Luterl taldea, fanzineen urrezko garaiko azken mohikanoak

Joan den mendeko 80ko hamarkadan, autogestio, gaztetxe eta abarren urrezko garaian, komiki-elkarte ugari sortu ziren Euskal Herriko herrietan, fanzineak argitaratu eta bestelako ekitaldiak egiten zituztenak. Orduz geroztik elkarte haiek desagertzen joan dira eta bidean beste berriak ere sortu dira. Ondarroako Luterl kolektiboa da garai hartan jaiotakoetatik zutik dirauen bakarretakoa. Eta irauteaz harago, indartsu jarraitzen dute beraien egitekoan.

(Noticias taldeko Ortzadar gehigarrian 2016/02/16an argitaratutako artikuluaren jatorrizko extended bertsioa)

Ondarroako Luterl taldearen sorrera ez zen planifikatutako zerbait izan. 1983an hainbat komikizale elkartu eta beraiek egindako komikiekin erakusketa bat muntatu zuten. Hurrengo urtean lagun horiek berek fanzine bat atera zuten eta ondoren ekintza gehiago etorri ziren. Hori guztia gorpuztu egin behar, eta 1986an kultur talde gisa eratu ziren, Luterl izenarekin. Eta hala, lagun koadrila batek ia nahigabe hasitako ekimen hura, gaur egunera arte iritsi da. Garai hartatik iraun duen Euskal Herriko talde bakarretakoa da -bakarra ez bada-, eta ziurrenik daudenen artean bizitza luzekoena. Taldearen sortzaileetako eta arimetako bat den Ion Iñaki Artetxek dioskunez, “bai, garai haietan komiki-fanzineak edota komiki lehiaketak ugari izan ziren, baina uste dut gu garela ordutik gaurdaino iraun duen komiki zaletuen talde bakarra; fanzineei dagokienez, TMEO ere badago, geroago sortu zena, eta lehiaketa arloan Portugaleteko Udalak antolatzen duena da iraun duen bakanetakoa”.

“Uste dut gu garela ordutik gaurdaino iraun duen komiki zaletuen talde bakarra”

Ion Iñakiren arabera, taldekideak 10 inguru izan dira, baina “gure ibilbidean zehar jende askoren laguntza izan dugu gure ekimenak aurrera eramateko”. Kontatu digunez, gauza ugari eta anitzak egin dituzte 33 urte hauetan, eta beraien jarduera nagusiki euskaraz da. Ondarroako Komiki Jardunaldiak 18 alditan egin dituzte, azkena aurtengo urtarrilean bertan. Bere garaian, 3 komiki-lehiaketa ere egin zituzten Udalaren laguntzarekin. Kartzelan sortutako artelanen 6 erakusketa ere egin dituzte. Eta ezin konta ahala bestelako erakusketa, tailer, aurkezpen, emanaldi...

Esparru lokalaz haragoko argitalpenak

Luterl elkartearen ezaugarri nagusietako bat bere argitalpenak dira. 80ko hamarkadako beste elkarteak bezala, fanzinegintzan aritu ziren ia sorreratik. “Lehen erakusketaren hurrengo urtean Globho fanzinearen lehen zenbakia kaleratu genuen”, dio Artetxek. Haren seme bastardoa deitzen duten Globhito (beraien ekintzen berri ematen duen berripapera dena) gaur egun ateratzen jarraitzen dute. Globhorma aldizkari murala ere egin zuten garai batean, pareta batean marrazten zen fanzine erraldoia. Eta beraiek emandako komiki-ikastaroetan egindako lanak Spantabiejas eta Marxekota argitalpenetan bildu zituzten.

Argazkia: Luterl

Baina beraien argitalpen-jarduerak esparru lokala eta fanzineen formatua (grapatu eta fotokopiatutako zuri-beltzezko orriak) gainditzen du. Hainbat komiki argitaratu dituzte album formatuan eta plaza ezberdinetan saldu, hala nola Getxoko Komiki Azokan, non urtero jartzen duten standa. Globhosonda bilduman Ondarroako komikigileen hainbat lan argitaratu dituzte: Kirmen Uribe eta Josu Aranbarriren Le blist - Bilduma bat (Uriberen lehen argitalpena omen dena), Austin Agirretxearen Barregarri, Ion Iñaki Artetxeren Azken mohikanoak hemen gaude eta Ion Iñaki Artetxe eta Kaiet Bengoetxearen Euskoman – Izan ala ez izan. Eta beste egile batzuenak ere argitaratu izan dituzte, esaterako Josu Garalderen Itxasoko deabruak edota kultuzkoa bihurtu den Kapitan Kaoporrex – Relatos de bajamar, Rober Garayrena.

Ez da gutxi egin dutena, ez horixe! Baina ez dute haatik uzteko asmorik. Artetxeren esanetan, komikiaren munduak jarraitzen duen artean, beraiek ere ahal duten neurrian jarraitzeko asmo irmoa dute. James Fenimore Cooper-en eleberrikoak ez bezala, azken mohikano hauen amaiera ez da oraingoz iritsiko.