Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Tresna pertsonalak

Eibarko peoria, San Blasa baino hobia
Hemen zaude: Hasiera / Blogak / Volgako Batelariak / Literatura eta zahartzaroa

Literatura eta zahartzaroa

Iban Zaldua 2005/08/03 12:30


Julian Barnes idazle britainiarraren ipuin bat abiapuntutzat (edo helmugatzat) hartuz, ganora handirik gabeko burutazio batzuk gizarte gaingaratuetan bizi ditugun aldaketa demografikoen eta literaturaren arteko harremanen gainean (besteak beste; tira, egia esan, hori gutxienekoa da). Adinekoen presentzia gora joango da, ezinbestez, literaturan, hala gurean nola ingurukoetan. Kontu demografiko hutsa da: gure populazio-piramideetan zaharren kopuruak eta portzentaiak handitzen ari direnez, normala da gero eta ohikoagoak bihurtzea, literaturan eta baita beste arteetan ere, noski (literaturak ez du zertan errealitatearen isla zehatza izan, hori badakigu, eta zer edo zer esan dugu horretaz aldizkari honetan bertan, baina uste dut denok onartuko dugula badagoela loturaren bat, zeharkakoa sikiera…).

Zahartzaroa eta haren kargak aspaldi dira, zer esanik ez, literaturako gai; duela gutxi weblog honetan bertan Angel Errok eskaini zigun Saforen poema berria horren lekuko bikaina dugu. Baina hori normala da: salbuespenak salbuespen, Erromantizismora arte behintzat idazle gehienak talde pribilegiodunen partaide zirenez eta, ondorioz, populazioaren gehiengoa baino bizitza-itxaropen handixeagoa izaten zutenez gero, ez da harritzekoa zahartzaroa (haiena, noski) bihurtzea, lehenago edo beranduago, askoren idazketa-gaia (negartia, orobat). Zaharrak (eta helduak), bestalde, maiz agertu dira literatur lanetan, Erromantizismotik aurrera batez ere, gazteen ahaleginen aurka altxatutako horma gisa; baina kasu horretan ezin esan gai nagusia zahartzaroa denik, gazteen mundua (mundu "iraultzailea") baizik.

Baina aipatu arrazoi soziodemografikoengatik, nago zahartzaroarena gai orokorragoa, presenteagoa bihurtzeko bidean dagoela, ez bada jadanik. Eta esango nuke bulkada horretan badagoela gaia jorratzeko era bat, Rikardo Arregik "bigunkeria naïf ergelekotzat" jotzen zuena (Mugalari gehigarrirako idatzi zuen iruzkin batean: amaieran aipatuko dugun Julian Barnesenean hain zuzen), nabarmena egiten ari dena mendebaldeko literaturan. Adibideak ez dira falta: bat, SPrako tranbiaren pertsonaia nagusia abordatzeko erari dagokiona, inoizkari honetan jorratu dugu zeharka; niri, ezberdinak badira ere, beste batzuk datozkit burura, adibidez José Luis Sampedroren La sonrisa etrusca famatua, edo Susanna Tamaroren Va dove ti porta il cuore are salduagoa. Oi, zahartzaroa, zein duina, zein interesgarria, zein aberasgarria den! Zelako baretasun eredugarriarekin itxaroten diote edadetuek heriori! Zenbat eta zenbat lezio atso-agure horien inguruko pertsonaia gazteagoentzat eta, esan gabe doa, irakurle guztiontzat! Are zahartzaro literario horiek eromenarekin edo auskalo zein adimen-gaixotasunarekin nahastuta badatoz ere, edo horrexegatik hain zuzen ere... zeren eta, ez dezagun ahaztu, eromenak oso harrera ona izan baitu (berriro ere, Erromantizismotik aurrera batik bat) literaturgileen artean (umeak, mozkorrak eta eroak dira egia dioten bakarrak); artista kontrakulturalentzat eromenaren ustezko subertsibotasunak izan duen erakarmenaz gauza interesgarriak esan dituzte J. Heath-ek eta A. Potter-ek Rebelarse vende. El negocio de la contracultura saiakeran (Madril, Taurus, 2005; batik bat 166 hh.), baina gaurkoan ez dut gaitik gehiegi urrundu nahi...

