Markos Zapiain

-Grezia klasikoan filosofia-segida nagusia idealista da, Parmenides>Platon>Aristoteles>estoikoak, oroz lehen estoikoak; jende gehienak filosofia estoizismoarekin identifikatzen zuen (eta du); aldiz, sofistak, zinikoak, Epikuro eta Pirron bazterrekoak ziren, herrian ez zuten ezarpen handirik (gero Erroman bai, epikurozale ospetsu franko: Lukrezio, Julio Zesar, Horazio, Virgilio…)

-Zinikoen antzerki probokatzaileetatik eta estoikoen bertute solemne sarritan exhibizionistatik urruti, Epikurok (341-270) ezkutuan bizitzeko aholkatzen du; besteak beste, ekitaldi jendetsuak eta politika baztertzeko

-Platonek Akademian ez zituen onartzen gazte aberats agintarigaiak baizik; aitzitik, Epikuroren Lorategian denetarik zebilen: hetairak, esklaboak, bikote ezkonduak, etorkinak… ; Lorategiak, bestalde, ez zuen platonikoen, aristotelikoen edo estoikoen kutsu intelektualik, toxikotzat jotzen baitzuen Epikurok erudizioa

-Gizakia ez da berez gizartekoi, zoon politikon; aitzitik, hobeki babesten da ataraxia polisetik berex poliseko zurrunbiloan baino

-Sokrates, Platon eta Aristotelesen polisa estoikoek kosmos osora zabaltzen dute, Epikurok Lorategira murrizten du

-Gizartean lehia, fanatismoa, ergelkeria da nagusi: hiriko kontuetan nahasteak zoritxarra dakar eta alferrik da gizartea hobetzen ahalegintzea; Epikurok erretiroa aldarrikatzen du Lorategiko lagunartera

-Fisika eta Kanonika etikaren zerbitzura; etika da epikureismoaren muina

-Atomismoaren eskandaluzko baieztapenak: dena da atomo eta huts; arima ere atomikoa da, gorputz; espazioa infinitua da eta munduak kontagaitzak, gurea ez da mundu infinituetako bat baino; gure mundua desagertuko da; heriotza betirako loaldi baten antzekoa da

-Ondorioz, idealisten herra eta liburu materialisten desagerraraztea; idealisten garaipena bi mila urtez

-Demokritoren determinismoa eta Epikuroren (edo Lukrezioren) klinamena, aurreikusi ezineko ondorioak dakartzaten atomoen mugimendu estrainioak, askatasunaren berme; askatasuna eta azarea atomoen goitik beherako erortze eterno beti berdinean txertatzen dira; era berean, zorionak jakintsuaren gorputzean beharko du txertatu (Mattéi)

-Epikuroren abstentzio politikoa klinamenaren hiritartze bat da, elkarren metafora dira (Marx): hiria jendarteak behar lukeenaren parodia izaten da, eta adiskide-taldea bertatik desbideratu egiten da, atomoa bezala inertziazko erortze-lerro nagusitik

-Determinismo hitzak esan nahi du dena erabakita dagoela, kausa-ondorioen katean ez dagoela ezustekorik, askatasuna lilura hutsa dela. Deterministak dira Demokrito, estoikoak, Spinoza, Nietzsche.

-Marxen metaforaz: hirian oro har jendea bekereke gisa dabil, ¿dónde va Vicente? donde va la gente, badago jokabideen determinismo antzeko bat. Eta ezustean Epikuro eta bere lagunak inertziazko arrastotik desbideratu egiten dira, ez dute beraiengandik espero zena egiten, erretiratu eta Lorategira doaz. Atomoen desbideratzeak ahalbidetzen zuen askatasuna, eta epikurozaleen desbideratzeak hiriko bizimodu zurrunetik askatzen ditu

-Simulakroak gauzen mamu bikiak dira, atomo leunez eratuak, gauzetatik desitsatsi eta espazioa ziztu bizian zeharkatzen dutenak, begi batekin topo egin arte: orduan begiak gauza ikusten du; halatan, Epikurorentzat ezagutza zentzumenetan oinarritzen da, eta egiazkotzat ez du zentzumenek hautemanikoa baino; paradoxaz, ordea, zentzumenek hauteman ezin dezaketen atomoa du errealitatearen bermetzat (atomoaren existentzia abstrakzioz da ondorioztatua; zentzu horretan, izaki ideal bat da)

