Kalamuatik Txargainera

Legea errespetatu, zintzoak izan, diskrezioz lan egin, akordioak erregutu, eskubideak mesedez eskatu, “emadazu, faborez! zintzo, leial eta fidela naiz”

Horrela gabiltzala uste dut: gobernuak, politikariak, jendea,… gizartea oro har. Aldarrikapena, aurrez aurre jartzea ez dago ondo ikusia. Hong Kongetik hasita, Madrileraino, Gasteiztik Bruselara.

Esaneko, zintzo, txintxo, on, obeditzaile,… Teorian adjektibo hauek positiboak dira zerbait edo norbait deskribatzen dutenean. Baina, azken aldi honetan, entzuten ditudanean euren sinonimo edo antzeko batzuk ulertzea iruditzen zait: meneko, agindupeko, jopu…

Txikitatik dakigu, eskolan eta etxean ikasia, obeditzaile izatea dela konturik garrantzitsuena. Izan ere, etxe eta eskolaren helburua heztea da, bezatzea, alegia. Txikitatik erakusten digute zein garrantzitsua den arauak betetzea. Eta hala da, sozietatean bizitzeko nahitaezkoa da, argi daukat. Baina, ez ote dugu araua, legea, sakratu egin? Horregatik du garrantzia zintzotasunez betetzeak, ezeren gainetik inportanteena txintxoa izatea delako. Baliteke legea zaharkituta egotea, gurea ez izatea, premiak ez asetzea, baina, hala ere bete beharrean gaude. Hori dioskute gurasoek, irakasleek, komunikabideek, gobernuek. Baita gure barne ahotsak ere.

Baina injustiziaren kontra ezin justizia arrunta erabili, ez baita itsua, bera ere meneko delako. Orduan, mundua eraldatzeko ezin dugu desobedienteak izan? Ezin dugu protestatu? Aurre egin? Managaitz bihurtu zerbaiten alde (edo kontra)?

Jakina, baietz erantzungo dut. Historiak erakutsi digulako ez dela ezer lortzen men eginez. Bestela, nola litzateke posible munduan izan diren iraultzak, Eibarren 1931ko apirilaren 14ko goizaldean II. Errepublika aldarrikatzea, emakumeen boto eskubidea, ikastolak sortzea, Hegoafrikan Apartheid-a desagertzea, mutilak soldadutzara ez joatea… Inork indarrean zegoen legeari aurre egin izan ez balio, ziur nago emakume euskalduna naizen aldetik ez nintzatekeela zutabe hau idazten ibiliko: gizonen eremua eta hizkuntza ez-egokia liratekeelako gure aurrekoek borroka egin izan ez balute.

Horregatik, beti ezin gara obedienteak izan. Ez da komeni. Intsumisioa eta desobedientzia beharrezkoak ditugu. “Jarki” aditz ia ezezaguna gehiagotan erabili beharko genuke: aurre egin, eutsi eta iharduki esan nahi duelako. Otzan izan barik, beti adi, beti prest.

Desobedientziarena ez da, uste genezakeenaren kontra, hain kontu modernoa. XIV. mendetik erabili izan zuten Foru Pasea, Foruen kontra egiten zuten Gaztelako legeak ez errespetatzeko formula. Gaur egunean, ahotan foraltasuna darabiltenek ahaztuta, hain zuzen. Foralista horiek meneko eta jopu bihurtuta daudelako, diskrezioz.

Hau guztia ikusita, askotan gogoratzen naiz Morauren “Super euskalduna” kantuarekin:

Morroitzarako aproposa behar du

umil eta langilea

inork ez dituelako maite

euskaldun alprojak

eta hori guztia aski ez balitz

zintzo eta egiazale behar

elizkoi, ondradu, kantuzale, mozkor

izatea da bere kondena

non da euskaldun ezinhobea

zeu zara euskaldun perfektoa

hori al da super euskalduna?

Ziurgabetasuna da nagusi irailean euskaltegietan. Oraindik ezin dugu esan zenbat lagun matrikulatu diren. Datuak datu, gutxiegi izango dira izena emandakoak, dagoen premia ikusita. Batez ere, ez-euskaldun eta erdi-euskaldun gehiegi dabilelako bazterretan. Baina euskarara ekartzeko ahaleginak ez dira nahikoak izan, antza. Hainbat dira arrazoiak, eta ziurrenik, arrazoi konjuntzioagatik izango da euskara ez ikastearena. Baina uste dut batzuk-batzuk azaltzeko gai banaizela.

