Kalamuatik Txargainera

Batzuetan ez dut jakiten nola hasi gai baten gainean idazten, askotan ez da erraza izaten post bati ekitea. Gutxi gorabehera buruan badaukat zer jarri, baina ez zein sarrera egin. Eta hau horrelako kasuetako bat da. Igual, hasieratik hastea onena, ezta?

Madrilen 18/98 epaiketa amaitzen ari da. Denbora luuuze baten ostean, laster epaia emango dute, eta jakingo dugu zein den epaituen etorkizun hurbila, baita hurrengo sumarioen nondik norakoa ere.

Sumario hauek desberdin pentsatzen dugun guztion kontrakoak dira. Egunkariaren kontrako operazioa azkena izan zen, baina segitu izan balute lehenago edo beranduago joango ginen euskaldun pilo bat erreskadan, hainbat sarekada polizialetan barruan. “Euskal” izena daraman edozer daukate euren zerrendetan. Argi dago zer nahi duten: antolakuntza ahuldu, militantzia makaldu, eta etsipenean jausi.

Hau guztiau salatzeko eta bertan auzipetutakoei elkartasuna adierazteko, zapatuan manifestazioa egin zen Bilbon. Handia espero zen hainbat kolektibo, alderdi eta sindikatuk babesten baitzuten. Legala zen guztiz —baina konstituzio santuak ez digu ematen, bada, denoi manifestazio eskubidea, ala?— edo ez zuten, behintzat, legez kanpokotzat hartu.

Baimenduta egotea garrantzitsua da arrakastarako, otsailaren 24ko aurrekariak izanda, batez ere. Ertzaintzak edo beste edozein poliziak egurra banatuko ez duela jakiteak jende gehiago erakartzen du; edo hobeto esanda, besteak jendea uxatu.

Hala ere, gure eskubidea urratu zuten, baimen barik, harrokeriaz eta kontrol soziala ezarriz. Guardia zibilen gainean ari naiz. Toki askotan zeukaten jarrita kontrola, autopistan, poligono industrialetan, auzoetan…Ni autobusean joan nintzen, eta jakin genuen Iurretan, ordaintokiaren ostean zegoela kontrola. Horregatik autopistatik irten eta errepidetik joan ginen. Baina han zeuden gure zain Euban. Beste autobus bi ere geldituta zeuzkaten. Gurean sartu, eta banan-banan DNI-a eskatu eta jaso zizkiguten. Berrogei bat minutuan egongo ginen han geldi! Gure nortasunak ordenagailuan aztertu ondoren, itzuli zizkiguten karnetak, eta joaten utzi. Bitartean, probokazio isilen bat ere egon zen: patrol bat iritsi, derrapatu eta “los hombres de Harrelson”-en moduan irten ziren autotik. Batek zeukan armarik handiena atera zuen eta bulta-bueltaka ibili zen autobus inguruan denoi ondo erakusten. Berria izango zen-edo.

Guardia zibil guztiak UAR-ekoak ziren : altuak (armaduna ez), morroskoak, Madonnaren mikroa belarrian, militar botak, txaleko anti-balas,…parafernalia osoa! Zenbat balio ote du horrelako despliege batek?

Dena zertarako? Berandu ailegatzeko, gu amorrarazteko, pertsona batzuk hurrengoan ez itzultzeko. Inork ez zigun galdetu nora gindoazen, euren suposatu egin zuten. Hori bai, betiko geldituko zaigu pikoloek egindako anotazioa: manifestaziora joan zen, hurrengo makrosumarioan erabiltzeko modukoa.

Euren begietan errudunak gara, euskaldunak garelako, eta beraiek sinisten dutena guk sinisten ez dugulako. Espainiar nahi gaituzte; baina ez digute gura, ez gaituzte garen modukoak maite. Horregatik ez gaituzte onartzen.

Manifestatzea gure eskubidea da, euren konstituzioak dio. Baina hemen ez da onartzen. Beraz, eskubiderik ez. Hori da arrazoia? Jakin nahiko nuke egun horretan bertan Madrilera manifestaziora zihoan autobusik gelditu ote zuten. Ziur nago ezetz. A! baina haiek benetako espainiarrak dira, ahaztuta nengoen!

Ez, ez naiz zoratu, badakit gaur martxoak zortzi dela. Ordu betean egon naiz irratia entzuten eta kokoteraino amaitu dut zorionekin. Ez dira konturatu gaur ez dela zoriontzeko egun bat, gaur errebindikazio eta hausnartze eguna da; nondik gatozen eta nora goazen pentsatzeko eguna; zenbat gauza on lortu, eta zenbat gauza galdu diren bidean; zertan okertu garen, eta zer egin dugun zuzen. Eta batez ere, hemen gaudela eta hemen jarraitzen dugula: lanean eta borrokan berdintasunaren alde.

Beharbada zorionak emanez banalizatu egin nahi dute egun hau, ospakizun hutsean laga, zentzuz hustu, eta komertziorako eta ostalaritzarako negozioa bihurtu. Emakumeen eguna, egin oparitxo bat! Munduko andreok, elkartu eta afari bat egin! Eta kito, amaitu zaizue martxoaren zortzia! Agian, ez kontzienteki, baina horrelako bidea hartzen ari dela iruditzen zait.