-Jakintsuaren helburu, oinaze fisikoa uxatzea (aponia) eta arimako kezka eta ezinegon urduria baretzea (ataraxia)

-Filosofoa arimaren medikua da, psikoterapeuta, filosofiak ez du ezertarako balio ez badu bihotzeko oinazea sendatzen

-Epikuroren filosofiatik iritsi zaiguna aholkua da, exhortazioa, bizimodua aldatzeko deia; ez teoria luzea baizik eta gogoan etengabe erabiltzeko esapideak (dogmak), arima zorionbidean jartzeko 

-Orain bertan ekin filosofatzeari, indar guztiak une oro gozamen zoriontsura bideratzeari, hauxe baituzu egunik zoragarriena, hauxe unerik zoragarriena; ez ahaztu hilkorra zarela eta berehala hil zaitezkeela

-Inoiz ez zapuztu poza, esaldi mingarririk ez, zaindu inguruko alaitasuna

-Irriz behar da filosofatu

-Behar bezalako pertsonak jakinduria eta laguntasuna bilatzen ditu beste edozeren gainetik

-Laguntasuna ez du ekonomia edo etnia antzekotasunak erabakitzen, ezta ideologiak edo politikak ere; askatasuna du oinarri

-Adiskidetasuna ondo dator zorionari eusteko eta zoritxarretatik babesteko; hala ere, abiapuntu utilitarioa duen arren, berez da desiragarri, bizimodu filosofikoaren gailurra baita, eta zinezko laguna prest da bizia lagunaren alde emateko

-Adiskideaz ez errukitu aienez eta deitorez, baizik ekintza zehatzen bidez lagundu; laguntasuna fabore eta opari errealetan mamitzen da, ez ideien munduan edo fantasian

-Adiskideen laguntza baino beharrezkoagoa dugu konfiantza laguntza horretan

-Deus ez zaigu alaigarriago lagunari mesede egitea baino

-Adiskidetasuna da bizitza zoriontsua lortzeko jakinduriak eskuratzen dituen ondasunen artean garrantzitsuena; Lorategiko kideak laguntasun goxo eskuzabal batek biltzen ditu

-Adiskidetasuna dantzan dabil Lurraren gainean eta zorion jainkotiar batez bizi gaitezkeela iragartzen digu

-Lorategikoa, bestelako bizimodu bat; mundu osora heda liteke patxadaz Lorategi-sarea; Epikuroren Lorategiaren eragina kristauen zenobioetan

"Sokrates" galdetu diet.

Eta Ikerrek: "Dakidan gauza bakarra da ezer ez dakidala".

Egia da, ez du ikasi. Sokratesi buruz ez zekien esaldi hori bota zuela baino, eskola bateko gomuta. Edonola ere, erantzun perfektua.   

Horixe da Joseba Mikel Ugalderen liburu berriaren izenburua.

Hona Mamarruren perla batzuk:

-Ahaztea

Ahaztea eta hastea osagarriak dira, ez ahaztea eta nahastea diren hein beretsuan.

-Odoleko ahaideak:

Bits eta beach, bi hitz. Urrunekoak bezain bazter berekoak.

-Kale bakarra:

Lagunartean, bat zerbait kontatzera zihoan, "Bilbon bada kale bat..." Haren ondoan zegoen beste batek ez zion jarraitzen utzi, "Aulestin ere bai!"

-Bata eta bestea:

Idaztea, behatzea, ezinbestean. Irakurtzea, bahetzea, hobebeharrean.

On egin!

