Harrikadak

Gaur iluntzean ikusi berri dut Urtain antzezlana Donostiako Victoria Eugenian (bihar Eibarko Coliseon egongo da; birari buruzko informazio gehiago Animalario taldearen webgunean). Antzokira sartu eta butaka-patioaren lehenengo zazpi lerroak okupatzen zituen ring-arekin egin dugu topo. Hori gutxi balitz hamabi round-etan Zestoan jaiotako Jose Manuel Ibar Urtain-en bizitza kontatzen da atzekoz aurrera. 1943an jaiotakoa, jubilatu berria izango litzateke Urtain herrian geratuz gero. Baina berak ez zuen horretarako balio. Aitak erakutsitako bidetik jo zuen.

Roberto Álamo aktorea bikain ageri da taula gainean. Gainerako zazpi aktoreek ere ondo laguntzen diote. Urteko antzezlan onentsuenen artean izateko hautagaia bada ere, faltan botatzen da euskara obran. Ez baita sinesgarria Urtainek lehenengo andrearekin edo aitarekin gazteleraz aritzea. Edo boxeoaren mundura eraman zuen Lizararazu izeneko enpresari donostiarrak Marianico el Cortoren azento mañoa edukitzea.

Nik apenas ezagutu nuen Urtain. Jostailu puskatu gisa ezagutu nuen, komunikabideetan, Bartzelonako Joku Olinpikoen atarian bere buruaz beste egin baino lehen (1992ko uztailean; egun batzuk lehenago hil zen ere Camaron de la Isla).

Gogoan dut Diario Vascon agertzen zela udako gehigarrian "El verano de..." atalean. Hil baino urte gutxi lehenago, gogoan daukat elkarrizketa bat. Betiko kontuak esaten zituen: ondo zegoela, negozioak zituela Sevillan eta Madrilen, uda pasatzera etorri zela Euskal Herrira....

...baina gure etxe inguruan pasa zituen abuztuko egun haiek, Ventasko koartelaren aldameneko langile-etxebizitza batean. Nik ez nuen ikusi, baina nire senide batek bazuen N-1 errepide ondoan txabola bat. Bi lagun zeuden uda hartako iluntze batean afari-merienda egiten. Sobran geratu zitzaiena bota beharrean, errepidetik oinez zihoan pertsona bati eskaini zioten. Eta ezezagun hura Urtain zen.

Gaur egun jostailu puskatu izateko bidean dauden zenbait kirolarik edo zabor telebistatik pasatzen diren hainbatek ikusi beharreko erretatu dekadentea. Zenbat aprobetxategi izan zituen gizon hark aldamenean eta nola izorratu zuen bere bizitza eta hurbilekoena.

Aitarekin egon nintzen paseatzen joan den igandean Hondarribiko kai berritik barna. Ordubeteko bueltaxka eman genuen bazkalaurretik. Etxean ama genuen zain. Amak beti ematen dit ingurukoen berri. Adinkideak gaixotu eta hil egiten zaizkion adinean dago andrea.

Kontatu zidan auzoko ezagun bat gaixo zegoela Ospitalean. Dolores. Haren senarrarekin gogoratu nintzen. Noiz hil egin zen senarra?

Bikotearen alabetako bat nire gelakidea zen eskolan. Doloresen anaiaren seme zaharrena ere gurekin aritzen zen. Ez dakit nola enteratu nintzen aita eta osaba, hurrenez hurren, hil egin zela, baina apuratu nintzela dut gogoan.

Interneten begiratu nuen igande arratsaldean. 1979ko urtarrilaren 31n hil zela jakin nuen orduan. Baina hori ez zen jakin nuen gauza bakarra. Harekin zegoen lankidea, "lan istripuz" hil zen ni jaio baino egun batzuk lehenago, 1968ko ekainean. Gero, berak izan zuen lan istripua, motorrarekin, 1974ko uztailean. Ez zen errekuperatu eta inkapazidadea eman zioten. Geroztik, gure auzoan andrearen familiak zuen tabernan egoten zen Felix.

Bertan zela hil egin zuten 1979ko urtarrilaren 31n. Felix guardia zibila zen. "Lan istripuz" jarri dut, baina Txabi Etxeberrietak tirokatutako Jose Pardines zen haren lankidea. Istripua ere uniformearekin izan zuen. Akabatu zutenean, berriz, txibatoa izateagatik izan zela irakurri dut.