Ez dut esaten nik ospatu ez dudanik, ezta egun hau berezia ez denik ere. Esan nahi dut, askotan zorion emate horretan amaitzen dela gaurko guztia, eta maiteminduen eguna, aitaren eguna eta beste hainbat egunen moduan amai dezakeela. Horregatik, ez dugu ahaztu behar zer den, eta zertarako markatu zen morez egun hau egutegian.

Hori dela eta, proposamen berri bat dakart: gizonak zoriontzea. Bai, badakit, gure eguna da, eta gizonezkoei tarta zatitxo bat ematea? Bati baino gehiagori ez zaio gustatuko nire proposamena, baina pazientzia hartu eta amaierara arte irakurri. Amaitutakoan, nahi duzuen iruzkin, kritika eta abar egin nik beso zabalik hartuko ditut-eta.

Zorionak gizonok, gaurtik aurrera bizitza berria izateko aukera duzuelako. Zorionak, gaurtik hasita mundua alda zenezaketelako. Zorionak, gaur zuen bizitzen lehenengo eguna izan litekeelako. Zorionak, nahi izanez gero, honek zuen gizontasuna agerian utziko duelako.

Hemendik aurrera zuen inguruko emakumeei gehiago eta hobeto entzungo diezue; badakit zaila dena eta ikerketek diotela, andrazko ahotsek deskonektarazten zaituztela. Lasai, pazientziarekin dena lor daiteke. Hobeto entzunez gero, ikusiko duzue zenbat gauza interesgarri deskubrituko duzuen.

Enpatia pixka bat izan; hau da, zuen emazte, ama eta lankide emakumezkoen ardurei erreparatu; beharbada, zuek gehiago konprenituko dituzue euren lekuan jartzen bazarete. Agian, deskubrituko duzue etxeko intendentzia lanak zein gogorrak diren, eta garbigailuak botoi eta programa pilo bat dauzkala, telebistak beste, ia-ia.

Publizistek ere badaukate lantxo bat, zorionak ematea nahi badute behitzat. Lehengo eta behin ez erabili topikoak: nire lagunek inbidia izango didate, ze ondo; andrazko guztiok euren gorputzen atalen bat ez dugu gustuko; titi batzuek ezerk baino gehiago saltzen dute…Amaitu da! Horrela ez! Asmatu gauza kreatiboago eta modernoagoak!

Aita zaretenok, kontuan izan umeak paseatzeagatik lehen zoriontzen zituztela aitak, baina gaur egun dagoeneko, ez. Medikuarenera ere eroan behar dira umeak, eta irakasleekin egiten diren batzarrak aitentzat ere zabalik daudela. Ikusiko duzue, musu eta era guztietako errekonpentsak jasoko dituzue!

Hurrengo gomendioa gizonezko heterosexual guztientzat da. Zorionak jasotzeko, pentsamendu eta hizkera batzuk aldatu behar dituzue. Arrazoia daukazue, titiak eta ipurdia dauzkagu, zuek ere bai; edukiko ez bagenitu munstroak ginateke. Baina gauza gehiago ere badauzkagu; baita zuek ere. Zakilaz gain, gorputz oso bat daukazue, eta askotan ohartu ere ez zarete egiten. Zenbat atal alferrik galduta. Kontura zaitezte, pentsatu buruarekin, eta mila gauza deskubrituko dituzue, baita plazerean ere. Eta benetan, zorionak emango dizkizuete zuen ondokoek, baita zuon buruak ere

Ohar hau gizon guzti-guztientzat da. Zorionak jaso nahi izanez gero, emakumezkoen kontrako pentsamendu bat datorkizuenean, pentsa ezazue zuen berdin-berdin sentitzen dugula, gure zuen modukoak garelako. Eta honek balio ez badizue, zuengan eta zuen sexukoengan pentsatu: emakume hori alaba, ama, arreba, amama, emazte eta lagun izan litekeela; eta bera ofendituz gero, beste gizon batzuk ere ofenditzen diharduzuela. Gure azalean jarri ezin bazarete, jar zaitezte, behintzat, beste gizon baten larruan.

Badakit oso zaila egingo zaizuela, poliki joan behar zaretela, izan liteke zuentzako gauza gehiegi eskatzea, baina hasi, gelditu barik; ekin eta jarrai. Nik konfiantza osoa dut jarrita zuengan. Jakinekoa da mendeak zaudetela inertzia honetan sartuta, baina gu hasi bagara, zuek gutxiago zarete, ala? Ez dut uste. Ez defraudatu, mesedez. Zuek zarete gure esperantza, eta maite zaituztegu.

Eta neskok, bidean lagundu. Proposamen honen aurka egingo ote du inork? Arrazoiz zoriondu ditut, ezta?

Beraz, gizonezkooi zorionak, aldatuko dituzuelako gauzak, eta mundu hobea lortuko dugulako.

Betidanik gustau izan jataz holako fenomeno atmosferiko-astronomikuak. Egixa esan, zeruari begiratzia nere afiziñuetako bat da, eta beste toki baten biziko banitza –altuagua eta argixagua– teleskopio bati zango neuke.

