Subordinazioaren kontra. Imanol Galfarsoro. Pamiela 2008

Subordinazioaren kontra. Imanol Galfarsoro. Pamiela 2008

(Oin-oharrak, (o.o.) laburduraren bidez joanen dira adierazita eta sail bakotzaren bukaeran kokatuko dira)

Imanol Galfarsororen Subordinazioaren kontra liburuaren kritika egin aurretik, lehengo eta behin aitortu nahi nuke, bat, garai postnazional hauetan ez dakidala independentista naizen. Izan, izan naiz, baina orain ez dakit hobe izanen den independentzia, federalismoa Espainiako Estatuaren barnean, edo besterik gabe postindependentzia.

Bi, gabezi intelektual galantak ditudala lan hau egiteko orduan. Fenomenologiarekin saiatuagatik, ordu pare bat ez pentsa, Hegel ez dut irakurri eta suzedanoekin konformatu naiz; Lacan, zertxobait irakurri nuen karreran, irakurri ez banu bezala, beraz; Marxez gehiago dakit bilera eta karrikako eztabaidez ezen ez irakurriz; Leví Strauss karreran irakurri nuen, Lacan bezala ondoriozta bedi, beraz. Eta abar.

Hiru, kritika egitea bururatu zitzaidala liburuarekin osti txarra egin nuelakoz.

 Beno honaino aitortzak, hemendik aurrera, lehendabizi liburutik adostasuna eragin didatenak, eta gero desadostasuna sortu didatenak.

 1-Liburu hau laostia da. Aspaldi da (Gaur ere ez du hiltzeko eguraldirik egingo-tik) ez nintzela liburu batekin horrenbeste haserretzen. Ongi idatzita dago; barra-barra erabiltzen ditu Lacan, Marx, Hegel, eta batez ere Zizek; moñoñotasunaren kontra egiten du; subordinazioa zer den oso ongi azaltzen du; argudioak gurean ohi ez bezala sustengaturik daude, edo hobe esanda orain arte gurean sustengatu ez diren bitartekoez sustengatzen ditu (Zulaikak eta Gabilondok, diasporan dauden horiek erabilitako autore berdintsuak erabiltzen dituela esan nahi dut, nondik ondoriozta baitaiteke hemen anglosaxoitasunaz kanpo bizi garela); Azurmendik dioen bezala berezko estilo propioa du, garratza da, faltoia ere esanen nuke; aurpegira esaten ditu gauzak, kanpoko begirada du bere baitan, baita barnekoa ere. Derridaren ildotik, nahiz eta Derrida liburu honetan gaitzaren pareko izan, ederki erabiltzen du gainterpretazioa aferak azaltzeko. Hitz batean liburu eaarra dela eta merezi duela irakurtzea. Gainera, Euskal Herriaren Independentziaren aldeko-aldekoa da eta, hala ere, ETAren azken urtetako estrategiaren kontra dagoela esan daiteke, Zizeken aipu honekin bukatzen baita liburua:

Biolentzia ez da ekintza batzuen propietatea; ekintzen eta hauen arteko testuinguruaren artean sailbanatzen da, jardueraren eta jarduerarik ezaren artean. Ekintza bat izan daiteke biolentoa eta ez-biolentoa, testuinguruaren arabera; batzuetan irribarre adeitsua biolentoagoa izan daiteke indarraldi itsu bat baino.[Modu berdinean] sistemaren aldakuntza eragiteko, lehen zeinua ekintzak burutzetik alboratzea da (izan daiteke), ezer ez egitea.[...] Hobe ezer ez egitea ekintza lokalizatuetan aritzea baino, hauen azken funtzioa sistemari berari leunkiro ibiltzen laguntzea baita. Batzuetan ezer ez egitea den gauzarik biolentoena da.

Alegia, gaur egun ETA dela hiltzen duen erakunderik ez-biolentoena. Paradoxa. Aspaldi da Rikardo Arregik, Dorre Bikiak erori ziren garaitsuan, zioela gure terrorismoa etxerako terrorismoa zela, txikia, alegia, ez terrorismoa.

Harrigarriki Zulaikaren ETAren hautsa (Alberdania 2006) liburuan proposatutako mugimendu berdina, estrategikoki Zulaikak, taktikoki Galfarsorok, proposatzen zaio ETAri, nahiz eta Galfarsorok, zakarki nire irudiko, adierazi ez dagoela batere ados Zulaikarekin (eta beste zenbaitekin).

Hona Zulaikaren aipua: (Ibon Egañari zor diot honi erreparatzea)

“Ez dago futbolaren edo ezeren jolas sanorik helburu eta amaiera gabe. Horixe da gola. Gola, dena izango da futbol zelaian, baina dena baino ere zerbait garrantzizkoagoa zegoen jokoan Zarrarentzat. Bera bezalako jenio bat behar zen izan jokoaren arau guztiak hautsi, ikusmin guztiak keinu batekin deuseztatu, desirarik bortitzenaren uholdea kea balitz bezala albora putz egin eta gabeziarekin gelditzeko. Golaren magia bazen bere espezialitatea, berak sartu baitzituen beste edonork baino gehiago, bazirudien berea izan behar zuela baita ere golari uko egiteko eskubidea. Auto-eliminazio ekintza ero batean, berak zuen guztiak entregatu zuen: gola egiteko ahalmena, irabaztekoa, bere jarraitzaileen desirari helburu lortuaren estasia ekartzekoa.”

Ildo honetan ez da arrazoiaren eremuetan sartzen (sentimenarenean beharbada bai) Galfarosorok Zulaikari kapitalismoa sustengatzeko Zizek erabiltzearen akusazioa. Beharbada halaxe erabiltzen du, sartuko gara gero horretan. Izan ere Galfarsorok ongi aski daki edozein autore erabil daitekeela edozer justifikatzeko, horrek jakina ez du esan nahi autorea ondorioekin ados egon behar duenik.

 Nolanahi itzul gaitezen Galfarsororen atzeneko zita zizekiarrera. ETAri unibertso sinbolikoa aldatzen saiatuko litzatekeen ekintza lacaniar bat egitea komeniko litzaioke (“komeni” ez da hitza, ekintza berez ez-komenigarria baita) edo, beste modu batera esateko, Hegelen sintesia bideratuko lukeen zerbait, edo jauzi kualitatiboa bideratuko lukeen zerbait edo azkenik Sudupek Berrian "Entusiasmo kantiarra" deitu zuen hura, ETAren suetenarekin lotu zuena  (argi dago kontzeptu guztiak ez direla berdinak baina bai adierazten dutela benetan zerbait aldatu deneko unea).

Zein litzateke ekintza hori? Galfarsororendako ezer ez egitea, Zulaikarendako berdintsu, Suduperendako suetena? Nik nire aldetik hau galdetzen dut: ez ote berandu ezer ez-egiteko?

Utzidazue inora joanen ez den proposamen xume bat egiten. Contingencia, Hegemonia, Universalidad (Fondo de cultura económica 2003) liburua, zeina, abisatzen dut, barra-barra erabiliko baitut hemendik aurrera, Slavoj Zizek, Ernesto Laclau eta Judith Butlerren arteko elkarrizketa moduan planteaturik dago. Hara zer dioen Laclauk, Judith Butlerren parodia performatiboa kontzeptuari buruz mintzatzen denean: antzeste parodiko batek egiten ari den ekintza eta praktikan jartzen ari den arauaren arteko tartearen sorrera esanahi badu, eta araua ezartzearen instantzia barnekoa baldin bada, ekintza sozial ororen oinarrian datza parodia.

