Teknosexua

Ezagutu beharreko oinarrizkoak

Zer dira epub, mobi eta abarrak?

Liburu elektronikoen formatuak. Liburu elektroniko bat erosten dugunean, formatu horietako batean etorriko da, fabrikatzailearen arabera. Garai bateko VHS eta BETA bideoen formatoetaz akordatuko zara 40 urtetik gora baldin badituzu. Ba horixe bera gertatzen da gaur egun liburu elektronikoekin. Baina oraindik merkatuak ez du erabaki zein izango den estandarra. Baliteke gainera inoiz ez erabakitzea, horixe da egoera. Marka bakoitzak berea hartu du eta ea nork irabazten duen, hor ari dira tiraka. Hala ere, arruntena edo estandarrena epub da. Mobi da Amazonek erabiltzen duen formatua.

Ziurrenez ez da formatu bateratzerik izango etorkizunean. Arrazoia da gaur egun dirua ez dagoela tresnak saltzean, baizik eta liburuak tantaka-tantaka saltzen. Horregatik komeni zaie jendea beraien formatuetara lotzea, banatzaile bakoitzak bezeroak gatibu bihurtu ahal izateko.

Aldiz, gu, kontsumitzaile arduratsuok, banatzaile edo editorearengan independentzia lortzea dugu helburu. Zuk ez? Nik bai! :-)

Zer da DRM-a?

DRM: Digital Rights Management edo Eskubideen Kudeaketa Digitala

Termino zabal bat da DRM, teknologia mota desberdin asko biltzen dituena bere azpian. Industria editorialak erabiltzen ditu teknologia horiek, kultura kontsumitzaileen eskubideak mozteko, adibidez kopiarik egin ez dezagun, lagun bati ez diezaiogun liburu bat utzi edo AEBn erositako Hollywood-eko DVD bat ez dezagun Europan ikusi ahal izan.

Hain zuzen ere, sortu zen lehenengo DRM sistema DVD-arena izan zen. Industria konturatu zen globalizazioa hor zegoela eta jendeak musika CD-ak eta VHS filmak erraz kopiatzen zituela, sarritan kontinente batetik beste batera eramanez. Horregatik DVD fabrikatzaile guztiek akordio bat sinatu zuten eta horren ondorioz DVD irakurgailu guztiek hainbat arau bete behar zituzten, funtzionamendua mugatuz ez arrazoi teknikoengatik baizik eta negozioa kontutan izanda.

Industriaren aitzakia egile eskubideak dira, baina azkenean erosleon askatasuna mugatzeko erabiltzen ari dira. Hau dela eta, DRMdun liburu elektroniko bat ezin zaio lagun bati utzi, ezin dugu kopiarik atera. Kasu askotan gainera tresna edo irakurgailuaren fabrikantez aldatu nahi badugu, baliteke ordura arte erositako liburutegi osoa galtzea, ez badugu aurretik hori dena kontutan izan.

Zer da Calibre?

Calibre liburutegi digital pertsonala kudeatzeko programa bat da. Windows, Apple eta Linuxean dabil eta erabiltzeko oso erraza da. Zure irakurgailu elektronikoa edozein markakoa dela ere, komeni zaizu programa hau izatea ordenagailuan. Irakurgailu elektronikoa lapurtzen badizute adibidez, Calibren izango dituzu zure liburu guztiak, ongi antolatuta autoreka, gaika eta abar.

Calibreren berezitasun garrantzitsu bat da formatuen arteko bihurgailu ere badela. Lagun batek epub bat bidaltzen badizu eta zuk mobi formatuan behar baduzu, Calibrek minutu batean bihurtuko dizu liburuaren formatua batetik bestera.

Hau da eduki kontsumitzaile moduan zure askatasun oinarrizkoa ziurtatzeko tresna: erosi dituzun liburuak zureak dira, berdin da zein den zure irakurgailua. Kontutan izan!

Calibre eta DRM-a

Calibreren beste berezitasun garrantzitsu bat DRM-arekin lotuta dago.