Ez dira hogeita hamar urte alferrik pasa. El factor humano, John Carlin kazetariak Hegoafrikan laurogeita hamargarren hamarkadan gertatutako aldaketaz idatzitako liburua ari naiz irakurtzen. Badakizue, Nelson Mandela eta enparauak.

Haruntza joan zen duela urte batzuk orain kartzelan dagoen ezker abertzaleko kidea. Gustura etorri zen. Ea noizbait han ikasitakoak hemen aplikatzerik duten.

Gure onerako izango delakoan. Amen.

2003ko otsailaren 20an Entzutegi Nazionalak Euskaldunon Egunkaria itxi eta hainbat kide atxilotu zituela gogoan izango duzue, noski. Martxelo Otamendi askatu zutenean, Euskal Herriko hainbat tokitan ibili zen jendearen berotasuna jasotzen eta eskertzen. Altza Kultur Etxean entzun nuen nik, Txema Auzmendiren omenez  eginiko ekitaldian.

Oker ez banago, Martxelok zioen hemengo burgesiak ez zuela periodikoetan inbertitzen. Hemen Euskaldunon Egunkaria, baita Berria ere, aurrera ateratzeko herritarren partaidetza nahitaezkoa zela.

Mariano Ferrerek ere noizbait esan izan du antzeko zerbait. Berak zioen 2001eko sustoa pasa ondoren (Mayor Oreja-Redondo Terreros), EAJk ikasi zuela eta "beraien" komunikabideak sortzeko bidean jarriko zirela. Halere, handik hilabete batzuetara, Marianok berak zioen ezetz, ez zutela ikasi.

Sozialistak ere ez dira atzean gelditzen, baina PPk agintzen duen komunitateetan nabarmena da zein garrantzia ematen dioten komunikabideei. Lizentziak barra-barra banatzen dituzte lagunen artean.

Itxura guztien arabera, EAJ gobernutik kanpo dago une honetan bertan. Gauzak horrela, PSEren (edo PPren) esku geratuko dira euskal komunikabide publikoak.

Indar abertzale nagusiak altaboz horien kontrola galtzen baldin badu, ederki kostako zaio boterea errekuperatzea. Berandu da orain. Lehenago espabilatu behar zuten.

P.S.: Isaías Carrasco duela urtebete erail zutela enteratu naiz eguerdian. Gugan bego!

Amets prefabrikatuak

"Prefabrikatutako ametsetan / estadistikaren zeruan / borondatea itoa izan da / kontsumoaren ferian".

Akabo hilabete asko iraun duen hauteskunde kanpaina. Iluntzeko 20:01ean alderdiak gutaz ahaztu egin ziren.  Bi ordu pasatxo eman zuten bakoitzaren boto-poltsari begira.

Ispiluaren aurrean

"Kristalaren bestaldera bi begiak iltzaturik / jada ezin dut konprenitu zein gaizki sentitzen naizen / Dena aldatu da erabat".

Noiz izango dira hurrengo hauteskundeak? EAEri dagokionez, ezetz aguantatu lau urte gobernuan udaberri honetan lehendakari izendatua denak.

Autokutsatzen

"Automata bat naiz, zarata belarritan / Ez dakit non nagoen baina berandu da".

Ibarretxeri etxera joateko garaia iritsi zaiola dirudi. Bere onerako izango da.

Era berean, EAJri ere komeni zaio Lakuatik urruntzea bolada batez. Hainbeste urte pasa dituzte gobernuan!

Aitormena

"Ez dira betiko garai onenak / Azken finean, gizaki hutsak gara / barearen ostean dator ekaitza / udaberri berririk ez guretzat".

Papeleta ederra du PatxiLok. Ez litzaidake gustatuko bere tokian egotea. Ez dut ezer espero berarengandik, baina gaur Jukeboxek ederki gogoratzen zuen bezala, horrela hartu zuen Donostiako alkatetza Odón Elorzak 1991n... eta bertan jubilatuko dela dirudi.

Gaizki pentsatzen

"Ez pentsa gaizki. / Gaizki pentsatzen hasi naiz betiko lez pentsatzen / zuek beti zaudela pentsatzen / gu beti garela gauza bera pentsatzen".