Aitaren eraginez, Camusen literatur eta saiakera lanetan behin eta berriz ageri da heriotza-zigorra. Aita ez zuen ezagutu, hamaika hilabete zeuzkan lehen mundu-gerran absurdoki hil ziotelarik. Heriotza-zigorraren aldekoa zen, baina behin batean kondenatu baten dekapitazioa zuzenean ikusi, etxera joan eta goitika eta goitika aritu zen; aurrerantzean, semeari kontatuko ziotenez, heriotza-zigorra ez dela zigor bat aplikatzea errepikatuko zuen, baizik gorputz bat birrintzea, horixe ikusi baitzuen, “lege” eta “justizia” kontzeptuak gorabehera. Semea ere ikusitakoaz fioko zen, inoiz ez gogoeta hutsaz: “Justizian sinesten dut -esan zuen-, baina justiziaren gainetik defendatuko nuke nire ama”.

Hamazazpi urte zeuzkala tuberkulosia diagnostikatu zioten eta medikuei entzun zien ez zela luzaro biziko. Akidura, sukarra, itolarria, odol-karkaxak… biriketan zeramalako izango zuen beti herio hain presente. Aita hila, ama goibel analfabeto erdi gor-mutua, osaba atzeratua, amonaren jipoiak… Bizitza absurdoa da, erabaki zuen. Suizidatu ala ez, horixe izan zuen kezka nagusi; horixe zitzaion filosofiaren funtsezko galdera.

Ausardiagatik goraipatzen dute aspaldion Camus, bere lagunengan gailen zebiltzan ikuspuntuak salatzeagatik, jakin arren bazterkeria nozitu beharko zuela. Urte biz baino ez zuen iraun Aljeriako alderdi komunistan. Absurdoak iruditzen zitzaizkion Marxek bere ideiak zientifikotzat jotzeak zekartzan ondorioak. Ez zen alderdi zientifikoen diziplinara egokitzen, batez ere Moskuko ugazaben ankerkeriak estaltzeko zerabiltelarik. Antzeko zemaia zerien Sartreren eta Stalini fidel zitzaizkionen irainei Camusen aurka, eta Agustin Ibarrolak Juan San Martini botatakoei, sobietarrek Hungaria tankez itotzea kritikatzeagatik, ezkerra askotarikoa dela ulertu nahi ez eta “desbideratuak” txikitzeko ohitura hartu dutenen zemaia: edo nire alde zaude edo bestela objektiboki etsaiari laguntzen zabiltza, eta beraz kontuz ibili, ez baitago beste aukerarik.

Camusen erantzuna: “Ezkertiarra naiz, baina egia eskuinak adierazten badu, orduan eskuindar.” Libertarioa ez da ezinbestez liberalen sator. Gogotsu lagundu zien Espainiako errepublikazaleei eta bereziki CNT-ri. Mendebaldeko idazle bakarra izan zen Hiroshimakoa kondenatzen, artean gerra gori zela, bonba bota eta bi egunera. Eta lehenbizikoa dimititzen Unescok Espainia onartu zuelarik.

Wikipediak dakar Camus Aljeria frantziarraren aldeko izan zela eta ez da egia: hori bai, ez zuen onartu kolono zuri gaiztoaren eta arabiar txiro txintxoaren pelikula manikeoa. Bere gurasoak eta bera zuri txiroak ziren eta makina bat arabiar aberats ezagutzen zuen. Errotik zen antikolonialista, eta gazte zela testu bikainak idatzi zituen Kabiliako hildura salatuz. Era berean, gerora ez zen isildu frantses inperialisten hilketa eta torturen aurrean. Baina ezta izugile independentisten sarraskien aurrean ere.

Sasoi hartan lastertasun bizia hartu zuen lehia bitxi horrek, ea nork lehenago eta hobeki kondenatu. Orain askok uste dute idaztea batik bat ondo kondenatzeko bide bat dela. Sartrek eta kideek zioten frantsesak Aljerian eta naziak Frantzian pareko zirela, eta FLN-koen astakeria oro zuritzen zuten Saint-Germain-des-Prés-eko beren bulego erosoetatik, zibilen masakreak barne. Aldiz, Camusentzat, erresistentzian zinez engaiatua, ezin ziren alderatu soldadu nazia eta Frantziako miseriatik ihesi Aljerian 1830az geroztik bizi zen etorkin-familia. Edozein terrorismoren aurka zegoen; zentzu honetan, Camus da ziur aski mendebaldeko idazleen artean koherentziarik tinkoena darakutsan idazlea. Etengabe saiatu zen Aljerian meniak lortu eta odol-jarioa negoziazioetara bideratzen. 150 gestio pribatu egin zituen FLN-ko 150 kideri heriotza-zigorra barka ziezaieten. Ez zen Arjelia independentearen aldezle, baina are gutxiago Arjelia frantsesarena. Estatuaren aurkako, beste libertario asko bezala, ez zuen armada berririk nahi, ezta bandera eta muga berririk ere. Aljeriaren eta Frantziaren arteko konfederazio batean ikusten zuen irtenbidea. Aljeriatik heriotza desagerrarazteko lanetan ziharduela hil zen, auto-istripu absurdo batean.