(...)Izan ere, ekintza politiko orok –greba, hauteskundeetan botatako diskurtso batek, talde zapaldu batek egin eskubideen aldarrikapena– osagai parodikoa du, aritze instituzionalizatu batzuen barnean adierazle ezarri bat mugitu egiten baita bere literalitatea subertitzen duten erabileretara. Mugimendu hori tropologikoa da, mugitutakoaren berezko logikak ez baitu mugimendua gobernatzen, eta katakretikoa, mugimenduaren bidez sortutako enteek ez baitute adierazi literalik sortu diren desplazamendu horietatik kanpo. Horregatik nahiago dut parodiaz baino zera sozialaz eremu erretoriko moduan mintzatzea. Horretan parodia hitza baztertu eginen nuke alde batetik barrearekin lotutako elementuak gogorazten dituelako eta bestetik tropoak berak murritz ditzakeelakoz.

Orden sinbolikoa iraultzen duen mugimendu tropologiko honen espazioa Subjektuaren sorrera lekua da. Noizbait ere adierazi dut egituraren ezin esana eta erabakiaren arteko tartea dela Subjektua.

Desplazamendutik sorturikoa, desplazatutakoak iragarria balego –edo desplazamenduaren logika aurretik eta kanpotiko arau batek gobernatua balego– dimentsio tropologikoa ez litzateke sozial deritzon zera horren sortzaile izanen (adierazpidearen apaindura baino ez litzateke, antigualeko errretorikaren modura, zeina esate literal baten bidez ordezka baitzitekeen). Alderantziz mugimendu tropologikoa katakretikoa baldin bada, sortze eta erabakitze uneek ez dute bereaz kanpoko oinarririk onartzen. Kieerkegaardek, Derridak aipatua, dioen bezala “erabakiaren unea eromenaren unea da”.

Zer egin beharko luke ETAk? da galdera. Berarengandik espero ez den zerbait. Ekintza performatibo batzuk saiatu beharko lituzke, eta espazio berriak irekitzen dituen neurtu. Eta ondoren Hegemoniari jarraitu. Laclau (Zizek eta Galfarosoro ez bezala) ez da batere dialektikoa eta ez du jauzi kualitatiboan sinesten baizik eta etengabe teoriaren eta praktikaren arteko elkar begiratu eta egokitzean. Horretan datza Hegemoniaren kontzeptua.

ETAri ezer ez egiteko, Galfarosok, Zulaikak eta Sudupek iradokitzen dioten bezala, tenorea, beharbada pasatu zaiola iruditzen zait, alde batetik ahul egonik, horixe delako ETArengandik espero dena, suetena, alegia. Eta bestetik ezer-ez egite hori bitan errepikatzean (Barajasen gainera suetena hautsi zuen) ez-egiteak izan zezakeen izaera eraldatzailea galdu duelakoz, Jokin Muñozek ongi seinalatu bezala.

2-Desadostasunak:

A-Nazio borroka klase borroka da. Liburuaren tesi nagusia Zizeken ondoko baieztapen honetan oinarritzen da:

“Hau da Maoren giltzarria: kontradikzio (unibertsal) printzipala ez da kokatzen egoera partikular batean dominantetzat tratatu beharko litzatekeen kontradikzioaren gainean. Dimentsio unibertsala, aldiz, kontradikzio partikular horretan bizi da, literalki. Egoera konkretu bakoitzean, kontradikzio “partikular” jakin batek osatzen du kontradikzio nagusia. Hainbat non, kontradikzio printzipalaren erresoluzio bidean borroka irabazteko, kontradikzio partikularra kontradikzio nagusia balitz bezala antzeman behar den, eta beste borroka guztiak haren menpean kokatu.”

Eta halaxe segitzen du Galfarsorok berak: “Tentazioa izan liteke, hemen, argudioaren muina ulertzeko (benetan sinplea), pasartea berriz irakurri beharrean, kanpai-jotze mentaltzat hartzea. Ez etorri hona gero esatera borroka nazionalak osatzen duen kontradikzio partikularraren bidez duela askapen mugimenduaren borroka unibertsaltasuna besarkatzen!”

 Irakurle honek, jakina hori zen ulertzen zuena, alegia, nazio kontradikzio partikularren bidez besarkatzen zela kontradikzio unibertsala. Jakina, horretarako Galfarsororen iruzkinean, akats tipografiko bat tarteko, ez bat faltako litzateke: Ez etorri hona gero esatera borroka nazionalak osatzen duen kontradikzio partikularraren bidez ez duela askapen mugimenduaren borroka unibertsaltasuna besarkatzen!

Eman dezagun Galfarosorori akats tipografiko hori eskapatu eta ez hori ez zaigula testuraino ailegatu. Zer adierazi nahi du kontradikzio partikular eta unibertsalaren arteko jokoak?

 Irakurle honek Zizekendako kontradikzio unibertsal nagusi eta bakarra klase kontradikzioa dela badakienez galderak arrapaladan sortzen dira: zein mekanismoren bidez bihurtuko da Euskal nazioaren aldeko borroka munduko klase borroka? Zertan lagun diezaioke gure independentziak Errusiako langile bati, edo egoera miserableago batera jorik, Darfurreko andre errefuxiatu bati? Kontradikzio partikular hori ez dira bi kontradikzio partikular (nazioa eta klasea), beraz, gehitxo biak kontradikzio unibertsal bakarrean erabakitzeko? Baina nazioaren kontradikzio hori, beti ez hori falta dela onarturik, identitate kontradikzioa baino ez denez, zergatik da nazio kontradikzioa kontradikzio partikular nagusia, eta ez genero-kontradikzioa? Edo aukera sexual-? Nazio identitatea, multikulturalismoa deitzen den horretako kontradikzio bat bihurtzen da, eta horretara bera zela unibertsala bizi zuen kontradikzio partikularra, han 70-80 hamarkadan nonbait, sinesteko prest legoke irakurle hau, baina gaur egun hala suertatzen denik sinestea gehitxo egiten zaio.

Beraz, arestixean argi gelditu bezala, nazioa beste borroka multikulturalen pare paratu beharko da. Irakurle honek, ordea, badaki Galfarsorok ez dituela batere maite borroka multikulturalak, Kapitalismoa indartu baino ez dutela egiten, argudio zizekiarra zio. Orduan...

Orduan irakurle honek atzera egin eta jatorrizkoan ez dagoen ez hori ezabatu beharra du, eta ulertu duena beste modu batean ulertzen saiatu. Kapitulu bukaeran aurkitzen da irtenbidea: Galfarsorok, beti ere Zizek bide, Lacanen Erreala (o.o.) zer den azaltzen digu, eta gero Erreal hori, alegia adierazi ezin den hori, sinbolizatu ezin den hori, klase borroka dela zehazten digu. Hona Galfarsorok ekartzen digun Zizeken aipua: “Kontzeptu honetaz kontsekuenteki pentsatzen badugu, behartuta gaude “errealitatean” klase borrokarik ez dagoela onartzera: hala ere “klase borroka” da antagonismoa bera izendatzen duena, (giza) errealitate objektiboa osotasun hertsi baten [gure kasuan, errealitatea “borobil”, “konpondu” edo “harmoniatsu” baten] eratzea eragozten duena [...]. Giza antagonismoa (klase borroka) Erreala balitz interpretatzeak [baimentzen digu ohartzera] giza errealitatearen eraketak bera antagonismoaren “errepresio primordiala” dakarrela.(Subordinazioaren kontra.39.orr)

Beraz, Zizekek hauxe dio: klase borroka sinbolizatu ezin den neurrian da Erreal lacaniarra, alegia, sinboliza ezin dena, eta klase borrokaren bidez ailegatuko da aurreko sailean aipatu dugun ekintza lacaniarra, orden sinbolikoa irauli ondoren berreginen duen ekintza.