Alde batetik, dirua. Matrikula garestia da. Astean hamar orduko jarduna izanda, kurtso osoan 400 €tik gorakoa da prezioa, normalean bi epetan ordaintzekoa. Bekak badaude, baina normalean a posteriori, eta batzuk azterketak gainditutakoan. Entzun diot inori esaten ingelesa-eta ikastea askoz garestiagoa dela. Ados. Baina euskara hemengo hizkuntza ofiziala da; ingelesa, ez! Gainera, ez dezagun ahantz gaztelania doan ikas litekeela HHEetan (EPA, helduen hezkuntza zentroetan). Zentro horiek ez daude Espainiako ministerioaren menpe, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailekoak dira. Beste norbaitek esan lezake euskara ere ematen dela zentro hauetan, eta egia da, baina oso nozio oinarrizkoetan geratzen dira ikastaroak. Beraz, euskararen premia izanda ere, euskalduntzeak dakarren ahalegin pertsonalaz gain, ordaindu ere egin behar dugu.

Bestetik, euskararekiko desmobilizazio orokorra ikusten dut. Ez dio inori ardura, orokorrean esanda. Gure hizkuntza babestuta dago, hezkuntzan ikasten da, erakundeak dauzka,.. zer gehiago behar da, bada? Bere bidea segituko du, egingo dute, zer ardura dio gaztelaniaz edo euskaraz aritzeak? Kontua elkar ulertzea da, ezta? Horrelakoak dabiltza askoren buruetan, argi eta garbi adierazten ez badute ere. Polito egiten du afixetan euskarak, “egun on, buenos días” esateak, bagabiltza euskararen alde, baina erdaldunak ere kontuan izan behar ditugu. Itxurakeria hutsa! Lasai asko bizi gintezke Euskal Herrian euskaraz jakin gabe. Zertarako esfortzua egin, ez badu ezertarako balio?

Azken arrazoia azterketekiko obsesioa da. Ikasleak etsaminik etsamin dabiltza, profila eta hizkuntza eskakizuna lortu nahian. Horregatik baino ez direlako matrikulatzen asko, paper miragarri horren bila, eta oposiziorik ez dagoenetan, behera doa ikasle kopurua. Izan ere, titulitisak jotako zentro bihurtu dira euskaltegiak –hau ukatzen duenak gezurra dio–, baina koarentena gabeko ikasleak dira gureak, botika esperimentalik ere ez dugu-eta. Denok gaixotu gaitu gaitz honek, kutsakorra baita oso.

Lehen esan bezala, azterketarako asmorik ez duena ere, dirua itzultzeko baino ez bada, aurkeztu egiten da. Inor onik irtengo da obsesio honetatik, baina gurpil zoroan sartutako kuiak gara, erroberari etengabean bueltaka, jakinda hankatxoa hortik ateratzen duena jokoz kanpo geratuko dela. Eta esan digutenez, gurpilari abiada biziagoa eman nahi diote, titulu berriekin eta exijentzia handiagoekin… Bai, #poziktibity negatiboa.

Ikasturte berriaren atarian beti berdin gauden sentsazioa dut, kezkek itota, immobilismoan murgilduta. Dena den, ez dagoen lekutik indarrak atera eta kurtsoari itxaropenez begiratu behar diogu, izena eman duten horiek baitira euskararen etorkizun eta salbazioa, indarra ematen digutenak, odol berria gure zainetan!

Gipuzkoako Hitza 2014-09-12

Gutxien espero denean kolpekatzen du, halakorik berriro ere gertatuko ez dela uste denean, ahaztuta zegoenean, adina handiegia zela pentsatzen zenean.

Ez du errukirik, eta hasieran fantasia eta amets munduan bilduta izan ostean, kank, hor dator lehenengo kolpea, errealitateaz emandakoa.

Jotzen du, eta aspaldi bezala, itzelezko mina sortu, ez da aldatu. Hori sumatzen zuen. Armadura jantzita zegoela iritzi arren, bigun harrapatzen du beti eta samina egin.