Demagun 25 eserleku lortzen dituela PSEk (EArekin du eserleku bat jokoan, baina partidu honek 8 boto ateratzen dizkio bakarrik eta atzerrian daudenen botoak kontatzeke daude oraindik). Ederki sufrituko du Lopezek PPkoen menpe geratzen bada. Zer esanik ez UPyDkoak bidaide badituzte.

Zuzen zuzen heriotzeraino

"Zuzen heriotzeraino / ez dago atzeko biderik / Argiak itzali egin dira / bukaera goxoa banoa".

Javier Madrazori norbaitek erakutsi beharko dio dimisioa hitza hiztegian bilatzen. Eta etxerako bidean jar dezala hain ondo ordaindu dugun Kepa Junkeraren lana. Unai Ziarretak egin duen bezala.

Tupeak gora

"Hauxe da ronkanroll jaia / hoixe eroa jaia / rokanrola dantza jaia / hoixe eroa".

Aralarri dagokionez, pena ez kentzea PPri Gipuzkoako azken eserlekua. Euforikoak daudela dirudi. Hori bai, ondo baino hobeto ikasi beharko lukete goiko bi alderdiek larrutik ordaindu duten lezioa: boterea ukitzeak, are gehiago alderdi handi baten arrimuan jartzeak, ondorio larriak izan ditzakeela.

Suaren gainean dantzan

"Etxetik alde egin eta giltza bota, ez nintzan itzuliko legepera / eskaintzen zidatena ez nuen nahi / lehenengo obeditu ta gero jai".

Ezker abertzale ortodoxoa erditik kentzen saiatzen badira ere, ur azpitik bizi-bizi ateratzen da beti. Baina, kontuz, gazte garaiak pasa dira jada.

564

"Hotz amaigabe bat baino latzago / ta urteak egun baino gehio / 564 ohe huts / samina zabaltzen".

Adi, boto biltzaileak! Abstentzioa ere gora doa.

Bi minutuero

"Hegoko itsasoraino tren bat doala pentsatzen / hasten baldin bazara / bi minutuero / herrimina".

Atzo ez nuen jarraitu hautesgaua telebistaz: irratia, hauteskundeak.teketen.com, twitter eta Sustatuk montatuko liveblogging-a izan nituen lagun.

Oharra: hauxe da Jolausek egin zuena Aitormena kantarekin.

Josetxo Mayor, este apunte en castellano

Ander Izagirrerekin topo egiten dudanean, beti du zerbait kontatzeko. Duela egun batzuk, adibidez, esan zidan beste bi lagunekin batera proiektu berria zuela esku artean: autobus zaharra erosi dute eta orain txukuntzen ari dira. Klikatzen baduzue atzeko lotura horretan, argazki hau ikusiko duzue: hiru lagun autobus barruan lanean. Hortik aurrera, autobusarekin zer kristo egin nahi duten, nora eramango gaituzten, eta abar, kontatuko digute.

Gaur, berak ezagutzeko aukera eman didan pertsona bati egin nahi diot omenalditxoa. Donostian jada bitan aurkeztu duen Cuidadores de mundos liburuko pertsona maitatuena da niretzat, nahiz eta oraindik ez irakurri pasadizo guztiak. Baina Josetxo Mayorren berri izan nuenetik, gizon honek hunkitu egin ninduen. Inortxok eskatu gabe, hogei urte pasatxo daramatza Josetxok Ulia mendia egunero garbitzen eta txukuntzen. Bulego orduak, goizeko 7:00etatik 10:00etara. Hilean behin ez da joaten: pentsioa kobratzea tokatzen zaion egunean.

Esaldi bakarra itsatsiko dut: "Aquí hay mucha fatiga y muchos sofocones. Pero juramentos, ni uno. Un voluntario no tiene derecho a decir juramentos. Si no quiere trabajar, que lo deje".

Gainera, fenomeno pasatuko duzue Anderrek ematen dituen hitzaldietara hurbiltzen bazarete. Euskaraz eta gazteleraz ari da gora eta behera. Gaur, adibidez, Korrika Kulturalaren barruan Lizarran dago Izagirre.

