Markos Zapiain

Lawrence oso hurbil dago Niezscherengandik. Suposa liteke Lawrencek ez zukeela bere testua Nietzscheren Antikristoa-rik gabe idatziko. Nietzsche bera ez zen lehenbizikoa izan. Ezta Spinoza ere. “Igarle” aunitzek kontrajarri ditu batetik Kristo, maitasun-gizakia, eta bestetik kristautasuna, heriotza-ekimena. Ez dute Kristo gehiegizko atseginez hartzen, baina beharra sentitzen dute kristautasunarekin nahas ez dadin. Nietzscherenean, Kristoren eta San Pauloren arteko aurkakotasun handia dugu: Kristo, endekatuen artean leunena, maitaleena, apaizen nagusitasunetik askatuko gintuzkeen Buda antzeko bat, baita erru, zigor, ordain, epai, heriotza ideia orotatik ere, eta heriotzaren ostean letorkeen orotatik; berri onaren gizon hau San Paulo beltz eta ilunak ordeztu zuen, Kristo gurutzean atxikiz, Kristo etengabe gurutzera itzularaziz, berpiztaraziz, grabitate-zentro guztia bizitza eternalera aldatuz, lehengoak baino apaiz mota izugarriagoak asmatuz: “Apaiz-tiraniaren teknika da San Paulorena, samaldari dagokion teknika: hilezkortasunean sinetsaraztea, hots, epaitze-doktrina.”

Lawrencek berreskuratu egiten du aurkakotasuna, baina oraingoan Kristoren aurrez aurre Patmoseko Joan gorri eta odoltsua dugu, Apokalipsiaren egilea. “Heriozko” eta “hilgarri” deritzo Deleuzek Lawrenceren liburuari, bere agonia gorri hemotisikoan idatzi baitzuen: Lawrenceren azken mezu alaia da, azken berri ona. Ez da Nietzsche antzeratuko zukeen Lawrence bat, baizik, hobeki, Nietzscheren gezia jaso eta beste norabait jaurtikitzen duena, bestela tenkaturik, beste kometa batera, bestelako jendartera: “Naturak disparatu egiten dio filosofoa gizateriari, gezia bailitzan; ez du apuntatzen, baina espero du gezia nonbait zintzilik gera dadin.” Lawrence ostera entseatzen da Nietzschek egin nahi izan zuena egitera, San Paulo barik Patmoseko Joan jomugatzat hartuz. Kontu asko aldatzen dira, edo osatzen, saio batetik bestera, eta komun dutenari ere indarra eta berritasuna dario Lawrencerenean.

2012ra arte itxoin behar ote dugu Apokalipsia ezagutzeko? DH Lawrencek eta Gilles Deleuzek ez dute oso garbi.

DH Lawrencek hil baino lehentxeago Apokalipsia idatzi zuen, Bibliako Apokalipsiaren azterketa bikaina. Bertan erakusten du Itun Berriko azken liburua maitasunaren eta otzantasunaren aldeko Jesusen mezu aristokratikoaren kontrakoaren apologia dela, ahulek amesten duten indartsuen aurkako mendeku basatiarena. Halatan, Apokalipsia gehiago dagokio Itun Zaharraren jiteari. Sarkin hutsa da Itun Berrian, bertako espiritu hippya traizionatzen baitu; Itun Berriko liburuen arteko Juda Iskariote duzu.

Liburu postumoa da, Lawrence 1930ean hil ondoren argitaratu zen, 1931n. Tuberkulosiak jota hil zen, odol-karkaxak tu eginez. Kolore gorriari garrantzi berezia emango dio liburuan.

Gilles Deleuzek talentu aparta du irakurlea autore eta liburu ederretara bideratzeko. 1993an argitaratu zuen azken liburua, Kritika eta klinika. Hirurogeiko hamarraldian tuberkulosia pairatu zuen; ez zen inoiz erabat sendatuko. Gero birika bat kendu zioten. Fanny Deleuzek, emazteak, jarri zuen frantsesez Lawrenceren Apokalipsia, eta Gillesek hitzaurrea egin zion; 1978an argitaratu zuten. Hitzaurre hori da Kritika eta klinika-n “Nietzsche eta San Paulo, Lawrence eta Patmoseko Joan” izenburupean jasotako testuaren funtsa. Datozen egunetan Deleuzeren testuaren itzulpen-bertsio bat agertuko da hemen.