Jipoitu egiten du, behin eta berriz, etengabe, baina ez da minsor bihurtzen zauria. Kolpe bakoitzak mindutakoaren gainean astintzen du-eta. Kank-kank-kank-kank.

Kolpearen ondorioz, barruan gordeta bizi den nerabea agertu da, ziurtasun ezak burua atera du, lurreraino arrastaka eraman du egoa, eraikitako heldutasuna, atzera ere babesgabe eta makal laga arte.

Desamodioak egurtzen duenean, berdin da noiz, ume afektu gabe bihurtzen du edonor; sendoena ere, eta maitasun gosezto bilakatu.

Azken ilusioak txikituta, brintz eginda, zauritzen dute, lehergailuan jarritako metraila legez, eztanda egitean jaurtita, ziztatuz bihotz eta gogoa.

Fantasiak eta ilusioak amaiera dute. Kolpeka ekartzen dute lurrera, lurrartze izugarria, boxeolari zaharren gisan, jota behearen gainean  apurtuta.

Pasioak, desioak, kariñoak zart egin dute inpaktuan, ilusioa deuseztatu.

Aurreikusi zezakeen, baina liluraren bris-brisak itsutu egin zuen, ez zion errealitateaz jabetzen lagatzen, ilusioa eta ametsen lainoan mundua desitxuratuta ikusten delako, gogo bahitu dutelako.

Kolpeek hustuta lagatzen dute arima/gogoa/gorputza, ezdeus. Ezertan sinistu ezinda, txundidurari entzungor.

Xarma ez da existitzen.

Menstruatzea gorroto dut. Bai, hala da. Badakit ez dela politikoki zuzena, ez dagoela modan, baina ez dut gogoko hankartean behera odola isurtzea, ez; zikina, usaintsua eta deserosoa da. Mingarria eta aztoratzen duena, atentzio handia eskatzen duena. Garestia eta edonora poltsa eramanarazten diguna.

Ez dut maite goizeko bostetan esnatzea tripako minez. Ez zait gustatzen titiak puztuta eta minberatua izatea. Ez dut gustuko edozein lerdokeriagatik emozionatzea. Ez ditut atsegin umetorkiaren kontrakzio horiek, ezta odolbilduak iraiztea ere.

Hala da, lagunok! Batzuek esango didazue ez dudala onartzen nire emetasuna. Ez dut uste, gustura nago-eta emakume izatearekin (hilekoak hileko). Beste batzuek esango didazue ez dudala nire gorputza onartzen. Bo, egia liteke. Gaitza da andrezkoontzat gure gorputza onartzea gizartearen kanon hauekin, gure inperfekzioz betetako iragarki eta irudiekin bonbardatzen gaituztenean. Zaila da, bai. Baina halakorik ez zaigu esaten –gure gorputza ez dugula onartzen, alegia– depilatzen garenean, gure ileak ez ditugula maite. Zergatik ote?

Menstruazioa beti da arazo: aurre-nerabezaroan etortzen bada, goizegi delako. aurre-gaztaroan, beranduegi. Zikloaren amaieran ez datorrenean, haurdun egon gintezkeelako gura barik. Zikloaren amaieran datorrenean, ez gaudelako haurdun eta gura genuelako. Aurre-menopausian ziklo barik datorrelako, nahi duenean. Menopausian betiko joan zaigulako. Hori, kontuan hartu barik eguneroko kontu txikiak: hondartzara, oporretara joateko, praka zuriak janzteko,…Beti arazo.

Mitoen kontra egin genuen borrokan. Gure belaunaldikooi, oraindik haur ginela etorri zitzaigunean, sekretismo osoz eroan genuen(dugu). Debeku andama jaso genuen: ezin bainatu/dutxatu/burua garbitu eta ezin izozkirik jan, odol isuria moztu egiten ei zelako; ezin landarerik ukitu, hil egiten zirelako; ezin maionesarik eta horrelako saltsarik egin, ez omen zirelako lotzen… Bai, niri esan dizkidate serio hauek guztiak. Horregatik, probak egiten genituen: hilekoarekin egon eta salako landareari hostoak ukitu. Osasuntsu segitzen zuen! Ezkutuan dutxatu eta izozkiak jan, eta isuriak segitzen zuen…

Era berean, mediku askok (denak gizonezkoak) esaten zuten hileko minak psikologikoak ziela, baina minaren kontrako pilulak errezetatzen zizkiguten (analgesikoak, antiinflamatorioak,… ez botika psikiatrikoak). Ostikada bat euren hankartean sortutako barrabil mina bezain psikologikoa, horratik!