Bi gauza amaitzeko: bat, Josetxo Mayorren historia irakurri Anderren blog zaharrean; bi, Cuidadores de mundos liburuari buruzko informazioa.

P.S. Bitxia da, baina buzo garaiak datoz berriro? Bolada baterako? Betirako?

Irudia Aranzadi elkartearen webgunetik ekarri dut hona.

Etxeberriak berrogeita hamar lagunen aurrean "Exhumando fosas, recuperando dignidades" hitzaldia eman zuen pasa den ostegunean.

Aurkezpenaren ondoren iritsi nintzen eta orduantxe itzali ziren aretoko argiak, El cementerio de las botellas dokumentala, Iñaki Alforja iruinsemeak eginiko hogei minutuko pieza ikusteko. Iñakik Ezkagako presondegian egindako lanen berri ematen du bertan.

Gai honen bi aurpegiak ikusteko aukera dago: alde batetik, hildako senidea topatzen ez duen pertsona bat; bestetik, Kataluniatik etorritako beste familia bat eta, kasu honetan, hirurogeita hamar urte atzerago eraildako senidearen gorpuzkiak identifikatzea lortzen duena. Pacok eta beste lankide batek familiari presondegiaren aurrean hildako horren hezurrak dituen kutxa ematen dionean haren alabari zaila da begiak busti gabe geratzea.

Horren ondoren, Paco Etxeberria irakasleak maisuki erabili zuen power point-a bere ikuspegia jendaurrean ezagutzera emateko. Gaztelaniaz izan zen ekitaldia eta apunte asko hartu nituen.

Aste bukaeran garbira pasa ditut apunte horiek eta gaztelaniazko blogean jarri (Paco Etxeberria: "El 23-F paralizó las exhumaciones de la Guerra Civil"). Izenburu hori jarri diot 1981eko estatu kolpea kabroi hura gertatu zela ahaztu behar ez delako.

Asmoa nuen astean zehar lan hori euskaraz jartzeko, baina uste dut bere horretan geratuko dela nire ekimena.

Gaur goizean Amarauna irratsaioan blogarien tartea zuzenean entzun dut. Zuek entzun ez baduzue, Joxe Rojasek teknopata.net webgunean jarri du jada.

Solasaldiaren hasieran, Maite Goñik pasa den astean esandakoak laburbildu dituzte (bere ahotsean). Gero, Hezkuntza Berriztatzeko zuzendariak, Iban Asenjok, hartu du hitza. Ibanen argudioak zerrendatu behar nituen, baina lan hori ederto egin du Ainhoa Ezeizak EGA azterketak sareratzea, elkarlana eta Iban Asenjoren adierazpena izeneko apuntean. Irakurri, beraz, Ainhoaren testua. Ni berarekin ados nago, gainera.

Ostegunean, Paco Etxeberria forentseak hitzaldia eman zuen Altzako Casares-Tomasene Kultur Etxean. Gaia: "Exhumando fosas, recuperando dignidades". Bertan, Aranzadiko kide ezagun honek Gerra Zibileko hilobiak aztertzen eginiko lana izan zuen hizpide.

Aranzadi lan hauetan hasi zenean, 2000 urtearen bueltan-edo, eskuineko alderdiek beste alde batera begiratzen zuten eta kritika mingarrienak ezkerreko alderdiek egiten zituzten. Zergatik? Pacoren ustez, errudun konplexuagatik. Franco hil zela urte asko pasa baziren ere, partidu horiek apenas egin zuten zerbait eremu horretan.

Eusko Jaurlaritzari, Hezkuntza Sailari, Iban Asenjori berdina gertatzen zaiola esatera ausartuko naiz. Beraiek egin behar zuten lana irakasle bakar batek egin du, ordea. Eta hori ez zaie gustatu (pirateria aipatu du Asenjok bere interbentzioan). Pirata? Zer txorakeria esaten ari zara, gizona?

Bitxia bada ere, Iban Asenjo Jakintza Ikastola sortu den herri berekoa da. Behintzat, Ordiziako zinegotzia da.

Hemen zure twitter mosaikoa.

Beste hau nik twitteren jarraitzen dudan jendearekin egina dago. Gutxiago dira. Izan ere, muga jarri nion nire buruari.