PATMOSEKO JOANEN AGINTE-ERLIJIOA

Joan bera ote da laugarren ebanjelioa idatzi zuena eta Apokalipsia idatzi zuena? Erudituen eztabaidan esku hartzen du Lawrencek: ez, ez da bera, ezin liteke bera izan... Lawrenceren argudioak hagitz dira sutsuak, bortitzak, baloratzeko metodo bat gordetzen baitute ezkutuan, tipologia bat: gizaki mota berak ezin izan ditu ebanjelioa eta apokalipsia idatzi. Ez dio batere axola testu bakoitza bere baitan oso konplexua izan dadin, edo osagai ugari barnebil ditzan, askotariko kontuak batu ditzan. Ez dira soilik gizabanako bi, autore bi, baizik gizaki mota bi, edo arimaren eremu bi, multzo bi, guztiz desberdinak. Ebanjelioa aristokratikoa da, indibiduala, leuna, maitasunezkoa, endekatua, aski jantzia. Apokalipsia berriz kolektiboa, popularra, ezikasia, herratsua eta basatia: ebanjelaria eta apokalipsilaria ezin dira idazle bera izan. Patmoseko Joanek ebanjelariaren mozorroa ez du ukitu ere egiten, ezta Kristorena ere; bestelako mozorro bat asmatzen du, Kristori bere mozorroa kentzen diona, edo Kristorenaren gainean janzten duena. Patmoseko Joanek izu eta heriotza kosmikoak jorratzen ditu; aldiz, ebanjelioak eta Kristok giza maitasuna lantzen dute, izpiritu-maitasuna. Kristok maitasun-erlijio bat asmatu zuen (praktika bat, bizimodu bat, ez sinesmen bat); Apokalipsiak, ostera, agintearen erlijioa dakar, sinesmen bat, epaitzeko era ikaragarri bat. Kristoren dohaina barik, zor amaigabea dakarkigu.

Lawrenceren testua Apokalipsiaren ostean irakurriz, kolpez ulertzen da Apokalipsiaren gaurkotasuna, eta Lawrencerena. Gaurkotasun hau ez dago Neron=Hitler=Antikristoa bezalako elkarrekikotasun historikoetan. Ezta munduaren amaieren eta milenaristen sentimendu gainhistorikoan ere, beren izu askotarikoekin: atomikoa, ekonomikoa, ekologikoa, zientzia fikziozkoa. Apokalipsi bete-betean gaude, itun berriko testu horrek epaile makabroaren bizimodua eta epaitzeko moduak ematen baitizkigu: biziraule dela uste duenaren liburua duzu, zonbien liburua.

Bugarach Frantziako hego-ekialdeko herrixka bat da, izen bereko mendi baten magalean dago, Pirinioetan. Okzitanieraz mintzo ziren, okzitanierari dagokio Bugarach izena bera. 200 biztanle inguru dauzka. Frantsesarenaren ondoren, bestelako inbasio bat pairatzen ari da aspaldion.

2012. urteak ekarriko du munduaren akabera eta inbasore horiek babesa bilatzen dute. Jean-Pierre Delord alkatea oso kezkatuta dago: "Interneten ikusten ari gara iluminatu mordo batek uste duela 2012ko abenduaren 21ean mundua amaituko dela, eta salbatu ahal izateko aukera Bugarachen egoteak eman dezakeela".

Jakina, Bugarachtarrak Nostradamusen eta maien profezietan sinesten duten argiturri horien beldur dira.

Internet mukuru beterik dago egutegi maiaren araberako denboraren akabantzaren inguruko iruzkinez eta teoriez, poloen alderantzikatzeaz, eguzki-sistemako planeten lerrokatzeaz, lurraren eta planeta misteriotsu baten arteko talkaz... NASAk berak ukatu behar izan ditu zurrumurruok berriki: espazio-agentziak hainbeste zabaldutako esamesak gezurtatzeko kanpaina bati ekin eta ziurtatu du mundua ez dela 2012ko abenduaren 21ean amaituko.

Kontua da inspiratuak gehiago berotzen dituela edozein profeta hermetikok mendebaldeko zientziak baino, eta berehala etorriko omen den apokalipsiari buruzko teoria batzuen arabera, Bugarachen gailurra duzu apokalipsitik salbatuko den mendi sakratuetako bat.

