Harrikadak

Aurten zeresana eman du sareetan Karrika Nagusiko Batzokiko balkoia(k) jasotzen dituen argazki batek (tira, bik).

Baten batek argazkia moztuta eman zuen. Hori ez da zilegizkoa.
(argazki moztua eta osoa) pic.twitter.com/wC79nLU6pC

— Josu Goiko (@josu_goiko) 2017(e)ko uztailak 1

Ikus dezakezuenez, lehen balkoian bizkarra emanda bost lagun ageri dira Alarde parekide edo mistoko konpainia bat pasatzen den bitartean. Bigarren balkoian, aldiz, denak desfileari begira daude. Nire lagun batek dioen bezala, EAJk denetarik du bere maletan.

(Nafarroa aldetik, jelkide batek zioen ea nolatan ospatu daitekeen 1522ko nafarren porrota Gipuzkoan).

Noizbait esana daukat ni, irundarra izanik ere, ez naizela inoiz atera alardean, baina bertako emakumeentzat eskubide bera nahi dudala: herriko jaietan parte hartzeko aukera norberaren esku egotea.

500 urte

Ekaina amaieran amaren etxetik pasa eta aldizkari bat hartuta egin nuen buelta Donostiara. Bertan Xabier Kerexeta historiagileak sinatutako bi artikulu: Berba in biou (sarrera moduan) eta Cumplimos 500 años (jarraipena eta garapena).

Kerexetak dio iritsi dela gauzak konpontzeko unea eta erronka botatzen dio Irungo herriari: bosgarren mendeurrena beteko denez 2022an, Bidasoako alardeak Unescoren ondare immaterial izendatzeko kanpaina hastea.

Hainbat adibide jartzen ditu. Nik bi argudio aipatu nahi nituzke segidan:

• Ez dago (er)aldatzen ez den festarik eta, gizartearen zentzu berean (er)aldatzen ez bada, desagertu egingo da.
• Festak ospatzeko bitan banatzen den herriak arazo bat dauka, larria gainera.

Itxaso bete ur?

Goiko lerro hauek astean zehar zirriborratu nituen. Larunbatean Berria egunkariak Maite Asensiok Denis Itxasori eginiko elkarrizketa mamitsua argitaratu zuen: Uztargarria da bi alardeetara joatea.

Itxasoren iritzia irakurri ondoren lau ideia di-da:

1.- Zaplasteko mordoa jasoko zituela alde batetik zein bestetik (berak hirugarren espazio bat aipatzen du).

2.- Hainbat txio irakurri ditut eta ez dakit ez ote den jendea horrelako proposamen bat azkar samar baztertzen ari proposamena egin duena zein den aintzat hartuz.

3.- Badago urik igerileku horretan? Hau da, bere proposamen soila da? Bere kabuz mugitu da? Zer pentsatzen dute Bidasoaldeko eragileek?

4.- Zubigintzan ez dut ikusten politikari askorik: oso gutxik dute mugitzeko aukerarik edo gogorik alor honetan.

Amaitzeko, Xabier Kerexetaren enbidoa: "Bost urte ditugu arazo dena aukera bihurtzeko (...) Nor dago prest?"

¿Dos alardes en Irun para siempre?, este apunte en castellano.

Errefuxiatuen Nazioarteko Eguna izan zen asteartean, ekainak 20, eta Mikel Ayestaranek ekainaren hasieran argitaratutako "Oriente Medio, Oriente roto" liburua irakurriz harrapatu nau.

Ekainaren 8an egon zen liburua aurkezten Donostian eta Alberto Moyanoren elkarrizketa honek handitu zidan liburua irakurtzeko desioa (Mikel Ayestaran: «Creo que rompo con esa figura tan mitificada del corresponsal de guerra»).

Oraintxe ikusi dut Donostiako ekitaldia sarean dagoela: Aquarium-en Karlos Zurutuza kazetari eta adiskidearekin izandako solasa.

2004-2005 urteetatik Ekialde Hurbilean korrespontsal edo berriemaile berezi gisa izandako eskarmentua bildu du lehen pertsonan beasaindarrak.

Astelehen iluntzean entzun nuen duela egun batzuk Roge Blascok eginiko elkarrizketa. Biek ondo elkar ezagutzen dute eta gertukoa izan zen solasaldia, Rogek duen samurtasun horrekin egindako galderak tarteko. Entzun nahi baduzu, egin klik hemen bertan.

Zabaldu parentesia. Radio Euskadiko norbaitek erakuts diezaiola Rogeri nola txertatu blog batean modu klikagarrian loturak, mesedez. Eskerrik asko. Itxi parentesia.

Ayestaranen liburuan bereziki zirraragarria egin zait hamabigarren kapitulua Refugiados izenekoa. Bertatik pasatzen dira Damascon bizi den jendea, baina baita Siriatik hanka egindakoak ere.

Adibidez, Jordaniako Zaatari eremuan bizi direnak. 2016ko apirilean, Jordanian 636.000 errefuxiatu siriar omen zeuden (8 milioi biztanle ditu Jordaniak). Zaatari bezalako eremuetan baliabide gutxi duten 120.000 siriar bizi da. Siriako muga ordu erdira dago eta beste hainbestera dute gehienek etxea.

2016ko abuztuan, errefuxiatu andana hasi zen Europara iristen. Mazedonia zeharkatzen ari ziren errefuxiatuen ibilerari kobertura egitea tokatu zitzaion Mikeli. Garai hartan oso kazetari gutxi zeuden lur haietan. Noizbait irakurri edo entzun izan nion Ayestarani berari zer gaizki pasa zuen. Irudi bat geratu zitzaion iltzaturik: haurtxo baten negar kontsolaezina gainezka zegoen trenaren sabaiaren kontra gorputza behin eta berriz jotzen zuen bitartean jendearen bultzaden ondorioz.

Tira, garai latzak bizi ditugu eta liburuan ez duzu kontsolamendu handirik topatuko, baina bai lagunduko dizula geopolitikoki borborka dagoen mundu zati bat ulertzen.