Badago, nola ez, guztiz kontrako joera, zaharrekiko mespretxuarena (edo, behintzat, zahar mota batekikoa), Pako Aristik ederki islatu zuena Libreta horiko poemak liburuko pieza batean; bertan, aspaldiko aiton-amonen apologia bukoliko-pastorala egin ondoren ("Ura zan gizona, ura!"-ren bidetik), hala zioen urrestildarrak:

(...)
Gaurko zaharrak kaskartu egin dira zeharo.
Autobusetan doaz denak elkarrekin
turismo lekurik ziztrinenetara,
telebistan agertzen dira inkestak erantzunez,
gimnasia egiten dute, ikastaroetan izena eman,
eta begiak lurrera erortzeko moduko
marrazki itsusi eta perspektiba gabeak
jartzen dituzte erakusgai (eta salgai!).
Adin guztietako jendea taldeka
antolatu eta eraman nahi duen gizarte honek
hondatu du zaharrei nien errespetua eta miresmena,
errespetua ere irabazi egin behar baitu bakoitzak.
Etxeetako jabe zirenak
ekintza barregarrienen jabe baino ez dira bihurtu
euren moderno izan nahian,
gaur egungo izatea
gaur egunerako balio izatearekin nahastu dutelako.
Ahotsa izan da beti zaharren altxorra, eta ez gorputza,
pertsonaje interesgarri haiek
txandalez jantzitako txorimalo bihurtu ziren arte.

Uste dut iruzkinak soberan daudela (baina pentsa dezagun zenbateraino eraginkorragoa zatekeen poema Aristik, tonu apokaliptiko eta trentotar horren ordez, ironia eta umore ona erabili izan balitu, Kiko Venenok eta Martiriok, gaia zehazki berbera ez bada ere, Sevillanas de los bloques kantan egiten zuten bezala...). Kontua da, Angel Errok artikulu honen lehenengo bertsioa irakurtzean adeitsuki komentatzen zidan bezala, zahartzaroari buruzko ikuspegi hau ez dagoela amablea dei dezakegun beste hartatik hain urrun: "Nik ere uste dut gehien bat erromantismotik honako kontua dela. Esango nuke haurtzaroa eta zahartzaroa bereziki baloratu direla. (…) Haurra eta zaharra historiatik kanpo daude (ez dira lan-indarra) eta Ideala haiengan datza. Haiek dute Hitza. Hortik Aristiren kabreoa, oraingo zaharrek ez dutelako Ahots sapientzialaren jabe izan nahi. Poeta erromantikoek haurtzarora jotzen dute etengabe, galdu duten ezdakitezer berreskuratu nahian. Eta gero dago transmisioaren kontua. Euskal Herrian hain garrantzitsua (…). Horregatik Aristirena ez da zahar amablearen aurkakoa, guztiz aldrebes, irudi hori indartzera dator"; bat nator Angelekin, noski, horrenbeste ezen bere hitzak hemen kopiatzea beste erremediorik izan ez baitut.

Edonola ere, oker ez banago, eta arras kontsekuenteki, Pako Aristik berak esan du noizbait, Pete Townshend-en "My Generation" abesti-himnoaren ildotik ("hiltzea espero dut zahar bihurtu baino lehenago"), bere buruaz beste egingo duela hirurogei edo hirurogeita hamar urte betetzean (ez dut gogoan zehazki zein zen adin zehatza). Ikusiko dugu.