Irakurle honek Judith Butlerrek Zizeki planteaturiko objekzioa planteatuko lioke: Erreal lacaniarra bat da denondako? Eta areago, klase borroka da, eta denondako?

Beste nonbaiten (La metástasis del goce liburuan) sinbolizatu ezin daitekeen hori “desberdintasun sexuala” dela dio Zizekek. Orduan hori da ala klase borroka da, edo biak Erreal bera eta bakarraren alde bi dira? Edo Erreala anitz da baina aniztasun horretan bat? Norbaiti galdera hauek tontakeriak irudituko zaizkio baina bai Zizeken diskurtsoan bai Galfarsororenean azaldu gabe gelditzen dira. Honatx nola erantzuten dion Butlerrek Zizeken “desberdintasun sexuala” Erreala delako baieztapenari: har ditzagun ustez subjektuaren gorputza kolpatu edo suntsitzeko helburua duten automutilazio formak. Subjektua emakumea bada, eta berak onartzen baldin badu aita amarengandik urrundu zuen sedukzioaren ardura (eta ama berarengandik), edo anaia arrebarengandik urruntzeko errua berea dela (eta biak emakumearengandik) orduan uler daiteke mutilazioa bere gorputza deuseztatzeko ahalegina dela, bere gorputza erruaren eta galeraren iturburu baititu.

Eszena honetatik (emakume bat protagonista duen eszena edipikoa) ondorio azkarregiak ateratzen baldin baditugu, eta erabakitzen badugu Beste nagusiaren zerbait ari dela lanean, zerbait ia transzendentala, a priori den zerbait, zeina subjektu orori baitagokio, esanen nuke ariketa hori adibide honek islatzen duen anabasa soziala eta nahasketa ekiditeko modu bat dela. Eszenaren baldintza a prioriarrak orokortzeko ahaleginak baieztatze unibertsalen baterako bidea errazten du, alde batera utziz eszenan parte hartzen duten arau sozialak: intzestuaren tabua, familia nuklearra, emakumeengan dabilen errua haien desioarekiko ondorio putatiboki agresiboak desbideratzeko, emakumeen gorputzak zeinu mutilatu moduan. 

Argudioa borobiltzeko Butlerren esaldi bat ekarri nahi nuke hona, nahiz eta boutade moduan uler daitekeena onartu: "Gure exilioa heterogeneidadean, zentzu horretan, aldaezina da."

Dena dela, aurrera egiteko ekar dezagun hona Galfarsorok klase borrokari buruzko Zizeken aipuari gehitzen diona: “Gaur egun ideologia amaitu dela diote, “klase borroka unibertsalik” ez dagoela errealitatean. Baina, begibistakoa da!, klase borroka errealitate horren zati ez(in)-sinbolizatu eta, hala ere, hain benetakorean egia errelaren eremuan kokatzen da. Areago, benetako borroka unibertsal Erreala, borroka nazionalak gauzatzen duen kontradikzio(antagonismo) partikularrean bizi da, borroka nazionalak nazioarteko klase borroka baizik ez dira-ta”

Eta horrela bukatzen du kapitulua: hau da: euskal gatazka nazionala, hitzaren zentzu errotikoenean, gatazka faltsua da, “benetako” antagonismo errealaren desplazamendu ideologikoa.

 Galfarosorok, azkarra denez, bi borrokak –klase eta nazio– borroka bakarra bilakatzean, borroka nazionala borroka identitario multikultural gisa ulertzea ekiditen du; baina ez du, nire uste apalean, azaltzen bata bestearekin nola egituratzen diren, argudioak fedearekin osatuz.

Akaso klase borroka, Erreal lacaniarra, sinboliza ezin daitekeenez, bere mamuaren bidez, nazio borroka, sinboliza dezakegu? Hala bada, zergatik nazioaren bidez eta ez genero borrokaren bidez? Zein zikiratze sinboliko berezi dugu euskaldunok (soilik euskaldunok?) nazio borroka klase borroka bilakatzeko? Eta hala baldin bada, horrek ez du adierazten klase borrokaren funtsa, ekoizte harremanen arteko antagonismoa, proletarioak eta kapitalisten arteko harremanak, hain zuzen, beste nonbait plantea daitezkeen neurrian, euskaldunak versus espainolak, zeinen artean, soziologiak dio, ez baitago ekoizte harremanik, klase borroka ez dela benetan Erreala? Izan ere Laclauk beheko aipu horretan argudiatzen duen bezala, antagonismoa ez dago ekoizte harremanen barnean baizik eta ekoizte harremanen eta identitatearen artean.

Galfarsororen baieztapenen arabera bi nazio mota, estatudunak eta estatu gabeak, dagoenez, bi multzoen arteko halako klase borroka bat gauzatzen dela ulertu beharko genuke? Estatu gabeko nazio “proletario” batek independentzia lortzean gainontzeko nazio “proletarioei” laguntzen die, orduan? Halaxe balitz, onartu beharra dago analogia hau nahiko eskaxa dela eta ez daukala gehiegi ikustekorik errealitatearekin, Euskal Herria herri tamil sarraskitua bezain paria bailitzateke.

Azken galdera bat: Galfarsorok batere maite ez dituen borroka multikulturalak ekidinik, nazio borroka baino ez badago, non gelditzen dira gainontzeko borroka identitatario multikulturalak? Zer egin behar dut nik, gay moduan? Independentzia arte itxoin nire errebindikazioak planteatzeko? Areago, non gelditzen dira gainontzeko borrokak?

Nazio bidezko klase borroka. Zizekek argudiatzen duenean borroka multikulturalek Kapitalismoa indartu baino ez dutela egiten, alde batetik, benetako Errealaren kontrako borroka alde batera uzten dutelako, eta, bestetik, borroka aniztu egiten dutelako, zera erantzuten dio Laclauk: “Zizekek gogor kritikatzen ditu postmodernoak bere ustez klase borroka alde batera utzi dutelako. Bi aldetatik emanen diot erantzuna: bat, ez dut uste bi borroka mota horiek horren desberdinak direnik; biga, Zizekek bere iharduna horrelako entitateen inguruan antolatzen du: klasea, klase borroka, kapitalismoa. Niretako gehienak esanahiez gabeturiko fetitxeak dira. Hasi aurretik zera adierazi nahi dut, bat natorrela Zizekekin borroka sozialen egoerarekiko kezkarekin eta, halaber, niri ere buruhausteak ematen dizkidate ezkerrak gaur eguneko munduan bere ardurak irudikatze-moduek. Bat nator helburu zehatzen inguruan bildutako politikek perspektiba orokorragoen uztea eragin duela dioenean, eta uzte horrek, neurri batean, sistema nagusia onartzea esan nahi izan duela argudiatzen duenean. Hala ere uste dut ezkerra dagoen atakatik ateratzeko Zizekek planteaturiko irtenbideak ezegokiak direla.