Max Aub aipatuz hasi naiz eta kapitulu horren amaieran dagoen Yabalia (Gaza) errefuxiatu eremuko aiton palestinar baten esaldiarekin amaituko dut: "Norbera etxetik ateratzen denean, barru-barruan daki ez bueltatzeko irteten dela".

P. S.: Zaporeak proiektuaren alde dirua biltzeko ekitaldi solidarioa dago igande honetan, ekainak 25, Donostiako Antzoki Zaharrean.

Personas refugiadas, este apunte en castellano.

Libiako atxilotze-guneei buruzko hitzaldia San Telmon entzun ondoren, etxeranzko bidean atzo, dozenaka turista gaztez osatutako taldea gurutzatu zen Parte Zaharrean. Euskaldunengatik esango dute gero, baina gregario sentimendu hori erabat orokortua dago egun.

Bulebarrean jada, "Tengo hambre" edo antzeko kartel handia burutik bera zintzilik zeraman pertsona bat, garai bateko "Compro oro" haietakoen antzera. Inoiz ikusi gabea nuen halako zerbait Donostian.

Alderdi-Eder pasa eta Andia kaleko Jaurlaritzaren parean, badiari begira gitarrista bat solasean beste hiru musikarirekin (Julian tartean). Eraikina eta laukotearen artean Udaltzaingoaren auto bat.

Musikarien arteko elkarrizketa horietako bat. Julianek esaten zion besteari aurreko batean ikusi zuela eta gehiago gustatu zitzaiola.

Ea problemaren bat izan zuten guardiekin galdetu nuen. Hasiera batean ezetz, baina gero baietz. Ez dakit non ari zirela jotzen eta horietako batek identifikazioa eskatu ziela.

Hamabost eguneko baimenak eskatu ditzakete kale musikariek marko konparaezinean aritzeko. Gainera, Julianek zioen orain pagatu behar dela tramitea. Hainbat kolore politikotako alkateak pasa dira jada gure hiritik eta inor ez da gai izan egoera konpontzeko.

Gitarrista Eibarkoa omen. Pasa den larunbatean egon zela Donostian arratsaldeko 14:00etatik 22:00etara musika jotzen. Zortzi orduko txanda. Jende asko zebilela paseoan, baina soilik 15 euro poltsikoratu zituela. Kostaldean zailagoa dela. Barnealdean patrika gehiago astintzen duela jendeak.

Julianen hirukoteak bere bidea jarraitu zuen. Hantxe geratu zen eibartarra bakarrik. Ni, etxera.

Aspaldian ikusi gabeko lagun batekin bazkaldu nuen. "Egiten dudan lanarekin oso pozik nago, baina sasoi ilunak bizi ditugu".

P.S.: Larunbatean, ekainak 17, 13:00etan Antiguako Gaskuña plazan "A cal y canto". Bulebarreko hura izan zitekeen.

Quince euros, este apunte en castellano.

Chirbesen etxean

Rafarekin bitan egona banintzen ere inguru hartan, ez nuen bere etxea ezagutzen. Calp-eko egonaldia aprobetxatuz, Fundació Rafael Chirbes-ek Facebook-en duen telefonora deitu nuen hara joan baino hamar bat egun lehenago. Manolo ilobak hartu zuen deia. Jada Calp-en nengoela deitzeko eta geratuko ginela. Nirekin egin zutena ez da zerbait berezia: garaiz deitzen baduzue, etxea bisitatzeko aukera badago eta.

Zabaldu parentesia. Bide batez, Rafael Chirbes fundazioa webgunea egin nahian dabil. Lan hori egiteko, autorearen berri izatea eskatzen dute, interesatuek egindako beste webgune batzuk aipatzea eta aurrekontu bat helaraztea. Itxi parentesia.

Maiatzaren 30ean lotu genuen hitzordua, goizeko 10:00etan Beniarbeig-eko Jubilatuen Etxeko tabernan. Aldez aurretik ikusitako argazkiren bati esker, berehala identifikatu nuen kanpoko mahai batean eserita zegoen kapeladuna zela Manolo.

Ordubete luze egin genuen han lasai hainbat konturen inguruan hitz egiten: Beniarbeig-eko Chirbesen etxean dagoela gaur egun haren fundazioa Rafak hala erabakita, nortzuk osatzen duten fundazioa, zein arazo dituzten aurrera egiteko, baina baita gauza pozgarriak ere ("La buena letra" valentzieraz argitaratzeko asmoa dutela eta datorren udaberrian Chirbesen obra aztertzeko kongresua egingo dutela).

Manoloren motorraren atzetik igo ginen etxera. Bertan zeuden Tomas txakurra eta Alvaro, Villarrobledoko mutil bat, egilearen liburutegia osatzen duten 5.000 bat bolumenak katalogatzen ari dena.

Etxea 2000. urtearen bueltan erosi zion Rafak kamioilari jubilatu bati eta bi planta ditu: goiko partea (negurako egokiagoa) eta behekoa (udako beroari aurre egiteko).

Liburu politikoenak-eta beheko aldean zeuden, sukaldea eta logelarekin batera. Goiko zatia egokitu egin dute liburu gehienak jasotzeko: arteari buruzko liburuak, sukaldaritzari buruzkoak, literatura eta abar.

Ez nuen denbora gehiegi pasa liburuei begira: hobe denbora pasatzea ezagutu berri nituen bi lagun haiekin hitz egiten. Halere, bi gauza:

1.- En la orilla liburua Donostiara aurkeztera etorri zenean, Luis Irizar sukaldariarekin bazkaldu zuen. Madrilen elkar ezagutu omen zuten bere garaian eta niretzat erabat ezezaguna zen Manuel Martínez Llopis mediku eta gastronomoa aipatu zuten behin baino gehiagotan.