Zer esanik ez, ez dira zahartzaroaren inguruko muturreko bi ikuspegi hipotetiko horiek ("amablea" / "gaitzespenekoa") gehien asetu nautenak, irakurle gisa, azken aldi honetan. Kontu honetaz miresmen almibaratuaz edo zitalkeria dorpeaz haratago idaztea posible dela frogatzen du, nire ustez, Philip Larkin (1922-85) poeta ingelesaren honoko poema gogor honek, zeina, bide batez, 1974ean argitaratu baitzuen, 52 urte zituelarik, hots, konbentzionalki zahartzaro deitzen dugun horretara hurbiltzen ari zelarik (itzulpena eta hemen sartzeko gonbita Juanjo Olasagarrerenak dira):

Ergel zaharrak

Ergel zaharrok, zer uste ote dute gertatu zaiela
Horrela egoteko? Helduago direla uste ote dute
Lerdea darielako, pisa gainean egiten dutelako
Eta goizean nork deitu duen gogoratzen ez dutelako?
Edo uste ote dute nahi izate hutsarekin dantza batean
Aritu ziren gauera egin dezaketela atzera, edo ezkontza egunera
Edo beso pikotako Irailaren batera?
Edo iruditzen ote zaie ez dela ezer aldatu
Eta beti elbarri eta ezindu gisa portatu direla,
Edo eserita, amets etengabean egon direla
Argiaren joan-etorriei so? Ez badute hala uste (besterik ezin)
Zergatik ez dute garrasi egiten?

Hiltzean hautsi egiten gara: gu gareneko puskak
Zenbait alde egiten dute bata bestearengandik
Lekukorik gabean. Bai, ahanztura baino ez da:
Lehen ere bagenuen, baina orduan, pasakorra zen
Eta etengabean egiten zuen bat hemen egote-lore
Hostotsua ernetzeko joran behinenarekin. Aurrera
Ezin dituzu beste zerbait egonen delako plantak egin. Hara hasiera:
Nor ari den aditu ez, nola jakin ez; aukera ahalmena
Galdua. Itxurak salatzen ditu:
Ile urdindua, apo eskuak, pasa zimurtu aurpegia.
Nola egin dezakete ez ikusiarena?

Zahartzea da, agian, buruan
Gela argituak izan eta haietan jendea, antzezten.
Jende ezaguna, ezin izenekin akordatu, ordea; itzalak,
Berreskuratu galera sakonak bailiren, ate ezagunetan kukuka,
Lanpara jiraka, eskaileretan irribarrez, apaletatik
Liburua hartzen; edo batzuetan, besterik gabe, gelak, hutsik,
Silak eta sutondoak piztuta,
Sasia haizearekin kulunka leihoan, edo eguzkiaren
Adiskidantza xumea hormaren kontra udako arratsalde
Bakarti eta atertu berrian. Hor bizi dira:
Ez hemen eta ez orain, dena gertatu zen noizbait horretan baizik.
Horregatik dute

Absentzia aztoratu itxura hori, nahiz eta hara nahian
Hemen izan. Izan ere, gelak urrunduz doaz, hotz
Ezgai bat utziz, arnas hartzearen neke eta negar etengabea,
Eta haiek hor kuzkurturik
Ahitze mendi azpian, ergel zaharrok, zein gertu dagoen
Ohartzeke. Beharbada honek lasaitzen ditu:
Edonondik begi-bistan dugun tontorra
Zorua dela jada haiendako. Ez ote dute ikusten
Zerk geldiarazten dituen, nola finituko den? Gauez ere ez?
Jende arrotza ailegatzean? Ez eta behin ere,
Bigarren haurtzaro honetan osoan? Ederki,
Jakinen dugu, jakinen dugunez.

High windows, 1974.

Eta, adibideekin jarraitzeko (eta amaitzen joateko) askoz ere interesgarriagoa suertatu zitzaidan, behinola aipatu nuen bezala, Xabier Montoiak Denboraren izerdia eleberri gogoangarriaren bigarren partean eskaini ziguna. Edo artikulu honen ardatza edo aitzakia den Julian Barnes-en "Apetito" ipuinean agertzen dena.

