Harrikadak

Toki ezberdinetatik iritsi zait gonbitea datorren asteartean Donostiako Koldo Mitxelena Kulturunean egingo den aurkezpenera joateko. Ez dakit joateko aukerarik izango dudan, baina interesgarria dirudi.

Badirudi kontrako iritzia duela Gregorio Morán kazetariak. Hori behintzat ageri da gaurko La Vanguardia periodikuan argitaratu duen Sabatina Intempestiva izeneko zutabean, Las cunetas de la memoria. Ados nago Moránekin Garzón epailea tartean egonik gauza txarrak espero daitezkeela soilik, baina memoria historikoa errekuperatu behar da. Inoiz ez da berandu.

Alde batera utzita Moránen kontu hauek, hona hemen Koldo Mitxelena Kulturunearen webgunetik bertatik kopiatutako informazioa:

Asteartean, hilak 14, 19:00etan, El genocidio franquista en Valencia. Las fosas silenciadas del cementerio liburu eta dokumentala aurkeztuko dituzte KOLDO MITXELENA Kulturuneko Areto Nagusian.

Parte-hartzaileak:
Empar Salvador (Forum per la Memòria del Pais Valencià)
Toni Strubell (Comissió de la Dignitat)
Francisco Etxeberria (Lege eta auzitegiko medikuntza irakasle titularra)

2006ko martxoan, Valentziako hilerriko hobi komunak eta hobiratzeen erregistro liburuak aurkitu zituen Fòrum per la Memòria del País Valencià elkarteak. El genocidio franquista en Valencia. Las fosas silenciadas del cementerio liburuak Europako XX mendeko historiako handienak diren hobi horiei buruzko ikerketaren emaitza biltzen du, eta Gerra Zibilaren amaieratik 1945era zonalde errepublikarreko milaka pertsonak jasandako, eta orain arte isilean gorde den, genozidioa erakusten du.

Bartzelonako Blanquerna Komunikazio Zientzien Falkultateak egindako dokumentalak lekukotasunak biltzen ditu. Desagertuen senideek, zuzeneko lekukoek eta ikerketan parte hartu duten kideek errepresio frankistaren garaian Valentzian bizitakoaren ikuspegia erakusten dute.

Atzo goizean entzun nuen Euskadi Irratian Manu Etxezortuk gidatzen duen saioan Jesús Eguiguren sozialistari eginiko elkarrizketaren hasiera. El arreglo vasco liburua argitaratu berri du Hiria argitaletxearen eskutik eta aitzaki horrekin azaldu da azken bolada honetan komunikabideetan.

Elkarrizketatzaileek gobernu españolak the organization-ekin izandako tratuak eta arazoari nola eman amaiera galdetzen diote behin eta berriro. Manu ere hortik abiatu zen, ez ote duen Rubalcaba ministroak Eguigurenek berak esandakoa ezeztatu azken orduetan eginiko adierazpenetan. Ez zela galdera samurra elkarrizketa hasteko arrapostu zion politikari giputzak. Hortik aurrera ez nuen jarraitu solasaldia, lanera joan behar bainuen.

Radio Euskadiko Más que palabras irratsaioan egon zen Eguiguren pasa den larunbatean, Javier Vizcaíno kazetariarekin. Hogei minutu pasatxoko grabazioa dago eskegita atarian (goian duzue lotura). Vizcaíno ez zen Etxezortu bezain zakar hasi, baina saiatu zen behatza begian sartzen eta albiste agentzia ezberdinek egin dute entresaka aste buruan.

Zuzenbide Politikoko irakasle izana da Donostiako Fakultatean eta doktore tesia agertzen omen du gaur Luis Haranburu Altuna editorearekin batera Gipuzkoako hiriburuan aurkeztuko duen liburuan. Hona hemen azken bolada honetan publikatu diren hiru elkarrizketa eta analisi bat:

Alberto Surioren analisia DVn

Genoveva Gastaminzak egindako elkarrizketa

David Guadillak egindako elkarrizketa

Ángeles Escrivák eginiko elkarrizketa

Arreglo hitza garai batekoa omen da eta unean uneko indarren arabera adostutako akordioaren zehaztapena dela dio egileak. Hau da, ez dagoela behin-betiko irtenbiderik.

