostiako Udalak, dagokion digitalizazio plana adostu ondoren, Euskadiko Liburutegiaren esku jarriko ditu bere jabegoko liburutegi funts historikoak (Mandas Dukearen funtsa eta Hemeroteka historikoa).

Euskadiko Liburutegia, lehenengo momentutik Tabakalera  (KuGa) proiektuan adabaki gisa erantsi zuten, eta horrela agertu da prentsan ohar guztietan eta agiri guztietan. Azken unean,  Liburutegi Nazionala Tabakalera (KuGa) proiektutik at utzi dute eta presazko edozein konponbideren aurkitzera behartu zaie.

Bestela nola ulertzen den Herri bateko Liburutegi Nazionalaren funtzioak egingo dituen Euskadiko Liburutegia egoitza propio batean ez kokatzea? Leku gehienetan egiten duten bezala? http://eibar.org/blogak/joana-albret/weblog_view?b_start:int=20&-C= (Biblioteca de Andalucía  Granadan 1994 oin berriko egoitzan sortuta , Biblioteca de Aragón  Zaragozan, 1990 oin berriko egoitzan sortuta, Biblioteca Balear  Palmako Monasterio de la Realen egoitza, Biblioteca Central de La Rioja  Logroñon , 1988 Antigua tabacalera (Antiguo Convento de la Merced) egoitzan, Biblioteca de Extremadura Badajozen, 1995 Antiguo Hospital Militar egotiza, Biblioteca de Castilla-La Mancha  Toledoko Alcazar egoitzan, Biblioteca de Castilla y León Valladoliden, 1989 Palacio del duque de Benavente egoitzan, Biblioteca de Galicia oin berriko egoitzan sortuta, Biblioteca Central de Cantabria Santanderren, 1999 Tabacalera egoitzan, biblioteca de Catalunya Bartzelonan, 1939 l’antic Hospital de la Santa Creu egoitzan, Biblioteca Regional de Madrid, 1989 Egoitza, Nafarroako Liburutegi Orokorra Iruñeako oin berriko eraikuntza, Biblioteca Valenciana Egoitza: Monestir de Sant Miguel dels Reis.

Ulertezina da. Gogaituta nago Liburutegi Nazionalaren eginkizunen garrantziaz idazten. Artikulu ugari argitaratu baitut. Gainerako Autonomia Erkidegoetan primeran ulertu dute, gehienek egoitza, baliabide eta pertsonala propio daukate Liburutegi Orokorren funtzioak aurrera eramateko.  Zergatik Euskadin ez?

Ea adibide batekin liburuzainak ez zaretenok ulertzen duzuen honen gaineko afera.  Euskadik nahi du Legebiltzarra sortu. Primeran, Eusko Jaurlaritzak, Arabako Foru Aldundiak, eta Gasteizko Udalak hitzarmen bitartez erabakitzen dute Foru Aldundiaren Jauregian Euskadiko Legebiltzarra sortzea,  Arabako Foru Aldundia edo Arabako Biltzar Nagusien egoitza eta funtzioak baztertuz.

Aurkitutako konponbide eskasa da, astakeria baita. Koldo Mitxelena Liburutegiak ondo funtzionatu du orain arte, zerbitzu ugari ematen ditu, erabiltzaile asko ditu. Hemendik aurrera zerbitzurik gabe geldituko dira gipuzkoar irakurle guztiak? Hemendik aurrera irakurleek nora joko dute Koldo Mitxelena Liburutegiak ematen zituen zerbitzuak jasotzera?

Bi Liburutegi desberdinak dira, bata Gipuzkoako Liburutegi Publikoa eta bestea Euskadiko Liburutegia. Bi liburutegi desberdinak funtzio desberdinekin, zerbitzu desberdinekin, eginkizun desberdinekin… Biak behar-beharrezkoak. Jarritako adibidearekin jarraituko dut,  Eusko Legebiltzarra eta Arabako Foru aldundia bi erakunde politikoak badira ere, biek dauzkate, normala denez, bere funtzioak eta bere egoitzak,  eta inori ez zitzaion bururatuko Euskadiko Legebiltzarra Arabako Foru Aldundiaren Jauregian kokatzea.

Gerardo Luzuriaga

Pertsona asko hartu genuen parte aipatutako eztabaida interesgarri horretan.  Hamaika iritzi sortu ziren, gustu ugari. iritzi oparo... Baina okerrenetariko bat aukeratu duelakoan nago.

lehen eta behin nahi dut esan demokratikoki onartzen dudala jarritako izena: Tabakalera. Baina horrek ez du esan nahi gustura gelditu naizela. Alde batetik, jarraitzen baitut pentsatzen Tabakalera izena ez dela batere aproposa Garaikide Arte Zentro baterako, eta bestetik, bere garaian argudiatu nuen bezaka Tabakalera eraikuntza hiri gehienetan izan baita, eta ez bakarrik Espainiako Estatuan (Madrid, Santander, Logroño...), baizik eta mundu osoko hiri garrantzitsuenetan izan den eta den eraikuntza baita. 

Izena gutxienekoa izan arren, ez nuen espero Arte Eraikuntza Iraultzaile eta Moderno baten  egoitzari izena ezin tradizionalagoa jartzea.

Baina berriro diot izena gutxienekoa denez,  benetan arrakastarik onenak nahi ditut Donostiako Tabakalerako.

Gerardo Luzuriaga