Julian Barnes (1946) egungo britainiar literatur piramidearen erpinean dagoen prosaegileetako bat dugu, Ian McEwan, Martin Amis, Salman Rushdie, Kazuo Ishiguro edo Graham Swift-ekin batera, besteak beste: orobat 1970eko hamarkadan argitaratzen hasitako idazleak, 80ekoan prestigioa metatzen joan zirenak, 90kotik aurrera nagusi bihurtzeko.

Uste dut Harkaitz Canori (eta, bide batez, baita Alan Pauls-i ere, edo alderantziz) entzun edo irakurri niola behin geroz eta gehiago interesatzen zitzaizkiola perfektuak ez diren literatur lanak, eta adierazpena bitxia iruditu zitzaidan orduan, baina kontua da Barnes-ekin halako zerbait gertatzen zaidala niri: ez dut uste bere lan erabat biribilik irakurri dudanik (hori zer demontre izan daitekeen oso ondo ez dakidan arren), baina hori jakinda ere (edo horregatik hain zuzen) gustatzen zaidan egile bat dela onartu behar dut. Geroz eta gehiago. Izan ere, Flauberten loroa (1984) haren lanik ezagunena baino gehiago maite ditut nik Kontuaz hitz egiten nobela (1991) edo Munduaren historia bat hamar atal eta erdietan liburuko (1989) ipuin batzuk (ez guztiak); Ingalaterra, Ingalaterra (1998) fabula iradokitzailearen abiapuntua, esaterako (Ingalaterrako kostaldearen aurrean, Wighteko uhartean ezartzen den "Ingalaterra zaharraren" parke tematikoarena, halako batean Britainia Handitik independentzia eskuratu nahi duena), hain da jeniala, nobelaren ahultze progresiboari eusteko indarra baitauka.

Gaztelaniaz argitaratutako Barnesen azkeneko liburua, Limoi koloreko mahaia (2004), ez zait salbuespena iruditu: hamaika ipuin biltzen ditu, eta ipuin-liburu gehienetan gertatzen den bezala, denetik dago: ipuin bikainak, onak eta ez hain onak. Heldutasuna, adulterioa, zahartzaroa eta, orobat, heriotzaren hurbiltzea dira liburuaren gai nagusiak (kasu honetan bai nabaritzen dela hirurogei urte beteko dituela aurki egileak…), baina tonua ez da inolaz ere barea edo jostaria: garratza da maiz, umorerik (beltza eta ironikoa) falta ez zaion arren; narrazioetako batzuk ("Mats Israelsonen istorioa" eta "Apetitoa", batik bat) benetako maisulanak iruditu zaizkit. Sotileziak agintzen du ipuin hauetan, Txekhovengandik eratorritako ipuingintza guztian bezala, eta narrazio bakoitzeko pertsonaia nagusiari (askotan narratzailea) biziki ondo egokitutako kontatzeko era bat, ahots bat. Eta Txekhov ekarri dut gogora, nahikoa ebidentea delako eta Limoi koloreko mahaiaren gaztelaniazko edizioaren kontrazalean aipatzen dutelako, baina ziurrenik Maupassant ez dago, ezta ere, ipuin hauetatik oso urrun.

"Apetitoa" da, hain zuzen ere, zahartzaroko zirkunstantziez memelokeriarik edo irainik gabe idaztea posible dela frogatzen jarraitzeko aukeratu dudan ipuina. Pasarte bat baino ez, trakeski euskaratua. Narratzailea emakume bat da, Viv, erizain ohia, aspaldi dentista batekin abentura bat izan eta harekin ezkondu zena. Dentista jubilatu zen, orain hirurogeita hamabost urte ditu eta Alzheimerrak jota dago (Alzheimerrak edo memoria-galera progresiboa ekartzen duen beste eritasun batek, ez baita haren izenik aipatzen). Eta Vivek bere senar gero eta urrunagoarekin noizean behin "konektatzeko" topatu duen bidea hari errezeta-liburuak irakurtzea da, edo, hobeto esanda, errezeta-liburuen goiburuak ("Idi goulash-a", "Arkume edo zerri-goulash-a", "Idi erregosia belgiar erara"...): gourmet izandakoa da agurea, eta batzuetan, errezeta baten goiburua entzutean, begiak pizten zaizkio, eta orduan Vivek errezetaren eduki osoa irakurtzeari ekiten dio, eta halakoetan, amaitzean, iruzkinen bat egingo dio gizonak. Batzuetan. Ipuinean zehar, tantaka, oraingo zirkunstantzia zailen eta elkarrekin pasa zituzten urteetako zantzuak eskaintzen dizkigu narratzaileak.