2.- Carlos Blanco Aguinaga irundarraren dedikatoria. Valentziarrak esana zuen publikoki Blancok erakutsi ziola irakurtzen (Carlos Aguinaga, el sabio que me enseñó a leer). Egungo Irungo kultur gune berriak haren izena dauka. Egun hauek aprobetxatuz, 2007an Alberdaniak argitaratutako Por el mundo memoria liburua irakurri dut: 1926an Irunen jaio (Santiago kalean), 1936ko irailean Hendaiara joan eskapo familiarekin (Anastasio Blanco aita Indalecio Prietoren gizona zen eta ardurak zituen kontraespioitzan), 1939ko abuztuan Mexikora, DFko Luis Vives institutuan egindako ikasketak, nola lortu zuen Harvard-en estudiatzea eta hogei urte eskas zituela Israelera armak eraman zituen itsasontzi batean nola ontziratu zen. Oraintxe bertan ikusi dut De mal asiento dela horren jarraipena, Caballo de Troya argitaletxeak kaleratutakoa.

Tira, Beniarbeig-etik urrundu naiz pixka bat. Trago bat hartu, harremanetan egongo ginela esanez agurtu eta 14:00ak aldera Sagrako Un cuiner a L'Escoleta jatetxera hurbildu ginen bazkaltzera.

Portzierto, Calp-en Juan Manuel Ruiz Casadoren hitz hauek irakurri nituen: Rafael Chirbes dejó escritas sus memorias. Espero dezagun hauek irakurtzeko parada izatea.

En la orilla antzezlana Valentzian

Maiatzaren bukaeran eta ekainaren hasieran Valentziako Teatre Principal-en egon da "En la orilla" antzezlana, Chirbes-ek hil aurretik argitaratutako azken nobelan oinarritutako Adolfo Fernández-ek eta Ángel Solo-k taula gainean erakusteko egokitutakoa.

Urte hasieran estreinatu zuten Alacant-en eta handik gutxira egon zen Bilboko Arriaga Antzokian (Barakaldon egongo da 2018ko martxoan) eta Valentzia gertu samar zegoela aprobetxatuz (tira, hiru orduko bidaia joan-etorriak kontuan hartuz) gerturatzea erabaki genuen.

Bi plano nagusi daude antzezlanean. Alde batetik, Francisco, Justino eta Esteban-en arteko "azken guda dantza" izan daitekeena. Hau da, goiza ehizan pasa ondoren, mahai baten bueltan elkartzen dira jana, zurruta eta bestelako drogak lagun elkarri beste egoera batean esango ez lizkioketen gauzak botatzeko. Bestetik, Estebanen aitaren zaintza, semeak eta Liliana langileak bideratzen dutena. Agertzen dira ere aroztegiko langileak, baina hirugarren maila batean.

Zazpikotean César Sarachu da Esteban protagonista. Ohituta Camera Café telebista saiora zaila egiten da hasieran bere vis komikoa ahaztea, baina Suedian antzerki klasikoan badu eskarmentua gure gizonak.

Bi aktoreen lana gustatu zitzaidan bereziki: Justino (Marcial Álvarez) eta Liliana (Yoima Valdés). Gogoangarria aita dutxaren ur azpian garbitzen duen bitartean Estebanekin zaintzaileak duen solasa.

Padrós-ena Adolfo Fernández-ek bera egin zuen, baina ez zuen egun ona izango, zeren eta 9. lerroan egonik ere, arazoak izan nituen haren ahotsa behar bezala entzuteko.

Laburbilduz, emaitza ez da borobila, baina ondo eman diote jarraipena taula gainean nobelari. Ahal baduzue, ikusi.

Chirbesen libururik Valentziako liburu-dendatan?

Antzokira joan aurretik, Casa del Libro kateko liburu-denda batean sartu-irtena egin nuen. Bitxia egin zitzaidan gaztelaniaz idazten zuten autoreen artean ez izatea toki esanguratsua Chirbesek bere jaioterrian. Ez nintzen dena arakatzen ibili, baina begiratu nuen tokian "Crematorio" zegoen bakarrik eta arraroa egin zitzaidan ez izatea beste autore nagusi batzuek zuten bezala haren izenarekin karteltxo bat.

Max Auben esaldi bat bukatzeko, Rafak berak haren jaiotzaren lehen mendeurrenean El País-en idatzitako artikulu batetik hartua: "Pase lo que pase: sólo la ignorancia es mala".

Chirbeando (II), este apunte en castellano.

Jokoz kanpo

-¿Les ayudamos? -dijo Noelia.

-Paso -dijo Koldo-. Estoy reventado.

-Vaya caballeros.

Frente al portal, el hombre recogió las bolsas que les quedaban y las cargó en el maletero. Les vieron montarse en el Mercedes, arrancar y salir de la plazoleta.

-Se van los vasquetis -dijo Fichu.

-Se acaba el puente -dijo Salva.

1990eko hamarkadaren erdialdean, maiatzeko zubi bat, Burgosko herri txiki batean. Nerabezaroaren atarian dauden lau neska-mutilen inguruan jositako eleberri korala da Fuera de juego, Miguel Angel Ortizen lehena (bigarrenarekin lortu du hauts gehiago harrotzea: La inmensa minoría; oraindik ez dut irakurri, baina Alberto Moyano bezalako irakurle zorrotz bati asko gustatu zaio). Are gehiago, ia 3.000 gaztek osatutako epaimahaiak Mandarache Saria eman dio bigarren nobela honi.

Bietan futbola da dena lotzen duen elementua, baloia. Koldoren aitak, Pedrok, Rojo taberna dauka. Gurasoak bananduta daude eta Bilbon bizi da ama. Salva da zintzoena, meza-mutil izateko apaizak alboan nahi duena. Fichu eta Noelia dira laukotearen beste bi hankak, Koldo bezain bihurriak. Bizilagunak dira eta hortxe dabiltza adiskidetasunaren marra gainditu eta beste zerbait egin nahian.

Oso ondo deskribatzen ditu nerabezaro aurreko garai horiek eta erabat sinesgarria da kontakizuna; ez da batere epela eta irakurterraza da, gainera. Ni behintzat bigarrena irakurtzeko irrikan nago.