"Internetek edozein erokeria piztu dezake eta gu ez gara 200 bizilagun baizik; ezingo diogu eutsi", adierazi du alkateak, 67 urteko abeltzain ohiak, izuak joa ehunka edo milaka frikiren inbasioa aurreikusirik.

Alkateak kontatu duenez, herrian zurrumurru horiekin ohituta daude, pilo bat esoteriko etorri baitzaie dagoeneko. Udaletxeak Bugarach menditik kutunak, harri mistikoak eta beste hainbat bitxi kenarazi ditu.

Zenbait utopistak uste du mendia, Corbières mendiguneko gailurra, 1.231 metroko garaierakoa, OHE edo Objektu Hegalari Ezezagunentzako aparkaleku bat dela, eta mendi barruan estralurtarrentzako lokomozio-gailuak dauzkatela.

Beste zenbaiten iritziz eremu honetan Grial Santua edo tenplarioen altxorren bat gorde daiteke. Sigrid Benardek, herriko aterpe bateko arduradun duela 6 urtez geroztik, jakinarazi du aterpean lanean hasi zenean bezeroen % 72a mendizalea zela. Aldiz, azken aldian % 68a da bisitari esoteriko.

Utopistek hamarraldi honen hasieran ekin zioten oldarka etortzeari. Ikastaroak antolatzen dituzte eta etxeak erosten ari dira. Izugarri garestitu da etxeen salneurria. Nekazaritza-lurrak ere erosten dituzte gainera, eta ondorioz bertako gazteak ezin dira herrian bizitzera gelditu. Erbestean harrapatuko ditu apokalipsiak.

Autopistetan polizia sekretuek beren plaka erakutsi eta ez dute ordaindu behar izaten. Pilo bat dira, eta azken aldi honetan ikurrinak eta palestinar zapiak jantzita doaz. Manifara bidean edo Infiltraziotik bueltan, arropa aldatzeko lana ere ez dute hartzen, ez zaie axola autopistetako ordain-kabinetako langileek ezagut ditzaten. Giro berriari esker, euro eta erdi aurrez dezakete, diskreziorik batere gabe ibilita ere. Ondo pentsatuta, dena den, baliteke etakideak izatea, hedabideek jakin gabe polizia sekretuen plakak lapurtu eta erabiltzen ari direnak.  

Estiballes, Lekue, Amuriza eta Enbeita ezagunak genituen, egundoko saioa egin zuten larunbatean BECen zortzi finalisten artean, baina ustekaberik atseginena ezezaguna zitzaigun Beñat Ugartetxeak eragin zigun. Ugartetxearen kanta-erak, umoreak eta tinbreak Lazkao-Txikirena oroitarazten du. Batzuetan ematen du bertsoa desorekatzera doala baina azkenean biribil irteten zaio. Herrena izango da Ugartetxearen ibilera, baina ezin zuzenagoa bere bertsoaren txinparta.

Gure aurrean Eneko Abasolo “Abarkas”en senide batzuk zeuden, tartean ama. Ikusgarria semearekiko lotura sentimentala eta enpatia 100 metro eta buru mordoa gaindituz, nola bizi zituen amak semearen bertsoak barru-barrutik, nola sufritzen zuen akatsen erruz eta gozatzen semeak asmatzen zuenean, eta hunkitzen ikusleen animo-oihuekin. Zortzigarren gelditu zen, azkena, baina jaso zuen txalo-zaparrada itzelaren ondoriozko amaren malko-festa ez zen nolanahikoa izan. Jende frankok egin zuen negar larunbatean BECen.

Han plazan ez nintzen Miren Amurizaren eta bere aita Xabierren artekoaz ohartu, urrutiegi zeuden, baina gero interneten ikusi eta ematen du saioan zehar harreman telepatiko bete-betean dabiltzala. Aitak burua makurtu eta sakonki kontzentratzen da uhin telepatiko indartsuak bidaltzeko, alabaren bertsoa gidatzea xede, edo bederen laguntzea; alabak, oholtzan, burua makurtzen du uhin ikusezin horiek ahal bezain artez jasotzeko. Zaila da zehazten uhin horien edukia eta mamia, baina ezin ukatu harremana badela.

