Datuak irekiak dira, OpenStreetMap-en gehitu daitezke berriak edo oker daudenak zuzendu.
Mapa osorik ikusteko, hementxe: Eibarko denda-lokal hutsak
Osagai hauekin:
Bestalde, Overpass Turboko datuak uMAP-en zuzenean eguneratzeko errezeta eskura duzue. (Bai, datuak automatikoki eguneratzen dira OpenStreetMap-etik ordubeteko epean)
Twitterren jarri dut hau azaltzen duen bideo labur bat
OpenStreetMap-en zuk zeuk gehitu ditzakezu mapako elementu berriak: negozioak, bideak, toki-izenak... Hementxe azalpena pic.twitter.com/GRDLkkyuRS
— Gari Araolaza (@garaolaza) June 16, 2023
Bidegin eman dizkidate datuak eta grafika hau prestatu dut:
Grafikak bi datu adierazten ditu:
Soziologo izaten ausartzen, hipotesi batzuk:
Deskargako autobidea (A-636) kasu berezia da, lehenengo aldiz jarri delako martxan gelditu beharrik gabeko bidesari sistema, norberaren matrikula, ibilgailuaren tamaina eta (balego) tag-a detektatzen dutela martxan goazela. Oso erosoa tag-a daraman auto batentzat eta batez ere kobratu behar duen erakundearentzat.
Baina tag-ik ez daramaten autoen bidesaria kobratzeko sistema eta araudia pentsatu duten politikari edo/eta teknikariek entzumen edo psikologia test bat pasatu beharko lukete. Ez dago informaziorik webgunean edo paperetan, instrukzio nahasiak eta entzungor erabiltzaileen kexei. Erabiltzaile bat edo beste Arartekora iritsi dela entzun dut baina beraiei zuzentzeko asmorik ez zaie nabari urtebete ondoren.
Bolaran daude Wordle euskaraz eta Berbaxerka hitz jokoak. Azalpen askorik ez da behar, hitzak asmatzea da gakoa. Aditzek edo deklinatutako hitzek ez dute balio, erroek bakarrik.
Berbaxerka utzi nuen, denbora asko dedikatu behar zen eta.
Wordle gehiago gustatzen zait, baina askotan gelditzen nintzen etsituta, hitzak asmatu ezinik. Orduan letren arabera hitzen filtroak egiteko tresnatxo hau egin nuen eta orain denontzat jarri dut:
Bestalde, estatistikoki neurtu dut zeintzuk diren partida hasteko hitz onenak, hau da, sarrien azaltzen diren letrak dituztenak. Honek lagunduko dizu hasierako bi hitzetan letra gehien asmatzen:
Partida hitz hauekin hasten baduzu ikusiko duzu errazago egingo zaizula jokoa.
Datuak OpenStreetMap-en kargatuta daude eta handik filtro bat jarri dut, baserri guztiak mapan ateratzeko. Datu hauek beste formatu geografiko batzuetan (GeoJSON, GPX, KML...) ere ateratzeko aukera ematen du Overpass Turbok.
Mapa hau uneoro eguneratzen da. Baserri berri bat azaldu edo aldaketaren bat gertatzen bada, eguneratua azalduko da mapa.
Datuei begira, niretzat deigarriena eta ezezaguna izan da zenbat baserri dauden oraindik Eibarko herrigunean (autopista eta saihesbidearen arteko zatia herrigune kontsideratuta): Asolaigartza, Pitxargain, Ibargain (hau galdu zen, ezta?), Bolingoa, Urkiditorre, Otaolaerdikoa. (baserri bezala hartuko ditugu nahiz galduta duten nekazari izaera, guztiek edo gehienek behintzat).
Datuak aztertu eta filtroak aldatzeko, hementxe aukera: Overpass Turbo
Mapa eder hau Itziar Alberdi eta Asier Sarasuak egin zuten eta hementxe jarri zuen Asier berak deskargatu eta inprimatzeko moduan: Eibarko Toponimia Mapa
Orain OpenStreetMap-en datubasean kargatzen bukatu dut eta hemendik aurrera Kortalarrañeta, Ikaztoi edo Potrozulora joan ahal izango duzue GPSa eskuan hartuta. Izan ere, OpenStreetMap-eko datuak beste hainbat aplikazio eta webgunetara zabaltzen dira. Nik mendirako ibiltzen dudan telefonoko aplikazioan ere bai, adibidez: Organic Maps
Bestalde, kontutan izan ezagutza informatiko minimoekin informazio hau deskargatu daitekeela osorik edo zatika galbahetuta, GPS-an sartzeko, Excel batera pasatzeko, zentsuak egiteko, ikerketak egiteko, beste proiektu batean berrerabiltzeko... nahi duzuenerako.