Ikaragarri gustatzen jata ikustia zelan doiazen laiñuak zeruan; sosiguz haize bako egunetan, eta aguro haizia zakar dabillenian. Demasa da iratargixari begiratzia, haundi-haundi daguanian, kolore horiz janzten danian. Pilla bat disfrutatzen dot udako ekaitzekin eta neguko edurrekin. Denak dake zeozer magikua

Eta zeresanik ez izar-lokak, meteorituak eta eklipsiak. Magikuak baiño, esoterikuak dira. Iñoiz ikusi bakua nintzan iratargi eklipsia. Eguzkikua bai, oiñ urte batzuk. Baiña iratargixana ez.

Eguzki eklipsia ikustera Kalamuara juan giñan, eta zapatukora, Arratera. Nire kapritxua betetziarren etorri ziran nerekin lagunak. Eurek izoztu egin ziran, baiña ni ondo prestatuta juan nintzan, badakitt-eta eguraldixa Arraten traidoria dala.

Bakarrik pentsatziakin gu garala eklipsia sortzen dogunok, flipau egitten dot. Lurra, nobixo zeloso baten moduan, tartian jarri eta iratargixa amatau! Edarra!

Oiñ arte galdetzen zestenian :"ze ikusiko zeunke gustora?" erantzun izan dot “Petra”, “Istanbul”, edo munduko txokon bat, galdua ala ez. Oiñ, aurora boreala erantzutzen dot. Bai, hori bai izan bihar dala itzela. Espero egunen baten suerte hori izatia! Nahiko neuke!

Bittartian, hazia, eurixa eta sargorixakin konformau bihar

Orain bost urte jarri nintzen bizitzen etxe honetan. Hil batzuk lehenago erosi eta otsailera arte ez zen libre geratu. Erosi-edo, bankuarekin lortzen den tratu hori; lagun batek, aspaldi ikusi barik, esan zidan legez.Galdetu ostean ia zelan nenbilen, ezkondu egin nintzela esan nion. Haluzinatu egin zuen. Bere harridura sumatuta, bankuarekin ezkondu nintzela kontatu nion. Eta berak: orduan, con banco pero sin banquete erantzun zidan.

Holaxe da, ezkonduta bankuarekin. Baina berea den guztia berea da; eta nirea dena, erdibana. Hain da tristea hipoteka bat izatea. Bai, baten batzuk esango dute badagoela jendea aukera hori ere ez duena. Konforme; hala ere, ez dut esango suertekoa naizenik hipoteka daukadalako.

Gertuko batek esaten zidan bezala, kredituarena denok “bide zuzenetik, onetik” ibiltzeko dela, irten ez gaitezen; eta lorratzean sartuta anti-sistema ez bihurtzeko. Arrazoia zeukan, etxebizitzak gero eta garestiago egonda, eta Euriborra —letra larriz; bestela hitz-jokoak baiño ez zaizkit bururatzen!—gero eta altuago, nori geratzen zaio gogoa eta kemena kontrabidean ibiltzeko?

Ondo lotuta gauzkate. Urte sabatikoa hartuko nuke mila gauza egiteko, baina kredituarekin lana egin behar derrigor. Jardunaldi erdiarekin ere zoriontsu nintzateke, bizitzeko ez dut gehiago behar, eta lan aukerak handiagoak. Baina alferrik, hipotekari egin behar diot aurre.

Dena, baina, ez da txarra. Inork ezin dit ezer esan (ordaintzen dudan bitartean, jakina). Ni naiz nire etxeko erregina, errepublikana naizen arren. Erregina, printzesa, etxeko andrea, garbitzailea, otseina, dena! Horrek daukan libertatearekin (eta morrontzarekin)

Urte larregi geratzen zaizkit pagatzeko; baina, oraindik, ez zait damutzen holako saltsatan sartu izana. Aukera ona izan, eta aprobetxatzen jakin nuen. Horrek ez du esan nahi buruko minik edo artegatasunik sortu ez didanik; bai, makinatxo bat, baina balorazio positiboa egiten dut. Ondo nago.

Nire etxetxoa hegora begira dago, neguan eguzkia irteten denean bisita egiten dit, eta batez ere sukaldea, epeldu eta argitzen zait. Bizipoza! Lorategitxo bat ere badaukagu aurrean. Jakina, Eibarko jardin kontzeptua: parterre batzuk lorekin. Gure herrian lujo asiatiko!

Nahiko zentroan bizi arren, momentuz leihotik mendia ikus dezaket. Espero dezagun mendi magal horretan etxeak egitea ez bururatzea (Eibarren dena gerta liteke). Askotan ohean nagoela ardiei beeka entzuten diet, baita gauerdiko mozoloari uluka ere. Begiak itxi eta mendian nagoela pentsatzen dut. Ederra!

Hori bai, eguneko zaratekin desesperatuta nago. Inguruan azken bost urteotan lau etxe egin dituzte, edo egiten dihardute. Gaueko zarata mortala izango da, baina egunean zehar ere etxean egonda, ez da ona gero! Batez ere, zapatu goizetan zulatzen hasten direnean. Jakingo balute zenbat begizko egin diedan!

Historia ere badauka etxeak. Gertu jausi zen Gerra Zibilean lehengo bonba, eta kontatu didatenez, gure etxean ere erori zen bat. Hari “eskerrak” orain ezkerreko azkeneko pisuak barruko patiotxoa daukagu. Bitxikeriak

Behin eta berriro “nire etxea” esan dut. Bizitzeko modu berriak euskararen molde zaharrekin egiten dute talka. Etxea beti “gure” izan da, Baina nik orain “gure” esan behar dut? Beste inor ez da bertan bizi, eta kreditua —zin degizuet— nire izenean baino ez dago. Konfliktoa sortzen dit: ikasleei esaten “nire” ez erabiltzeko, baina horrelako kasuetan, zer?