Futbola ere lapurtzen digute

Hilaren 18an etorri ziren Donostiara Angel eta Maria Cappa aita-alabak. Aurreko batean kontatu nuen "También nos roban el fútbol" liburua aurkeztera etortzekoak zirela eta hori egin zuten Ernest Lluch Kultur Etxean.

Argazkian, Angel Cappa eta Bixio Gorriz.

Zarata pizarra egin genuen komunikabideei esker (Onda Cero, Radio Marca Donostia, Radio San Sebastián, Onda Vasca, Gara, Mundo Deportivo, Gorka Etxeberria Teledonostin, kronika Noticias de Gipuzkoa egunkarian...).

Cappatarrek defendatzen duten ideia nagusiena interesatzen zait: futbola, kirola, kentzen saiatzen ari dira, kultura, hezkuntza edota osasuna kentzen ari diren bezala. Halere, futbolari beti mesfidati begiratzen zaio, inguruan dagoen ustelkeria berezko kontu bat izango balitz bezala. Baina futbolaren kultura da hori? Ez da gehiago gure gizartearen irudia handitzen duela futbolak ispilu erabiliz?

Lapurreta saiakera hori garbia da. Betirako? Auskalo! Zer egin dezakegu berreskuratzeko? RealSocialismo!-n argi eta garbi daukagu: zale gisa antolatu.

Elefanteak

Gorrizi Aupa Bixio! esateaz gain, Ander Izagirreren amona Pepiren hitz hauek aipatu zituen ekitaldiaren sarreran Oier Marigil realsocialistak: "Cuidado con los elefantes, que parecen buenos pero son muy traicioneros. Que no te pisen un callo".

Biharamunean, elefanteak hurbildu zitzaizkidan. Kasu honetan, ez ziren batere gaiztoak. Bitxia bada ere, Dbus-eko (Donostiako Autobus Konpainia) txoferrak etxerako bidean "Cuando los elefantes sueñan con la música" saioa sintonizatuta zuen irratian, Radio 3n Carlos Galileak astelehenetik ostiralera gidatzen duena.

Aste honetan, berriz, VETUS Art galeriaren irudi hau ikusi nuen, Banksy-ren esaldiarekin batera: "Art should comfort the disturbed and disturb the comfortable" (Arteak gozatu behar ditu haserretuak eta haserretu gozo bizi direnak).

Nire ustez, futbolak ere paper hori bete beharra du.

Por qué me gusta el fútbol, este apunte en castellano.

Bere garaian aurreratu nuen bezala, maiatzaren 18n Angel eta Maria Cappa Donostian egon ziren "También nos roban el fútbol" liburua aurkezten Ernest Lluch Kultur Etxean. Gustatuko litzaidake astean zehar hainbat gauza esatea beste apunte batean, baina gaur ez dut denbora asko eta horregatik hemen behean jarriko ditut ekitaldian bertan irakurritako lerro batzuk, batez ere, Bixio Gorriz handiari eskainitakoak.

Sarrera moduan esan beharra dago Cappatarrei "Mi abuela y diez más" liburuaren ale bana eman genizkiela (Angelen hitzetan, "munduko zaletu guztien liburua") eta Gorrizi Kotoi Klub-en pare bat elastiko polit.

Esan dezadan ere Bixio Gorriz ez dela batere zozoa ;-)

Testua RealSocialismo!ko kideen izenean irakurri nuen. Ea ba.

@mariacappaf @donostiakultura @SerDeportivosGI @RobertoRamajo @LaPerlaDonosti Al final, los de @KotoiKlub nos regalaron las dos camisetas que le entregamos a Bixio. Eskerrik asko. -> https://t.co/2p9MGYyPlm pic.twitter.com/35Xw0LKb7d

— realsocialista (@realsocialista) 2017(e)ko maiatzak 19

Aupa Bixio! Aupa Reala!

Denboraldi honetan lehen taldeko kapitainetako batek agur esango du (Mikel Gonzalez, 300 partida lehen taldearekin eta 20 urte Realean); futbola utziko du ere emakumeen taldeko kapitainak (Aintzane Encinas, 13 denboraldi, 350etik gora partida);  belar hockey taldeko kapitainak ere erretiroa hartu du (Maite Azkoaga, 19 denboraldi). 2016aren bukaera aldera, Pedro Etxeberria Anoetako txapelak ere beharra utzi zuen bezala (34 urtez lanean). Lau hauek eta beste askok lekukoa pasa egin zuten, bere garaian Bixiok egin zuen bezala.

"También nos roban el fútbol" liburuaren ale bat entregatzeko geratu nintzen berarekin Realeko beteranoek (bera da lehendakaria) Muguerza igogailu enpresan Puertollanon duela 50 urte igoera lortu zuen taldearen omenaldi-egunean, apirilaren bukaera aldera.

Giro ona nagusi, batez ere pertsona bat zegoen adi, bildutako denekin hitz egin nahian. Hori Bixio Gorriz zen. David lagunak gaur eman diogun elastikoaren antzekoa zeraman soinean eta Gorrizi asko gustatu zitzaion.

Ehunetik gora urte hauetan Realaren lekukoa eraman duten guztiei gure esker ona agertu nahi diegu eta hori Bixioren pertsona erabiliz egin nahi dugu. Berriro ere Ander Izagirrek idatzitako Mi abuela y diez más liburuxkara joko dut horretarako, Cappaterri oparitu dieguna. Honela dio Anderrek:

"Gorriz gipuzkoar peto-petoa da. Seguruenik gu guztiok ahal izan dugun onena da bera: arrakasta lortu eta lotsa puska bat sentitzen duen pertsona. Urtero dena ondo egiten duen gizasemea, apala, maitagarria, apur bat zozoa".

"Bizitza guztia Realean jokatu zuen, 21 eta 35 urte bitartean, inor baino gehiago jantzi zuen elastiko txuri-urdina (599 norgehiagoka!) eta taldeak dituen titulu guztietan hartu zuen parte".

(...)