Espero dezagun gure hostikeria hau ere ez bihurtzea behin-betikoa eta noizbait euskal konponbidea ez izatea egun den oximorona.

Amen.

El oxímoron vasco

Ohar garrantzitsua: oraingoz blog honetan bakarrik erabiltzeko apuntea.

Egongela berean attarekin batera dagoen jendea askotarikoa da. Bat izan ezik, denak andrazkoak dira. Beste gizonezkoa baserritarra da eta 70 urte ditu, bera izango da gazteena. Zaharrena 102 urteko amona bat da. 80 urteko langa pasa duen jendea badago, baita 90ak bete dituztenak ere.

Azken hauetako baten zaintzailearekin egon nintzen hizketan aurreko batean. Bi hilabete pasatxo daramatzala zentroan esan zidan eta egunero ari omen da etxera joan nahian. Ba omen dago mugarri bat, farola bat kasu honetan, arratsaldeko paseoan ezin dutena gainditu. Hura pasaz gero, emakumea aske sentitzen omen da eta korrika abiatzeko keinua egiten duela.

Badago 90 urteko beste andre bat. Harekin egoten da beti senarra, goizeko 10:00etatik arratsaldeko 19:30era. 92 urte egingo omen ditu laster. Gizonezkoa sasoiko dago, baina andrearekin galtzen du pazientzia. Gaur entzun diot esaten pozik hilko litzatekeela, andrearekin dituen sesioak ekidin arren. Egunero adierazi behar dio, agurrean, hurrengo goizean bueltatuko dela berarekin egotera.

Attak gure amarekiko antzeko lotura du (xuabegoa bada ere). Ama egunero etorri da egun hauetan, ospitalean egongo balitz bezala, goiz eta arratsalde. Gogorra egiten zaio senarra egoera horretan egoitzan uztea eta egunero galdetzen dio bere buruari ea etxera eramanda ez ote litzatekeen hobeto egongo. Eskerrak medikuek, oraingoz behintzat, ideia hori burutik kentzen dioten. Ez da erraza senarraren xantaia emozionala aguantatzea, semeekin ere praktikatzen duena (ulertzekoa da horrela jokatzea attak: nik ere gauza bera egingo nuke).

Egoitza gogorra egiten zait niri. Azken finean, attak inguruan dituen gaixoek berak berandu baino lehen jorratuko  duen bidea erakusten baitizute: inguruko guztiak iluntzean urduritzen dituen andrea; lasai-lasai dagoen andra, apenas hitz egiteko gai dena; erabat joana dagoena, jateko arazo franko dituena, flemak direla eta ez direla... Panorama itzela.

Ohitzen al da pertsona horrelakoetara? Gogorra egiten da, baina bai, ohitu egiten da norbera senideren bat halako egoeran ikusita: gaixo. Tristea bada ere.

Se acostumbra uno

Atzo, statcounteren bidez nire blog honetan jendea nondik sartzen zen begiratzen ari nintzela, ikusi nuen bazegoela sarrera bat Bloguzz webgunetik. Rank hitza ageri zen orrian eta sakatu egin nuen nora zihoan jakitearren. Sorpresa hartu nuen euskarazko lehenengoa nintzela ikusterakoan.

Duela gutxi aritu naiz detaile gehiago begiratzen eta hara zer aurkitu dudan:

"Este blog ocupa la posición 1373 de los 52433 blogs indexados en Bloguzz. En Euskera está en el puesto 1 de un total de 84 blogs. Mantiene su nivel de buzz en los últimos días. Su nivel de influencia absoluta es del 50%, es un blog influyente en la blogosfera. Es uno de los mejores blogs en Euskera. Es un referente en la red acerca de Fútbol, uno de los mejores lugares para informarse sobre este tema". Eta kasu honetan negritak ez dira nireak.