Absurdoa da maitagarriena, zioen, bizitza bera, Sisiforen lana. Zoriontsu irudikatu behar dugu Sisifo bere arrokari bultzaka. Inoiz ez zion utzi futbolean jokatzeari, igeri egiteari, eguzkia hartzeari, dantzari, amodioari, jakinik herio biriketan zeramala. Haren obra ezizen-iturri bilakatu da: Caen-en bada Albert Camus deritzon salerosle bat, eta “La peste” jarri diote.      

1581ko pazkoan, badoa Montaigne Lorette-ko Notre-Dame-ri debozioak egitera. Heldu denerako, ordea, ofrendek eta zinopariek dena betea dute ofrenda-gunea; hala ere, azkenik, eskupeko handia tarteko, Montaignek erretaula bat kokatzeko toki apur bat erdietsi du. Zilarrezko lau figura daramatza itsatsirik: bere emaztea, alaba Leonor, Ama Birxina... Laugarrenak Montaigne bera irudikatzen du, eta idazleak hauxe inskribarazi du halaber zilarrezkoa den azpialdean: "Michael Montanus, Gallus Vasco".

“Ez ‘Burdigalensis’, baizik ‘Vasco’”, kexu da Jean-Marie Planes "Montaigne est-il bordelais?" artikuluan. Baina ez larregi hunkitu, aldi eta alde hartan "Vasco"k "Gaskoi" esan nahi baitzuen. "Gascon", edozein gisaz, "Basque" bezala, "Vascon"etik dator.

Montaigne XVI. mendean bizi izan zen arren, XXI. honetako euskaldun askori hurbilagoa zaigu bezperako eta alboko Baroja, Unamuno, Pinilla edo Kureishiren "Intimitatea" baino, besteak beste ezohiko grazia zuelako eskolastika giro hartan bere zakilaren txikitasuna aipatzeak. Aldiz, gaur egungo "biluzte zirraragarri" literarioak ez dira telezaborraren gainean autozaborra pilatzea baino, sinonimoen hiztegia erantsirik.

Hurbiltasunarena, dena den, irizpide lausoegia da, ia edozertarako txarra, eta arriskutsua, Fred Vargasek gaztigatzen digunez: “Beranduegi duzu, behialako mutiko hark barka zaitzan. Mutikoa gizondu baita honezkero, eta hurbildu egin zaizu." Kontuz.

Montaigneren amaren familia judu marranoa zen. Calatayuden zeuzkan sustraiak, eta Espainiatik egotzi zuten. Ama-semeak ez ziren batere ongi konpontzen. Aitaren abizena “Eyquem” zen, arrunt erabilia Girondan, germaniar jatorrikoa; “Aighelm”etik dator; “Aig”: jabetza eta “Helm”: kasko. Aitaren aldetiko birraitonak Ramon zuen izena, XX. mendeko hirutasun sainduak bezala Espainian: Ramón Gómez de la Serna, Ramón María del Valle-Inclán, Juan Ramón Jiménez.