"Alberto Gorriz jauna (...) bi Liga, Kopa bat, Superkopa bat, Europako Kopako final erdietara iritsi eta Mundu txapelketa batean golegile izan zena, partidak nik bezala beheko harmailetan ikusten zituen, toki nahiko merkean. Hunkitzen ninduen bera jende artean ikusteak, estadiora sartzeko ilaran zain (...) Mutikoek ez zuten ezagutzen. Helduek bai, noski, baina gipuzkoarrak garenez, serio-serio egoten ginen haren ondoan, normaltasun plantak egiten, gure emozioarekin hura endredatu gabe. Egun batean, estadioaren korridoreetan jada, berarekin gurutzatu zen zahar bat ikusi nuen; ezin izan zuen eutsi eta barru-barrutik "aupa Bixio!" zuhurra bota eta irribarre dardartiaz segitu zuen aurrera".

Egun batean izan nahi dudan zahar horren izenean, gaur esaten dizut, gaur esaten dizugu: "aupa Bixio!" eta "aupa Reala!".

P.S.: bide batez, "Mi abuela y diez más" euskaratu behar da. Fite!

¡Aúpa Bixio!, este apunte en castellano.

Padre, en el tren de vuelta de Donosti, disfrutando como un crío de "Mi abuela y diez más", de @anderiza. pic.twitter.com/oAF2OPWfxZ

— María Cappa (@mariacappaf) 2017(e)ko maiatzak 19

Ostiralean James Rhodes pianistak Donostian eman zuen kontzertuan egon nintzen. Publikoa hasieratik txaloka hartu zuen 75 minutuko showa.

Larunbat eguerdian María José Cano DVko kritikariaren zutabetxoa (Flickr-era lotura) irakurri nuen. Gauza batzuekin ados nago eta beste batzuekin ez.

Egunkariak musika klasikoko kritikarietako bat bidali zuen kontzertura (ez dut pentsatu nahi zer idatziko lukeen Emecék berari egin izan baliote enkargua. Seguruenik, barrea eutsi ezinik egongo ginateke honek idatzitakoari begira). Eta nire ustez ezin da Rhodes-ek egiten duena musika klasikoaren parametro hutsetan baloratu. Rhodes-ek berak badaki eta liburuan esaten du erdipurdiko pianista dela (besteak beste, berandu samar hasi zelako instrumentu hori ikasten).

Ados nago Canorekin honen atzean dagoen istorio garratzarekin geratzen dela zalea: ume moko bat zela, 5etik 10 urte bitartera, gimnasia maisuak bortxatu zuela salatuz egin baitzen ezagun James. Liburu horren milaka ale saldu ditu; Espainiako Estatuan, besteak beste, Jordi Evoléren programan atera zen hori kontatuz.

Duela urtebete Literaktum festibalean egon zen San Telmo Museoan. Nik ez nuen ikusi, baina badakit jendea zur eta lur utzi zuela.

Ez nintzen bakarrik joan emanaldira: ingelesezko taldean irakurri dugu pasa den hiruhilekoan liburua eta taldea osatzen dugun lau ikaskideok eta irakaslea hurbildu ginen antzokira.

Rock edo pop kontzertuetako kritikak egiten ohitura duen norbaitek zer esango lukeen pentsatzen egon nintzen Canorena irakurri ondoren. Ba atzo Mikel Arzak-ek idatzitakoa leitu dut: Dejad que los jóvenes se acerquen a mí. Izan ere, pop musikaren jarreratik eta merchandising ohituretatik askoz ere gehiago baitu gure gizonaren jardunak. Ikustea besterik ez dago emanaldiaren amaieran nola hurbildu zitzaion hainbat lagun disko eta liburuen sinadura bila.

Artistaren istorioak direla eta, pasa den astean bertan Pau Donés egon zen gure hirian. Larriki gaixo zela iragarri zuenetik seguru jende gehiago doala hura taula gainean ikustera. Eskasiak ondo funtzionatzen baitu alor honetan ere.

Joserra Senperena pianistak bota zuen ostiralean bertan Twitter-en aspaldian ikusi duen musikaririk zirraragarriena iruditzen zaiola Asier L.I. Egun horretan bertan egon zen hura ikusten Lugaritzen. 20 lagun hura ikusten. Edo Juancar Etxeberriak azpiko txioan dioena.

Izan ere, gauza bat da musika egitea eta beste bat hura "saltzea".

Hacer música y darla a conocer, este apunte en castellano.

Asier L. I. Lugaritzen.
Itzela. pic.twitter.com/IFzkEunDUI

— Joserra Senperena (@jrsenperena) 2017(e)ko maiatzak 5

Y mientras, ayer, una joven pianista sin proyección mediática, ganadora del Ciudad Ss, deslumbro con Ondine de Ravel. Y nadie se enteró. https://t.co/BKIbXz4yVc

— Juancar Etxeberria (@JEtxeberria) 2017(e)ko maiatzak 7

Lankide batek galdegin zidan aurreko batean ea emango ote nion Albaniako oporraldiari buruzko informaziorik. Udaberri honetan bertara joateko asmoa dauka auto-karabanan. Garai hartan idatzitako hainbat ohar praktiko bidali nizkion, lauzpabost folio.

Esan bezala, asteburuan argazkiei begira egon naiz eta batzuk igo ditut Flickr-era (Italia-Albania 2014 albuma osatu dut).

Nondik nora

Abuztuaren 19an atera ginen Hondarribiko aireportutik eta irailaren 5ean bueltatu ginen.

Abuztuak 19: Hondarribia-Madril-Erroma (abioia).

Abuztuak 21: Erroma-Napoli (trena).

Abuztuak 22: Napoli-Bari (trena); Bari-Durres (ferry); Durres-Tirana (autobusez).

Abuztuak 24: Tirana-Fusha Kruja-Kruja-Tirana (autobusez)

Abuztuak 25: Tirana-Berat (minibusa edo taxi kolektiboa).

Abuztuak 26: Berat-Vlora (minibusa).

Abuztuak 28: Vlora-Gjirokastra-Saranda (alokatutako autoa).

Abuztuak 31: Saranda-Dhermi (autoa).