Has gaitezen Zizekek planteatzen duen klase borroka eta berak deitzen duen identitatearen politika postmodernoen arteko antagonismoarekin. Benetan dira desberdinak? Segun eta klase borroka nola ulertzen den. Non dago borrokaren iturburua den antagonismo nagusia? New Reflections on the Revolution of Our Time liburuan baieztatzen dut klase antagonismoa ez dela gauzatzen ekoizte harreman kapitalisten baitan, baizik eta harreman beroien eta harreman horiez kanpoko langilearen identitatearen artean. Zenbait alderdi desberdintzea beharrezkoa. Alde batetik, ekoizte indarren eta ekoizte harremanen arteko kontradikzioa dago- nire ustez antagonismorik gabeko kontradikzioa- eta bestetik, klase borrokaren baitakoa –kontradikziorik gabeko antagonismoa. Azken honi dagokionez, non datza antagonismoa? Ez ekoizte harremanen baitan, horratik. Kapitalistek plusbalioa ateratzen dute langileengandik , baina kapitalismoaren logikaren arabera, ez kapitala ez lana ezin dira pertsona gisa pentsatu baizik eta kategoria ekonomiko gisa. Beraz, klase antagonismoa ekoizte harremanei berez dagokiola baderitzogu frogatu beharko dugu “kapitala” eta “lan pagatuaren” arteko antagonismoa logikoki erator daitekeela kategoria abstraktu hauetatik, zeina ezinezko baita frogatzea. Langileei plusbalioa kentzen zaielako baieztapenetik ez da ondorioztatzen derrigorrez langilea kenketa horren kontra dagoenik. Beraz, antagonismoa baldin bada ezin da ekoizte harremanen baitan izan, alderantziz, langilea harreman horietatik kanpo den zerbaitetan bilatu beharko da: soldata maila baten azpitik langileak bizimodu duina ezin duela eraman eta abar. Geroz, salbu eta muturreko esplotazio egoera batean, langilearen jarrera kapitalismoarekiko bere identitatearen araberakoa izanen da (nola oinarritua dagoen, nolakoa den, nola dagoen eraikita eta abar) , sozialistek mugimendu sindikalaren baitan joera erreformisten aurka egin behar izan zutenean ongi asko ikasi zuten bezala. Ez dago ezer langileen borrokan berez antikapitalista denik. Argudia liteke ekonomiari lotuago-edo daudenez haien eskaerak beste talde batzuenen aurretik lehengotasuna duela eta horregatik sistema kapitalistaren funtzionamenduaren mami-mamian daudela. Argudio hau ez da hobea. Marxistek aspaldi dakite kapitalismoa sistema internazionala dela, kate inperialista baten moduan egituratua, ondorioz, sistemaren bazter batean gertaturiko krisi batek lokadurak sortzen ditu sistemaren beste bazter batean. Horrek esan nahi du sektore asko daudela logika kapitalistak mehatxaturik eta eragindako antagonismoak ez daudela berez loturik ekoizte harremanetan sorturiko lekutze partikularrekin. Beraz Zizekek planteatzen duen bikotasunari, klase borroka versus identitate politikak, buruzko nire erantzuna hauxe da: klase borroka identitate politika antzeko bat baino ez da, egunez egun garrantzi gutxiago duena” (HCU,171. eta hurrengoak).

 (o.o.) Galfarsororen laburpena paratuko dut laburpen ona baita: "errealitatea inoiz ez da guztiz bat etortzen errealitatearekin, errealitatea inoiz ez da guztiz Errealitatea. Errealitatearen gure esperientziak ez digu errealitate bera ematen, betidanik eta jadanik sinbolizatua dagoelako; hau da: mekanismo edo fikzio sinbolikoen(edota hainbat errepresentazio moduen) bitartekaritzak, hizkuntzaren bitartekaritzak, hain zuzen, errealitatea ber eratu eta egituratu egiten du; zeharo inperfektuki eratu eta egituratu. Inperfektuki, diskurtsoaren edo nolabaiteko narratiba modu baten bidez gauzatzen den sinbolizazio prozesuak porro egiten duelako: inolako arrakastarik ezin du izan, adibidez, hitzetan nekez ezar daitekeen errealitatea horren zati ez(in)-sinbolizatu hain benetakoen egia ezagutarazteko orduan. Lacanen arabera, eremu benetako horren(hain zuzen Errealak osatzen duen eremu ilun, eskuraezin, ez(in)-sinbolizatu edo adierazgarriz eta iristezin horren) eta Errealiateak osatzen duen eremu sinbolizatuaren arteko harremanak, bi eremuen artean(Errealitatea eta Erreala) irekitzen diren hutsune, tartegune eta zirrikituetan islatzen dira. Benetako eremu Erreala, horrela ustekabe azal(era)tzen da errealitatearen eremuan. Are azaldu gainera mamuaren itxurapean espeltrala hartuz; azken fienan ez baitago errealitaterik bere mamuarekin lotuta ez dagoenik. Errealitatearen zirkulua hersteko modu bakarra dago: dagokion gehigarri mamutsu bitxi ezkutuzko horren bitartez”. Nik nire aldetik gehituko nuke niri ulertzeko asko balio izan zidan paralelismoa bat: erreala da Saussureren zeinua eta esanahiaren artean gelditzen den tarte hori.

B-Nork askatuko du Euskal Herria? Galfarosorok bai eta bai etorriko den independentzia horren subjekturik ez digu definitzen. Ez eta interesgarriago dena prozesu hori nork gidatuko duen zehazten. Erabaki beharko da, Hegel bide, Estatu transubstantziatuko den herriak. Baina transubtantziatze hori independentzia da, eta bestaldetik, herria kontzeptu orokorregia da. Izan ere, Galfarosork bi “askapen” konpondu nahi ditu aldi berean, nazio askapena eta klase askapena.

Historiari begiraturik ordea, argi ikusten da klase desberdinek gidatu dutela prozesu bakoitza.

Independentzia nazionalak burgesiaren kontua izan dira, horregatik baztertu zuen Lehendabiziko Internazionalak “arazo burgestzat” jorik. Aldiz “klase askapena”-ren gidatzailea eta protagonista langile-klasea izan da.

Galfarsorok Leninen (besteak beste) hegemoniaren kontzeptua aipa lezake eta konforme egotea baino ez litzaiguke geldituko. Alegia, burgesiaren helburu bat lortzeko prozesua gidatuko luke langile-klaseak zeinarendako independentzia ez den bere helburua baizik eta harantzago dagoen sozialismoa (gogoratu nahi nuke planteamendu horren alderatzea ez dela Galfarsororena baizik eta nirea)

 Ai, baina langile-klasea ez balitz langile-klasea? Alegia, nik egin dudan planteamendu horretan kontzeptuen errepara gabeko eraldaketa bat balego. Langile klasea deitzen diogu ekoizte harremanen barneko subjektuetako bati, alegia, bere lana enpresariari saltzen dion talde horri. Baina langile klasea deritzogu baita ere subjektuaren kokaleku hori betetzen duten subjektu orori. Eta horrela suposatzen dugu agente horrek betetzen dituen kokaleku guztiak “langile” direla, erosten ari denean, hizketan ari denean, aisian ari denean eta abar.

Ohiko adibidea. Volkswagengo langile bat langile klaseko parataide da, eta, kasu honetan, berez bere interesak, pentsamenduak, ideologiak langile-klaseari dagozkionak dira. Ai baina Zarako saltzaile hipermakilatua langile-klasekoa da baina betetzen dituen kokalekuak ez dagozkio langile-klasearenak kontsideratzen direnei.

Zer dago azpian? Agente sozial ororen bat izate eta transparentziaren kontzientzia. Langile-klasea bat da, transparentea da, eta horretaz autokonszientea da. Zarako saltzaile hipermakilatuak ordea pikotara bidaltzen du identitate prozesua.