Batzuek esango didazue naturala dela. Bai, hala da. Mukiak eta izerdia ere naturalak dira, baina ez dut gozatzen muki-kandelak dariola izatean edo izerdi patsetan egotean ere ez. Naturala izateak ez du esan nahi gustuko izan behar dudanik.

Ez dago modan esan dudan hau guztiau, badakit. Hilekoren argazki odoltsuak egitea dago bogan, aldarrikatzeko. Edota Naturak emandako dohaina dela gure emetasuna aldarrikatzeko… diskurtso biek gogaitu egiten naute, ados banago ere hilekoa isilean eraman dugula eta baztertzeko erabili izan dutela –aipatu ditudan debekuez gain, ezin ahaztu erlijio handietan hilekodun emakumea ezpurua (izan) dela–.

Eta emetasunarena aldarrikatzeak,…ez dakit, aspertu egiten nau. Beste espezie batzuetan emeen ugalkortasun zantzuak beste era batekoa direlako, halakorik barik. Eta esan behar dut: emakume jaio nintzen, eta ez nintzen "emakume bihurtu" (gorroto dut esamoldea) hilekoa etorri zitzaidanean. Bestela zer, menopausikak (sentitzen dut ezin dut idatzi menopausiko!) eta menopausia ostekoak ez dira emakume? ala emakume izatea ugalkorra izatea baino ez da?

Odolusten garelako bizi ei gara luzeago, odola "garbitu" egiten zaigulako hilero. Baina bizitzako berrogei urtean egitea nahiko da? Zenbat mito gehiago sortu behar ote ditugu prozesu hau jasateko?

Orain 25 bat urte oso futbolzalea nintzen. Igandero Ipuruara joan eta oso ondo pasatzen nuen. Baina gero, zerbait aldatu zen nire barnean eta jasanezina bihurtu zitzaidan, fartsa hutsa zela iritzi eta zeharo urrundu nintzen, ia gorrotatzeraino, erretzaile ohiak tabakoa jasaten ez duen legez.

Baina sekula ulertu ez dudana, zalea nintzenean ere ez, herriko taldea babestu behar hori foballa gustuko ez izan arren, herriarendako ona delakoan. Ez dut ulertzen "patriotismo" futbolero hori. Telebistako lehiaketetan ere halakoak egiten dira: abesten irten eta botoa eman behar herrikoa delako. Bai? Eta gustatu ezean nola kantatzen duen, edo ez badugu pertsona hori atsegin ere irabazteko gogoa izan behar dugu? Ez dut konprenitzen!

Batzuek diruaren aitzakia darabilte babes horiek emateko: onura ekonomikoak ei dakarzkio herriari. Agian, bai, ostalaritzari. Izen ona ematen omen dio Eibarri. Beharbada, hala izango da, baina beste mila kontuk ere ematen dute prestigioa eta ez dira hauspotzen eta laguntzen, edo ez hainbeste, behintzat.

Aberatsak praka motzetan babestu (baliteke Eibarko jokalarien kasua ez izatea), bihotz eta aberri bakoak, diru eskaintza handiagoa izanez gero, koloreak erraz asko abandonatuko dituztenak. Baina guk, populuak, maitatu eta animatu behar, "gureak" direlako.

Kokoteraino nago futbolari ematen zaion garrantziaz, dena estaltzeko balio duelako eta benetako arazoak ezkutatzen dituelako. Dena barkatzen zaio, zorra izan Gizarte Segurantzarekin edo ogasunarekin. Egin dezala partikular batek edo enpresa txiki batek halakorik eta ikusiko du nolako barkamen eta onarpen soziala duen...

Halakoak esanda ez dakizue zelako gaitzespenak jasan behar dituudan! "Neska, baina gauza politak dira", "Kirola da eta jendeari gustatu egiten zaio", "Zu beti berdin, beti halakoak ateratzen". Eta esaten ez didatena ziur larriagoa dela: erresumindu, "rancia", zapuztaile, ilusio gabea.... Niri bost! Baina, bitartean, segitzen dugu hainbat zelai publiko ordaintzen eurek esklusiboki erabil dezaten, emakume taldeek gutxiespena sufritzen, euskara kantuetan desagertuta, hizkera biolentoa,... Baina neska, herriaren onerako da.