Irailak 2: Dhermi-Vlora (autoa) eta Vlora-Brindisi (ferry).

Irailak 3: Brindisi-Erroma (abioia).

Irailak 4: Erroma-Madril-Hondarribia (abioia).

Mapari begiratuz gero, ikusiko duzue Adriatikoaren kostaldetik ibili ginen, batez ere. Barrualdean ere bai, baina iparraldea eta ekialdea ukitu gabe.

Albania: ezaugarri nagusi batzuk

Alderdi honetan hobetzen ari banaiz ere, ez zait gehiegi gustatzen bidaiak prestatzea eta Albaniara joan aurretik apenas irakurri nuen zerbait. Hori bai, oporretan bertan egondako hiru lagunekin hitz egin nuen. Gaztelaniaz dagoen gida-liburu bakarra 2010-2011 urtekoa zen garai hartan eta ez genuen kontsultatu.

Hau Tiranatik pasa ondoren irakurri nuen eta interesgarria da: Tirana, una visita a la otra Europa.

Beste erreferentzia bat: Things to do in Albania.

Jendea oso abegikorra da, baina Vloran geundela hau gertatu zen: Albanian car bomb kills businessman. Oraindik ere iltzatuta dut gogoan nola begiratzen nion telebistari gosaltzen nuen bitartean. Hoteleko gainerako turistek ez zuten inolako kezkarik adierazten.

3 milioitik gora biztanle ditu jada eta populazioaren %55etik gora islamiarra da, 2011ko zentsuaren arabera (Religion in Albania).

Zergatik

Alde batetik, 2013-2014an inguruko hiru pertsonek aipatu zidaten Albaniara zihoazela oporretan. Horietako bi amarekin joan ziren, 70etik gora urteko andrezkoa. Denek oso gauza onak kontatu zizkidaten.

Bestetik, 2006an-edo Greziako Korfu irlan izan nintzen. Egun batean, hondartzan, iluntzean jada, parez pare ikusten ziren argi batzuei erreparatu nien. Ea nongoak ziren galdetu eta esan zidaten hura Albania zela. Uste dut egun hartan bertan hartu nuela herrialdea bisitatzeko erabakia.

Futbola

Futbolarekin lotuta dauzkat 2014ko egun haiek.

Alde batetik, Erroman geundela Athletic-eko jarraitzaileren bat edo beste ikusi nuelako. Napolitik atera ginenean, egun bat edo bi falta ziren bi taldeek Champions League txapelketan parte hartzeko aurretiko joaneko partida jokatzeko.

Bestetik, Tiranan ikusi nuen Eibarrek Espainiako Lehen Mailan jokatutako lehen partida: nire ekipoaren kontra, Realaren kontra. 1-0 irabazi zuten armaginek faltaz sartutako gol bati esker. George W. Bush kalean ikusi nuen.

Are gehiago, Krasnodar-eko desastrea Vlorako hotelean ikusi nuen, eraikineko wifi-tik tira eta ETBren app-ari esker patrikako telefonoan: 3-0 irabazi zuten errusiarrek eta txuri-urdinek ezin izan zuten Europa League jokatu.

Erdi gaixorik banengoen ere, eskerrak Sarandan enteratu nintzela behintzat 4-2 galdu zuela Real Madrid-ek Anoetan.

Rruga George W. Bush

Ez ginen abioiez iritsi Tiranara, baina badakit bertako aireportuaren izena Teresa Kalkutakoaren izena duela. Era berean, Joan Paulo II.ak kale bat dauka hiriburuan.

Baina niretzat harrigarriena izan zen ikustea George W. Bush-ek ere beste kale bat zuela. Ez hori bakarrik: Fusha-Kruja herrian haren izena daraman jatetxearekin egin genuen topo, herrian bertan altxatu zuten eskerrak emateko estatuatik gertu (Albanian town thanks George W. Bush with statue).

Garraiobideak

Nondik-nora atalean aipatu ditut erabilitako garraiobideak: abioiez Erromara, trenez Italiatik barrena, ferry-a Adriatikoa pasatzeko eta bueltatzeko, albaniarrek erabiltzen zituzten autobusak, taxi kolektiboak, turistei begirako taxiren bat edo beste.

Ez genuen autorik alokatzeko asmorik, baina Tiranatik Berat-era gertatutako gauza batek erabakiz aldatzera eraman ninduen. Bederatzi lagun gindoazen furgoneta batean. Nengoen tokitik, bigarren lerroan, autoaren abiadura ikusten nuen (120 bat kilometro orduko) txoferra telefonoz hizketan, ezker eskuan segapotoa, eta eskuin eskumuturrarekin ibilgailua gidatzen. Pentsatu nuen: agian hurrengo batean hobe da nik eramatea.

Hori bai, ez zen erraza izan Vloran (eta bada hiri handia eta turistikoa) autoa alokatzea: ez genuen autoak alokatzeko zerbitzurik aurkitzen. Flamurtari futbol taldearen estadio aldamenean, kaitik gertu atzeman genuen, azkenean, bulego bat. Kosta egin zitzaigun elkar ulertzea: neskak ez zuen ingelesez hitz egiten (oso ohikoa hau herrialdean), italieraz baietz baina ez zitzaion nabari. Sinatu nituen paperak eta emazteari esan bezala: "dena albanieraz zegoen, ez dut ezer ulertu, agian autoa erosi egin dut alokatu beharrean, ez dakit zer nolako asegurua dudan, badakit noiz entregatu behar dudan kotxea... eta erosi badut ere, ez didate kreditu-txartelik eskatu. Beraz, goazen fite hemendik!"

Bueltan ez ziren oso abegikorrak izan, diru gehiago (ez asko) eskatzen zidatelako, baina, tira, dena eramangarria. Ez dakidana da zer gertatuko litzatekeen matxura bat tarteko.