Oroitzen naiz xake-final handi batean ezustean xakelarietako bat zutitu eta ikusle batengana zuzendu zela haserre. Aretotik kanporatu nahi izan zuen. Zergatik? Interferentzia telepatikoen bidez kontzentrazioa eragozten ei zion.

Orobat, Karpov Korchnoiren aurka lehiatu zelarik: Karpov sobietar ofizialismoaren ordezkaria zen eta Korchnoi, aldiz, Sobiet Batasunetik ihes egin eta Suitzako banderapean zebilen: gerra hotza xake-taulan, prestigioa eta ohorea jokoan. Halako batean, Korchnoi hanka-sartze infantilak egiten hasi zen, eta errua Karpoven eta KGBren gizon bati leporatu zion, Zukhar doktore misteriotsuari, uhin telepatiko gaiztoak igortzen omen baitzizkion bere ikusle-aulkitik. Eragin txar horri aurre egiteko Korchnoik ere parapsikologoak kontratatu eta Zukharren eraso telepatikoei behar bezala erantzutera eraman zituen finaleko aretora. Gerra txundigarria izango zen noski eraso eta kontraeraso telepatikoak hautemateko gaitasuna izan zezakeenarentzat. Korchnoik galdu egin zuen, eta hil arte uste izan zuen sobietarrek joko zikina egin ziotela, Karpov ez ezik telepatia komunista ere izan zuela arerio.

Feminist Economics aldizkariak dakar: Ingalaterran 3.500 bikote inkestatu ditu London School of Economics delakoak, eta frogatuta geratu da dibortzio-kopurua izugarri murrizten dela baldin gizonak etxeko lanetan esku hartzen badu: umeak zaindu, garbiketak, erosketak, eta abar. Berdin dio emakumea etxeko andre den edo etxetik kanpo lan egiten duen. Gizonak irensgailua erabiltzeak sendotzen du bikotea, ez bikotekideen arteko konfiantzak. Konfiantza, hori atzerapausoa.

Platonek, eta Platonen ondoren beste askok, maitasuna gabezia dela adierazi dute, ezin duzula maite falta zaizuna baino. Bestalde, zoriona maite duzun hori erdiesten duzunean pizten omen da, eta halatan ezin luzaz iraun. Behin maitea lortuta, ez zaizu falta, etxean duzu, bere burua eskaintzen dizu. Alta, maitasuna falta baldin bada, eta emaztea ez baldin bazaizu falta, egunero bertan baituzu, orduan ezinezkoa duzu emaztea maitatzea. Abiapuntu honekin, Platonek ezin du azaldu nola gerta daitekeen munduan noizean behin agertzea elkar luzaro maite duen bikote bat. Mirari hori gerta dadin, ezinbesteko baldintza dateke konfiantzak gurean duen gehiegizko ospeaz mesfidatzea.

Gure gizartean behin eta berriro errepikatzen baita lelo faltsu bezain kaltegarri hauxe: bikoteak konfiantza behar du oinarri. Tratu txarra ematearen eta onartzearen azpian maitasun-eredu erromantikoa dagoela salatzen dute adituek, baina ez dute konfiantzaren laudorioa eta premia zalantzan jartzen.

Gezurtiak ez du bikotea osatzeko eskubiderik ala? Konfiantza deritzon hori ez ote da sarritan utzikeriaren pareko, ezintasun halako bat? Zuk zeuk gezurrerako joera baduzu debekatu behar al diozu zure buruari, konfiantza eragin ezinaren izenean, bikote-bizitzarako eskubidea, bistan den arren konfiantza hori sarritan hipokresiak edo ahuleziak ekarria dela?

Bikote gehienetan egitez funtzionatzen duena da nork bere buruari gezurra esateko eskubidea ematea, atzeman ez zaitzaten ahaleginduz, eta aldi berean bikotekidearen markaketa zorrotza eta, gezurretan harrapatuz gero, espantua eta errieta. Nekez eta oker altxatuko dugu Euskal Herria hainbesteko itxurakerian oinarrituta.