Ez dago aurretik definitzerik nork gidatuko duen independentzia, areago esaterik langile-klasea izanen den (ez dugu burgesia aipatu ere egiten bere interesen kontrako litzatekeelako), eta gutxiago independentzia bera ere izanen den.

Egia da Galfarsororen hiruko hegeliarrak konpontzen duela identitatearen arazoa, Volskwagenen une negatiboa Zarako dependienta litzateke eta gero dena benetako langile transubstanzializatu bilakatuko litzateke baina kritiko honi identitate hori mekanikoegia iruditzen zaio.

C-Heterosexualiatea berezkoa da. Galfarosorok Obaban Hegelen eskuizkribu bat aurkitzearenak, egiten dizkigu: Ondoren “seuxalitatearen sistema” dator, antolatua, Hegelengandik etorrita esperatzekoa denez, hiruko sekuentzietan. Abiapuntua coitus a posteriori edo a tergo-kopulazioa litzateke: aktu sexuala bere hurretasun presubjetibo basatian. Gero, hurrenen edo hurbilen kokatzen den ezeztaketa.negazio abstraktuarekin segitzen du, hau da: masturbazioa, izan ere, fantasiaz gehiagarrituriko auto-kitzikapen bakartia osatzen duena (...) Gero dator bien arteko sintesia: ganorazko haragi-lotura, misiolariaren posizioan. Aurrez aurre edo parez pare ematen den kontaktu honekin bi gorputzen arteko ukipen bete-betea (penetrazioa) da suertatzen, eta harremana bera fantasiarekin gehigarritua mantetzea bermatzen da (...) ”Aintzinbide” edo “progresio” dialektiko, ondorioz, aurrera doa zenbait bariazio-aldaera sailen bidez. Hemen, hasteko, harremanak kontuan hartzen dira bi eremu hauen artekoak: alde batera, aurpegia, sexu-organoak, eta bete gorputz zati guztiak, eta, bestera, gorputz zati hauen guztien erabilera-modu partikularrak. Hau da: organoak dirau, baina penetratu behar den irekidura aldatu egiten da (uzkia, ahoa). Gero “negazioaren negazio” moduko baliabidea arituz, ez da soilik aldatzen penetratu behar den objetua; modu berdinean, sexu-kideak osatzen duen pertsona bera, bere osotasunean pasatzen da betetzera opositoaren lekunea (homosexualitatea).

Pasarteak segitzen du baina eutsi diezaiogun oraingoz. Bota dezagun aurretik: mugimendu negatiboaren bidez autokontzientzia sortzen da, masturbazioa hemen, eta autokontzientzia berorrek zilegiztatu egiten du bere iturburua, hortik Galfarosorok emandako izena Coitus a posteriori. Ez zilegiztatu bakarrik, Butlerren hitzetan baita sorrera eta iturburua ezkutatu ere, aukera bakar eta naturaltzat joz bere burua.

Baina zer egin dute? Larrua jo dute, eta Galfarsororen Hegelen eskuizkribuan aritu diren biak bata emakumea da eta bestea gizona. Batak faloa du eta besteak ez. Naturala, beraz, heterosexualitatea da.

Baina ikus dezagun nola erretratatzen duen homosexualitatea Hegelen dialektikaren parodia dirudien adibide honetan: “sexu-kideak osatzen duen pertsona bera, bere osotasunean pasatzen da betetzera opositoaren lekunea” Nire sexu kide emakumea bere opositoaren(?) lekua betetzera pasatzen da, alegia, gizonaren tokia betetzen du eta orduan larrua jotzen dugu. Voilà gizonezko homosexualitatea hortxe.

Egin dezagun proba emakumea izanik subjektua, alegia istorioa kontatzen duena: nire (ni, emakumea) sexu-kideak osatzen duen pertsona bera, bere osotasunean pasatzen da betetzera (bere) oposizioaren lekunea. Hara bi emakume larrua jotzen, ni, emakumea, eta nire “lehen” cogito ad posteriorin gizona zen sexu-kidea emakumearen lekunea betetzera etorria.

Queer teoria pixka bat ikasi duen edozeinek berehala igartzen dio Imanol Galfarsororen hiruko mugimendu honek marrazten duen homosexualitatearen teoriari Proustek horren dotoreki marraztutako homosexualatitearen teoria transgeneriko haren kutsua. Gizon homosexual bat gizonezko gorputzean atzipeturiko emakumea da, eta emakume homosexual bat emakumezko gorputzean atzipeturiko gizona (azken hau ez da horren garbiki formulatua izan, lesbiarra areago izan baitira historiatik bazterturik). Mugimendu eta ikerketa queerak erakutsi bezala, heterosexualitatearen proiekzioa berau.

Barkatu baina hau dena parodia daiteke: sexua kideak osatzen duen pertsona bera, bere osotasunean pasatzen da betetzera opositoaren lekunea. Has gaitezen coitus ad posteriorin parte hartu duten bi horiek, nire sexu-kidea eta biok, gizonezkoak garela. Bi gizonezkoek opositoaren lekunea betetzera joko lukete (opositoak zer esan nahi du hemen, sexu-kidea, ala orain arte erabili dugun bezala sexu-kide bakoitzaren identitatearen kontrakoa?). Bi emakumezkoekin topo eginen genuke, bi emakume larrua jotzen, bi lesbiar, eta heterosexualitatea ezinezko suertatzen da. Ala opositotzat, sexu-kidea ulertu behar dugu? Halaxe baldin bada, heterosexualitatetik abiaturik eta Hegelen legeei jarraiki homosexualitatea ezinezkoa da.

Puntu honekin bukatzeko azken afera bat erantsi nahi luke kritiko honek: Hegelen eskuizkribuaren pasarte guztia bazter pasarte bat bezala ulertu beharko litzateke liburuaren baitan eta zentzu horretan kritika hau egiterakoan ardatz bihurtu du liburuan bazterreko zen zerbait. Zilegi bekio.

Hala ere, ez da argi gelditzen liburuan pasarte hau guztia nora doan, eta neurri batean nahasia suertatzen da Galfarsorok argitu nahi digun funtsezko arazoaren etsenplu moduan. Legearen alde obszenoa argitzeko hain zuzen.

D-Legearen alde obszenoa: “Legeraren eginbideak areago azaldu eta argitzeko orduan, Hegelen coincidencia oppositorum nozioa da lagungarri. Izan ere, Legearen baitan, Legearen barne-barnean kokatzen baita bai araua (iraultza filosofiko kantiarraren ondoren tutik esan gabe bete behar dena: obedituko duzu hala behar delakoa), bai legearen beraren barne-barnean gauzatzen den subertsio eta gehiegikeria absolutuena. Horrela Kantek inauguratzen duen betebeharraren etiketarekin eta arau berri honekin, ez dago jada transgresio horiek erregulatu edo normalizatzen dituen lege unibertsala kokatuz. Alderantziz, legea bera da bitan zatitzen: Lege bateratzailea eta lege eroa; hots: lege bakegilea, alderdigabeko eta neutrala, serios-solemnea, goitiar-sublimea.. .eta lege “on” honen osagarri mamutsu-espektrala, bihurrikerian, gaiztakerian, zantarkerian oinarritzen dena...bat eta bera dira! (Subordinazioaren kontra, 53. orr)