Eta hona hemen aukeratu dudan pasartea.

Apetitoa (pasartea)

Ez, ez zen azpijokorik egon kontsultan, jakina ezetz. Bera zuzena izan zen beti, aipatu dudan bezala. Are nik jakin ondoren ni interesatzen nintzaiola. Gauzak bereizi behar genituela insistitzen zuen beti. Kontsultan, itxarongelan kideak ginen, eta lanaz baino ez genuen hitz egiten. Pixka bat lehenago iruzkinen bat egin nuen aurreko gaueko afariaz, edo halako zerbaitez. Ez zegoen gaixorik gure aurrean, baina begiradaz birrindu ninduen. X-izpi batzuen bila bidali ninduen, behar ez zituela ondo nekien arren. Horrela joan zen laneguna, hark amaitutzat eman zuen arte. Laburbilduz, gauzak bereizi nahi zituela.

Hori guztia duela denbora asko gertatu zen, noski. Hamar urte dira erretreta hartu zuela eta azkeneko zazpiak ohe bereizietan egin dugu lo. Haren nahia izan zena, nirea baino. Lo nengoela ostikadak ematen nituela esan zuen, eta esnatzean atsegin zuela nazioarteko albistegia entzutea. Uste dut niri ez zitzaidala gehiegi axola izan, ordurako elkarri konpainia baino ez baikenion egiten, ulertzen didazue.

Beraz imajina dezakezue zelako sorpresa gau batez estalkiaz tapatzen ari nintzela –hari irakurtzen hasi eta gutxira izan zen– zera esan zuenean:

-Ohera zaitez nirekin.

-Xarmangarria zara –erantzun nion, baina ezentzunarena egin nuen.

-Ohera zaitez nirekin –errepikatu zuen-. Arren.

Eta begirada bat zuzendu zidan... urte batzuk lehenagoko begirada horietako bat.

-Ez nago... prestatuta –esan nuen. Ez nintzen ari garai zaharretako kontu berberaz, baizik eta ez nengoela prestatuta beste zentzu batzuetan. Zentzu askotan. Nor egongo litzateke, horren guztiaren ondoren?

-Tira, itzali argia eta biluz zaitez.

Bueno, erreza da irudikatzea zer pentsatu nuen. Farmakoen eraginen bat izan zitekeela iruditu zitzaidan. Baina gero pentsatu nuen ezetz, agian izango zela nik irakurritako zerbaitengatik eta iragana itzultzen ari zelako, eta agian une hura, ordu hura, egun hura garai hartan bezala zirela harentzat. Eta ideia horrek urtu egin ninduen. Ez nengoen unerik aproposenean –ez nuen desio–, kontuak ez du horrela funtzionatzen, baina ezin izan nion ezetzik eman. Argia itzali eta iluntasunean hasi nintzen biluzten, eta bien bitartean entzuten aditu nuen, ulertzen didazue zer esan nahi dudan. Eta hori kitzikagarria izan zen, aditze-isiltasun hura, eta azkenik arnasa hartu, estalkiak erretiratu eta haren ondoan etzan nintzen.