Lehenengo blog gisa agertzea, tira, besteak ikusi behar, baina zur eta lur geratu naiz jakiterakoan Harrikadak erreferentea dela futbolean eta kirolean orokorrean. Eskubiko zutabeari erreparatuta garbi dago zergatia: kategoria horietan bakarra naizelako.

Oker ez banago, dagoen kategoria guztietan, blog hau lehenengoa da eta, gainerakoak zeintzuk diren ikusirik, datua ez da sinesgarria:

Hizkuntzaren arabera (euskara):

1.- Harrikadak.

2.- Sustatu.

3.- Faroa.

4.- Eibar.org.

5.- Emazteek diote.

Kategoriaren eta hizkuntzaren arabera (jendartea):

1.- Harrikadak.

2.- Faroa.

3.- Arabatik.

4.- Karrajua.

5.- Ikastorratza.

Kategoriaren eta hizkuntzaren arabera (Internet):

1.- Harrikadak.

2.- Sustatu.

3.- Faroa.

4.- Emazteek diote.

5.- Zabaldu.

Kategoriaren eta hizkuntzaren arabera (entretenimendua):

1.- Harrikadak.

2.- Faroa.

3.- Patxitrapero.

4.- Espaloia.

5.- metropolitan...

Kategoriaren eta hizkuntzaren arabera (erlijioa):

1.- Harrikadak.

2.- Euskonomia.

3.- Garagoikoa.

4.- plisti-plasta.

Garbi dago zergatik dagoen oraindik beta fasean. Alianzok duen euskarazko blogen rankina, berriz, sinesgarriagoa iruditzen zait. Garai batean, hirugarren edo laugarren egon bazen ere, egun zortzigarren lekuan agertzen da bertan blog hau.

Ohar garrantzitsua: oraingoz blog honetan bakarrik erabiltzeko apuntea.

Medikuak aurreko astean esandakoa bete egin zen astelehenean: asteburuan atta dexente egon zen eta astelehen goizean alta (sendagiria jarri behar nuen) sinatzeko prest agertu zen medikua bisita egin ondoren. Ez dakit zein presio dituzten medikuek, baina antzematen da Osakidetzak gaixoak etxera (edo kasu honetan bezala, egoitzara) bidaltzeko moduan daudenean, azkar ibiltzen direla kanporatze agiria sinatzeko.

Igande goizean utzi genuen gela fatidikoa (206tik 209ra pasa ginen berriro). Pertsona bat oso egoera kaxkarrean baitzegoen. Atta beste gaixo batekin egon zitekeela ikusten zenez, mugitu gintuzten. Tokiz mugitutako beste gaixoa gauez hil egin zen. 206n gela hiltzen den hirugarren pertsona gu ospitalean gaudela.

206 gelak familiarentzat gauza on bakarra dauka: gaua pasatzen geratzen denak ohea duela etzateko. Gogorra baita Osakidetzako butaketan lo egitea. Noizbait jarriko dute familiaren esku hori baino zerbait hoberik? Zaila. Adibidez, Donostia Ospitalean pasa genituen egunetan (lau gau) zaila ikusten zen, oheaz aparte, gaixo bakoitzak dituen butaka eta aulkia non eta nola jarri asmatzea trabarik egin gabe.

Arratsaldeko 15:00etarako zegoen eskatua anbulantzia. Belarriko mina zuen attak eta mareoak baztertze aldera, anbulantzian Donostiara eramatea erabaki genuen. Arratsaldeko 18:00etan, gure autoan ekarri genuen. Gure unitatean bost gaixo hiru ordu egon ziren anbulantziaren zain (beste lau lagun lehen unitatean). Ez omen da lehentasunezko sendagiria hartu duten gaixoak etxeratzea. Ulertzeko moduan nago hori bai. Baina, kontxo, gauza bat da zerbitzua atzeratzea eta beste bat hiru ordu egotea anbulantziaren zain. España va bien… y Euskadi también.