Gezurti batekin bizi bazara eta “zer moduz Gasteiz aldean?” galdetzen badiozu, edota “zelan masajistarekin?”, badakizu erantzunak apika zerikusia izango duela enpirikoki gertatuarekin, baina apika ez. Ziur dakizuna da erantzuteko orduan bikotekideak erantzun dizun hori entzunarazi nahi zizula, kito. Eta hori ez da eragozpena amodioz eta laztantasunez bizitzen jarraitu ahal izateko. Hori bai, gezurtiak ganoraz bete beharko luke bere lana. Lardaskeria hutsa litzateke ezustean hirugarren batengandik adarren berri edukitzea, ohiko xehetasun mingarriak. Nolanahi ere, txapuzero horrek ez luke “gezurti” izen ohoretsua mereziko.

Bikotekidea gezurtia atera bazaizu, ezaugarri hori barne behar duzu maite. Alde on ugari ditu gezurtiak: gezurtiaren aldean, beti eta nonahi egiara mugatu beharra duena ezindu antzeko bat da, kamutsa, edo bestela alferra. Egia esateak ez du ahaleginik eskatzen; aitzitik, gezurrak asmamena ez ezik gero asmatuari eusteko irudimenaren etengabeko lana ere eskatzen du. Ariketa horren ondorioz, gezurtia irudimentsuagoa izaten da, barregarriagoa izan daiteke, libreagoa, eta, egiati beti ere zozoagoak ez bezala, ustekabez bete diezazuke ohea.

Nazioarteko Boskotea garrantzitsua izango da behin lanean hasitakoan, baina dagoeneko badira elkarrizketak PSEren eta ezker abertzalearen artean, prozesua aurrera doa. Lehen berri edo primizia bat emango dizuet, berri fresko-freskoa.

Igandean Karmelo Landak eta Rodolfo Aresek Bilboko Mao jatetxean bazkaldu zuten. Topalekutzat Mao izeneko toki bat aukeratu izanak sozialisten hurbiltze nahia adierazten du noski, solaskideari konfiantza emateko keinua duzu, berriki espetxetik atera den Karmelo Landa EMKn ibilia baita, kutsu maoista nabarmeneko mugimendua berau.

Halako batean, bi buruzagi karismatikoak zein bere mahaitik altxatu eta komunean sartu ziren. Bertan biak bakarrik luzaro egon ondoren, irribarretsu itzuli ziren jangelara. Mahaira eseri bezain laster, Aresek mugikorretik deitu zuen, ziur aski Rubalcabari, lagun minak dira.

Elkarrizketa babesten edo, jangelan ziren halaber Xabier de Irala, BBKko buruzagi ohia, eta Jon Azua, Ardantzaren Jaurlaritzako industria sailburu eta lehendakariordea. Dena dela, jangelan oroz lehen mister España bat zegoen, Jorge Fernandez, telebista aurkezle ere badena.

Loiolako ereduarenak egin du, bistan da. Susmo hau ari da Euskal Herrian nagusitzen: oraingo elkarrizketak sakabanatuak dira, bikoteka mamituak, gehiegi ezkutatu gabekoak, eta apezpikua beharrean mister edo missen bat dute moderatzaile, edertasunari darion oreka xarmanta lagungarri baitzaio gatazkaren konponbideari.

Gure zibilizazioaren joera orokorraren arabera, bikote moldeak, batetik, biziki ari dira aldatzen eta ugaltzen; bestetik, bikotekidea gero eta meheagoa izaten da, gero eta birtualagoa, gero eta bikote gehiago dago norberak gehi internetez osatua. Taiwango andre batek bikotea osatzeko bide berri bat asmatu du.

Taiwango gobernuak emakumeak ezkontzera behartu ez, baina estutu bai, egiten ditu, populazioa igo dadin, jaiotze-kopurua era kezkagarrian jaitsi baita. Familia eta gizarte giroko ohiko presioez gain (dilema xinpatiko horiek: arraroa delako ote da neskazahar, ala neskazahar gelditu delako bilakatu zaigu arraro?), gobernuak zergen bidez zapaltzen ditu ezkongabeak.

