Obeditzeaz
Legea errespetatu, zintzoak izan, diskrezioz lan egin, akordioak erregutu, eskubideak mesedez eskatu, “emadazu, faborez! zintzo, leial eta fidela naiz”
Horrela gabiltzala uste dut: gobernuak, politikariak, jendea,… gizartea oro har. Aldarrikapena, aurrez aurre jartzea ez dago ondo ikusia. Hong Kongetik hasita, Madrileraino, Gasteiztik Bruselara.
Esaneko, zintzo, txintxo, on, obeditzaile,… Teorian adjektibo hauek positiboak dira zerbait edo norbait deskribatzen dutenean. Baina, azken aldi honetan, entzuten ditudanean euren sinonimo edo antzeko batzuk ulertzea iruditzen zait: meneko, agindupeko, jopu…
Txikitatik dakigu, eskolan eta etxean ikasia, obeditzaile izatea dela konturik garrantzitsuena. Izan ere, etxe eta eskolaren helburua heztea da, bezatzea, alegia. Txikitatik erakusten digute zein garrantzitsua den arauak betetzea. Eta hala da, sozietatean bizitzeko nahitaezkoa da, argi daukat. Baina, ez ote dugu araua, legea, sakratu egin? Horregatik du garrantzia zintzotasunez betetzeak, ezeren gainetik inportanteena txintxoa izatea delako. Baliteke legea zaharkituta egotea, gurea ez izatea, premiak ez asetzea, baina, hala ere bete beharrean gaude. Hori dioskute gurasoek, irakasleek, komunikabideek, gobernuek. Baita gure barne ahotsak ere.
Baina injustiziaren kontra ezin justizia arrunta erabili, ez baita itsua, bera ere meneko delako. Orduan, mundua eraldatzeko ezin dugu desobedienteak izan? Ezin dugu protestatu? Aurre egin? Managaitz bihurtu zerbaiten alde (edo kontra)?
Jakina, baietz erantzungo dut. Historiak erakutsi digulako ez dela ezer lortzen men eginez. Bestela, nola litzateke posible munduan izan diren iraultzak, Eibarren 1931ko apirilaren 14ko goizaldean II. Errepublika aldarrikatzea, emakumeen boto eskubidea, ikastolak sortzea, Hegoafrikan Apartheid-a desagertzea, mutilak soldadutzara ez joatea… Inork indarrean zegoen legeari aurre egin izan ez balio, ziur nago emakume euskalduna naizen aldetik ez nintzatekeela zutabe hau idazten ibiliko: gizonen eremua eta hizkuntza ez-egokia liratekeelako gure aurrekoek borroka egin izan ez balute.
Horregatik, beti ezin gara obedienteak izan. Ez da komeni. Intsumisioa eta desobedientzia beharrezkoak ditugu. “Jarki” aditz ia ezezaguna gehiagotan erabili beharko genuke: aurre egin, eutsi eta iharduki esan nahi duelako. Otzan izan barik, beti adi, beti prest.
Desobedientziarena ez da, uste genezakeenaren kontra, hain kontu modernoa. XIV. mendetik erabili izan zuten Foru Pasea, Foruen kontra egiten zuten Gaztelako legeak ez errespetatzeko formula. Gaur egunean, ahotan foraltasuna darabiltenek ahaztuta, hain zuzen. Foralista horiek meneko eta jopu bihurtuta daudelako, diskrezioz.
Hau guztia ikusita, askotan gogoratzen naiz Morauren “Super euskalduna” kantuarekin:
Morroitzarako aproposa behar du
umil eta langilea
inork ez dituelako maite
euskaldun alprojak
eta hori guztia aski ez balitz
zintzo eta egiazale behar
elizkoi, ondradu, kantuzale, mozkor
izatea da bere kondena
non da euskaldun ezinhobea
zeu zara euskaldun perfektoa
hori al da super euskalduna?