-Patua, arrazoia eta natura bat datoz; Jainko ere deitzen diote 

-Gertatzen den guztia derrigorrez gertatzen da: ez du zentzurik aurka egiteak, negar egiteak, edo barre; onartu egin behar da, kito; Seneka: fata volentem ducunt, nolentem trahunt; zoriona bat dator bertutearekin, guztiaren onarpen lasaiarekin

-Zenonen eta Senekaren heriotza bareak, kantuan eta bainuan; estoikoak, suizidioaren alde: ke ilunak gela itogarri bihurtuz gero, atea ireki eta alde

-Bereizi behar da gertaera, gertaeraren irudia eta irudiari buruzko iritzia eta oroitzapena; gertaerak ez baizik eta gertaeraren irudiak hunkitzen gaitu, ezin dugu saihestu gure baitan sartzea; ordea, gure esku dago irudiari buruzko pentsaera; eta zuzen filosofatzeari esker, gertaera mingarriek sufrimendu iturri izateari utz diezaiokete

-Eskola filosofiko helenistiko guztiek darabiltzate gogo jardunak, Inazio Deunak baino askoz ere lehenago, eta bereziki estoikoek; gogo jardun tipiko batzuk (P. Hadot):

1-egunean zelan jokatu dugun aztertu gauez, biharamunean hobeto jarduteko

2-bizitzak ekar lezakeenaren okerrenerako prestatu zure burua: goxo besarkatzen duzunean ere, irudikatu zure emazte edo ume maitea hiltzen dela; horrela, benetan hilko balitz, prest edukiko zenuke gogoa, ohituta (autarkia, apatia, afobia, ataraxia)

3-gogoratu derrigorrez hil behar duzula eta edonoiz hil zaitezkeela; azkenekoa balitz bezala bizi egun bakoitza, lehenengoa balitz bezala; bizitzea ez da irautea; jakintsua bizitzan dago; occupati-a, berriz, denboran, eta txorakeriatan ematen du, betirako balitz bezala

4-goitik behera murgildu oraingo une honetan, gure esku dagoen denbora bakarra, erreala den bakarra; iraganeko damua eta errua baztertu, orobat etorkizunarekiko durduza eta ikara; are itxaropena: Seneka: "Bizitzaren eragozpenik handiena da biharamunari begira gaurkoa galtzen duen esperantza"

5-fisika etikaren zerbitzura dagoela darakutsan gogo jarduna: kosmosaren egitura eta ezaugarriak sakonki ezagutu ondoren, egizu hegan izarren artean:

a) halatan, batetik, giza harreman mingarriei espazio zabaletik hegan zoazela begiratuz gero, izar urrun batetik, erlatibizatu egiten dira, hurbildik izugarriak iruditzen zaizkigun malurek eta porrotek garrantzia galtzen dute: gure oinazeak ezdeusak dira behin kosmosaren benetako neurriak aintzat harturik

b) bestetik, zure adimena kosmosarenarekin bilduz gero, gozamen handiz sentituko duzu unibertsoaren zati huts zarela; zure burua unibertso osoaren altzoan kokatzeak libreago eta jakintsuago egingo zaitu; egizu bat, horrenbestez, unibertso bakar betierekoaren taupadarekin

-Soilik zure esku dagoenaz arduratu; zugandik kanpoko deusek ez zaitu kezkatu behar: patxadaz onartu; esaterako, besteen iritziak zuregan duen eraginetik askatu: besteek zer pentsatzen duten eta zer egiten duten ez dagokizu

-Zeure bertutea duzu zinezko ondasun bakar; zeure gaiztakeria, zinezko zoritxar bakar

-Jakintsu estoikoaren etika defentsazkoa da, minik ez pairatzeko prestatzen du gogoa, gotorleku helezin; pertsona serioa izaten da, grabea

-Epikurok politikatik urrutiratzea aholkatzen duen bitartean, estoikoek ia beti aldeztuko dute besteen aldeko ahalegina, politikan esku hartzea barne

-Lehenbailehen ipini zure pentsaera zorionbidean, lehenbailehen ekin filosofatzeari, bihar bertan hil baitzaitezke

-Alexandroren inperioak polisa desegin; filosofo berria “kosmopolita” bilakatuko da, alegia, munduko hiritar: kosmos osoa hartuko du aberritzat

-Indibidualista bihurtzen da Filosofoa; Sokrates, Platon eta Aristotelesek ez zuten beren burua polisetik berex irudikatzen; orain, aitzitik, filosofoak salbabide partikularra bilatuko du

-Eskola filosofiko desberdinek (estoikoak, zinikoak, epikurozaleak, eszeptikoak) autarkia bilatzen dute, burujabetza, besteen iritziekiko mendekotasunetik askatzea