Kontraesan filologikoak alde batera lagata, eta etxe honek behar dituen gauzak behar izanda ere (10 m2 gehiago, adibidez), ondo jokatu nuela uste dut. Bost urte hauetan nire txokotxoa topatu dudalako, bost urte hauetan etxeari lotu natzaiolako, berak bere exijentziak inposatuz, eta nik nire ukitua emanez, asoziatuta bizi izan gara, eta aurrerantzean ere horrela izatea espero dut. Hala bedi!

Bloga idazten hasi nintzenean, egia esan, ez neukan ideiarik nork irakurriko zuen nik idatzitakoa, inork leituko zuen ere zalantza neukan. Imajinatzen nuen eibar.org-ko baten batzuk eta gertu-gertuko lagunen batek jarraituko zuela. Baina denborak erakutsi dit pentsatzen nuena baino ezezagun gehiago ere sartzen direla.

Badakit izenburu hantustea dela, harroxkoa. Baina ez da hori nire asmoa, guztiz kontrakoa bazik. Bai, “Atxagaren irakurlea” izeneko lana badago, eta hau ez da neure burua horrelako mailan jartzeko, ezta gutxiagorik ere. Gainera izatekotan, gehiago izango litzateke “Corin Telladoren irakurlea” edo “Marcial Lafuente Estefaniaren irakurlea”. Baina nik oso argi daukat Proust existitzeko Rosamunde Plitcher ere existitu behar dela. Bada, berdin; bakoitzari berea.

Azken aldi honetan ezagun asko hasi zaizkit komentatzen blogaren gaineko gauzak. Batzuek kasualitatez aurkitu dute, besteek ez dakit nola. Gaur goizean, hain zuzen ere, ezagun batek kalean gurutzatu eta Epa! Esan beharrean, hauxe bota dit: “asko gustatu zitzaidan jogurtarena!” Glups, eta honek zelan deskubritu du? Jakina, lotsa baino ezin dut sentitu. Gainera edozein tokitan gertatzen zait. Uf, makillatzen hasi beharko naiz, gorritasuna ez igartzeko.

Kasualitateak ere ezagun batzuk ekarri ditu blog honetara. Nabigatzen, nabigatzen eta azkenean hau topatu. Denei esaten diet erantzuna lagatzeko, baina Maitek baino ez dit kasurik egin, eta oso eskertuta nago. Erantzunak “subidoi” handia dira, benetan. Eta gero eibar.org-ko kideen aurrean presumitzeko ere ematen du. Oraindik ezin izan dut egin, baina egunen batean hogei erantzun izatea espero dut.

Badaude, hala ere, erantzun haluzineanteak, anonimoak dira baina ematen duten informazioagatik ezagunak dira. Baina nik ezin jakin nortzuk diren. Egia esan, harrapatuz gero, esango nizkieke pare bat gauza.

Baina flipanteena ezezagunen erantzunak dira. Ezagutzen ez gaituztenak eta, hala ere, hementxe irakurtzen eta erantzuten. Errekonozituta sentitzen naiz, eta lotsarik sentitzen ez badut ere (ez ditut ezagutzen) arduratu egiten nau, errespontsabilitatea jartzen du nire jardun honetan.

Eta orain nabil gauza hauek igartzen, nire ustez lehengo txispa galdu dudanean. Bai, pentsatzen dut orain hilabete batzuk post dibertigarriagoak idazten nituela. Orain, momentuz behintzat, galdu egin dut umore puntu hori. Hala ere, berreskuratzea espero dut. Ez dakit noiz, baina etorriko zaidalakoan nago.

Orain dudan inpresioa da bihotza eskuan idazten dudala, askotan babes barik, sentimentalegi. Eta badakigu ze prentsa txar daukan gure artean sentimentalismoak! Batzuetan gehiegi “biluzten” naizela uste dut, nire sentimenduak ageriegian lagatzen ditudala. Ahalegintzen naiz hori saihesten, baina ezinezkoa egiten zait. Une honetan bai, behintzat. Oso sentibera nago, normala den moduan. Blog hau inoiz baino gehiago da orain “mi querido diario” hainbestek gorrotatzen dutena. Baina niri bost! Gustatzen zaionari, primeran; eta gustatu ezik, bada, oso ondo.

Nire helburua ez da sentimentalismoz bustitzea artikulu guztiak, baina ia denetan irten egiten zait. Lehen makarragoak idazten nituen, eta herri honetan amorrua sentimendua baino hobeto dago ikusita. Hori ere itzuliko zait, guztiz joan ez zaidalako. Hori bai, azken bolada honetan super-emankor nabil, ni ere haluzinatuta nago!

Dena den, espero dut inork disfrutatzea honekin. Nik, behintzat, ikaragarri disfrutatzen dut, eta horrekin –ia beti– nahikoa izaten da.