Atzo arratsaldean bisitan joan nintzen egoitzara. Haserre zegoen. Bere buruarekin eta gurekin. Beldurrez. Ez zuen bakarrik geratu nahi. "Ume jaio eta ume bihurtu" esaten da euskaraz. Ba horixe.

Adaptándonos

Gehienok jakingo duzuen bezala Donostiak 2016ko Kulturaren Europar Hiriburu izateko hautagaitza aurkeztu zuen pasa den udaberrian eginiko ekitaldi batean.

Astelehenean eta asteartean, irailaren 29an eta 30ean, 2016rako Donostiaren Hautagaitzari buruzko Lehen Jardunaldiak egingo dira Victoria Eugenia Antzokian. Antolakuntzak dioenez, "lau txosten eta hamabi komunikazio aurkeztuko dira, hautagaitzaren kultura-proiektuak izan ditzakeen edukiez ideia-jasa egin ahal izateko". Txostengileak Santiago Eraso, Josep Ramoneda, Daniel Innerarity eta Kepa Korta izango dira. Komunikazioak, berriz, ondorengo hauek egingo dituzte: Luisa Etxenike, Lourdes Fernández, Joxean Muñoz, Lourdes Oñederra, José Luis de la Cuesta, etab. Informazio gehiago Donostia 2016 hautagaitzaren webgunean.

Victoria Eugenia Antzokira hurbiltzerik ez dutenek, Casares Irratiaren bidez jarrai ditzakete topaketak. Irratia 107.4 FM frekuentzian entzun daiteke Donostialdean, baita Internet bidez ere.

2006ko maiatzean, Donostiako Kultur Proiektuei buruzko Topaketak egin ziren San Telmo Museoan. Topaketei buruzko loturaren gainean klik eginez gero, egun haietako nire apunteak dituzue. Astelehenean eta asteartean, berriz, ez dut joateko asmorik. Beste eginbeharrak izango ditudalako (aitaren zentro aldaketa, besteak beste). Ea norbaitek apunteak hartu eta denon eskuragai jartzen dituen sarean.

Santanderreko lagun batek esan zidan aurreko batean, Kantabriako hiriburuak ere aurkeztuko duela hautagaitza. Lagunak zioen Botín familiaren babesa izango duela. Eta Polancotarrak ere hortxe ibiliko dira.

Okerrena krisi ekonomiko latzak harrapatuko dituela urte hauek bete-betean. Atzoko Irutxuloko Hitzan irakurri nuen aurtengo aurrekontuan gastatzeko zeuden 26 milioi euro ez gastatzea erabaki duela alkateak, Odón Elorzak.

Zinemaldiarekin batera, glamourrak agur esango duela dirudi gaur bertan. Eta txin-txin hotsa ere dezente jaitsiko da. Jaun-andereak, gerrikoak ondo lotu.

Es hora de pensar la Donostia del 2016

Ohar garrantzitsua: oraingoz blog honetan bakarrik erabiltzeko apuntea.

Asteazkenean atta goizean-goiz esnatu zen. Bezperan, norbaitek esan omen zion jan, ibili eta indartu beharra zuela. Goizeko 8:00ak baino lehen sagar pusketa bat eman nion. Amarekin gosaldu zuen eta, ondoren, gelan ibili ginen, hankak arrastaka.

Medikuarekin hitz egiteko geratu nintzen. Medikuak berak, erizainaren laguntzarekin, atera zuen pasillora, zutik. Urrats batzuk eman genituen, behintzat, kanpoko korridorean.