Jo dezagun orain ia Biblia bihurtzen ari zaigun Zizekengana. Zizekek, Psikoanalisi klasikoan ez bezala, Legearen eta Superniaren artean bereizten du: Lege publikoa superniaren gozatzeko aginduan oinarriturik dago. Lege publikoaren diskurtso artikulatuak porrot egiten duen tokian sortzen da supernia. Legea gozamen ilegala bilatu beharrean aurkitzen da: supernia. Algunos hombres buenos filmean –jarraitzen du Zizekek– bi marine bi kide hil izanaz akusatzen dituzte. Fiskalak nahita hil dituztela argudiatzen du, abokatu defendatzaileak, aldiz, “kodigo gorria” erabili zutela argudiatzen du. Kodigo gorriak, idatzi gabeko kodigoa, onartzen du marineen kodigo etikoa hautsi dutenak jipoitzea. Kodigo gorriak legearen transgresioa ahalbidetzen du, bere alde iluna da. Beraz komunitate bat sortzen duena legearen transgresioa da. Legea hausteko modu jakin batek, Legea eteteko modu batek (psikoanalitikoki gozamen modu jakin batekin gozatzen duen komunitate batek) sortzen du komunitatea. Zizekek Ku Klux Klanen adibidea jartzen du: 1920 urte inguruan Lege publiko argia gaueko lege ilunarekin bat dator. Legearen alde iluna Ku Klux Klanek lege hori haustetik lortzen duen gozamen etekina da, horrela zilegiztatzen dira gauez egiten diren beltzen lintxamenduak. Gizon zuri bati aise barkatuko zaizkio eguneko Lege-hausteak, ez ordea idatziko gabeko Legearen trangresioarekin bat ez etortzea, benetako lege-haustea, beltzak hiltzea, legeari uko egin eta gozamen modu horretan parte ez hartzea (o.o.). Ideologia burges berdinzalea sortzen denean, espazio publikoak ezaugarri patriarkal zuzena galtzen du eta bere alde superniar zikina eraldatu egiten da. Esanen genuke Lege sinbolikoak adierazia bermatzen du eta superniak gozamena eransten du, gozamena adieraziaren onartu gabeko euskarri moduan, beti ere.

Lacanek horrela Freudek ez bezala ez du uste supernia etikaren oinarri dela alderantziz –jarraitzen du Zizekek– superniaren ekonomia hauxe da: gure desioan zenbat eta gehiago amore eman, orduan eta indar gehiago hartzen du superniak, gero eta handiago eginez, gu gerok gero eta errudunago sentituz, eta beraz legearen alde obszenoa gero eta handiago bilakatuz. Lacanek hortik ondorioztatzen du bere etika, zeinak zera baino ez dioen: “Eutsi zure desioari”, nahiz eta onartu etika hori heroiendako dela (Las metástasis del goce. Zizek. 87. orrialdea eta hurrengoak).

Beno honainoazaldurik, halamoduz, Zizekek Lacani buruz dioena.

Galfarosorok komunitatea guztiak, baita saltzen diguten Demokraziak ere, legearen bi alde hauek dituztela aipatzen digu, demokraziaren alde obszeno moduan Irakeko gerra paratuz. Konforme. Izan ere liburutik gehien gustatzen zaidana horixe bera da, alegia, ez dela zuria eta ez duela konponbide errazetan sinesten.

Baina hemen bi puntu bururatzen zaizkit:

Bat. Eta gure komunitatea (Hegelen dialektikaren bidez, bere burua ukatuz, etniko izateari utzirik eta Estatu transubstantziatuko den komunitate hori, independentziaren bidez, hain zuzen) lege hausteak, gure izenean hiltzeak gauzaturiko gozamenaren inguruan bakarrik bildutako komunitatea balitz? Independentziak baluke zentzurik orduan?

Bi. Argi dago Galfarsorok, nahiz eta aipatu ez, Espainiako Legearen obszenoa seinalatzen duela. Gogoratu GAL edo egunargiko Lege publikoaren aldaketa harrigarriak(Europak aizu egin dituenak, bidenabarrean esanda)

Demagun, Galfarsorok, beharrezkotasun hegeliarraren bidez, horren seguru jotzen duen independentzia lortzen dugula. Zein izanen da gure Legearen alde iluna? Alegia, zer eginen dugu “komunitate basko espainiarrarekin”? Kontzentrazio eremuetan sartuko ditugu eta bide emanen diegu Espainia eta Askatasuna (ETA) sortzeko eta tiroka hasteko?

Aipatu bezala, Lacanek beti errudun paratzen gaitu; izan ere, superniaren aurrean, beti izanen gara errudun lege-hausteagatik, zenbat eta gehiago egin amen, orduan eta errudunago, superniak gure errutik lortzen baitu indarra. Zer egin Lacanen zirkulu honetatik ihes egiteko? Zer egin etikoki legearen alde obszenoari indar gehiago ez emateko? Gure desioari eutsi. Galfarsororen kasuan (beste modu batez izendatzen du berak) Hegelen atxikimendu burugogorra, gure independentzia nahiari eutsi. OK.

Baina, orduan, eszenario honetan ezin gara kexatu besteek guri legearen alde obszenoa erabiliz egiten digutenagatik: GAL “ongi” zegoen, “guk” aukera izan bagenu, GAL eginen genielakoz; Partiduen Legea “ongi” dago Espainiar komunitatearen gozamena eragiten duelarik, Estatua bagina berdin eginen genielakoz gerok. Este será en adelante el profundo deseo que, a modo de irresistible y mas o menos soterrada corriente, dinamiza todas las actividades de un pueblo: eliminar por la fuerza el obstáculo que representa para sus aspiraciones de una u otra clase. (Subordinazioaren kontra, 70 orrialdea).

Oso etika arriskutsua, batez ere gurea bezalako komunitatea txikiendako. Izan ere, Zizekek berak aitortzen du “norbere desioari euste”-etika hau heroiendako dela. Niri nire maxkalkeriatik handiegi datorkit.

 (o.o.) lldo honetatik galdetu daiteke, han 80-90 hamarkadan, zenbateraino ez du ETAk euskal legearen alde ilun moduan ulerturik komunitate abertzalea osatzen lagundu egunargiko Lege(ez hil)-hausteak ekoitzitako gozamena ekoitziz? Transgresio moduaren inguruan indartu da horrela abertzaleen komunitatea, eta zentzu horretan Saizarbitoriaren aholkua, “utz diezaiogun abertzale izateari gure izenean jendea hiltzen den bitartean” aholku egokia litzateke, beti ere, etika kantiarraren bidetik, Lacanek, etika aldetik eutsi zure desioari agintzen baitu.

Beste galdera bat: “terrorismo” delituei ezartzen zaizkien lege-hausteak obszenoak noraino ez du indartzen “komunitate espaiñola”.

E- Independentzia da unibertsal izateko modu bakarra. Liburuak euskaldun herritarrok subalterno (subordinatu) egiten gaitu, eta subalterno garen neurrian partikular. Galfarsorok subalternotasunari ihes egin nahi dio, Hegel dialektika bide, derrigorrez etorriko den independentzia planteatuz subalternotasuna uzteko. Orduan benetan izanen ginateke unibertsal. Hala ere, Galfarsorok dauden estatuen bidez banako euskaldunok unibertsala bizi dezakegula onartzen du, eta aldi berean gure aldarriak plazaratzeko tokia bermatzen dutela azpimarratu. “Izan ere, Estatuaren (eta noski kontsumo multikulturalistaren) bitartekaritzak ahalbidetzen duen unibertsaltasun zehazki eta konkretuki antzemandakoaren bitartez... kultura “minorizatu”aren aldarrikapenak eta eskubideak “errespetatzen” direnean, beste minoria arrazial eta etorkinen aldarrikapen eta eskubideekin batera, mugimendu feministarenak, gay eta lesbiarren eskubideak... diferentzia ospatu, tolerantzia bermatu” (...) Arinabarretarrok, aldiz, serioski kontsideratu behar dugu subordinazio modu horien kolaborazio propioaz, eta, ondorioz, independentzia politikoaren berdintasunarekin batera ordaindu behar den prezio kulturaz”.

Lehendabiziko argudioa, exkaxa bada ere: nire aukera sexualaren bidez eraikitako identitateak ez du inoiz unibertsaltasuna lortuko, ez da izanen, kasurako, gaytasuna unibertsal izanen den gizarterik, eta, beraz, berdin dit nire gay eskubideak Espainia (esaterako ezkontzen uzten nau, oi bizio burgesak!) edo Frantziaren bitartez bideratu ahal izatea, ezen ez balizko (ez halabeharrezko) euskal independentziaren esperoan egon. Izan ere, Juanjo Olasagarre gaya beti izanen da subalternoa. Horrela paratuta, barkatu zinismoa, ez nago prest subalterno mantenduko ere nauen euskal independentziaren alde apurrik emateko.

Eta neronek egiten dudan gogoeta hau egin dezakete Joseba Gabilondok Nazioaren Hondarrak liburuan azaltzen dituen emakumezko horiek guztiek. Alegia, literatura nazionalean (nazioa ardatz duen literatura horretan) subalternotasunaren tokia betetzen duten emakume horiek guztiak, idazle zein pertsonaia. Eta berdin borroka ekologistetan dabiltzanak, inmigranteak eta abar. Beraz, jende gutxiz osaturik dago Arinazbarretaren taldea, gutxiegiz unibertsal izateko.

 Esan dut Hegel refritoetatik ezagutzen dudala baina bururatzen zait: ez ote dio Hegelek leku txikiegia uzten kontingentziari? Euskal Independentzia dialektikaren bidean gertatu, geratu behar du? Eta gertatzen bada, unibertsala izanen da? Zein partikular erakusten du Irlanda unibertsalak (munduko nazioetako bat izatea, unibertsal hutsa, Joyce eta Becketten sorlekua izatea, partikular “bestelakotua”?).

F-Independentzia gure faloa izanen da. Hori horrela baldin bada, eta halaxe uste dut, Galfarsoro ez da eroso sentitzen (bai badakigu orden sinbolikoan sartzeko zikiratzea beharrezkoa dela) zikiratuen artean, subalternoen artea. Eta zentzu horretan, bere talde horretatik ihes egiteko nahiak berak salatzen du, sakonean, beharbada talde horretakotako duela bere burua. Halaber, subalternotasunaren kontrako aldarri hori ez daiteke ondoko modu honetan itzuli?: ez nazazue sartu marikoi, emakume puta hauekin, ni gizona naiz, eta buztana daukat. (barkatu!) (Zentzu horretan seinalatu nahi nuke Zizeken eta Galfarsororen pentsamenduen arteko desberdintasun bat: Zizekek ez du inoiz nazio baten independentziaren aldeko aldarria egiten klase borroka errealtzat definitzen duen testuinguruetan).

Utzi, mesedez, Subordinazioaren Kontra liburutik hainbat aipu metatzen eta gero saiatuko naiz Galfarsororen ahotsa nire ustez nondik emititzen den zehazten.

1-”Gure belaunaldiko ETAren politika barrabilen politika izan da. Lehenik eta behin, borroka egin behar zen eta horretarako potroak behar ziren. Frankismo denboran “por pelotas” egin ziren gauzak. (...) ETAn sartzeko behar zirenak ez genituenok, ba horixe, zikiratuak ginen”. (Subordinazioaren kontran jasotako Joseba Zulaikaren (ETAren hautsa) aipua.74 orr.)

2-“Zizekek gauza bera esaten du: gure autoritate “falikoa” (sinbolikoa) erabili nahi badugu, ordaindu behar den prezio agentea izatearen posizioari ekin beharrean datza. Hau da: ordaindu behar den prezioa hauxe da: “beste nagusiak gure bitartez ekin eta hitz egiten duela.”(75)

3-“Zizekek erakusten duen bezala kastrazioaren poesia faltsu hau guztia “faloa” eta “zikiratze” nozioen erreferentzia metaforiko zentzu arruntean datza. Zinemari buruzko ikasketa feministetan, demagun, gizonen batek emakume batekiko nagusigoa oldarraren oldarrez baieztatzen duen bakoitzean ekintza hau falikotzat izendatuko da; edo bestela, emakume baten esperientzia “zikiratzailea” izango da harrapatua eta babesgabe aurkitzen den sekuentzia bakoitzean”. (74)

4-“Besteak beste, beraz, falo separatu hau ez da atributu maskulinoa edo femeninoa”. (76)

5-“Ez dago jada Beste nagusirik, esaten digu Zulaikak sarri, bere desira libertinoa “errealitatearekin” oker nahasiz: ez dago Estatu guztiahaldunik, esaten digu berriz ere bibragailuaren tamaina konfundituz.”(77)

 Beno, hirugarren aipuan Lacanen zikiratzearen kontzeptuaren bidez zera esaten zaigu, orden sinbolikoan sartu ahal izateko derrigorrezkoa dugula zikiratzearen esperientzia, Hizkuntzaren bidez errealitate osoa ezin “esan” dudanez, nire bidez beste zerbait mintzatzen da beti, eta ondorioz ni naizen ni hori porrot bat da, erabat egin gabeko zerbait, kolokan dagoen subjektu bat.

 Laugarrenean, aldiz Psikoanalisiaren sorrera ez dagoela gizonetan ardaztua ukatu nahi zaigu, maskulino edo femeninoa den neurrian

Butlerrek CHU liburuan ildo bereko galdera egiten die Laclau eta Zizek lacaniarrei: “Faloaren nozioa Lacanengan “falozentrista” da –alegia, signifikante ardatz baten moduan, erreferentzia puntu transzendental baten moduan, sexualitatea egituratzen du– edo zerbaitetan aldatzen du Lacanengan faloa signifikantea subjektu gabeziaren gehigarri “protesikoa” da?” Bai Zizekek bai Laclauk azterketetan object à petit kontzeptuaren bidez, hau da ez ar ez eme, ordezkatu dela faloa erantzuten diote, erantzunean gehiegi saiatu gabe.

Argi dagoena zera da, nahiz eta Zizek Lacanen faloari, object á petit izendatuz, ezaugarri falozentrikoak ezabatzen saiatu, Butlerrek zikiratzearen metafora lacaniarretik bi izaki sortzen direla argudiatzen dio bere El genero en disputa liburuan: “Faloa duena, gizonezkoa, eta Faloa bera emakumea” Faloa edukitzea eta Faloa izatea (euskarak “izan” aditzaren anbiguotasunean bi “izakiak” berdindu egiten ahal dizkigu) bi sexuek kokaleku, edo ez -kokaleku, Lacanendako subjektua signifikatzearen porrota baita, adierazten dizkigu”. Faloa izatea Bestearen desioaren (gizonezkoaren desioaren) esanahia izatea da, eta halaxe adieraztea. Lacanek –azaltzen digu Butlerrek– falorik gabeko Beste hori (emakumezkoa) Faloa dela dioenean adierazten digu boterea martxan jartzen dela emakumearen “ez izatea” aurrebaldintzatzat paraturik.

Halaber, emakumeak Faloa dira gizonezko subjektuaren jokaleku auto-oinarrituak adierazteko boterea dutelako. Botere hori deuseztatuko balitz, gizonezko subjektuaren jokalekuaren ilusio fundatzaileak agerian geratuko lirateke. Beraz, Faloa izatea beti da “zerbaitendako-norbaitendako izatea”. Eta ondorioz, Lacanek dio, gizonezkoek ez dute emakumeen signifikatua signifikatzen edo alderantziz, haien jokalekuak zein kokalekuak ez direlako erreziprokoak, haien signifikatua Sinbolikoari baitagokio eta ez haien arteko harremanari.

Beraz, Galfarsororen hitzetan, emakumeek, Faloa izatean, “beste nagusiak gure bitartez ekin eta hitz egiten duela” estaltzen dute, gizonezkoek, horrela, bere subjektutasuna (porrota eta ezina) bizi dezaten. Galdera litzateke nork egiten du itxuraren lan hori emakumeen kasuan? Gizonak ez, jakina, arestian esan bezala, gizon eta emakumeen arteko kokalekuak ez baitira erreziprokoak. Nork orduan? Ala Lacanek ez du balio emakumearen zikiratze esperientzia azaltzeko?

Galfarosororendako independentziaren ekintza zikiratzailearen bidez, “hizkuntza bat izanen genuke”, ordena internazionalean parte harturik ordena sinbolikoan parte ginateke, horretarako gure etnizitatea eraldatu beharko genukeelarik. Baina nor izanen lirateke gure subjektu independente izatearen faloak?

Bada hortxe agertuko zaizkigu subalternoak, gehi hemen geratuko liratekeen basko-espainolak, inmigranteak eta abar. Beharbada Zulaikak izendatu dituen zikiratu horiek guztiak. Izan ere, Zulaikak izendatzen dituen zikiratzearen metafora (kastrazioaren poesia faltsu hau guztia “faloa” eta “zikiratze” nozioen erreferentzia metaforiko zentzu arrruntean datza) Freudengandik dator.

Zentzu horretan, Daniel Boyarinek Queer Theory and the Jewish Question liburuko Homophobia and the Postcoloniality of the "Jewish Science" saioan, Freud eta Fanon deskribatzen dituen kokalekuan egon daiteke Galfarsoro: besteak ukatuz bere burua eraiki behar duen subjektu kolonizatuaren tokian, hain zuzen (jakina ez naiz esaten ari Imanol Galfarsoro misoginoa, Freud, edo homofoboa, Fanon, denik, baizik eta haiek botere kolonizatzaileari “aurre egiteko” mekanismo berdintsuak erabil ditzakeela baizik.)

 Boyarinendako bai Fanon bai Freud subjektu kolonizatuak dira, eta kolonizatua izatearen kontzientzia eta kolonizatzaileen kulturan murgildu izanak sortutako kontradikzioaren artean bizi dira. Ez dira ez nahiko zuri ez nahiko beltz. Halaxe subjektutasuna erdiesteko beste norbait “marginatzen” dute, emakumeak, Freuden kasuan, homosexualak Fanonenean (o.o.).

 Ez du mekanismo berdina erabiltzen Galfarsorok bakarrik independentziaren aldeko borroka aldarrikatuz? Eta zentzu horretan, badakit hipotesia arriskutsuegia plazaratzen ari naizela, ez ote dugu gure artean horren zabaldua dagoen borrokalariaren irudia(bere estetika guztiarekin) macho-aren ezaugarriez jantzi?

 Laburtuz, liburu ederra dela Imanol Galfarsorok plazaratutako hau. Kritiko honi pentsarazi egin dio, amorratu egin du, haserretu, beste gauza asko leitu arazi, eztabaidara eraman du. Zer gehiago eska dakioke liburu bati?

(o.o.) Ezkerra, kolonizazio liberazio mugimendu eta homosexualitatearen arteko harreman gatazkatsuez uste dut interesgarria litzatekeela niri gertaturiko pasadizo batetik abiaturik gogoeta bat egitea. Mandelaren Afrika idazteko asmotan Hego Afrikan negoela nire arazorik handiena jende beltza ezagutzea zen. Hori ikusita nire ingeles irakasleak bere ANCko adiskide batek lagunduko zidala agindu zidan. Gizona Suedian egona zen errefuxiaturik urtetan, itzuli berria zen Hego Afrikara eta, jakina, beltza zen.

Paella prestatu nuen etxean eta han sortu ziren nire irakaslea eta ANCko militantea. Hortaz eta hartaz ari ginela, beltzak bizi ziren "township"-etara eramanen ninduela agindu zidan bakarrik joanez gero harrapakin bilakatuko bainitzen lehengo urratsa ematerako.

Ardo botila bat irekitzen ari nintzela, oraindik akordatzen naiz, zera bota nuen nik: "arrazak nahiko errazki nahasten diren tokia halako gay taberna da". Bazkaldu genuen, alde egin zuten.

Hurrengo egunean irakasleak esan zidan ANCko militanteak ez ninduela "township"-era eramanen, jendea ohartu eginen zela ni homosexuala nintzela eta gaizki esaka arituko zela berataz. Izan ere, argitu zidan irakasleak, hark dio homosexualitatea mendebaldeko gaitza dela, Afrikan ez omen dago homosexualik.

Gerora jakin nuen izan bazirela. Eta zarata egin egiten zutela, Defiant desire(gay and lesbian lives in South Africa. Ravan, 1994) bezalako liburuak argitaratuz, esaterako. Bertan Simon Nkoli ANCko militanteak bere gay eta beltz bizitza kontatzen du. Barregarriena, negargarria ez balitz ondoko hau da: Nkoli gartzelan zegoen beste 22 aktibistekin batera Delmas Traizioa deitutako epaiketaren zain. Eta halako batean, maitasun gutun bat aurkitu zuten. Terror Lekotak, ANCko buruzagia, afera zela eta batzarrera deitu zituenean argitu zen maitasun gutuna idatzi zuena ez zela Nkoli baizik eta beste epaiketa kide bat. Eta gainera maitasun kontuen tartean gartzelako funtzionario zuri bat zegoela.

Batzarrean, kontatzen du Nkolik, gutuna idatzitakoak barkamena eskatu zuen, behin baino ez zela gertatu eta abar. Aldiz Nkolik afera azalerazi nahi zuen eta orduan berarekin epaituko zituzten gehienek ez zuten nahi izandu epaiketa elkarrekin egitea. Nkolik, halaber, gaytasunaren afera agertzen ez bazen epaiketara bakarrik joatea nahiago zuela erabaki zuen. Azkenean Nkoli bakarrik epaitu zuten eta, kontatzen duenez, afera aipatu ere ezin izan zuen egin epailearen aurrean.

Dena dela, egia esateko liburu berean badator beste pasadizo bat argigarria suertatzen dena: beste gay militante batek, oraingoan, "coloured"-a, ez zuri ez beltza, alegia, kontatzen du gay taldearen bileraren ondoren taberna batera joaten zirenean bere taldekide zuriak atarian uzten zutela Apartehidaren legeak zirela eta taberna hura zuriendako bakarrik baitzen. Ez omen zuen ulertzen lehentxeago gayen eskubide eta askapenaz aritu ondoren bere kideek hori egitea.

Suedian bizitako ANCko gizonari dagokionez, Hego Afrikan gayak bazirela ederki frogatu ondoren topo egin nuen harekin berriz ere. Kristorenak esan nizkion, hala ere, berak bereari eusten zion: "there is not such a thing as homosexuals in South Africa".