Nik liburu elektroniko bat erosi badut Amazonen, liburu hori modu berezi batean dago kodifikatuta, bakarrik nire Kindlean irakurri ahal izateko. Alferrik pasatuko diot liburua nire lagun bati bere Kindlean irakurri dezan. Ezingo du, Amazonek erabilera hori mugatu bait du. Hau da, liburu hori DRM-arekin giltzapetuta dago.

Calibre erabilita, DRM hori kendu ahal izango diogu liburuari. Calibre berak ez du lan hau egiten, baina jendeak hainbat gehigarri ditu lan horretarako. Urtebete liburu elektronikoarekin artikuluan aipatu dut gai hau eta lan horretarako pare bat erreferentzia ematen ditut.

Ez da guztiz erraza, baina pixka bat saiatuta egin daiteke, eta pauso garrantzitsua da gaur erositako liburu elektronikoen kontrola etorkizunean zure eskuan izan nahi baduzu. Ez utzi alferkeriaz edo akordatuko zara hemendik 5 urtera!

Ez ahaztu:

Paperzaleak gustora

Ni teknobedade zalea naiz eta garbi zegoen ongi moldatu behar nintzela. Kontua da inguruan ditudan liburuzale sutsuak direla formato berrira hobekien moldatu direnak. Hasieran "bai baina niri paperaren ukitua gustatzen zait..." esaten zutenak, aldi berean 3 liburu irakurtzen dabiltzanak, horiek daude benetan gustora liburu elektronikoarekin.

Amazonen erosketa esperientzia

Erosketa prozesua oso ongi landuta dauka Amazonek, bai lehenengo erosketa eta bai liburuak beraien sistema bidez erostearena. Batere trabarik gabe, badirudi ordaindu ere ez dugula ordaintzen!

Duela zenbait hilabete Kindlearen pantaila izorratu zitzaidan. Beraiei txat batean idatzi, eta hiru egunen buruan berria neukan etxea. Zaharra itzuli eta listo, ez nuen ezer ordaindu behar izan.

Asko gustatzen zait nola Amazonen liburuaren zati bat eskuratu daitekeen ezer ordaindu gabe, frogarako. Liburua pixka bat irakurri eta gustatzen bazait gero erosteko aukera dago. Gainera dena instantean gertatzen da wifiari esker. Liburua aukeratu eta 10 segundutan irakurtzen hasi zaitezke.

Baina kontuz Amazonekin

Aldi berean, kontuz ibili behar da Amazonekin. Beti ere ziurtatu kontrola zuk duzula. Hau da, liburuak saldu baino, esango nuke "utzi" egiten dizkigutela, izan ere egunen batean beste irakurgailu bat erosten baduzu ez dute harako balioko Amazonen erositako liburuek.

Hori ekiditeko garrantzitsua da liburu elektronikoak kudeatzeko Calibre aplikazioa zure ordenagailuan instalatu eta beraren bidez Amazoneko liburuak beraien DRMtik "askatzea". Bilatu Interneten eta ziurtatu kontrola zure eskuan duzula. Adibidez hemen azalpenak eta hemen deskargak

Kontutan izan Kindlea 100 Euro inguruan saltzen duela Amazonek. Prezio horretan argi dago beraien helburua ahalik eta tresna gehien banatzea dela, gero irabaziak liburuen salmentarekin izango bait dituzte.

Kindle irakurgailua

Amazonen arrakastaren arrazoi handienetakoa da aparatua bera. Arina, bateria luzea, tinta elektronikodun pantaila, kapazitate altua, wifi bidez liburuak deskargatzea eta abar luze bat. Ohean irakurtzeko adibidez, beti izan ditut postura egokia aurkitzeko zailtasunak paperezko liburuekin. Kindlearekin bat ere ez.