Eta esan zuen, eta nire heriotzaren egunera arte gogoan izango dut; eta esan zuen, ahots zorrotz harekin, kontsultan bizitza pribatuaz hitz egiten hasi izan banintz legez, esan zuen: "Ez, zu ez".

Gaizki entzun niola pentsatu nuen, eta hark errepikatu: "Ez, zu ez, urdanga hori".

Hori duela urtebete edo bi urte izan zen, eta gauza okerragoak izan dira, baina hura okerrena izan zen, ez dakit ulertzen didazuen. Jaiki nintzen eta nire logelara abiatu nintzen korrika, eta nire arropa haren ohe ondoan utzi nuen metatuta. Iker zezala biharamunean, nahi izanez gero. Baina ez zuen egin, ez zen ezta gogoratu ere. Lotsak ez du hemen jada egitekorik.


Julian Barnes, La mesa limón, Bartzelona, Anagrama, 2005.

etiketak: Testuak
e-gor
e-gor dio:
2005/08/04 00:48

Zure burutazio hauek irakurrita, Jacques Brel-en zaharrei buruzko abesti eder eta gogor bat datorkit burura (hiru aldiz "buru" esaldi baten!). Badakit hemen literaturaz aritzen zaretela, baina Brel-en letrak poesia hutsa dira, literatura kontsideratuak izatea merezi dutenak. Abestiaren izenburua Les Vieux (Zaharrak) da preseski eta, zure adibideak bezala, ez da ez "miresmen almibaratua" ez "zitalkeria dorpea", baizik eta haratago doan beste ikuspegi konplexuago, osoago, bortitzago bat:

Les Vieux

Les vieux ne parlent plus ou alors seulement parfois du bout des yeux
Même riches ils sont pauvres, ils n'ont plus d'illusions et n'ont qu'un cœur pour deux
Chez eux ça sent le thym, le propre, la lavande et le verbe d'antan
Que l'on vive à Paris on vit tous en province quand on vit trop longtemps
Est-ce d'avoir trop ri que leur voix se lézarde quand ils parlent d'hier
Et d'avoir trop pleuré que des larmes encore leur perlent aux paupières
Et s'ils tremblent un peu est-ce de voir vieillir la pendule d'argent
Qui ronronne au salon, qui dit oui qui dit non, qui dit: je vous attends

Les vieux ne rêvent plus, leurs livres s'ensommeillent, leurs pianos sont fermés
Le petit chat est mort, le muscat du dimanche ne les fait plus chanter
Les vieux ne bougent plus leurs gestes ont trop de rides leur monde est trop petit
Du lit à la fenêtre, puis du lit au fauteuil et puis du lit au lit
Et s'ils sortent encore bras dessus bras dessous tout habillés de raide
C'est pour suivre au soleil l'enterrement d'un plus vieux, l'enterrement d'une plus laide
Et le temps d'un sanglot, oublier toute une heure la pendule d'argent
Qui ronronne au salon, qui dit oui qui dit non, et puis qui les attend

Les vieux ne meurent pas, ils s'endorment un jour et dorment trop longtemps
Ils se tiennent par la main, ils ont peur de se perdre et se perdent pourtant
Et l'autre reste là, le meilleur ou le pire, le doux ou le sévère
Cela n'importe pas, celui des deux qui reste se retrouve en enfer
Vous le verrez peut-être, vous la verrez parfois en pluie et en chagrin
Traverser le présent en s'excusant déjà de n'être pas plus loin
Et fuir devant vous une dernière fois la pendule d'argent
Qui ronronne au salon, qui dit oui qui dit non, qui leur dit: je t'attends
Qui ronronne au salon, qui dit oui qui dit non et puis qui nous attend.

(Itzulpena nik egin baino, Xabier Letek abestu zuen gisara ekarriko dut euskaraz, nahiz eta nire ustez jatorrizkoaren detaile asko galtzen den abestian silaba-kopurua mantendu beharragatik. Ez dut uste abestia bere diska ofizialen baten dagoenik, nik telebistatik grabatutako zinta baten daukat).