Andia mendi-katean dago Txargain. Txintxeta bat da, erraza egiteko. Baina bertatik dagoen bista ikaragarria da! Olloibarko sakana, Iruñea, eta eguraldi onarekin Pirinioak. Goñin umeekin igotzen genuen, arratsaldeko irteeratxoa izaten zen. Tontorrera iritsi, eta guk begiraleok motxilan igo genuen askaria jan.

Txargain ez da apenas inon agertzen. Lehen Googelen bilatuz gero blogaren erreferentziak ziren nagusi. Orain gauza gehiago kargatu dituzte, eta mendiaren hainbat ibilbide eta xehetasun ikus daitezke.

E-mail kontu bat ere izen horrekin daukat. Goñikide batzuek uste zuten udalekuetako sasoiaren falta gehiegi igartzen nuela, nostalgiaz beteta nengoela. Baina alde batetik oker daude. Egia da, une haiek bizi izan ditudan momenturik onenetakoak direla, eta nostalgiarako joera dudala; baina ez dakite tontor konkretu hori magikoa dela niretzat. Horregatik, e-mail izena, eta blogeko izenburuan.

Izango dira pare bat urte eibar.org posta zerrendan “epifania” berbak irten zuela. Epifania errebelazioa da; nahiz eta DRAEn eta Euskal Hiztegi Modernoan horrela ez definitu. Une konkretu batean sentitzen dena, argitasun berezia. Bada, nik Txargainen sentitu nuen hori.

Pedantea, ezta? Hori ere banaiz, eta zer egingo diogu, bada? Baina, hori da gertatu zitzaidana. Beharbada, geobiologoren batek hobeto azalduko luke; badakizue: mendi tontorra, erpina, triangelua, piramidea,…energiak. Beste batek paisaiaren edertasunagatik dela esango du; beste batek endorfinak; Goñikoren batek nire emozionatzeko joerari leporatuko dio, eta besteak guztiaren konjuntzioa pentsatuko du. Ez dakit, baina berdin dit.

Hara iritsi, bokadilloak banatu, eta lurrean jarri. 150 ume, hogeita piku nagusi. Ez da, ez, inguru lasaiena. Hala ere, zerbait gertatu zitzaidan, bertan zoriontasuna ezagutu nuen, minutu gutxiz, baina zoriontasuna.

Bakarrik nengoen jesarrita, aurrean begirale batzuk zeuden euren lagunen gainean berbetan, umeak jolasean, eguzkia aurpegian, bista ederra…Bat-batean, nire burua kanpotik ikusi nuen, eta gutxitan sentitu naiz hain ondo, hain beteta. Irribarrea ezpainetatik kendu ezinda. Handik gutxira dena normalidadera itzuli zen, baina sentsazioa hortxe gelditu zitzaidan.

Horregatik, blogaren izenean sartzea erabaki nuen, eta , horrezaz gain, nire ibilbide pertsonala adierazi nahi nuelako. “Txargainen” epigrafean sartzen ditudan post-ak ere, sentimenduekin daukate zerikusia, barrutik gertatzen zaidanarekin, ezin dut-eta sentimendua alde batera laga, nahiz eta askotan gehiegi erakutsi.

Hori da Txargain, nire sentimenduen erpina, nire sentitzeko era, nire senti-mendia

Txargainen, egun horretan. Ni eskuman nago, bizkarrez zapi arrosa-beltza buruan

Korrika ate joka dator, laster da hemen 15.a. Karrantzan hasi eta Iruñean amaitu. Urtero norbait omentzen du; aurten norbaitzuk, euskal emakumeok omentzen gaitu

Behi baino gehiagotan entzun dut emakumeen errua zela euskara galtzea. Egia esateko, sasoi bateko andrazkoen artean euskara gutxi entzuten da, euskaraz berba egitea desprestigioa zelako euren gazte-denboran. Zorionez, bolada hori pasatu da, eta gure inguruan prestigio apurtxo bat (gutxi) irabazi du.

Esanak esan, hasiera-hasieratik, eskola-ikastola zein euskaltegietan irakasleen gehiengoa emakumeak izan da, da eta izango da. Euskaltegietako gelak ere andrazkoek betetzen dituzte (askotan talde batzuetan, gizonezkorik ere ez da egoten). Beraz, kezka eta gogoa hortxe dago.

Beste alde batetik, aspalditxo Bergaran egindako ikerketa baten konturatu ziren neskek euren adineko mutilek baino gehiago egiten zutela euskaraz. Hortaz, esan liteke hori dela etorkizuna.

Beherago itsatsi dizuet manifestua. Korrikako webgunean sartuta atxiki zintezkete. Gizonezko gutxik sinatu dute, ez dakit zergatik, baina zuek gizonok hori alda zenezakete, ala ez?

***********************************************************

Euskal Herriko hiritarrok, agur t'erdi:

Euskal Herriko mendebaldean, Karrantzako Pozalagua izeneko kobazuloan, ohiko estalaktita eta estalagmiten artean, estalaktita berezi-berezi batzuk ageri dira: estalaktita eszentrikoak. Egitura hauek, beste lekuetan ez bezala eta beste inon baino gehiago, goitik behera "erori" beharrean, ezker-eskuin zabaldu eta sare moduko egitura ikusgarrietan biltzen dira. Elkar jo gabe, nork bere nortasunari eutsiz, baina, sarea behar den moduan egituratzeko, ondokoaren laguntza eta itzalaren babesean. Estalaktita hauek bezala, ezker-eskuin zabaldu eta, euskaraz hitz eginez, herri bat osatu dugu euskaldunok: Euskal Herria, euskararen herria. Gure arbasoek ez zioten beren buruari euskaldun alferrik deitu, ezta beren herriari Euskal Herria ere. Mintzairak nortasunaren adierazgarri dira, eta guk, euskaldunok, euskaraz mintzatuz adierazten dugu geure euskaldun izaera, euskaraz hitz eginez egiten dugu Euskal Herria.