Bukatzeko, niretzat faktore garrantzitsua izan daiteke tresna hau baserri eta landa eremuko tokietara zerbitzuak iristeko laguntza handia izan daitekeela, adibidez anbulantziak, suhiltzaileak, banatzaileak eta abar.
Hementxe datuok filtratuta: Eibarko toponimo eta baserriak
Hainbat webgune eta zerbitzutan:
Ea akats asko ez dudan egin, detektatzen badituzue esan eta zuzenduko ditut. Eibarko Toponimia Mapa erabili dut gida moduan.
Tamaina handian ikusteko klik hemen
Twitterren esan dudan bezala, gero Eibar zatarra dela esango dute, baina hori esaten duenak ez daki begiratzen.
Izan ere, nik dakidala ez dago zerrenda ofizialik, legalki boletinean ateratako edo udal batza batean adostutako kale izenen zerrenda publikorik. Izendapen blokeak egin izan dira (trantsizio garaian adibidez) baina gero zerrenda pixkanaka zuzentzen joan da, izendapen berriak sartuz, ortografia aldaketak eginez, eta baita erreferendum bidez izenak aldatuz ere.
OpenStreetMap proiektuan kale izen guztiak jartzen eta zuzentzen joan gara azken urteotan. Badakizue Wikipediaren estiloko mapa bat dela, kolaboratiboa, datu bat falta bada edo oker baldin badago bertan zuzentzeko minutu bat besterik ez da behar. Gero, MyOSMatic tresna erabili dut kale izenen zerrenda ateratzeko eta bide batez inprimatzeko moduko mapa ateratzeko.
Eta hortxe dago emaitza: Eibarko kale izendegia, gazteleraz callejero de Eibar esango geniona.
Okerren bat edo falta den zerbait ikusten baduzue gustora egingo dugu zuzenketa, edo zuek egin OpenStreetMap-en. (Izan ere hau idaztean detektatu ditut maiuskulekin lotutako akats txiki batzuk eta zuzenduko ditugu ahal den lasterren)
Ez dago jadanik Dos de Mayo edo Generalisimo esateko aitzakiarik aizu! Ofizialki duela 40 urte kendu zituzten izen horiek!
Udalaren webgunean badago kale izendegi bat, baina nere ustez ez da baliagarria dituen akatsengatik. Hasteko enpresa partikular batek sortu eta kudeatutako zerrenda da, ez da udalak egindako zerrenda "ofiziala". Bestetik, ikuspegi oso "español-neutrotik", ez du kontutan hartzen ez dela "KALEA, TXIRIO" edo "KALEA, SOSTOA TARREN" esaten, baizik eta "Txiriokale" edo "Sostoatarren kalea". Gainera dena maiuskulaz egotean ez dago modurik jakiteko "Urki Kurutzekua kalea", "Urki kurutzekua kalea" ala "Urki kurutzekua Kalea" idatzi behar den. Konsistentzia gutxi ere badu, Zergatik "SOSTOA TARREN" baina aldiz "ZULOAGA-TARREN"? Eta abar.
Asteburua Lea-Artibai inguruan eman dugu eta aurkitu dugu oraindik gelditzen direla garai bateko jatetxeak: egurrezko lur eta hormak, kroketa, entsalada eta piper berdeak, paella (omnipresente), legatza eta txuleta, betiko postreak, natilla eta gatzatua barne (bai! abuztuan azkeneko gatzatu kargamentua aprobetxatu genuen), adineko jendea sukaldean eta zerbitzatzen beraien estilo bereziarekin, telazko ahozapi handiak plater konbinatu bat jateko, prezio normalak... marabilla hori!
Joan zaitezte itxi baino lehen!