Zaharrak

Zaharrek mintzorik ez, une bakanetan baizik, begiekin
Esku huts diraute, bihotz bat biontzat, itxaropen gabe
Usadio zaharren oroitzapenetan dute aberria
Erbestean beti, bizitza gehiegi luzatzen denean
Irri eta negar, begi bustietan haien iragana
Eta aurpegiko azal zimurrean lekukotasuna
Ordulariaren esan jarraituan zaharragotzen dira
Haren mintzoari erantzun ezinik, ezbai larritua

Zaharrek ametsik ez, liburuak lotan, pianoak isil
Katutxoa hil zen, arnoaren suak ez ditu alaitzen
Beren mundu hori ttipiagotzen da ordutik ordura
Ohetik leihora, ohetik salara, ohetik ohera
Eta irtetzen badira, besotik helduta, apainago jantziz
Zaharrago baten ehorzketa hartan parte hartzeko da
Zotin ta negarrez, une labur batez hila onesteko
Badakitelarik beraien ordua ere hurbil dela

Zaharrak ez dira hiltzen, lokartzen dira behin lotan irauteko
Horregatik bada, beldur direlako, daramate elkar
Besotik helduta, batak besteari arnasa itzuliz
Bainan alferrik da, bata hiltzen denean, bestea da galtzen
Hortxen dituzue, zuengandik hurbil ta hain baztertuak beti
Igarotzen doaz, barkamena eskatuz bizi izateagatik
Ordulari zaharrak itxoiten dizue, oihukatzen die
Errukirik gabe, orduen joanean bizia lapurtuz
Errukirik gabe, orduen joanean bizia kenduz.

Eta Julian Barnes aipatu duzunean ere gogora etorri zait gaztetan, ingeleseko klasean, zuk komentatu duzun bere liburuetako bat irakurtzea tokatu zitzaidala, A history of the world in 10 1/2 chapters hain zuzen ere. Berataz jaso nuen inpresioa, gogoratzen dudanez, zurearen berdina da: ipuin batzuk asko-asko gustatu zitzaizkidala baina beste batzuk ez hainbeste. Bereziki atsegin izan nuen istorioa Noeren Arkari buruzkoa izan zen (lehena oker ez banago), oso barregarria iruditu zitzaidan...

e-gor
e-gor dio:
2005/08/04 23:19

Xabier Letek Brel-en abestiari egindako itzulpenean, musikaren neurrira egokitu beharragatik, jatorrizko testutik asko galtzen dela iruditzen zait, eta denbora pixka bat hartu dut itzulpen fidelagoa egiten saiatzeko. Hona hemen:

Zaharrak

Zaharrak ez dira jada mintzo, edo soilik une bakanetan, begiekin
Aberats izanik ere pobre dira, ez dute ilusiorik eta bihotz bakarra dute birentzako
Beraienean ezkai-usaina dago, garbiarena, izpilikuarena eta aspaldiko hitzena
Parisen bizita ere, beti probintzian bizi dira, gehiegi bizi izan direnean
Barre gehiegi egin izanagatik pitzatzen ote zaie ahotsa iraganaz berba egiten dutenean?
Eta negar gehiegi egin izanagatik perlatzen zaizkie malkoak betazaletan?
Eta dar-dar pixka bat egiten badute, zilarrezko pendulua zahartzen ikusten dutelako al da,
Egongelan urrumaka, "bai" esanez, "ez" esanez, "zain naukazue" esanez?

