Komikiak eta euskal rock-a

Orain dela gutxi Zarama taldearen Bidea Eratzen kantako "hiri-logelak ari dira hiri-hilerrietan bihurtzen eta leihoen atzetik zakil hiltzaileen erasoa" esaldiari erreparatu nion eta Ralf König-en lanaz ari zela pentsatu nuen: aspaldi ezagutzen nituen bai kanta, bai Kondoi hiltzailea komikia, baina orain arte ez nituen biak lotu (denbora asko da Zarama entzuten ez nuela, eta garai horietan beste komiki batzuk irakurtzen nituen). Baina gero Ralf König-en komikia 1988koa zela konturatu nintzen, eta Zaramaren diskoa, berriz, 85ekoa; beraz, lotura hori ezin zen egin...

Gertaera horren ondorioz, euskal rock-ak eta komikiek zer-nolako harremana izan duten pentsatzen eta erreferentziak bilatzen hasi nintzen. Azken finean, agian ez da izango elkarrenganako eraginari buruzko tesi bat egiteko adinako mamirik, baina iruditzen zait joko polita izan daitekeela zaletasun horiek ditugunon artean bildumatxo bat egitea.

Pentsatzen dut 70. eta 80. hamarkadetan bi adierazpide hauek lotuagoak zeudela, kontrakultura bereko adierazgarriak zirela. Fanzineetan adibidez komikietaz hainbeste idazten ez zen arren komikiek betetzen zituzten orri asko, eta bertan musikaz ere asko idazten zen. Garai horretan Muskaria aldizkaria sortu zuen Roge Blascok adibidez Euskonews-eko elkarrizketa batean "Zerk bultzatu zintuen kazetaritza ikastera?" galderari horrela erantzuten dio: "Hamaika urterekin komikiak marrazten nituen eta aldizkari bat egiten nuen, lehengusuei saltzeko". Helduagoa zenean "Doctor Livingstone, supongo" telebistako saioan abentura bidaien monografiko bat egingo zuen Hugo Pratt elkarrizketatuta. Vulpess taldeko Lolesek beste elkarrizketa batean bere ezizena, Anarcoma Zorrita, Nazario komikigilearen pertsonai batetik hartu zuela dio. Del txistu a la telecaster liburuan Teniente Bluxberri taldea aipatzen da, Moebius-en Blueberry pertsonaitik hartua seguraski.

Diskoetan (Eskorbuto-renak, Cicatriz-enak, RIP-enak...) komikiak edo marrazkiak sartzea oso ohikoa zen garai horretan, agian argazkiek baino presentzia gehiago zuten, azalak ere marrazkiekin egiten baitziren: La Polla-ren lehendabiziko bi disken azala Ñako izeneko batek egin zituen, eta No somos nada diskaren azala TMEO-ko ohiko marrazkilari den Santi Orue-k egin zuen adibidez. Kanten hitzak biltzen zituzten liburuxketan ere komikiaren estetikaren moduko hizkiak agertzen ziren maiz. Baldin Bada-ren lehen diskoan ere, Diputazio Okupazio kanta komiki batekin dator. Horietako asko ez ziren komikiak, irudiak ziren, baina ez da erraza garai haietan muga non zegoen definitzea.

Irudia: Santi Orue

Zaramaren kasuari jarraiki, Indarrez diskoan Gabi marrazkilariaren komikien bidez adierazten dira kanten letrak. Roberto Moso-k Interneten argitaratu zuen Flores en la basura eleberrian, Álvarez Rabo-ren komiki bat agertzen da sarreran eta euskaraz argitaratu zuen edizioan Asisko-ren marrazki bat sartu dute.

Eta Raboren haritik tiraka, ustekabe galanta hartu nuen honetaz konturatzean: Hertzainak taldearen Salda Badago diskoaren azala marrazkilari horrek berak egin zuen (nahiz eta garai horretan Alvarez Plagaro izenpean sinatu).

Irudia: Álvarez Rabo

Itoiz taldearen Lo egin kantan "Lemoiz inguratu pirata eta sioux Bizargorri ta Asterix jake erregeari ontzi eta zaldiz" eta "Mafalda eta Zakili enamoraturik" esaldietan komiki pertsonaiak aipatzen dira.

Asterix ere protagonista da No somos nada kantuan: danok ezagutzen dugu "Kristo aurreko 50. urtean gaude. Erromatarrek Galia osoa armaz hartuta daukate... Osoa? Ez!" esaldia, baina La Pollakoen ustez edabe magikoa ez da Panoramix-ek egindakoa, eta diskoari hasiera ematen dion kantan "Una aldea poblada por irreductibles Galos resiste ahora y siempre al invasor con una poción magica que los hace invencibles: el cerebro!" oihukatzen dute.

Baina American Splendor filmak aukera eman digu erreferentzia nagusienetako bat berriro gogoratzeko: Kortatu-ren lehen diskoan, Mr. Snoid entre sus amigos los humanos kanta topa dezakegu, Robert Crumb marrazkilariaren pertsonaia baten istorioan oinarritua, eta La cultura kanta egiteko egile beraren Fritz Katua-ren komiki bateko hitzak erabili zituzten (ikusi artikuluaren portadako komikia):

"Ay qué a gusto, me iría ahora a la cama
pero hay que estudiar
tengo examen mañana
Cualquiera diría que los exámenes son
el fin al que dedican su propia vida.
¡Qué aburrimiento, qué tontería!
Tendré que tomarme una anfetamina
Y recuerdo el tiempo
cuando todo esto me resultaba
constructivo, inspirador y educativo.
Uno cree que aprender es importante
y se convierte en un jodido intelectual
que trata de serlo más que los demás
uno se pasa años y años
con la nariz metida entre los libros
Mientras el mundo se escapa frente a uno"

Disko horretako beste lotura bat Don Vito y la revuelta en el frenopático da, Montesol marrazkilariaren pertsonaia bat aipatzen baitu.