Honekin guztiarekin ez dut esan nahi Eibar KE-k egin duena kirol arloan garrantzitsua ez denik, edota eskatzen dioten diru-bermea justua denik. Ez. Hori beste kontu bat da. Ez dut uste denon artean ordaindu behar dugunik hau ere.

Gainera, ez zait euskarazko leloa gustatu #EibarDefendatu. Ez, talde bat defendatzen delako, ez gure hiri guziz eredugarria (armarrian dioen bezala). Ez, erdarazkoa egokiagoa da #DefiendeAlEibar. Artikulu horrek diferentzia markatzen du, taldea defendatzea eskatzen duelako.

Badakizue nork ez duen akziorik erosiko, ezta?

San Juan eguneko goiza. Herriko jaiak badira ere, lanera noa, ondoko herrian egiten baitut behar. Etxarte ezkutu batetik noa eta parez pare mutil bat. Parranda eginda dagoela dirudi, eta piztu zait alarma: zerbait gertatuko da. Jarrera hori du. Usaindu egiten da aktitude hori. Mutila ni baino zatia gazteagoa, eta goapoa. Derrigor berarekin gurutzatu behar, bidea estua da-eta. Badaezpada, ukabila batu eta hatz-koskor bat nahiko irtena laga.

Gurutzatzean, konturatu naiz arrio egin duela, ez didala enbarazu egingo. Lasaitu naiz. Pasatzean, halere, zigarro bat eskatu dit. Ezetz esan eta ospa egin dut, badaezpada ere.

Bai, pasa den astean gertatu zitzaidan, ez dut asmatu pasadizoa. Emakume bakoitzak halako mila du kontatzeko. Bat gehiago baino ez da, bizi duguna ondo azaltzen duen adibide xumea.

Beldurrik, egia esatera, ez nuen pasatu, egunez zelako, bera gaupasaz zegoelako,... Halere, alertan jarri ninduen eta lanerako bidean gogaitu (nahiko gogaituta banengoen lehendik ere!).

Esan bezala, anekdota hau horixe izan zen, anekdota bat. Baina Elena Lakaren txio honek ekarri zidan akordura:

Neskak beldur gizon matxista erasotzaile ugari dabilelako bazterretan #gauaguztientzako pic.twitter.com/WeDzacZLqN

— Elena Laka (@ElenaLaka) June 27, 2014

Gauez bakarrik irteteko beldurra eta leku zehatz batzuetatik igarotzeko ere bai. Adibidez, kontatutakoa, ia beti etxetik trenera eta trenetik etxera joateko erabiltzen dudan bidean gertatu zitzaidan. Baina sasoi baten, oso berandu etxeratzen nintzenean egon nintzen ibilbidea aldatzekotan, prebentzioagatik. Ze demontre! -pentsatu nuen- kikildu egingo naiz zer gerta litekeen pentsatuta? Nire herrian nago, beldurrak aginduko du? Ez!

Dena den, adi joaten naiz ilun dagoenean, prest! Eta inoiz sentitu dut arriskua edo...

Elenaren txioaren harira Joxe Rojasek txio bi hauek bota zituen:

@txargain @elenalaka Gaur EUskotrenean nentorrela neska batek inkesta egin dit. Galderen artean, ea trenean inoiz beldurrik izan dudan.(1/2)

— Joxe Rojas (@joxe) June 27, 2014

@txargain @elenalaka Ezetz esan diot ta errieta ez dit egin ba?"Joe, gizonezko guztiok esan didazue ezetz, ta neskek baietz!" #ezdanirererua

— Joxe Rojas (@joxe) June 27, 2014

Zaila da gizonezkoei beldur hauek azaltzea, izan ere, euretako askok ez dute inoiz imajinatu zer den gauean bagoi hutsean gizon bat igotzea eta gertuegi jartzea, edo etxerakoan pausu hotsak aditzea eta giltzak hatz artean sartu zer gerta ere.