Eta lan horretan Euskal Emakumeak izan duen garrantzia eta ezinbesteko papera goraipatu nahi ditu korrika 15ek. Korrika 15ekin bat eginez, behean sinatzen dugun emakume euskaldun zein euskaltzaleok, belaunaldi, adin, mota, esparru eta ideologia guztietakoak, ezagunak eta ezezagunak, urtetan eta urtetan euskal emakumeok izan dugun indarra, adorea eta balioa azpimarratu nahi ditugu.

Garai desberdinetan zehar, emakumeok izan gara, euskararen aurka izan diren legeei aurre eginez, gure hizkuntza etxeetan gorde, atxiki eta ahoz aho iraunarazi dugunak. Dela gerra garaian, dela baserrian, dela itsasaldeko herrietan gizonak kanpoan zeudela,... euskal emakumea izan da, belaunaldiz belaunaldi, gotorleku garrantzitsua. Berak bermatu du gaur arteko transmisioa, eta ezkutuko lan hori ere azalarazi eta aldarrikatu nahi dugu.

Denbora aurrera joan ahala, eta Francoren diktaduraren edota Frantziako estatu jakobinoaren lege itotzaileek agindutakoaren kontra, ikastola, gau-eskola edota euskara elkarteak sortu eta berauei eusteko prozesuan euskal emakumeak izan duen paperaren garrantzia inork ukatu ez arren, ezta ukatuko ere, paper horren garrantzia azpimarratu eta plazaratu nahi dugu geuk ere.

Gaurko Euskal Herrian euskal emakumeak euskarari eta euskal kulturari eusteko egiten duen ahalegina ere begi-bistakoa da: hasi herri txikieneko gau-eskola edota eskola/ikastoletan, segi edozein kultur esparrutatik (kantagintza, bertsogintza, literatura, antzerkia, artea, dantza,...), eta Euskaltzaindiraino. Lekukotasun eta parte-hartze zuzen horiek ere geure errekonozimendu osoa dute.

Baina ondo merezitako ezagutza eta onarpena adierazteaz gain, etorkizunean, euskarak aurrera egin dezan, emakumeok izango dugun lanaren garrantziaz konturatuta, ekimen horretara geure indarrak batzeko konpromisoa hartzen dugu agiri honen sinatzaileok. Oraindik asko daukagulako egiteko, eta gaur fruitu hori jaso dugunoi aurrekoen lana aintzat izan eta lekukoa hartzea dagokigulako.

Geure konpromisoa adieraztearekin batera, dei egiten diegu bereziki Euskal Herriko emakume guztiei, bakoitzak bere esparruan eta bere ahalmenaren arabera, ikasiz zein erabiliz, gurekin bat egin dezaten. Eta horrekin batera, mundu bidezkoago bat erdiesteko bidean, parekidetasunean oinarritutako Euskal Herria eraikitzea ezinbestekoa zaigunez gero, Euskal Herri osoari egiten diogu dei. Euskararen eta euskal kulturaren iraupen, berreskurapen eta etorkizunean denok izan behar dugulako geure eginkizuna, izan gizon zein emakume.

Euskal Herrian, 2007ko otsail-martxoan.

Egin nahi daben azkeneko monstrua da, Arragueta bota eta barrixa egiñ.. Arragueta, kantua dakan kalia. Aurrekuetan esan dodan moduan, kale horrek erreformaren bat bihar dau, baiña alde oso bat bota eta barrixa egiñ, etxe askoz altuaguak eraikiz, ez dot uste irtenbidia danik. Gaiñera, etxietako batek 300 urte inguru dakaz, bertan jentia bizi da eta barriztu egin dabe. Barrutik ez dakit zelan daguan, baiña kanpotik oso politta laga dabe, fatxadia egin eta urdiñez pinttau ostian.

Gehixago jakin nahi izan ezkero hona hemen helbidia Klikatu eta informaziño gehixago lortuko dozue

Honen alde zeozer egin nahi badozue behian nik jasotako mezu bat pegau dot. Azaldu egitten dau labur etxian historixia eta ondare historiko izendatu nahi dabela. Interesa eukitzekotan, segi irakortzen eta agindutakua bete. Inmobilismuan aurrian, hau zeozertxo da. Gehixago egin ahal izango bagendu! Biharbada, hurrenguan martxan jarri aurretik birrittan pentsauko dabe. Gaiñera laster hauteskunde sasoian sartuko gara bete-betian. Ez izan alperra eta bialdu e-mailak! Bestela ze pentsauko ete dabe Patxika txikixak, Kattaliñek, Manuelak, Petrak eta Marixak? Nun egingo dabe merianda haundixa? Zelan formatuko da, orduan, Eibarko ibaixa?