Beste datu hau www.muguruzafm.com atarian topatu dut: Kortaturen diskografian, El estado de las cosas diskoan, Nivel 30 kantaren bidez "Ranxerox" komikia sortu zuen Stefano Tamburini-ri omenaldia egiten zaio.

Negu Gorriak taldean ere komikiek bere lekua izan zuten: Napartheid kanta ez legoke inon Napartheid fantzinerik gabe, eta Borreroak baditu milaka aurpegi disko beltzean Asisko Urmenetak egindako marrazkien bidez agertzen dira kanten hitzak.

Iñigo Muguruza-ren komikizaletasunaz nonbait irakurri dut, eta lehendabiziko CDan bere marrazki batzuk tartekatzen dira. Zinemazalea ere badela entzun dudanez ez dakit Joxe Ripiau-k jotzen zuen Clouseau inspektorea nondik sortu zen. Segur aski, Napartheiden ikusi ahal izan dugun Pedro Mayo komikia kantaren ondoren sortua izango da; edo argitaratua, behintzat. Bestalde, Sagarroi taldearen logoa Asisko Urmenetak egin du.

Tijuana in Blue taldearen Vidas ejemplares cap. 19 kantan "habrá que hacer una historieta de esto" esaldi famatua agertzen da, eta istorioa Carlos Azagra marrazkilariari buruzkoa da (argitaratutako DVDan Azagra bera agertzen da). Makinavaja kanta Ivá-ren pertsonaia batean oinarrituta dago. Tijuanaren logotipoak komikiaren eragin nabarmena du.

Irudia: ?

Jokin Larrea Kojon Prieto y Los Huajolotes taldeko kide izan da, baxujolea zehazki, eta taldearen ibilerak bildu izan ditu komiki batzuetan. La Polla taldearen Hoy es el futuro eta Alaitz eta Maider-en Inshala-n komikiak ere egin ditu.

Morau kantariak Hugo Pratt-en pertsonai gogoratuena aipatzen du Blanka kantan: "eta Korto Maltesse ikusi dute mozkorrik emagalduen auzoan". Morauren CDetako marrazkiak Mattin-ek egin izan ditu, bai eta Txukalda azken diskoaren portada ere, bi hauen arteko harremana luzea da, eta badu komikiekin harremana: begira, bestela, Argiako elkarrizketa baten zer dioen Morauk berak:

GALDERA: Nondik dator Morau ezizena?
ERANTZUNA: Argiarekin zerikusi handia du. Garai batean, Mattin marrazkilariak eta biok Superertzaina izeneko komiki-tira egiten genuen Argian. Mattin ere ezizena denez, nik ere ezizena behar nuela erabaki eta Morau aukeratu genuen.

Napartheid fantzineak musikari buruzko monografikoa egin zuen, eta marrazkilariek Mikel Laboa-ren kantak komikiratu zituzten beste ale batean. Negu Gorriak eta Kojon Prietoren singelak argitaratu zituzten ere.

Erreferentzia modernoagoa, garaian eta estetikan, Betagarri-k ematen digu: Arren erro zaharra CDan Manga komikiak dira nagusi, hitzen liburuxka atzetik aurrera irakurtzea gomendatzen da, kanten hurrenkera Japonian bezala atzetik aurrera baitago, eta Akira pertsonaiaren kutsua duen norbaiten istorioa kontatzen zaigu. Komikiaren ideia Betagarri taldearena da, eta marrazkilaria Eddy Rodriguez Quillay da.

Skunk taldearen Kinky diskoan superheroien antza hartzen dute musikariek marazkien bidez. BAP!!-ek Negu Gorriak taldearen alde egin zen bideo-bilduman kristoren bideoklipa egin zuen, Batman telesaileko kanta oinarritzat hartuta, taldekideak Bap!man, Robin, Joker maltzurra eta Milakaurpegiz mozorrotuta. La Pollak, aldiz, Barman! oihukatzen zuen.

Eta, oraingoz, bukatzeko, komikilari-musikari edo musikari-komikilari kasu aipagarriena datorkit burura: Mauro Entrialgo Fat Esteban eta Esteban Light musika taldeetako kide izan da. Bestalde, Balerdi Balerdi taldearen logoa egin zuen, eta Curiosidades del mundo del Rock izenburupean komiki batzuk egin ditu. Kantak eta bideoak ikusteko aukera, mauroentrialgo.com orrian.

Zerrenda hori egiteko, hainbat iturri erabili ditut: nire CD, komiki eta oroitzapenak; lagunen aipamenak; Donostiako liburutegietako CD eta komiki bildumak, Google bilatzailea...

Ziur blog honetako irakurleen artean erreferentzia eta informazio gehiago bil dezakegula; aipatutakoen artean akatsik badago, zuzendu... Ea azkenean tesi hori egiteko uste baino material gehiago dagoen...