Chen Wei-yih taiwandarrak honez gero ezin du presio hori eraman. Ezkondu nahi zuen, baina ez du senargai egokirik aurkitu, bizialdi osoa berekin igarotzeko modukorik. Hogeita hamar urte betetzera doanez, ekimena bere gain hartu eta ondo samar ezagutzen duen lagun batekin ezkontzea erabaki du: bere burua bikoiztu eta bere buruarekin ezkonduko da. Taiwango legediak ez du halako originaltasuna aurreikusi eta eragozteko ez irudimenik ez astirik izan. Ezagutzen dutenek diotenez, Chen Wei-yih ez da nartzisista patologiko bat, ezta ziniko mesfidatia ere. Agintarien eta kontrol sozialaren presioari amorruz aurka egin beharrean, konponbide eragingarriagoa asmatu du, benetan baita poetikoa.

Andregai-soinekoa erosi du, lore-sorta ederra, ohiko argazkiak atera ditu, Facebook-en eskegi, jai berezi bat antolatu du, 4.000 eurotik goiti kostatu zaiona, eta orain eztei-bidaia prestatzen ari da, Australiara, bere buruaren konpainia noblean.

Litekeena da hain zuzen albiste horren ondorioz hurbiltzea orain Chen Wei-yihrengana senar-nahiak mordoka, taiwandarraren ausardiak eta autonomiak erakarririk.

Hautsa gogaikarria dela frogatzeko ez da argudio korapilatsuen beharrik: bistan da hautsa kentzen ordu gehiegi galtzen dela eta hautsak ez duela inongo funtzio praktikorik, ez ditu altzariak Gaizkitik babesten. Bikote modernoetan liskar-iturri garrantzitsua izaten da: “Garbitu dezagun egongela!”, “Berriro?, etzi hautsak estaliko du, ez du merezi!”, “Urde zikina!”

Orain badira robot berri batzuk, etxean piztuta utzi eta gelaz gela joaten omen direnak guztia garbitzen, irensgailu adimentsuak. Hala ere, oraindik ez daude aski aurreratuak, eta jendeak, nire izeko batek bai behintzat, atzetik jarraitzen dio makurtuta, norabidea zehaztuz eta hurbildik zainduz, eta gero eta okerrago dauka lunbagoa.

Etxeko hautsa, bulegoetakoa, txokoetakoa, gizakiak berak eraginikoa da neurri handi batean, azaleko zelulen desitsastearen ondorio. Giza azaleko zelula hilez dago osatua etxeko hautsaren % 70. Hauts-kopuru jakin bat pilatzen delarik, bixarra edo peluxa osatzen da. Lehergailu atomikoa asmatu dugu, halaber gerra eta tortura, beroketa globala; baina, gainera, hautsa eta peluxa guri darizkigu! Ulergarria baita hainbat pentsalari argi gizaki izateagatik lotsatu izana.

Biak dira giro berdintsuaren kume, biak oso frantsesak. Txillardegiren eta Saizarbitoriaren nortasunak dira desberdinak, eta horrek badu eragina noski giro frantses hori bereganatu eta ondoren isurtzeko moldean, beren eleberrietako pertsonaietan eta ideietan. Biok bat datozen arren gizakia ezertarako balio ez duen pasioa dela baieztatzeko orduan, alferrikako grina, pasio inutila, Sartrek zioen bezala, nabarmenagoa da kutsu soziologikoa Egunero hasten delako-n; Txillardegik introspekziora jotzen du gehiago.

Txillardegik natura maite du, Leturiak zoriona naturan eta bakardadean aurkitzen du maizenik. Gogoko du bere sentipenak, sentimenduak eta arrazoiak, bere burua, naturako bakarlekuetan aurkitzea eta aztertzea. Hori bai, ez da natura basatia izaten, baizik mendixka, lorategia edo parkea, Leturiaren egunkari ezkutua-ko parke urmaelduna bezala, Zerubide, bere bankutxoekin.

Aitzitik, Saizarbitoriari bakardadea ez zaio laket: batetik, bere buruarekin bakarrik egotea pairagaitz zaio, eta, bestetik, errukigarri zaio jende bakartia, gure gizarteek jendea bakardadera derrigortzen duten egoerak gorroto ditu, aurka egingo die. Adibidez, neska gaztea tren geltokian bakarrik trenaren zain, maleta alboan duela, eta ondoko erromesaldia medikuz mediku, ea nork egingo dion abortua, mediku gehienen aldetik errieta, mespretxua edo hoztasuna jasotzen duela.