Liburuak euskaraz

Iturri onena: Susaren liburu elektronikoak

Liburuen prezioen absurdua Espainian

Izugarri ernegatzen nau honek. Inozoak garela uste dute eta oso sarritan liburu elektronikoa paperezkoa baino euro pare bat gutxiagotan saltzen da edo bertsio ingelesen aldean askoz garestiago. Azken adibidea: Austerren Sunset Park. Euskaraz aurkitzea ez dut espero (paperezkoa bai baina ez digitala) eta Amazonen erostera joan nintzen. Ingelesez 2,29 Eurotan zegoen eta gazteleraz, 7,50 Eurotan. 7 Euro ez da gehiegi, baina horrelako aldearekin haserretu nintzen eta deskarga libreen webguneetan hasi nintzen bila. Ez nuen aurkitu eta horrek libratuko du oraingoz. Horren ordez deskargatu dut ingelesezko muestra, eta gustora irakurtzeko gai banaiz, ingelesez erosiko dut.

Hurrengoan idatziko dut nola beste erabilera batzuk aurkitu dizkiodan Kindleari, txuleta moduan eramateko edo RSSak irakurtzeko adibidez.

EGUNERAKETA: DRMa apurtzeko beste erreferentzia bat jarri dut, lehengoan zenbait informazio falta zen eta. Bide batez, Javier Vizcaino kazetariak sufritu du DRMen gaia eta artikulu argigarria jarri zuen bere blogean: Fnac, Kindle, Ebook... Crash!

Zabaldu terminal bat eta mugitu fitxategiak dauden karpetara cd erabiliz. Gero, zerbitzatu direktori hori web zerbitzari moduan, ondoko komandoaz:

python -m SimpleHTTPServer

Beste makinan, zabaldu nabigatzailea eta joan helbide honetara:  http://zerbitzariaren-ip-a:8000/

Voila! Python rulez!

Hemendik ikusi eta itzulia: How can I transfer files between two Ubuntu computers on a LAN without installing additional software?

Eibar aldetik inbidia handiaz ikusten ditugu inguruan egiten ari diren bidegorri guztiak. Azkenaldian probatu ditut Markinakoa, Soraluze-Bergara, Urkulu, Azkoitia-Zumarraga, Plazaolakoa eta larunbat honetan Arditurrikoa. Etxetik bizikletan ateratzeko aukera ematen diguten arte, bizikletak autoan sartu eta hor ibiltzen gara batera eta bestera.

Arditurrikoa bereziki gustatzen zait, batez ere azken loturekin posible delako Donostiako Boulebarretik Arditurriraino bizikletan umeekin joatea. Alderantziz planteatu daiteke agian: bidegorria erabiltzea Donostiako erdigunera egunpasa iristeko. Pagotxa: arriskurik gabeko 18 kilometro inguruko bidea.

Larunbatean Kisale bizikleta dendak irteera antolatutako irteeran parte hartu nuen (CodeSyntax gure enpresa Kisale dendaren parte da). Nere umeen adinagatik ibilbidearen tarte bat egin genuen bakarrik, baina oso gustora! Gero, Oarsoaldeko turismo erakundeak gonbidatuta, hamaiketakoa egin genuen Olaizola jatetxean, eguzkia ere irten zen, umeak errekan jolasean... Ederra plana!

Hurrengorako gelditzen zaizkigu Arditurri mehazuloetarako bisita eta Artikutza ezagutzea, baina horietarako prebisio handiagoa behar izaten da, eguna eta ordua lehenago hartu behar izaten direlako.

Laburbilduz Oiartzun inguruan gustatzen zaizkidan tokiak:

• Arditurri mehazuloak eta bidegorria.
• Erretegi-haundi nekazalturismoa (duela urtebete egun pare eder bat egin genituen bertan, Aiako harria aurrez-aurre)
  
• Olaizola jatetxea
• Artikutza
  
• Oieleku, multzo megalitikoa
  

Argazkiak: Mikel Lizarralde (CC-BY-SA)

Nafarroako gobernuan antolatutako "Agur gaztelukoari!!" ekimenaren barruan, hainbat jauregi eta gaztelura bisita egin daiteke.

Aste santuan egin diegu bisita Amaiurkoari eta Iruritakoari. Biak ere oso-oso interesgarriak. Gida biak historian oso jantziak, detaile eta gusto guztiz azaldutakoa gainera. Aprobetxatu asteburua eta egin buelta, merezi du eta.