-Doktrina teoriko sistematikoari beharrean eguneroko bizitzari ematen diote garrantzia, praktikari; jakitea soilik hartuko da kontuan bizimodu zoriontsura hurbiltzen duen heinean

-Teoria baino garrantzitsuagoa izango da jakintsuaren ideala, filosofo eredugarri beregaina (Diogenes, Zenon, Epikuro, Pirron)

a)  zakur lotsabakoa

-zinismo modernoa eta antzinatekoa

-hitzaren jatorria: zakurra, kinosargosa

-zakurra, oro har animalia, eredu; gizakiaren eta Jainkoen artean dago animalia: zakurraz gain, igela, sagua, arrain masturbalaria

-nomosaren aurka, fisisaren alde; ez legeari baizik naturari obeditzeak dakar zoriona

-jarrera kontrakulturala; zoriona bakartia da, bizimodu zoriontsuak errotiko independentzia eskatzen baitu, eta  ondorioz jende arruntaren kondena erakartzen du

-Diogenes: emigrante, sendirik ez, aberrigabe, lehenbiziko kosmopolita

-aitak dirua faltsifikatzen zuen; Sinopetik ihes egin behar; Diogenes, harro

-zinikoak txiroak izaten ziren eta aberrigabeak, ez zuten deus galtzeko: konbentzioen salatari lotsagabeak, kontsentsuen eta legeen aurkako iseka eta zaunka, handiputzen eta banitatearen aurkako iseka, zaunka eta haginkada

-pikutara, gizartearen oinarri diren aidós (lotsa, begirunea) eta diké (justizia)

-edozeren gainetik, askatasuna

-libre izateko, zure buruaren jabe, entrenamendua behar, aszesia, konfortari uko; gogorra da autarkia lortzeko ahalegina: borondatea, tentsioa, beti erne eta kontuz autokonplazentziarekin eta ahuleziarekin; bigunkeriaren aurkako ariketak: neguan estatua zuriak besarkatu, udan harea gorian kiskali

-igelaren autarkia korrokalaria, eredugarri: urtaro orotan ur berdinetan, hozbero-aldaketei ezaxola

b) filosofo pailazoa

-bere burua hain serio hartzen duen Platonen idealismo hitzontziari Diogenesek pailazoaren “materialismo pantomimiko”z erantzungo dio (P. Sloterdijk): dualismo ontologikoa ukatzeaz gain, Diogenesek dio ez duela ezertarako balio Platonek bezala inor kezkatzen edo amorratzen ez duen filosofo batek

-teoriaren aurka, txiste, pasadizo eta antzerki jostalaria, probokatzailea, subertsiboa; errespetagarritasuna barregarri uzten du

-itxura eta janzkera: oinutsik, bizarra (ile naturalaren aurkako borrokarik ez), zikina, makila (besteak beste, eskatzen zuenean ematen ez ziona jipoitzeko), kapa (zulatua), bizkar-zorroa, katilua (umea esku ahurrez edaten ikustean, katilua bota, sinpletasunaren alde), treska

-eredu zaio edozer jaten duen eta edonon egokitzen den sagu azkarra

-sardinzarra eta dizipulua

-txokoko afaltiarrei txiza

-aberatsaren jauregian gorroa eta tu aberatsaren begian

-boxeo-eskularruak: pentsaera polemikoa

-antzerkian atzeko atetik sartu, palestratik atzez irten: transgresioa, balioen alderantzikatzea

-esaterako, intzestuaren alde: "amarekin, alabarekin, arrebarekin elkartuko zara", senidearekin oheratzeko debekua, baztertu beharreko ohitura irrazional apetatsua baita; hain arrakasta handiz ezarri izanak erakusten du zeinen txoriburua den giza arraza

-dena den, ospeari barre egiteagatik ospetsu: “Alexandro ez banintz, Diogenes izan nahi nuke”; Alexandro eta eguzkia; Platon eta Aristoteles agintarien eta printzeen aholkulari izan ziren, pentsalari ugari ibili da eta dabil boteretsuen arrimuan; Diogenesek bizkarra ematen die, barrikadaren kontrako aldean borrokatzen du