Hiru aipatu ditut baina gehiago probatzeko aukerarik ez dugulako izan. Ziur nago gehiago daudela zain beraien tomate eder, entsalada goxo, kroketa mundial, paella, txuleta eta hegaluzearekin zuen zain, Munitibar, Ea, Ondarroan edo Berriatuan.
Askotan entzunda eta argazkiren bat ikusita, baina aste honetan Eibarko industria-sarearen berreraikuntza 1938-1942 erakusketan plano gainean bere kokapena argi eta garbi ikusi ahal izan dut. (Bide batez, ez galdu erakusketa eder hau, Armagintzaren museoan daukazue 2019ko uztailak 19 arte.)
Igerilekua (Igarilekua Eibarren) gaur egungo San Andres nagusien egoitzaren parean zegoen, Ego ibaiaren ura desbideratu eta saltoak eta guzti egiteko jarrita. Gaur egun "Slow" taberna dagoen tokian edo agian Ermua aldera metro batzuk haruntzago. Gaur errepidea dagoen tokian ibaia pasatzen zen garai hartan. Felix Arrietak detaile gehiago eman zituen, igerilekua betetzeko modua eta eraikitzeko moduaz Eibarko lehen bonbardaketari buruzko kontaketa zirraragarrian.
Beste argazki honetan argi ikusten da Alfaren hasierako eraikina, lehen unean Ego ibaiaren ezker aldean, eta badirudi igerilekuak zanga egiteko pretil ederra zeukala.
Jakina denez, gero Alfa handitu zen eta askoz luzeago egin zen, Barrenenguaraino. Argazki honetan ikusten da nola ibaia estali zuten, Amañako zubitik begiratuta:
Uste dut garai batean Jose Etxeberria "Kerido"-ri entzun niola beste igerileku bat aipatzen, Casa del Pueblo gaineko terrazan zegoela eta umeei igeriketa ikastaroak ematen zizkietela, gerra ondoren uste dut. Norbaitek entzun du horrelakorik? 1954ko ortofotoan ez da hainbesterako bereizten.
Atzo kotxean bueltatzen ari ginela komentatu nuen oporretako "Resort" horietako bat dela Urbasa, denetik dago eta. Ibilbide txikiak edo luzeak, kirol entrenamendu gogorrak egiteko edo bide bazterrean hondartzako etzaulkian eguna pasatzeko, koadrilarekin parrillada egiteko edo umeekin abenturatxo bat asmatzeko, bizikletan, oinez edo korrika. Toki bakartiak, baso itxiak eta zelai zabalak, amildegi ikusgarriak edo harrizko egitura ikusgarriak. Animali basati eta hegaztiak edo behi, zaldi eta astotxo maitakorrak. Denetik dago Urbasan, eta halako toki zabala izanik beti izango duzu zure plana egiteko toki partikularra.
Bargagain (1153 m). Olazti edo Altsasutik igo eta informazio gunea pasa ondoren 300 metrora ezkerretara gelditzen den parkinean (Morterutxo) aparkatu autoa. Handik oinez jarraitu haitz formazio berezi batzuk aurkitu arte (Baso sorgindua izena jarri diote turistak erakartzeko, izango zuen beste izenen bat ba...). Mendian gora doan bidea jarraituta 45 minutuan iritsiko gara Altsasu eta sakanara bista ederrak dituen Bargagaineko gurutzera.
Etxetik linternak eta badaezpada aldatzeko arropa eramanda, bisitatzeko oso erraz eta egokiak dira Los Cristinos eta Noriturri leizeak, baita umeekin ere bai. Lehenengoan jende gehiago ibiltzen da eta honelako toki ilun batean sartzearen emozioa pixka bat lausotzen da. Noriturri gomendatzen dut gehiago, bakardade eta ixiltasunean esperientzia desberdina da, eta zorte pixka batekinsaguzaharrak ikusteko aukera ere egoten da. Beti ere oinarrizko segurtasun neurriak eta ingurunearekiko errespetua zainduta.
Ahal baduzu, Urederraren sorburuaren masifikaziotik ihes egin. Egun bero batean mendian ibili ondoren Urbasako ur garbian bainatzeko aukera ederra da Zudaireko igerileku naturala, zentral hidroelektrikoaren alboan egurrezko presa txukun bat egiten dute eta alboko zelai edo zuhaztian toalla jarrita arratsalde mundiala pasa daiteke. Kotxea Zudaire herrian aparkatu eta oinez jeitsi 500 metrotako bidea.