***************************************************************

"LA CASA NUEVA DE GUENENGUA"

XVII. mende amaieran Atanasio de Arizmendik, Eibarko Udalbatzako Sindiko Prokuradore Nagusia, San Andres Parrokiako fabrikako maiordomoa eta Domingo de Olaalde jaunaren benefizentziako Patroia eta Administratzailea izan zenak, Eibarko Arragueta kalean etxe bat eraiki zuen.

1. urteko urriaren 12an Atanasiok honako hau idatzi zuen: "hypoteco la cassa nueva que tengo en arragoeta", Martin Lopez de Ybarra eskribauak jasotako testuak dioenez. Etxe honi "Guenenguako etxe berria" deitu zitzaion 1860. urtera arte. Hortik aurrera 5. zenbakia jarri zitzaion, gero 7na, eta gaur egun Arraguetako 9. zenbakia dagokio. Herri barruko etxerik zaharrenetakoa dugu.

300dik gora urte hauetan hainbat gertaeren testigu izan da etxe hau, besteak beste, 1794ko abuztuaren 29an, frantsesek Eibar txikitu zuten, 116 etxe guztira, eta 1937ko apirilean, Francoren tropek Eibar suntsitu zuten berriro.

Etxe honek aurrera egin du denboran, hainbat gerrateri aurre egin die, baita suteei ere, baina orain mehatxu berri batek arriskuan jarri du etxea: ESPEKULAZIO INMOBILIARIOA!

Etxea ez botatzeko Ondare Babestu izendatzea da konponbidea. Zure laguntasuna behar dugu: etxeak, gure historiaren lekuko, dagoen lekuan jarraitu beharko lukeela uste baduzu kopiatu eta berbidali mezu hau honako helbide hauetara:

cultura.ei@eibar.net

kultura@ej-gv.es

arraguetakalea@gmail.com

Lehenengo biak Eibarko Udaleko Kultura saileko eta Eusko Jaurlaritzako Kultura-Ondarearen zuzendaritzako helbideak dira; hirugarrena, berriz, Arragueta kalearen aldeko helbidea. BERBIDALI MEZU HAU zure kontaktuei, ados baldin badaude, gurekin bat egin dezaten.

Bost urte barru kanpuan egondako eibartar batek ez dau herrixa ezagutuko. Auzo eta etxe multzo osuak bota dira eta botatzeko asmua dake, barrixak egitteko. Juan daneko berrogei urtian eraiki barik zeguazen tokixak etxez josiko dittue. Marbella, baiña itsaso barik.

Oingo politikak hori dira: zaharra bota eta barrixa egin. Egixa da etxe eta auzo batzuk degradauta daguazela, eta barrizteko premiñia dakela; halan da be, gauzak gustoz eta bihotzez egin bihar dira, ez karteriari eta kontu korrontiari begira. Txonta eraldatzia ondo dago, baiña auzo txiki bat izatetik txindurri-etxe izatera pasatzia larregizkua da.

Errespetau egin biharko litzakez arau estetiko eta harmoniko batzuk. Etxe alturik ez egin, esaterako. Edo kanon batzuen barruan kokatzia. Eta ez erankin bakotxa bere amana/arkitektuana! Hori udalan biharra da, uniformidadia emon, herrixan karakterra ezarri.

Zaharra koserbatzen ez badogu, ez dogu antxiñakorik izango. Gaiñera, eraikin barri hónek beste arazo bat sortzen deskue: argixa. Aurreko post-ian esan neban moduan, Eibar estua da, kale asko illunak dira. Egitten diharduten eta egingo dittuen etxiak lehenguak baiño askoz altuaguak dira. Horrek esan nahi dau herrixa gero eta illunagua izango dala.

Beste alde batetik, berdeguniena. Udaleko persona batzuek behin baiño gehixagotan esan dabe Arraten eta inguruko mendixetan nahikua berdegune bagenkagula, eta gaiñera. herrixan jardiñak jartziak txakurrak kaka egitteko baiño ez dabela balio. Hori bai, ezin da kakarik egin gure berdegunerik haundixenian, guardia zibillen kuartelian. A! eta berdegune honek ez detse arazorik sortzen. Hori ondo ei dago daguan lekuan.

Ederto flipauko dabe kanpotarrak Bista eder eta Jardiñeta kalietara doiazenian: Ez jardiñik ez bistarik, dana porlana eta ladrillua.

Eta holan dabiz konstruktorak, alkarri konpetentzia egitten, baiña lobby modura, dunping-a egiten, merkiago lortzeko dena. Gaur konstruktora baten daguana, hurrenguan bestian. Oso gauza bitxixak.

Eibarrek gero eta jende gitxiago daka, sasoi baten biztale bat eguneko galtzen zeban. Hori bai, eraiki eta eraiki. Etxe hutsak be mordua dira. Alokairu merkia eziñezkua da, eta pisuen preziuak ixa Donostiako preziuen parian.

Bigarren desarrollismo salbajia bizi dogu. Oin berrogei urte gauzeri ez jakuen hainbeste begiratzen, baiña gaur egun hau gertatzia itzela da. Ba ete dogu hau gelditzerik? Nere esku balego, behintzat!

Eta monstruarixuak ez daka akaberarik, jarraittu egingo dau daguazen planak egonda. Erisono, Bolingua, udaletxe osteko txaletak. Eta azkenekua Arragueta kalia. Bixar Arragueta kalekuak bialdutako proposamen bat jarriko dot...