Gaztelu horietako asko bisitatu datezke beste garaietan, baina normalean 5 euro inguruko sarrera kobratzen da kasu bakoitzean.

Nafarroako gobernuak beraien webgunean jarri du zein gaztelu diren eta nola egin behar den erreserba. Berriro diot: aprobetxatu!

Agur gaztelukoari! Azalpen eta egutegi osoa

Autism: awareness isn't enough artikuluan aipatzen da Steve Silberman ikerlaria, eta bi puntu azpimarragarri irakurri ditut:

Lehen baino autismo gehiago dago?

Autismoa goraka joan da azken urteotan. Urtero kasu gehiago diagnostikatzen ari dira; une honetan AEBtan 88-tik batek omen du autismoa. Batzuentzat hori albiste txarra da, eta hortik atera dira oinarri gabeko hainbat teoria, txertoek eragiten dutela eta abarrekoak.

Baina zientzilarien ustetan, diagnosia da aldatu dena, eta horrek dakar goizago eta hobeto diagnostikatzea autismoa. Eta hori albiste ona dela uste dut. Izan ere, zenbat diagnostikatu gabeko autismo egongo da hor bazterretan?

Nola tratatzen ditu gizarteak?

Autismoaren arazo nagusia Silbermanen ustetan, gizarteak autismoarekin duen erlazioa da. Umeen kasuan bideratzen ari dira gauzak, baina haur horiek nagusitzen direnean adaptazio arazoak izaten dituzte. Gizartearen jokaera arrunta desberdintasunak azaleratzea da, desberdintasun horiek onartu eta integratu beharrean. Gainera, diru gehienak bideratzen omen dira autismoa ikertu eta prebentziora. Aldiz, gizarteratzean sortzen dira arazo handienak eta horretarako ez dago dirurik.

Izan ere, errespetua, laguntza eta inklusioa dira askoz garrantzitsuagoak, berez okerrik ez duten umeak sendatzen saiatzen ibili beharrean.

Eibarren berriki ezarri dute kale batzuetan kontenedore marroia. Oraingoz aukerakoa da, norberak erabakitzen du birziklatu nahi duen ala ez. Niri ez zait tokatu, baina tokatu zaion norbaiti entzun diot bere pegoran gutxik hartu dutela aukera hori.

Ez gaude mentalizatuta. Zaborrak gureak dira, ez dira inorenak. Guk botatzen ditugu janari, patata azal, plastiko eta yogur poteak. 

Bi aukera ditugu: arazoa guk konpondu edo norbaiti (asko, izugarri!) ordaindu lan hori egin dezan. Nik uste dut ohitura kontua dela, eta horrela denez, hobe ohiturak aldatzea, ala?

Proposamen bat: Foru Aldundiak planifikatu ditzala errausgailu txikiak, ia herri bakoitzean. Kontzientzia batzuk esnatuko ditu, ala?

Argazkian, gure enpresako bulego parean dauden Azitaingo errausgailu zaharrak. Errausgailuak ez dira atzo gaueko asmakizuna.

Herenegun gauean artikulu hau idatzi nuen: Si hablas en euskera no sales en ETB2  eta espero gabeko erantzun ona jaso nuen atzo, Twitterren, Facebooken eta abarretan. Oso sorpresa polita izan zen, jende askoren babesa sentitu nuen. Kultura sailburu berak gaia aztertuko zuela esan zidan eta alderdi batek galdera egingo omen du legebiltzarrean gai honen harira. Eskerrik asko denori.

Kontua da nere helburu nagusia ez zela salaketa egitea. Ni ez naiz jokaera hori azaleratu duen lehenengoa eta ez dut uste niri gertatutakoa kasu larriena denik. Euskaldunon ghettoan (erdi serio jartzen dut ghetto hitza) gai ezagun eta arrunta dela iruditzen zait. Azkena atzo bertan aipatzen zuen Facebooken Marijo @desplazatuak, nola Abadiñoko Sanblasetako feriako baserritarrek euskaraz eta gazteleraz eman zituzten hitzak, ETB1 eta ETB2rako.