-gustuko zukeen bere gorpua zakurren eta txorien jaki izatea, elikagai natural; tabu itzela, bereziki Grezian (Antigona)

-Diogenesen Atenas gure lurraldea baino toleranteagoa arrasto nagusitik ateratzen diren bizimoduei dagokienez: gaur egun, Diogenesen aurka gutxienez “eskandalu publikoa”, “autoritateari men ez egitea”… isuna, eroetxea, espetxea

c) pasadizo bereziki antiplatonikoak (Onfray):

1) egunez, argipean, linterna eskuan, benetako gizaki baten bila:

-oro har, erokeriatzat hartu izan da (Platon: erotutako Sokrates da Diogenes)

-zinez: antzerki filosofiko antiplatonikoa, ez baitu gizaki jakin bat bilatzen “gizaki” izena mereziko lukeena, baizik eta gizaki platonikoa, gizakiaren ideia

-noski, ez ditu aurkitzen gizaki enpiriko zehatzak baizik

2) lumaturiko oilarra Platoni jaurtiki

-Platonek gizakia honela definitzen du: “hankabiko lumabakoa”

-Diogenesek oilar bati lumak kendu, hanketatik hartu eta Platoni botatzen dio, oihukatuz: “hor duk hire gizona!”

-orduan Platonek dio definizioari “eta azazkal zapalekoa” erantsi beharko diola

-Diogenesek anekdoten bidez ukatzen du Platonen doktrina, ez testuen bidez; aitzitik, filosofiaren historian testua bizitzari gailendu zaio

3) plazan masturbatu

-ezin Platon agoran masturbatzen irudikatu; Platonek Politeia-n irudikatutako hiri justuan Diogenes erbestera edo heriotza-zigorra

-ohitura deigarri horretan ere Diogenesek animalia bat hartu zuen eredu, arrain masturbalaria:

-portu batean arrain bat ikusten du harri baten aurka igurtzi eta igurtzi; behin lasaiturik, filosofatzen jarraituko du (metafora da, azaldu arrainak nola ugaltzen diren)

-arrainaren jokaera eredu gisa hartuta, Diogenesek berriz ere animaliaren inozentziaren eta sinpletasunaren inbidia adierazi nahi du, giza konplikazioaren arbuioa; egokiena: jateko olibak, edateko iturria, sexuan onanismoa

-besteen begiradak, txutxumutxuak eta gaitzespenak bospasei eta trufa

4) kanibalismoa, atomismoaren alde

-Zalantzan jarri izan da Diogenesek kanibalismoa aldeztu izana, baina Onfrayren ustez sinesgarria da:

-beste herri batzuek onartzen dute, zergatik ez greko batek?

-Anaxagoras atomista eta beraz Platonen etsaiaren ustez, guztia dago guztiarekin nahasturik, ezer ez da galtzen edo sortzen

-atomo mota guztiak daude gorputz guztietan sartuta: ogian, barazkian edo okelan bezala giza belarrian ere, partikula ikusgaitzei esker, poroetan irekitako pasabideak profitatzen baitituzte (spermata, homeomeriak)

-ez da hain desberdina txahal-xerra bat jatea eta giza beso bateko xerra saltsan; konbentzio apetatsuaren arabera dugu aurrenekoa normaltzat eta ez bigarrena

-normaltzat dugu halaber behi-mihia jatea, zerri-barrabilak eta giltzurrunak, zimino-garunak, gazta (Deleuze-rentzat kanibalismoa baino okerragoa da gazta jatea)

-lagun hurkoa afaltzea, hortaz, edozer jatea bezala, homofagia da, ariketa filosofiko antiplatoniko interesgarria

d) plazera eta autarkia

-plazerak ez dira txarrak berez; haiekin duzun harremanaren arabera dira on edo txar

-dena den, plazeren eskakizunei gailentzea da plazerik handiena, askatasunaren plazera; esan liteke Diogenesek edukitzearen plazera arbuiatu eta izatearena aldarrikatzen duela, errotiko burujabetzak dakarrena

-pasiozko maitasunaren aurka, sexu-beharra arin asetzearen alde: plazan masturbatu