Saia eta beleen hegaldiak ikusteko toki mundiala da Ubaba balkoia (Pilatosen balkoia moduan ezagunagoa dena). Edozein bazterretan aurkituko dituzu behiak, zaldiak eta gerturatu eta goxo igurzten utziko diren astotxoak.
Urbasa kanpina da niri gustatzen zaidana. Kanpin zabala, garai bateko kanpin libre sentsazioa ematen duena, partzela zehatzik gabeko zelai zabalak, udan izarpean lo egitera gonbidatzen duen tokia. Alboan bungalowak ere badaude, eta jan eta edateko zerbitzu majo eta azkarra duen taberna/jatetxea. Eguneko menua, plater konbinatu eta bokatak. BTT zentrua ere badu kanpinak, bizikletekin lotutako hainbat zerbitzu eskaintzen
Aprobetxatu, Urbasako toki gehienetan ez dago telefono estaldurarik eta. Geroz eta toki gutxiagotan dago telefonoarengandik desengantxatzeko aukera eta Urbasa da horietako bat. Hori bai, lagunekin han gelditzekotan, planak aurrez egin! ;-)
Ez naiz hezkuntzako profesionala, guraso bat baizik. Sarean ez dut beste informaziorik aurkitu eta agian puntu okerren bat esango dut, horregatik eskertuko ditut zuzenketak komentarioetan.
Aniztasun gela edo "dibertsi" (Diversidad hitzetik) gela berezi bat da, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako (DBH) hainbat zentrutan eskaintzen dena. Gela honen helburua da DBHko titulua lortzeko zailtasunak dituzten ikasleei jarraipen zuzenagoa egin ahal izatea.
Zailtasun hauek jatorri desberdina izan dezakete: luzaroan gaixo egon diren ikasleak, beste herrialde batzuetatik iritsi direnak, ikasteko zailtasunen bat dutenak... hainbat kontu egon daiteke jatorrian. Hortik izena: aniztasun gela. Anitzak izanagatik ere, ikaslea lerro honetan sartzeko aukeraketa bat egiten da eta faktore komuna izaten da lanerako motibazioa izatea.
Gela honetan eskolak nagusiki bi irakaslek ematen dituzte, orokortuz batek letrak (euskara, gaztelera, gizarte...) eta besteak zientziak (mate, fisika/kimika, bio/geo...), bloke banatan. Beste ikasgaien kasuan (ingelesa, soinketa etab.) bakoitzak bere irakaslea du, lerro arruntean ematen duena.
Bi urtetako zikloa izaten da aniztasuna eta ezin da errepikatu. Nota globala jasotzen da bloke bakoitzean.
Aniztasun gelako ikasle kopurua txikiagoa da (12-15) eta lan pertsonalizatuagoa egin ahal izaten du irakasleak. Azterketek pisu gutxiago dute eta gehiago gelako aurkezpenek, taldeko lanek eta eguneroko jardunak, irakasleak oso ondo jarraitzen bait du ikasleen eguneroko lana.
Kontua guztiz argi gelditu ez zaidan arren, printzipioz ikasleen notek ponderazio bat jasaten dute eta ezin dute puntuazio jakin batetik goragokoak izan, beste ikasleekin alderatuta ez dezaten abantailarik izan. Emaitzen diktadura hortxe daukagu, eta kontu honetan atzera pauso bat egiten da ikasleen esfortzuaren balorazioari muga bat jarriz.
Hala ere merezi du. Eskola anitza nahi genuen gurasoek, ezta? Fokua esfortzuan jartzen duena eta ez hainbeste emaitzetan, ikasle kopuru mugatu batekin, ikasle bakoitzaren berezitasunak kontutan hartuko dituena, ikasleen arteko harremanak eta talde lana bultzatuko dituena, eta hori dena dago aniztasun gelan. Guzti honek albo efektu on batzuk dakartza:
Bestetik, badago beste ikasle eta gurasoengandik kasu batzuetan inbidia edo zelo apur bat, ikasle hauentzat gauzak errazagoak izan daitezkeela edo. Nik alderantziz esango nuke, ikasle hauek beste handicap batzuek dituztelako eta ikusi dudalako zenbat lan egin duten eta nolako esfortzua egin duten.
