"Helduentzat bakarrik"
Ekainak 28an komunitate homosexualak Gay eta Lesbianen Nazinoarteko Eguna ospatu dau, azken aldiotako polemika oraindino baretu ez dala. Aitor Arana nekaezina, ordea, jo eta ke dabil homosexual euskaradunen esku hainbat lan argitaratzen. Horietako bat, "Komiki Gay eta Lesbikoa" (Hiria argitaletxea), pasa den mendeko azken 20 urtetan euskaraz argitaratutako bilduma dana. Liburua gaur ikusi dot liburudenda batean, eta azalean ohartxoa agertzen da argi eta garbi: "Helduentzat bakarrik". Argi ibili orduan!
Hauxe da egileari Berriak egindako alkarrizketa, ekainaren 28an kaleratuta.
Berria: Lan handia denbora gutxian, ezta?
Aitor Arana: (...) Komikien bilduma aspaldi lantzeko asmoa nuen, eta azken hilabetetan biribildu egin da.
B: Zer aurki dezake irakurleak komiki bilduman?
AA: Komiki Gay eta Lesbikoan saiatu naiz Euskal Herrian eskuragarri diren komikien garapena jarraitzen eta bilduma egiten. Horien antologia da; argitaratu den horren guztiaren aukeraketa esanguratsua eskaintzea da helburua. Garapen handia eduki dute komiki gay eta lesbikoek. Hasieran, komiki heterosexualen barnean argitaratzen ziren, eta nahiko desatsegina zen haien isla. Gayak azalkeria handiz azaltzen ziren publikazio horietan. Pixkanaka-pixkanaka, gayek komikiak gayentzat ekoizten hasi ziren, eta gauzak aldatu ziren. Bilduman, XX. mendeko lanak ikus daitezke; azken joerak ez ditut bildu bertan. Bere garaian jatorrizko hizkuntzan edo gaztelerara eta frantsesera itzulitakoak dira, gehienbat.
B: Nola erabili behar da bilduma?
AA: Komiki bilduman, egia esan, ez dakit zer erabilera eman behar zaion. Komikiak erosteko eta biltzeko zaletasuna eduki dut betidanik, eta nituen lanen bilduma bat publikatzea ideia polita litzatekeela pentsatu nuen. Beti gustatu egin zaizkit liburuak erostea eta biltzea. Material hau eskuratzeko zailtasun handiak ziren, eta bilduma interesgarria izan zitekeela uste nuen. Ziurrenik, baten batek baino gehiagok ezagutzen ez duen eta existitzen den material bat aurkituko du bilduman, bere harrigarri.
B: Euskal Herrian aurki litezkeen komikien inguruko bilduma egin duzu, baina nazioartean zer dago?
AA: Ameriketako Estatu Batuak dira lehen iturria, beren lege eta puritanismoa edukita ere. Hemen, itzulpenen bitartez edo ingelesez eskuratu ditugu. Beste iturri garrantzitsu bat Alemania da; hango egileak ospetsu egin dira nazioartean. Gaur egun, bi iturri horiek garrantzitsuak dira. Lehen Italia ere sortzaile garrantzisua izan zen, 1980ko hamarkadan eta 1993 urte ingururarte, gutxi gorabehera. Gaur egun, Bartzelonak ere indarra hartu du, gainera katalanez. Madrilen ere gero eta indar handiagoa hartu du, baina hori XXI. mendean, eta bilduman XX. mendera artekoa jorratu dut.
B: Zein izan da euskal ekarpena?
AA: Euskarazko komikigintza gay eta lesbikoa oso urria izan da. Pentsa: hogei urteren buruan, bederatzi orri baino ez daude. Komikiek hedapen handiagoa eduki dute Hegoaldean; Iparraldean kostaldean bakarrik. Hegoaldearen hegoaldean ere, nekazaritza giroan, material hau eskuratzeko zailtasun handia egon da.
B: Ba al dago horrelako komikiak irakurtzeko zaletasunik?
AA: Zaletasuna edukita ere, irakurleek egundoko ahalegina egin behar izan dute aleak eskuratzeko, eta zaletasuna ezin izan da garatu. Komikien maiztasuna asko trabatzen zen, eta adi-adi egon behar zenuen alea jasotzeko. Batzuetan, sei hilabete itxaron behar zen publikazio bat eskuratu ahal izateko, eta bilduma asko hasi eta bertan behera gelditzen ziren denborarekin. Gaur egun, denda gay eta lesbikoak badaude, eta eskuratzen errazagoa da. Garai batean, oso zaila zen eskuratzen.
B: Horrelako eskaintzak publikatzeko zailtasunik eduki duzu?
AA: Oso garrantzitsua izan da Hiria argitaletxeaaren jarrera. Beste batzuetara joan naiz liburuak eskaintzeko, eta oso jarrera itxia aurkitu dut editore gazteen artean ere, nire zoritxarrerako.