Zaharrek ez dute jada ametsik egiten, euren liburuak erdi lotan gelditzen dira, euren pianoak itxita daude
Katutxoa hil zen, igandeko moskatelak ez ditu jada abesten jartzen
Zaharrak jada ez dira mugitzen, euren keinuek zimur larregi dute, euren mundua txikiegia da
Ohetik leihora, gero ohetik besaulkira, eta gero ohetik ohera
Eta oraindik ateratzen badira, besotik helduta, apainduegi
Zaharrago baten, itsusiago baten, ehorzketan eguzkitan egoteko da
Eta negar-zotin artean, ordu oso batez ahaztu zilarrezko pendulua
Egongelan urrumaka, "bai" esanez, "ez" esanez, zain daukatena

Zaharrak ez dira hiltzen, egun baten lo hartzen dute eta luzeegi lo egiten dute
Eskutik helduta doaz, elkar galtzeko beldur direlako, eta hala ere elkar galtzen dute
Eta bestea hor gelditzen da, onena edo txarrena, trankilena edo gogorrena
Horrek ez du axola, bietatik gelditzen dena infernuan aurkitzen da
Agian hor ikusiko duzue gizona, noizbehinka hor ikusiko duzue emakumea, euri eta atsekabe artean
Oraina zeharkatzen, jada urrunago ez egoteagatik barkamen eskean
Eta zure aurrean ihes egiten, azken aldiz, zilarrezko penduluari
Egongelan urrumaka, "bai" esanez, "ez" esanez, "zain naukazu" diotsona
Egongelan urrumaka, "bai" esanez, "ez" esanez, zain daukaguna

Iruzkina gehitu

Erantzuna formulario hau betez utzi dezakezu. Formatua testu arruntarena da. Web eta e-posta helbideak automatikoki klikagarri agertuko dira.

Galdera: Zenbat dira hiru ken lau (idatzi zenbakiz) ?
Erantzuna:
Aurkezpena

Volgako Batelariak / Бурлаки на Волге

Literatur inoizkari kosakoa / Казацкий литературный журнал

Moñoñotasuna, zurikeria, bertso-kitsch-laritza, biktimismo orokortua, produktu literario paketatua, euskararen kalonjeen (uler bedi: irakurle militanteen) nagusitasuna, plastidekor-idazleak, malditismo faltsuaz mozorrotutakoak, laurogeiko hamarkadaren (eta aurreko ia guztien) nostalgia... horiek guztiak gaitzesten eta gaitzetsiko ditu inoizkari honek, eta  beldurrik gabe salatuko. Akaso ez dira salagarri eta denbora galduko dugu, baina esan bezala, gogoak ematen dizkigu hala egiteko, dibertitu nahi dugu, eta dibertituko gara. Nahiz eta, funtsean,
eta inork sinesten ez gaituen arren, oso jende serioa garen.

Uxue Apaolaza, Rikardo Arregi Diaz de Heredia, Ibon Egaña, Angel Erro, Juanjo Olasagarre eta Iban Zalduak osatzen dugu kontubernio hau. Erantzunak ongi etorriak izango dira (edo ez), baina beti benetako izen-abizenez sinatuta datozen heinean, eta kolaborazioak ere onartuko ditugu.

Azken erantzunak
Beti geratuko zaigu Symborska, bai (eta ezagutzen ... Juan Garzia Garmendia, 2019/03/22 08:45
Ziurrenik ez naiz ni egokiena poesia liburu batez ... Iban Zaldua, 2013/02/19 18:09
Iruditzen zait, erabat, gehiegi puztu den liburu ... Josu Lasa, 2013/02/16 01:18
12. oharraren parentesia itxita egonda ... Angel Garcia Etxandi, 2013/02/08 21:17
Hori, hori! Txus Imirizaldu, 2013/01/10 14:45
Ez naiz filologoa ezta kritikoa ere, ... Koruko Heras, 2013/01/09 11:19
Aurreko erantzunaren argigarri eta emendagarri ... Iñigo Roque, 2013/01/08 10:46
Fikzio bat da liburua, Iban, baina ez nuke ... Iñigo Roque, 2013/01/07 12:53
Zuen arteko iritzi trukaketa hilaren 12an amaitu ... Angel Garcia Etxandi, 2012/07/30 02:05
Beñat eta Iban. Eztabaidarako gai interesgarriak ... Ibai Atutxa, 2012/07/12 19:44