Azken finean, ez genuen esfortzua baloratzea nahi ezagutzen ordez? Zailtasunak dituzten ikasleekin zer egin nahi dugu: pelotoian integratu ala bide bazterrean utzi? Ez ote da metodologia hau eskola publikoan denontzat nahiko genukeena? Ez ote genuke nahiago eredu hau beste geletara zabaltzea makro-zentru eta gela masifikatuen ordez?
Bukatzeko, eskerrik beroenak eman nahi dizkiet Eibar BHI zentruko Virginia, Irene eta Gorkari, sistemaren zurruntasunaren gainetik beraien gizatasuna jartzeagatik. Eskerrik asko bihotzez zuen lanagatik.
2017ko uda aprobetxatuz, lanera bizikletan joaten hasi nintzen, Eibar erdigunetik Azitaingo industrialdera. Hasieran etxeko bizikleta zaharrekin eta gero BH bizikleta elektrikoa erosita. Horretarako geroz eta gutxiago erabiltzen nuen motorra saldu eta trukean bizikleta erosi nuen. Tarte honetan ikasitako esperientzia partekatu nahi dut:
Ez da gauza zail bat. Ibili daiteke eta ondo gainera. Hasieran lotsa pixka bat ematen du, arraro begiratua sentitzen zarelako, baina gero ohitu eta oso gustora nabil.
Lehengoan irakurri nuen kotxearen ordez bizikletan egiten dugun kilometro bakoitzeko gizarteari Euro bat aurrezten diogula. Kalkulua hau eginda dago azpiegiturak, zerbitzuak, osasunari kalteak eta abar kontutan hartuta. Nik uste dut gure buruari ere onura egiten diogula, estres gutxiago, lasaitasuna, elektrikoa bada ere egiten dugun aktibitate fisiko hori eta abar. Benetan merezi du.
Udalak hau bultzatu beharko lukeela uste dut, noski.
Aurrekoan pentsatu nuen Eibarko trafikoaren arazo nagusia dela kotxeentzat baliabideak (aparkalekuak, bideak...) eta kotxe kopurua ez datozela bat. Jende (eta politikari) askok oraindik uste du soluzioa aparkaleku gehiago sortzea dela eta bide, bial, zubi eta biadukto gehiago eraikitzea. Nik uste dut Eibarren kotxe gutxiago egotea komeni zaigula. Aparkaleku gehiago ez dugu behar, kotxe gutxiago behar dugu.
Ez dut uste oraindik puntu horretan gaudenik. Non dago Elgoibarrerako bidegorria? Non daude garraio publikoa eta bizikletaren erabilera errazteko pausoak? Inbertsio gutxirekin gauza asko egin daitezke: neurketak (zenbat kotxe goaz egunero herrigunetik poligonoetara, adibidez? Zein ordutan?), seinalizazioak, kontzientziazio kanpainak, bizikletak erosteko dirulaguntzak eta abar. Zain jarraitu beharko dugu baina beldur naiz publikoki ez ote den beste pausorik emango bizikletarentzat proiektu erraldoi baterako hamar bat miloi juntatu arte. Bitartean Gipuzkoako Foru Aldundiaren zain.
Internet deskubritzearen emozio tsunamiarekin, edozein aitzaki ona zen eztabaidan hasteko eta milaka pertsonen aurrean idazten arituko bagina bezala jarduten genuen. Ez, ez... hark esandakoa ezin zen horrela gelditu. Kontuak argi eta garbi utzi behar genituen!
-Bazatoz ohera?
-Ezin dut, hau garrantzitsua da.
-Zer?
-Norbait OKER dago Interneten.
Duty calls, XKCD-ren tira komikoa
Eposta bidezko foro eta taldeak erabiltzen genituen (Usenet eta listserv bidezko posta zerrendak normalean) eta horrela ibiltzen ginen mundua konpontzen. Teknika oso elaboratuak genituen erantzun, aipu, kontraerantzun, emendakin eta kontrairitzien mundu hartan eposta programa sinple batekin nork zer esan zuen argitu ahal izateko. (Garai hartan oraindik ez ziren koloreak asmatu). Wikipedian bertan dago horren azalpena, nola egiten zen: Posting style.