Vloratik Brindisira joaten bazarete ferryan, lotu taxia edo garraioa Brindisiko hotelekoekin. Gu 19:00ak aldera iritsi ginen Brindisira. Euria ari zuen eta apenas zegoen inor kaian (irudikatu Pasaiako portuan zaudela galduta eta Donostiako zentrora etorri behar duzula, dena ilun). 20 euro eskatzen zuten hotelekoek eta taxiak hori kobratu zigun. Aldiz, Brindisitik aireportura joateko, egun argiz ez dago problema handirik. Animatzen bazarete, trena ere badago Erromara. 8 bat ordu beharko dituzue.

Hotelak

Urteak dira bidaiatzeko booking.com gunea erabiltzen dugula eta Italian zein Albanian ez genuen batere arazorik izan.

Erroman Termini tren geltokiaren alboan (200 bat metrora) hartu genuen ostatu (bai bidaiaren hasieran, baita bueltakoan ere). Lehenengo hotela Hotel Nizza zen eta bigarrena Giglio Dell´Opera. Hotel oso funtzionalak, geltokitik gertu zeudela aukeratuak. Kontsulatu aipatu webguneko prezioak eta listo.  Fiuminicino aireportutik Erromara bi aukera nagusi: trena eta autobusa. Taxista batek 60 euro eskatu zizkigun geltokian.

Napolin hartu genuen hotela ez dut gomendatzen, kokapenagatik: Hotel Tiempo. Gaizki begiratu nuen eta ustez Stazione Centralen zegoela ulertu, baina poligono industrial batean dago, hirigunetik aparte, eta trena edo taxia beharrezkoak dira bertara joateko.

Tiranan lagun batzuk gomendatu ziguten Hotel Areela izenekoa, zentrotik oso gertu. Afaltzeko edo bazkaltzeko pare bat toki turistentzat: Vila Logoreci eta Era pizzeria. Baina inguruan toki asko dago.

Belgrad Mangalem hotelean egon ginen Berat-en. Familia batek kudeatzen du hotela eta gizonezkoak hurrengo egunean eraman gintuen, ezer kobratu gabe, autobus geltokira (Vlorara joateko). Hiru kilometro egin genituen eta jada autobusa bidean zen: autobusa aurreratu, gelditu eta prezioa itxi zuen txoferrak. Gizon on puska!

Epirus Hotelean egon ginen Sarandan. Esango nuke jabeak greziarrak zirela.

Dhermi-n greziar batzuen hotelean egon ginen: Royal Blue Hotel.

Diru-kontuak

Guretzat, euskaldunontzat, merkea da Albaniatik barrena ibiltzea.

Bari-tik Durres-era eraman gintuen ferry-a gaueko 23:00ak aldera ateratzekoa zen, baina beranduago irten ginen. Hiru bat konpainia daude eta billete bakoitzak 60 bat euro balio ditu.

Dirua aldatzeko erabili kanbio etxeak edo atera dirua kutxazainetan (6 eta 12 euro kobratu zizkigun dirua ateratzeagatik, komisioak, gure bankuak).

Lek-a da bertako moneta: euro 1 = 139 lek.

Durres eta Tirana arteko autobusa: 130 lek (eurotan pagatu nuen; seguruenik 5 euro eta tipoak bueltak bertako monetan eman zizkidan). 30 kilometroko tartea dago. Kaian taxistek 30 euro eskatzen zituzten.

Tiranan bertan hotelera joateko taxi bat hartu genuen eta 5 euro pagatu genituen.

Tiranako hotelaren prezioa: bikote baten prezioa, gaueko 30 euro, gosaria barne.

Hiriburuan kanpoko zerbeza (Heineken, Amstel...): 250 lek inguru; bertako zerbeza (Tirana, adibidez): 120-150 lek.

Espresso bat: 60/70 lek. Capuccinoa 100 bat lek.

Bazkari eta afariak: 2000-2500 lek-engatik jan dezakezue bi lagunek, ondo gainera. Udan gutxi jaten genuen eta hainbat bazkari eta otordu egin ditugu 1000 lek inguru pagatuta.

Tiranan bertan hotelean taxi bat eskatu genuen autobus gunera joateko. Taximetroa jarri zuen txoferrak: 550 lek.

9 laguneko furgoneta batean joan ginen Beratera. 2 ordu luzeko bidaia. Biona 1000 lek pagatu genuen.

Autoaren eguneko prezioa: 35 euro.

20 euro pagatuz gero badago aukera ferryan joateko Korfura (Greziako irla), Vlora-tik.

Argazkiak

Albumaren lotura bi andrezko horien irudian klik eginez gero. Ez dira beste munduko ezer, baina ideia bat egiteko balio dute.

Por Albania de vacaciones el verano de 2014, este apunte en castellano

Bonus tracks: hiru bideo kutre. Soinuak eta paisaje batzuk ikus-entzuteko.

Realsocialista egin naiz

Normalean #realsocialismo traola erabiltzen dut Twitter sarean Realari buruz hizketan aritzen naizenean (Ana Malagon da inbentoaren ama). Gainera, etiketa hori jarraikiz talde txuri-urdinaren zale batzuk ari ziren lanean informalki 2013. urteaz geroztik. 2016ko azaroan elkartu nintzen ni, jada talde hori elkarte bihurtu zenetik, eta zuzendaritza taldeko kide ere banaiz: RealSocialismo!

Oraingoz ez gara asko, baina hasi gara ere inguruan egon daitekeen jendea biltzen. Ikus Egin zaitez bazkide atala.

Ni bigarren maila batean nago, baina bai ariko naizela, batez ere, futbola zentzu zabalean hartuta hitzaldiak-eta antolatzeko abiatu dugun batzordean lanean. Lehen ekitaldia Donostia Kulturarekin batera (Ernest Lluch Kultur Etxeko Iñaki Gabarain zuzendariari esker gauzatuko dena) maiatzaren 18an izango da (data jarri aurretik konprobatu dugu egun horretan partidarik ez egotea).

Futbola ere lapurtzen digute

Pasa den urte amaieran edo izan nuen También nos roban el fútbol liburuaren berri, Ángel eta María Cappa bikoteak idatzitakoa. Hobeto esanda: aitak nondik-nora jo marraztu du eta alabak egin du lanik mardulena.