Harrituta nengoen eta ez nuen oso ondo ulertzen hain modu harrigarrian berpiztea atta, baina horrelako gorabeherak ditu gaitzak. Dirudienez, dementziaren garapena moteldu egin da. Kezkagarriena bronkioak dira, baina hori konpontzeko bidean dagoela dirudi.

Atzo goizean medikuak esan zigun gauzak horrela jarraituz gero, astelehenean edo asteartean atera daitekeela ospitaletik.

Asteazkenean ere Aldundiak bidalitako jakinarazpena jaso genuen. 3. graduko eta 2. mailako menpenkotasuna aitortu diote. Gorena. 94 puntu, guztira. Anaiak hitz egin zuen Irungo gizarte laguntzailearekin eta oso altua zela esan zion. Plaza publikoa edo kontzertatua lortzeko itxaron zerrendan geratuko gara.

Bitartean, Donostiako egoitza batean mantenduko dugu atta. Egunero 85,5 euro ordaindu behar dira (ospitalean egon den bitartean, erreserba mantentze arren, % 85a). Beraz, hilabetero 2600 euro, bataz beste.

Plaza publikoa edo kontzertatua emanez gero, 500-600 euroko laguntza izango genuke hilero. Baina menpeko pertsonaren ondarea (ohiko etxebizitza aparte utzita) 3.000 eurora murrizten denean, orduan diru sarreren % 85 pagatu behar du hilabetero.

Datu okerren bat egon daiteke, baina konturatuko zarete zein garestia den zahartzea eta gaixotzea.

Mejorando

Gaur goizean lanetik atera behar izan dut. Kafetxo bat hartu beharrean, Hontza Liburudendan sartu eta David Trueba idazlearen Saber perder liburua erosi dut.

Alde Zaharrean bazkaldu dut eta, normalean horrela jokatzen ez badut ere, liburua eraman dut jatetxera. Nahiago dut bazkaltzen dudan bitartean periodikoren bat edo aldizkariren bat irakurri, liburuak leitzea bazkalorduan deserosoa baita.

Kontrazalean agertzen zen laburpenarekin hasi eta lehenengo hamar orrialdeak irakurri ditut. Asko gustatu zait irakurri dudana. Engantxatu nau liburu batek aspaldian ez bezala.

Lanerako bidean, Alde Zaharrean gelditu naiz pare bat ezagunekin berbetan. Halako batean, Ana M-rekin nengoela hizketan, hara non agertu den aurrez aurre David Truebaren itxura duen pertsona. Bera izango ote da? Baietz erantzun diot nire buruari eta, liburua eskutan nuela, zera esan diot: "Soilik hamar orrialde irakurri ditut, baina asko gustatu zaizkit". Berak: "Ea bukaeran sentsazio bera duzun".

Asteazkenean, irailaren 24an, David Trueba Ernest Lluch Kultur Etxean egongo da Saber perder liburua aurkezten. Planak egunekoak egiten ditut nik eta ezin esan joateko aukerarik izango ote dudan edo ez. Ea zuotako norbaitek joaterik duen. Liburuak eta egileak merezi dutelakoan nago.

Saber perder

Ohar garrantzitsua: oraingoz blog honetan bakarrik erabiltzeko apuntea.

Goizeko 7:20 dira. Laster azalduko da ama gelatik eta nire buruari galdegiten diot zer kristo egin behar dudan bera ikusterakoan. Argi dago zoriondu behar dudala/dugula, baina nola hartuko du gaizuak agur hori?

Anaiak hots egin zidan atzo arratsaldean. Gaurko eguna dela-eta, zerbait oparitu behar diogula amari esateko deitu zuen. "Aunkesea lore sorta bat edo landare bat". Senarra dagoen egoeran alboan duela lore sorta eramatea ez zitzaidan ondo iruditzen niri. Gaur goizean landarea oparituko diogula geratu ginen, beraz. Bilobak entregatuko dio 206 gelan.