Ezagun batek drogerixia zekan, eta egun baten andra bat etorri jakon ulerako tinte baten billa, eta esan zetsan:”-¿Me enseñas el monstruario? “. Barriari eutsi ezinda muestrarixua etara zetsan. Berak monstruo kuadrilla bat urtetzen imaginau zeban, bakotxa bere monstruosidadia erakusten.

Askotan egin dogu barre anekdota honekin, imajinatzeakin monstruo guztiak desfilatzen andrian aurrian. Baiña izen hau Eibarko desastriak izendatzeko be erabiltzen dogu Martzinkus jaunak eta bixok.

Eibar asko sufridu daben herrixa da. Ez-dakit-zenbat gerratan erre dabe, azkenenguan erre eta bonbardeau. Orografixia be ez daka alde; ibar estu eta sakona da, urbanismorako zihero desegokixa. Honeri gehittu bihar jako 60 eta 70. hamarkadetan eraikuntza eta desarrollismo salbajia izan zebala, urte gitxittan ikaragarri hazi zala. Edonun eta edozelan egin zittuen etxiak; errekia tapau zeben, torre ikaragarrixak egiñ, eta berdegune bakarra guardia zibillen kuartela.

Ez dakagu antxiñako gauzarik, zaharrak be gitxi. Alde zahartzat hartuko gendukena hiru etxe baiño ez dira. Erretratu zaharrak ikusitta, konturatu gara Eibar politta zala, oin baiño bizigarrixagua. Eta horrek demaseko penia sortzen desta, diruagaittik eta interes personalengaittik dagualako holan.

Nik monstruarixuari Indianokua palaziuakin emoten detsat hasiera. Palazio hau Aldapatxon zeguan, eta portada platereskua zekan. 50. hamarkadan bertan etxia egittia erabagi zeben. Hori dala eta, diputaziñuak fatxadia harriz harri desmontau eta gorde egin zeban. Eta galdu. Desagertu egin zan. Nun ete dago? Optimistia naiz eta AEBetako dirudun bate erosi, eta bere herrixan dakala jarritta uste dot.

Jarraittuko dot monstruarixuakin: UNED Bergaran jarri aurretik, Eibarreri egin zetsen proposamena. Ezetz erantzun. A-8xak basarri pilla bat bota eta Txonta auzua tapau zeban. Autopistiari ez zetsen urterarik egiñ. Kiroldegixa hamar bat urte tardau zeben egitten: diru mordua gastau, bi didar jarri bihar izan zetsen lurra, lelehengo egurra hondatu egin zalako. Bariante kontraperaltau kutria.

Markeskua konpondu zan, jakin barik zetarako erabilliko zan. Barriztu ostian, luzaruan egon zan itxitta, La Europa de los pueblos erakundian egoitza izan bihar ei zan. Inagurau zeben, pintxo eta guzti. Hori baiño ez zan egin. Zorionez, oiñ UEU dago.

Arrateko kolonixa konpondu zeben. Oso ondo. Baiña ha be ez zekixen zetako erabilli. Orduan, erabagi ostian, atzera be konponketak egin zittuen egokitzeko. Azulejodun hormak bota ziran.

Portalea kutur etxia erosi aurretik, arma taillarra zan, eta erosi ostian analisi batzuek erakutsi eben aluminosixa zekala —diru mordo bat alperrik galduta—. Eta udaletxeko obren gaiñian zer esan? Zazpi bat urtian obretan, kapirixuak kalian eguzkixa, umedadia, hotza, izotza, edurra, eurixa…jasatzen, azkenian soziedade baten erre zittuen.

Koliseuakin be zenbat buelta. Badira hamabost urte atzera eta aurrera gabizela gai honekin. Eta bittartian, herrigunian antzoki barik. Ia, oiñ, elekziño aurretik inaugurauko dabe.

Alfa osorik bota, ofiziñak be ez zittuen errespetau, zeguazen marmolekin, bibliotekia eta zine-aretua. Gure historixiak ez dau ezertarako balio, Korteinglesak eta lujozko etxiak prioridadia dake!

Eta Azittaingo errotandako zubixa? Hori be desmontau eta gorde egin zeben! Baiña ez zan agertzen! Beraz, hargiñak ekarri urriñetik eta ixa osori barrixa egiñ. Hori bai, jarri ostian, benetako harrixak agertu ziran.

Musategi bota bihar zeben ezeri erreparatu barik. Eskerrak eibartar batzuk geure latorrizko joiatxueri erreparatzen detsen! Bestela gargolak-eta ez ziran salbauko. Salbau-salbau…desmontatzerakuan bat apurtu zeben! Eta botata egon dira.

Urkiko krutzian modua. Botata topau zeben nere lagun batzuk, eta alkatiak hori baiño lehen, gordeta zeguala esan zeban!

Isasiko adokiñaua be ez da errespetauko. Ez da antxiñakua, zaharra baiño ez da. Baiña zelan eukiko dittugu antxiñako gauzak lehengo zaharrak izan barik?

Hau oiñartekua da. Bixar gehixago idatziko dot. Iñork badaka monstruarixo honetan zeozer sartzeko, erantzutzia baiño ez daka. Gure memorixa historikuangaittik, gure herrixangaittik, gure seme-alabengaittik.