 Twituneando blogean ikusia

"(...) IEC erakundearen hiztegiak bandera hitzaren definizio hau dakar: "Tros de tela ordinàriament de forma rectangular fixada per un dels costats a un pal, que serveix per a identificar algú o alguna cosa, especialment la que porta els colors o els emblemes d´una nació, d´una ciutat, d´un partit, d´una associació, etc." Ematen duen lehen adibidea hori da preseski: "La bandera de Catalunya". Aldiz, senyera berbaren definizioa beste hau da: "Bandera petita, especialment la que serveix de distintiu d´una corporació".

"70. hamarkadatik hona, senyera bandera katalanaren ordezko gisa erabiltzearen baldarkeriak ekarri du bigarren adiera bat gehitzea bandera esateko, edonongoa dela ere. Baina hizkuntzaren musika erabat galdu ez duen edozein pertsonak badaki katalanez bandera gauza bat dela eta senyera bestea. Bandera trapu serioa da, errespetua edo gorrotoa erakutsi dakioke. Senyera, berriz, "bandera petita" hori da, ez da derrigorrezkoa, ez da nahitaezkoa. Baina katalan askori izugarri gustatzen zaie sinestea senyera bandera katalana dela, erredukzionismo folkloriko bati jarraituz. Ahal balute, "Pa amb tomàquet, senyera i calçots! leloa itsatsiko liokete".

"(..) Kataluniako banderari buruz ari direlarik, logikoa eta koherentea da Rosa Díezek edo PPkoek senyera erabiltzea. Baina bere burua katalanistatzat duen jendeak erabiltzea, zer gaizki gauden adierazten du argi eta garbi. Katalanek ez badituzte Catalunyako sinboloak serioski hartzen, nolatan errespetatuko ditu gero Auzitegi Konstituzionalak?"

Quim Monzó, O se es una nación o se es una corporación.

Duela zenbait aste Giorgio Bassmatti songwriter giputzak abisua pasa zigun: Gernikako Gaztetxean jotzeko gonbidapena jaso zuen. Noiz? San Balentin Egunean. Agendari bistadizo bat bota eta pista libre. Hitzordua apuntatu genuen.

Kafea eta galletak egitasmoaren berri Love of 74 berak eman zigulakoan nago. Sapatukoa ekimenaren hirugarren saioa zen. Herriko plazan bazkaldu ondoren, kafea hartu eta gaztetxera hurbildu ginen.

Bi guraso ditu ideia honek: Leire (erdian) eta Ibon (eskuinean). Formula bitxia bezain erraza da: disko bat entzuten du bildutako jendeak eta, gero, musikariak kanta batzuk egiten ditu zuzenean.

Giorgiok My Bloody Valentine taldearen 1991ko Loveless diskoa aukeratu zuen. Inoiz entzun gabe nituen abestiak eta disko gogorra iruditu zitzaidan. Entzunaldiaren aurretik P. Roberto J. aka El ruido de la calle blogariak ekitaldirako idatzitako testua banatu zuten. Robertok dio Kevin Shields krisi existentzialean dagoela 1991n disko hori argitaratu zuenetik, "bere bizitzako lanik gorena egin eta amildegira begiratzen duenaren krisian". Gu ere amildegira hurbiltzen saiatu zen, baina ez zuen lortu.

Gaur egungo bizimoduan, disco-foruma formula bitxia da. Diskoa jartzen dizute eta ez dago handik altxatzerik.  Hau da, baduzu hanka egiterik, noski, baina mezara joaten zarenean, ez da tenplua utzi behar amaiera iritsi arte. Jendea duzu alboan, baina pertsona bere bakardadean egotera derrigortua dago. Onerako. Kafea eta galletak dituzu musikaren lagun.

Gero, atsedenaldi labur baten ondoren, Giorgiok gitarra berria hartu zuen eta ekitaldirako propio egindako bost kanta gehi lau bertsio jo zituen. Urduri egon zela esan zigun. Bide zailetan barna ibiltzearen ajeak dira horiek.  Etxeko bakardadetik jendaurrean aritzera, bada salto bat.

Dena den, gustura entzun (ge)nituen kantak.

Oharra: argazkiak Giorgioren galeriakoak dira.

Eguneratzea. 23:00. Giorgiok erantzunetan utzitako bideoa itsatsiko dut hemen azpian.