Etiketa edo "NETiketa" hau erabiltzen genuen basque-l, soc.culture.basque edo baita soc.culture.spain taldeetan garai batean, eta baita ere eibartarrak taldean, hasierako hainbat urtetan. Gero lasaitu ginen.
Flaming esaten zitzaion eztabaida berotu eta gaizkiesaka hasten ginenean, zeinek gogorragoak bota, gelditu gabe. Pentsatzen dut ingelesezko flame edo sugar hitzetik zetorrela flame hori, izan ere sutan jartzen ginen eztabaida horietan. Hortik eratorrita flame-war edo sugar gerrak sortzen ziren. Gero Internet hotza zela entzun behar izaten genuen.
Baina iruditzen zait azkenaldian hau bukatu dela. Aspertu gara agian Interneteko ezezagun horri gauzak argitzen. Edo agian gaur egun ez gara erantzun eta kontraerantzunekin aklaratzen, jendeak ez duelako Posting style errespetatzen.
Pentsatu nahi dut arrazoiaren jabe izateko beharra gutxitzen ari zaigula, jadanik ez dugula jarri nahi gure iritzia bestearenaren gainetik eta besteak beste modu batean pentsatzen badu hori errespetatzen dugula.
Edonola ere, foro eta taldeetako animazioa galtzaile atera da.
Samurai batzuen legendarekin hasten da Carl Saganen saioa (Cosmos-eko kapitulu bat), nola haur-enperadore batekin batera itsasoan hondoratu ziren. Ordutik, inguru hartan harrapatzen dituzten karramarroen oskolek samurai aurpegi itxura omen dute.
Txiribuelta handia da kontuaren funtsera iristeko, baina nerabe nintzela txundituta gelditu nintzen historiarekin. Orain YouTuben aurkitu dut bideo zatia (YouTubek ez dit utzi hemen jartzen).
Aspaldi entzuten ari nintzen epigenetikaz. Honen arabera, guraso baten kanpoko faktoreek edo kasu, bizipenek (adibidez gerra batetako estresak edo dieta batek) informazio genetikoa transmititzen den moduan eragin dezakete eta ondorioz seme eta alaben ezaugarriak definitu ditzakete.
Ez daukat idearik ere ez genetikaz baina ikerketa honen emaitzekin harrituta gelditu naiz. Badirudi zizare mota jakin baten esperman memoria epigenetikoaren informazioa detektatu dutela. Ikerketa berria da eta adituen filtroak pasatu beharko ditu, baina ate berri bat irekitzen duela iruditu zait:
Study documents paternal transmission of epigenetic memory via sperm
Eta azkenekoa, oraintxe ezagutu dudan hitzaldi baten bideoa, euskararen jatorriaz, Eneko Iriarte geologo ikerlariarena. Ikerketaren emaitzen arabera, baliteke gaur egungo euskaldunon jatorria Mediterraneo ekialdetik itsasoz etorritako neolitikoko nekazarietan dagoela. Bideo luzea da baina interesgarria. Euskaldunon jatorriaz Eneko Iriarte
Euskal rockaren omenez antolatzen ari da taldea eta helburua da 1000 partaideko talde bat lortzea, 2019ko uda aldera 11 kantuko kontzertu bat jotzeko. Gazteak eta zaharrak, hasiberriak eta profesionalak, txikiak eta handiak... denak elkarrekin jotzen.
Gutxi gorabehera Catalunyan egin zuten honelako bat egitea da plana. Bideoarekin emozionatu nintzen eta horrelako batean egoteko gogoa piztu zitzaidan. Ba hementxe dugu aukera!
1000 musikarien talde bat sortzea ez da egun bateko kontua. Horregatik lana aspaldi hasita dago, eta lehenengo elkartzea hemendik hilabetera izango da, 2018ko azaroak 24an Baionan. Ordurako bakoitzak etxean kantu bat prestatu behar du: Niko Etxarten "Euskal rock and roll" kantua.
Izen ematerako formulario bat eta bideo txiki bat bidali behar da, eta ahotsa, gitarra, baxua eta bateria onartzen dituzte.
Gehiago hemen: Esker 1000-ren webgunea