Gisèleren bakardadeak “berritsu” deitu izan denaren gupida ere pizten du. (Bide batez, gutxietsi egin izan da pertsonaia hori, berritsukeria leporatu eta horixe hartu baita haren ezaugarri nagusitzat, baina pentsalari interesgarri bat da, erlatibista antidogmatiko sentibera, biziki komunikatiboa, eta tren geltokiko tabernako edota lokutorioko gogoetak freskoak bezain ausartak dira, eta aberatsak beren aniztasunean: estiloaz eta heziketaz, gustu estetikoaz, gaizkiaren eta ongiaren kopuruak aldagaitzak direla ziur jakiteak ekarri beharko lizkigukeen aldaketez gure jarrera moraletan, naturaren krudelkeriaz, antisorgailuez eta etorkinez, Aldous Huxleyren “Bai mundu berria” eleberriaz, larru jotzeaz eta maitasuna egiteaz, gaztediaz...)

Historia-irakasle kalakari hau eta Gisèle arbuio batean datoz bat (eta horrek Txillardegirengandik urrutiratzen ditu): beraientzat natura gaiztoa da, indartsuak beti menperatzen baitu ahula, naturak malderrari ez dio inongo babesik eskaintzen.

Kontrakotasun horren adierazpen da, halaber, Txillardegik eta Saizarbitoriak hain animalia desberdinak aukeratu izana beren nobeletarako. Txillardegiren eleberrietan oso indartsua da ugaztunaren presentzia: zakurra (Leturiaren egunkari ezkutua-n, zehazki, Miren maitearen Pintto), ziminoa, katua eta zaldia. Txillardegik ez zuen alferrik abiarazi euskal eleberriaren historiako Ugaztunaren Aroa.

Saizarbitoriak ugaztunak ikusi ere ez ditu egiten, bere nobeletako animaliak heriotzari lotuak dira, heriotza tragikomikoa ia beti: sardina latan da txapeldun, baina Luxio muslaria hiltzen duen zezen-buru disekatua ere hor dago, hormatik desitsatsi eta Luxioren gainean erorita, edota, bestelako aldarte batez, etakidearen odola miazkatzen duten usoak.

Bi idazleon ikuspuntu politikoen arteko aldea naturaren aurrean duten jarrera desberdinetatik ere ondoriozta liteke hein batean: Saizarbitoria gizarte-gaiek mugiarazten dute batez ere, natura ankerrak edo gizarte ergelak baztertutakoak babesteko gogoak, hala nola zaharrak, gudari ohi mainguak, nahi gabe haurdun gelditutako neska gazteak...

Txillardegik, aldiz, giza harrokeriak desagerrarazi nahi lituzkeen diferentzia naturalen alde borrokatzen du. Giza harrokeriak gainerako animaliengandik bereizi nahi izaten du, giza berezitasuna kosta ahala kosta gailendu, edo bestela jende eta herri desberdinak uniformatu. Halatan, kaiolaturiko ziminoak eta hartzak piztuko dute Txillardegiren gupida, labarretik amilduriko astoak; edo giza aurrerapen inperialaren izenean suntsitu nahi diren herri txikiak, hala nola gurea. Aberriaren aldeko borroka armatuari dagokionez, Txillardegik bikotekidearengandik bereizi behar mingotsa azpimarratzen du eskuarki, historiari ekitekotan biologiatik, maitearen epeletik, aldendu behar zaila; Saizarbitoriak, berriz, ekimen militarrak bikote-bizitzari eta ugaltzeari dakarkion hondamendia nabarmentzeko joera izaten du.

Edonola ere, Saizarbitoria alaiagoa da. Bizitza egunero hasten da, eta Gisèle, abortatu ondoren, berpiztu egiten da, bizipoza berreskuratzen du. Txillardegiren ezkortasunak, ostera, ez du zirrikiturik. Bizitza liluratzea da, eta liluratze oro abortu eginik itzaltzen da ezinbestez. Herioren nagusitasuna errotikoa da antiguatarrarenean. Saizarbitoriaren gurarietako bat, kontrara, hauxe litzateke: hiltzen ari garen artean, bila edo asma ditzagun jendartean ahalik eta oinazerik apalena nozituz moldatzeko jokabideak; guztiok hiltzera goazenez, hilerrira bidean, gorputzak usteltzen zaizkigun bitartean, konta diezazkiogun elkarri desira eroari eta gorputzen usteltzeari buruzko istorio hunkigarri eta barregarriak.