Baina ezin gara beldurtuta bizi. Niretzat pozgarria izan zen neure buruak onartu zuenenean aukeratutako bidetik segitu nuela etxera joaten, erreparoak erreparo. Beldurrari aurre eginda, ziurrago sentitzen naiz, kale zati estu eta zikin hori nirea ere badelako, inork ezin duelako nire ordez erabaki non ibili behar dudan.

Hala ere, askok beldurtu eta kikilduta nahi gaituzte, kalea gurea ez delakoan. Guk geure burua defendatu beharrean, hainbat gauza ezin dugula egin adierazten digute. Hori da Espainiako barne ministerioak egin duena, bortxaketak prebenitzeko emandako aholkuekin. Probokatzaile ez janztea ahaztu zaie... Emango liekete inoiz horrelako aholkurik gizonezko bati? Ezezkoan nago.

Nahiz eta horrela ez dela sinesarazi nahi diguten, kaleak eta jaiak gureak ere badira, eta denbora luzea pasatu bada ere segitu behar dugu hori aldarrikatzen! Har dezagun kalea, nahi dugun moduan jantzita, gerri eta mokorrei eraginda dantza egin! Beldurrari espazioa kentzeko gangarra altxatu eta jarki! Gurekin jai!

Kateek askatasun eza sinbolizatzen dute gure gizartean, esklabotza, menpekotasun eta sumisioaren metafora bihurtu ditugu. Aska gaitezen apurtu behar ditugula esaten dugu etengabe.

Era beran, eta ia kontraesana balitz legez, katea jarraidura da, lotzeko erabiltzen dena; aurrekoekin kateatzeko, arbasoekiko fideltasuna adierazteko irudia. "Katea ez da eten", "Katebegi galdua" esamoldeak erabiltzen ditugu euskaraz.

Beste kate batzuek, ostera, aurrekoenganako atxikimendua ez ezik, transmisioa eta elkarri ematea ere badira. Guk jaso eta pasatu egiten dugula, gurea izan arren, era batean edo bestean, hartu eta oparitu egiten dugula. Hartu-eman kateak, Eibarko Gantxila: "Tantanez tantan, Eibarren euskaraz blai". Kate berdinzaleak, inklusiboak, sinbolikoak.

Eta giza kateak, igandekoaren modukoak. Berdinzaleak izateaz gain, transbertsalak ere badirenak, aurrekoekin lotzeaz aparte ilusioa, esperantza eta irribarrea sortzen dituztenak. Joan direnak gogoan iltzatzen dizkigutenak.

Halakoa izan zelako domekakoa, kontu asko lotu eta uztartzen zituena: borondatea, gogoa, ilusioa, itxaropena, indarra, herri-sentimendua, bagarela nor, munduaren aurrean badugula zer esana, gure herrian bagarela, urrunetik gatozela eta urrunera goazela, guk gura dugun eran,...

Zirrara eragiten dit oraindik irudiak ikusteak. Emozioak gainezka egin arte, une batzuetan, a posteriori. Hantxe, eskutik oratuta ezezagun bati eta familiako beste bati, zahar eta umeak inguruan, zerbaiten parte garela sentitu dugu, katearen katebegiak, kate askatzailearena, esku forma duena, azalak ukitu eta laztandu lezakeena, estutu eta nasaitu. Eskuaren ikurra eskubidearena bihurtuta: esku, kate, bide.

Hala Durangotik Iruñera, kable luze baten moduan energia transmititzen geniharduela iruditu zitzaidan. Egun horretako eguzki ederretik izpiak jaso eta motorrak martxan jartzeko eta segitzeko pilak kargatu genituela, elkarren artean ilusioz, irribarrez, batak besteari begira, errekonozimenduz, katearen begiak uztartu eta lokarri sendoa lortuta kateatu etorkizunera.

Indar hau alferrik gal ez bedi!

Eibarko Klub Deportiboko famelixa erraldoiekua zan Arrate. Famelixa zoragarri eta eskuzabal horretakuak giñan bixok. Hala ezagutu neban, ez dot gogoratzen noiz, ezta ze kontutan be. Seguruenera, Euskal Jaiko bazkari edo afariren bat prestatzen. Eta gero eski komisiñuan . Baqueiran eta Somporten emondako egunetan. Egun edarran.