Nik artikulu hori gazteleraz idatzi baldin banuen, nire sare sozialetako kontaktu baskoentzat izan zen (EHn bizi direnak baina normalean euskaraz jarduten ez dutenak). Nahi nuen ea beraiek ulertzen zuten egoera. Ez da munduko arazorik larriena, arantzatxo bat da, baina beraien pauso bat ikusi nahi nuen, euskarari ongietorria ematen, ulertzen zutela gaia eta babesa ematen.

Baina keba... ez du ezertarako balio. Ez dut ia baskorik identifikatu atxekimenduen zerrendan. Sare sozialetan euskaraz idazten badut jende horrek ez du normalean ez aipamen eta ez erreakziorik izaten. Ikusezina bihurtzen naiz beraientzat. Hizkuntza kontua zela uste nuen, baina atzoko artikuluarekin berdina gertatu zait. Nik gazteleraz idatzi eta nork erantzun dit? Euskaldunen ghettoko kolegek.

Ondorioa: lagun horiengana iritsi nahi badut beharrezkoa da: gazteleraz idaztea eta idatzitako gaiak euskararekin zer ikusirik ez izatea, ez daitezen deseroso sentitu.

Ez dakit nola apurtu konpartimentazio eta isolamendu hori. Nahi nuke.

2011ko maiatzean kontenedore honekin behatz txikia moztu nuen, nirea ez zen kartoi bat botatzera nindoala. 4 punto eman zizkidaten eta orain dela gutxi arte ez dut sentsibilitatea berreskuratu. 

Istripua izan eta hurrengo lanegunean eman nuen abisua Debabarreneko Mankomunitatean. Kasurik ez zidatenez egin, bi hilabete ondoren gogorarazi nien beste idatzi batekin. 

Bada, bost hilabete geroago, urria erdialdean, oraindik ez dut beraien notiziarik eta kontenedoreak han jarraitzen du azenarioak moztu nahi dituen edonorentzat prest.

Musika asko gustatzen zait, garai batzuetan ez dut besterik izan buruan, gelan sartuta, gitarra eskuan. Horregatik azkenaldian beldurtzen ari naiz, gaur egungo musikaz geroz eta desentxufatuago nagoelako. Ez dut gaur egungo musikarekin konektatzerik lortzen. Eta saiatzen naiz!!

Azkena atzokoa: Wilco taldeak diska berria atera du, eta atzoko egunez disko osoa doan entzuteko aukera eman zuten. Wilco ezagutzen ez duzuenontzat, gaur egungo musikan IN egoteko behar-beharrezko erreferentzia da. Ez nago ziur, baina uste dut elkarrizketa batean Benito Lertxundi berari irakurri niola Wilco entzuten zuela (ala amestu egin dut?).

Deskargatu nituen Wilcoren kantuak, eta entzuten saiatu nintzen atzo, baina ez. Ez zidan txisparik egin. Ez zidaten eguna poztu, ez dut Wilcoren musika ulertzen. Hurrengo egunotan ere saiatuko naiz, ea gauza hobetzen den. Bitartean, Twitterren Wilcorenganako gorazarre besterik ez nuen irakurtzen ( Anamalagon, LoveOf74, edo Ricardo Aldarondo ) 

Pena ematen dit trena galtzeak, badakit musika horretan gozamena egongo dela, (ni harrapatzera iristen ez banaiz ere). Ba, berriz saiatuko naiz, ea zerbait aurkitzen diodan ala Radiohead, Moby, Interpol edo beste hainbat bezala gelditzen zaizkidan biltegian.

Bitartean, jarraitzen dut musika klasikoarekin gozatzen. Irailaren 23-an MrBig Barakaldon, Azaroan Yes Madrilen, eta auskalo beste zein kontzertu harrapatuko dudan tartean. Oraintxe bertan, nere bozgorailuan, benetako musika klasikoa. Hauxe: