(Euskal) Estilo ariketak (IV): Estilo agro-mistiko enroilatua (AristiNatorrenArtistaBatNaizNi modalitatea )

Gaur jatetxe batean sartu naiz bazkari legea egitera. Nahiko beteta zegoen eta libre ikusi dudan leku bakarrean eseri naiz, bi emakumeen ondoan. Batak ama dirudi, alaba besteak, eta ederrak dira biak, bakoitza bere erara. Nabarmen ikusi dut euskal idazle gehienok liburu batekin irabazi ohi duguna baino dezente gehiago balio duela amak jantzita daraman soinekoak, eta bere zorro dotoreagatik soilik ordaindu duela nik poesia errezitaldi bategatik eskuratzen dudana adina, edo areago. Eta berriro ere pentsatu dut zein etsigarria den hemen idazlea izatea, gure kultura altxor gisa ikusi beharrean jendeak denbora-pasa arin gisa hartzen duelako, eta kultura horren partaide dela uste duelako Kilometroak edo Durangoko azoka bezalako festa erraldoi eta hutsaletara joaten delarik. Alaba apalago jantzita doa, baina ziur nago soinean daramatzan foulard, alkandora loredun eta abarrak ez direla ematen dutena bezain merkeak. Izan ere, modaren antzera, gastronomia bera kultura bihurtu dute gure Euskal Herri mengel honetan, biek eskatu dituzten plater konplikatu eta apaingarriz beteek aditzera ematen duten bezala. Menuan agertzen diren gauzarik sinpleenak eskatu ditut nik ordea, babarrun batzuk eta arrautza frijituak urdaiazpikoarekin, jakinda ez direla inondik ere iritsiko Olatxo baserriko Sebastianak prestatzen dizkidanen mailara: bisita bat zor diot aspaldiko partez.

         Urteekin dohain bat eskuratu dut: osoak ez diren pertsonak, haien buruekin gerran dabiltzanak bereiztearena, toki batean sartu bezain laster. Gaztea, normala den bezala, gutxitan izaten da pertsona oso, haren arima hazten ari delako oraindik, baina are gutxiago garaiotan, bizitza trabatzen baitiote telezaborrak, mezu elektronikoek, MP3ek eta antzeko trepetek: lehen errazagoa zen topo egitea gazte batekin aldi berean izaki betea zena. Baina benetan min ematen didana osoak ez diren gizon eta emakume helduak aurkitzea da; Hermann Hessek idatzi bezala, “helduarora iritsita zirkulua itxi ez duenak, ez du heriotzaren aurreko itxaropenik biziko”. Eta argi ikusten dut ama, egiten dituen keinuengatik, alaba isilari esaten dizkion gauzengatik, gerran dagoela bere buruarekin, ez dagoela ados egiten duenarekin, irten egin nahiko lukeela bere bizitza bihurtu den zurrunbilo burges ezdeusetik, baina ez duela ausardiarik ez umiltasunik bere alabari halakorik aitortzeko. Halako batean, gainera, botatzen ari den txolinkerien jarioa eten du amak, hobeto entzuteko saio arrosa nazkagarri horietako bateko auskalo zein albiste inozo, jatetxeko telebistak gure belarri zaurituetara helarazten duena, ozen.

            Gazte batzuk erakusleihoaren ondotik igaro dira, geroago egingo den manifestaziorako pankartak eta banderak eramanez. Euskararen aldeko martxa bat da, baina argi entzun daiteke kristalaren alde honetatik haien artean erdara hutsez ari direla. Eta ipuin sufi hura etorri zait gogora, bere dizipuluari basamortuko hondar-aleak banan bana biltzea proposatu zion maisuarena. Dizipuluak hori guztiz ezinezkoa zela erantzun zion, eta ez zuela halako alferreko lana hartzeko inolako asmorik. Maisuak, orduan, erantzun zion hori ez zuela sekula jakingo lanari ekiten ez bazion gogoz, eta hasieratik desanimatzen denak ez duela saririk jakinduriaren bide malkartsuan. Eta nik gauza bera esango nieke manifestari horiei, bidea zaila eman arren gaizki ari direla hasiera-hasieratik hondatzen badute, eta ezina ekinez egiten dela.

            Konturatu naizenerako alde eginak dira ondoko mahaiko bi emakumeak, ama galdua bata, alaba mutua bestea, zorionak ihes egiten duen airean irribarrea eskuratu ezinik.

Ohar gehigarria

Volgako Batelarion eskakizuna Martxelo Otamendiri: ez gaitzak berriro ere utzi abuztuan Pako Aristirekin (eta bere “epístolas a los euskaldunicienses”-ekin) bakarrik. Ez izan horren krudela (eta zikoitza), eta gorde ezak diru pixka bat gutxienez beste zutabegile bati ordaintzeko; ahal dela, sermoilaritzan ari dela hobeto disimulatzen duen bati. Baina, halako bat lortzea ezinezkoa balitz, ez dik axola: kontua barietate pixka bat gehiago izatea duk, besterik ez. Mila esker.