Ez giñan lagun-lagunak, ezagunak bai, holako lekuetan egitten diran ezagun-gertuko bat zan. Oso gertuko sentitzen neban, beti irribarria eta bromia ahuan, berba alaixak botatzeko gertu, adarra jotzeko. Gustoko neukan bere modu hori!

Berakin izandako azken alkarrizketa baten Marimaistraz egin zestan berba, bat-batian agertu jakola telebistan eta barrezka jardun zebala, gustau jakola...

Bere umorian faltia igarriko dogu, baiña batez be beran hutsunia sentidu!

Besterik ezin esan malko barik. Besarkadarik estuena Iñaxio eta Ibairi, baitta famelixa haundixari be. Deporreko lagunak be goguan zaittuet. Laztan bana, Arrate goguan!

Pasa den ostiralean Jabier Muguruzak (Mikel Azpirozek lagunduta) Eibarko Koliseon kontzertua eman zuen. 20 pertsona ere ez ginen bertan izango.

Zein tristea den horrelako musikari onen kontzertuan hain jende gutxi izatea. Badakigu Muguruza hau ez dela masa-fenomenoa. Jakin ere badakigu ostiralean eguraldi paregabea egin zuela. Halere…

Sarrera ez zen garestia (8€), ordua ere egokia (beste ikuskizun batzuk ere ordu berean izaten dira), kalitatea bermatuta, ibilbide luzeko artista… Zer gertatzen zaigu?

Twitterren irakurri nuen Realaren ligako partidu batean 13.000 ikusle izan zirela, neguko astelehen gau euritsu eta hotz batean, sarrerak askoz garestiagoak. Nola liteke 13.000 lagun elkartzea baldintza horietan ezer jokatzen ez den partidan eta Koliseon 20 ere ez izatea? Ez zait buruan sartzen!

Ez da krisia, ez da eguraldia, ordutegia,… interes falta da, gogo gutxi, kulturak ez gaitu motibatzen, poteoa nahiago dugu… Dinamika mortala!

Baina beste kontu batzuetarako ziztu bizian jartzen gara ilaran, sarrerak lau hilabete lehenago lortu. Bestela nork ulertu Eibarko antzerki jardunaldien arrakasta? Beti beteta, baina urtean zehar, zer? Akto soziala, tout-Eibar bertan, eta Espainiako telebistan agertzen bada aktoreetako bat, akabo, zoramena!

Antzera gertatzen da Eibartik kanpo ere! Rockero zaharren bat etorriz gero, hara goaz estadioa edo antzokia betetzera, sarrera 60€ ordaindu behar badugu ere. Agian, ez dugu inoiz bere disko oso bat entzun ere, baina bagoaz espektakulu bila, ardi bihurtuta, guai edo cool izateko asmoz.

8 abizenek zine aretoak bete dituzte, sarrera barik laga leihatilak, nahiz eta sarri entzuten dugun ikusle horiek berorien ahotik aitzakia merkeak zinera ez joateko, sarrerak garestiegiak direla, alegia.

Ez gaituzte kulturzale izateko hezi, ala? Ez, beharbada. Egia da umeak antzerkirik antzerki darabiltzagula, pailazo ikuskizun guztietara daramatzagula, ipuin-kontalari saio guztiak lepo daudela (euria egiten badu, batez ere). Zergatik ote? Umeak kultur zaletu nahi ditugulako ala zaintzaileondako plana edota bakea dakarkigulako?

Haur horiei, nerabezarora heltzen direnean, amaitzen zaizkie espektakuluak, irakurketak, eta kirol ikuskariak baino ez zaizkie geratzen. Ez dugu jauzia ematen, eta kulturaz disfrutatzen zuenak ez du gero gozatzen, umeen kontua delako, edo aspergarria, rollo hutsa! Balio duena futbola da edo sasoian sasoiko Justin Bieber-a.

Ez dugu lortzen jendeak kulturarekin gozatzea. Ez dago modan, frikien kontua da, kultureta aspergarri astunen kontua, demodé dago (inoiz modan ego ote da, bada?).

Kultura eta ikasketa maila lotuta ei doaz. Baina zerbaitetan kale egiten dugu. PISA txostenean Euskal Herriak emaitza txukunak izango ditu (beti ere Espainiarekin alderatuta!), baina kultura kontuetan oraindik #marcaEspaña-tik gertuegi daude.