Liburuak hainbat gai jorratzen ditu:

• Futbolaren jatorria eta zergatik bihurtu den hain kirol eta ikuskizun ospetsua, nola egin zuen salto Europatik Amerikara.
• Zergatik pasa garen zale izatetik bezero bihurtzera eta hor telebistek izan duten paper nagusia (klubak enpresa bihurtuta, babesleak).
• Zeintzuk izan diren Bosman legearen ondorioak, nola hustu egiten den Latinoamerika (2015eko urtarrila eta iraila bitartean, 14.000 jokalari atera omen ziren Latinoamerikatik).
• Vázquez Montalbán idazlearen hitzak abiapuntu hartuta ("Herrialde honetako enpresari nazkagarrien kopuru handi bati eman zaio aukera kluben zuzendaritza taldeetara iristeko"), Espainiar Estatuko hainbat kluben eta gobernuen ustelkeria kasu batzuk zerrendatzen dira.
• Komunikabideak kontsumitzaile fabrika gisa: "orokorrean komunikabideek audientzia, irakurleak, ume bihurtzen badute ere (...) kirol kazetaritzak oso modu eraginkorrean erabiltzen du metodo hori. Saltzea da gakoa, eta horretarako alde batera utzi beharra dago jokoaren analisia, heldutasuna eta lasaitasuna eskatzen dituelako, eta (futbolaren) inguruan gertatzen diren gauzetan jarri fokua".
• FIFA. Adibidez, mundu mailako txapelketak antolatzeko orduan: Brasilentzat txapelketa horrek 15.000 milioi dolarreko kostua izan zuen. Gehiena estatuak jarri zuen eta soilik 510 milioi jaso omen zituen. FIFAk, aldiz, 4.000 milioi dolar irabazi ei zituen. Gauza gehiago VIII. kapituluan: La mano que mece la cuna.
• IX. kapituluan Mariak Change FIFA taldeko ordezkari bat, David W. Larkin abokatua.
• X. kapitulua teknologiari eskainia da eta oso kritiko agertzen dira futbola zenbakiekin neurtzeko joerarekin. Bide beretik doa ere Fernando Signorini prestatzaile fisikoarekin Angelek berak XI.ean izandako elkarrizketa: "Dena neurtzen dute, garrantzitsuena izan ezik: talentua".
• Emakumeek futbolean kirolari gisa duten papera eta haur trafikoa zein beste delitu batzuk aipatu ondoren, itxaropenaren ordua: Stand Against Modern Football fanzinea eta klub herrikoi batzuk (accionariado popular, public company edota azionariato popolare). Hala nola, Unión Club Ceares, Club de Accionariado Popular Ciudad de Murcia eta Xerez Deportivo.

Azaroan egon ziren Iruñean, Katakrak-en, liburua aurkezten eta hemen duzue eskuragai audioa.

Katakrak-eko blogean argitaratu zuten Diario de Noticiasen kronika bat: El fútbol es un sentimiento.

Carne Crudan egindako elkarrizketa hau ere ondo dago.

Bideo erreportaje hau Xixongoa da, abendukoa.

2017ko hasieran hirugarren edizioa argitaratu zen eta azken aste hauetan berriro berpiztu da hainbat tokian aurkezpenak egin direlako edo egingo direlako. Horren adibide, hasieran esan bezala, Donostiakoa.

P. S.: Cappa zaharra nolakoa den jakiteko, hona hemen Miguel Ángel Valerón jokalari ohiak dioena.

¿Fútbol ayer, hoy, siempre? Este apunte en castellano.

Duela aste batzuk irakurri nuen "También nos roban el fútbol", Ángel eta María Cappa aita-alabak idatzitako liburua. Ea datorren astean luzeago idazten dudan bertako hainbat konturi buruz, baina gaur beste zerbaitegatik ekarri nahi dut hona.

Fernando Signorini prestatzailea elkarrizketu zuen Ángelek libururako eta biek kontra egiten diote gaur egun eliteko futbolean oso hedatua dagoen praktika bati. Jokalariak erabat bideratuta daudela diote. Adibide gisa, ea nola den posible futbolista profesional bati partida baten aurretik prestatzaile fisikoak gidatu behar izatea beroketa ariketak egiteko orduan. Guardiola eta bere eskolakoak leudeke beste muturrean: berarekin jokalariek beren kabuz berotzen omen dute.

Are gehiago pinganilloa ere aipatzen da. Oker ez banago Vanderlei Luxemburgo Real Madrileko entrenatzaile izandako garaian adiskidantzazko partida batean aritu omen zen futbolistei aginduak ematen horrelako traste bat erabiliz, baina Uefak, Fifak edo dena delako erakunde batek ez zion utzi ahalegin hori partida ofizial batean gauzatzen. Signorinik eta Cappak dioten bezala, eskerrak zelaian futbolistak agintzen duela oraindik.

Honetaz gogoratu nintzen astelehen goizean. Banco Santander delakoaren bulego batera joan nintzen notarioaren aurrean ateratako ahalorde edo botere batekin. Epaile batek emandako agindua ere bai, nik ordezkatutako pertsona horren aldeko transferentzia egiteko. Ba, aizue, bulegoan hartu ninduenak esan zidan ezin nuela kobratu, erakundearen zerbitzu juridikoetara bidali behar zuela notario aurrean egindako agiria. To eta no! Madrilera, oker ez banago. Eskritura publiko bat!

Moztuta geratu nintzen eta ez nuen erreakzionatu (bertatik alde egin nuen), baina gertatukoari tiraka zera pentsatu dut:

• Alde batetik, jendaurreko bulegoetako langileak erabat lelotu egin dituzte bankuek eta horrelako erakundeek. Gauza gehienak kontsultatu behar baitituzte.
• Beste aldetik, erakunde eta korporazio hauek nahi dutena egiterik dute eta ez baduzu norbait ezagutzen, jai daukazu.

Automata eta burokrata bihurtu nahi gaituzte, pertsonak ezabatuz.

Autómatas, este apunte en castellano.