206 gela idatzi dut eta ondo dago idatzita. Atzo goizean koltxoi bereziko ohe batera ekarri zuten atta. Eskertzekoa ospitalekoek egin duten ahalegina (erizainen buruaren erabakia izan dela uste dut).

Ondo baino hobeto ezagutzen dut gela, aurreko gelan pasa ditugun lau asteetan gutxienez bi lagun hil baitira bertan. Ulertuko duzue, beraz, gela hau gehiegi ez maitatzea. Are gehiago gogoratzen dudanean hona ekarri zutela atta lehen delirioa izan zuen egunean. Egia da ere gure auzotar bat hiru astez egon dela bertan eta lerro hauek idazterakoan etxean dagoela jada. Ikusiko dugu, baina dagoen bezala ez dut uste asko iraungo duenik.

Hau da amaren urtebetetze-egunean kontatu nahi nuena. 23an, asteartean, 41 urte beteko dira gurasoak ezkondu ziren egunetik.

Arratsaldeko 19:00ak dira. Etxean nago orain, ordenagailuaren aurrean. Ama sartu egin da goizean gelara eta bi muxu eman dizkiot. Atta ez da enteratu.

Bihar, irailak 21, Alzheimerraren Aurkako Nazioarteko Eguna izango da. Idatzia dut jada attak beste dementzia mota bat duela, baina gaitz honen lehengusua dela. Berria egunkarian iaz azaldutako informazioan irakurri berri dut Afagi Elkarteak emandako datua: "Alzheimer gaitzak 5.500 familiari eragiten die egun Gipuzkoan. Eta hamar urteren buruan 11.000 inguru izan daitezkeela aurreikusten da". Kontutan hartzeko kopurua da.

Cumpleaños de la amá

Ohar garrantzitsua: oraingoz blog honetan bakarrik erabiltzeko apuntea.

Astelehen goizean hasi nintzen berriro lanean. Hilabetea azkar pasa da arlo honetan zoritxarrez, nahiz eta betiko errutina ondo etorri zenbait gauza puskatzeko.

Goiza lanean pasa ondoren, anaiari hartu diot txanda iluntzean. Donostia Ospitaleko unitate honetan, Irungo Ospitalearekin konparazionera, beste protokolo batzuk erabiltzen dituzte. Adibidez, ez dute atta gerritik lotu, nahiz eta behin eta berriro eskatu familiak. Arrazoi ezberdinak eman dituzte ezezkoa argudiatzeko, baina gu prest gaude gure ardurapean lotzeko (ezin baituzu gela utzi, besteak beste). Ez dago manerarik, baina. Dementziaren aurkako botiken dosia ere jaitsi egin dute eta horrek dakar atta nahasiago egotea. Azken honek gerorako ondorio garbia dakar: polizia moduan zaudelarik bere aldamenean (ez egin hau, ez egin hori, ez mugitu, ez…), ziur naiz hemendik urte batzuetara gogoratuko naizela oraindik (txarrerako).

Astelehen goizean medikuak esan dio familiari hurrengo krisialdiari begira zer erabaki hartuko dugun argi eta garbi izateko. Eskertu egin dugu horrela hitz egitea. Hau da, gaixotasuna doan moduan ea merezi ote duen berpizteko ahalegina egiteak. Bronkioek lana behar den bezala egiteari utzi omen zioten larunbatean (kontrako eztarritik joandako zerbait geratu zitzaiolako, ingurua infektatuz). Denok argi dugula dirudi, baina unea iritsitakoan ikusiko dugu zer gertatzen den.

Irunerako trasladoa eskatu genuen eta gaur arratsaldean bertan eraman dute berriro Bidasoako Ospitalera. Zenbat gela korritu ditugu hemen azken aste hauetan: 209, 206, 201, 222…

Gaua tokatzen zait berriro. Bihar ez naiz lanera joango.

Hospital tiene mala rima