-Diogenes, Lais prostitutaren adiskide; Laisek beste bezeroei egiten ez zizkienak egiten zizkion Diogenesi, doan gainera

-leporatzen ziotenei plazer errazen menpekotasunaren aurkakoa izanik hala ere putetxera joatea, erantzuten zien eguzkiak komun-zuloak ere argitzen dituela, argitsu izateari uzteke

-Afroditaren eskakizunak bezala, Demeter-enak ere lehenbailehen eta edonon asetzearen alde: agoran ematen ari zen hitzaldia eten, entzuleen aurrean kukubilko jarri, kaka egin eta aurrera hitzaldiarekin 

e) Krates eta Hiparkia

-Metroklesen eta Kratesen uzkerrak

-Kratesen eta Hiparkiaren artekoa

-Sokrates, zinismoaren fundatzaile Antistenes-en maisu, Antistenes Diogenesena, Diogenes Kratesena; Krates zinikoa, estoizismoaren fundatzaile Zitio-ko Zenon-en maisu

-Sokrates Platonen maisu, Platon Aristotelesena, Aristoteles Alexandro Handiarena; Alexandroren inperio filosofikoa: jatorri etnikoak ekar litzakeen abantailak ezabatzearen alde, konkistatzaileak eta konkistatuak biologikoki nahastearen alde

-Akademian 20 urtez ikasia; “biziki maite dut nire maisu Platon, baina are maiteago dut egia”; ideien teoriari kritika: hilemorfismoa

-Aldaketa, mugimendua, denbora, unea

-Gizakia animalia politikoa da, bere dohainak gauzatzeko gizartean bizi beharra du; soilik jainkoak eta animaliak bizi litezke erabateko bakardadean

-Gobernu mota zuzenak: guztien ongia bilatzen dutenak: monarkia, aristokrazia, errepublika

-Okerrak: gobernukideen interesak baino babesten ez dituztenak: tirania, oligarkia, demagogia

-Monarkia eta aristokrazia, teorikoki sistemarik onenak; baina errealismoaren izenean Aristotelesek errepublika hobesten du, erdiko klaseak gobernaturikoa, hiritar gehienak biltzen baititu

-Platonek ez bezala, Aristotelesek jabetza pribatua eta familia hiriko klase guztietan onartzen ditu

-Aristotelesentzat, hiriko erakundeetan parte hartzeko irizpidea ez da ez aberastasuna ez berdinen arteko zozketa, baizik eta merezimendua eta bertutea

-Hiriko biztanle guztiak ezin dira hiritar izan: esklabotza naturala da, esklaboak esklabo izateko jaio ziren

-Zintzo jokatzeko, jakitea beharrezkoa da, baina ez aski: zuhurtzia erabiliz, muturreko jarrerak saihestu eta erdibidea bilatu behar da: adibidez, koldarkeriatik eta burugabekeriatik urrutiratu eta ausardiaren alde egin; edo apalkeria eta harrokeria baztertu eta duintasuna onetsi; eta lizunkeriari eta sorgortasun edo hozkeriari muzin egin eta neurritasuna erabili

-Balio etikoak ohitura egokien bidez gure bizitzan eta hirian pixkanaka txertatuz bilakatzen gara zintzo eta zoriontsu gizabanako gisa, eta bilakatzen da hiria zuzen eta justu; funtsezkoa da jokabide artezak behin eta berriro errepikatzea

-Platonentzat, hiri justua hiritar bakoitzak bere gaitasunaren araberako zeregina betetzera mugatzen denean lortzen da; Aristotelesentzat, berriz, legearen arabera bizi garenean eta hiritar bakoitzari merezi duen tratua ematen zaionean erdiesten da justizia hirian

-Garaia: Peloponeso, hogeita hamar tiranoak, demokrazia

-Bizitza: Sokrates, Sirakusa, Akademia

-Obra: elkarrizketen kronologia

-Politeiako zenbait mito: Giges, leizezuloa, Er

-Ideien mundurako igobideak: dialektika, anamnesia, maitasuna, heriotza

-Metafora heliologikoa. Ongia, ederra, bakarra: mistika eta teologia

-Krisialdia: Parmenides, Sofista

-Arima eta hiria