Ingelesen hilerria

Uztarria elkarteak gonbidatuta, azaroaren 8an (asteazkena) hitzaldia emango dut Azpeitian, Aitonena aretoan 19.00etan. Internet eta Euskara izango da izenburua, oso originala. Esan didate nire argazki desastroso batekin kartelak jarri dituztela Azpeitian, jendea uxatzeko edo.



Eguneraketa (asteartea 7): Atzo irten zen azaroko Uztarria paperekoa, eta Ihintza Agirretxek egin zidan elkarrizketa agertzen da bertan. Izenburu hau du, neure berba batzuk: Euskara biziko bada, biziko da Interneten, etxean eta kalean. Sarean ere jarriko dute egun batzuk barru eta emango dut lotura dakidanean. Bestalde, hor goian duzue kartela... Aldizkaria txukun maketatuta dute, baina kartel horrek ba ote barkaziorik?

2. eguneraketa (osteguna 9): Atzo izan nintzen Azpeitian, gustura 25 bat lagunen aurrean. Nire presentazioa hemen dago, baina berba barik zaila da ulertzen, diot nik. Paperean azaldutako elkarrizketa jarri dute sarean Uztarriakoek. Eskerrik asko denarengatik, azpeitiarrok!

Ordago Digital da "konfidentzial" basko berria. Lehenago Izaronews
zegoen. Eta Espainian mordoxka bat ere bai. Konfidentzial hauen ildo aski ezagunera dedikatuko dela ematen du: kaka hutsa argitaratzera. Sobera dagoen eredu informatibo bat.

Nahikoa da. Egitasmo berri horretaz ari naiz, Baketik: denei irakasteko gogo beatifikoa, Jonan Fernandezen esperientzia eta Arantzazuko aire zerutiarra. Etika gora, etika behera... baina Interneten inolako etikarik ez dute, eta niri behintzat spam-a bidali eta bidali. Gainera testuak irudietan sartuz eta halako kakarekin betetzen gure postontziak. Stop spamari.

Ostiralean, Wheylona ezagutu nuen. Gure etxera etorri zen afaltzera. Internetek jendea isolatzen duela diote teknofoboek, baina nik uste dut jendeari konektatzen laguntzen digula. Donostiako blogaririk interesgarriena da, nire iritzian, Wheylona. Atzerritar baten begiekin ikusten du gure hiria, gure mundutxoa, eta horrek perspektiba interesgarria ematen dio.

Los Angelesekoa da Wheylona eta urtebete darama Donostian. Emakumezkoa da, eta ez da hori bere izena... Lotsatia da bere identitate eta irudiarekin, eta horretan lagako dugu.

Euskara ikasteko saioetan... lehen lehen urratsetan dago. Erdi txantxetako mezu bat idatzi diot ingelesezko aldean, ergatiboa azaldu guran. Mintzalagunaren bila dabil. Donostiako Bagera-n, euskara maila minimo bateko lagunei laguntzen diete mintzalagunaren bidez, eta ez dakit hor sartzen ote den Wheylona. Baina ingelesez praktikatu nahiko balu inork (Wheylona, gainera, hizkuntza irakaslea da), goizetan Donostian, akaso tarte bat aurkituko du neska jator honekin. Jarri kontaktuan luistxorekin luistxo a bildua eibar.org e-posta helbidean.

Ondarreta ondoko pub edo taberna batean, jabeak aldatu dituzte. Doner kebab bat da orain. Urtebetean, zenbat irekiko ote zituzten Donostian? Dozenerdi bai, gutxienez. Espainian gauden seinale, akaso, ze, honezkero, giri jendeak blogetan Espainiako abenturak kontatzen dituenean gastronomiaren seinale tipikoena ez da paella, baizik eta donerkebaba!

Han-hemenka zabaltzen doazen kebab horietako zerbitzari eta langileak, Ondarretako honetakoak bezala, Hego Asiako tankera fisikoa dute. Pakistan edo India aldeko beltzaranak. Bitxia da gero, ze, doner kebab izen eta janari turkiarra omen... Edo Anatolian epizentroa duena, arabiarren artean ere Shawarma esaten diotena edo grekoen Gyros, gauza berdina omen da. Haragia burduntzian. Txitxiburduntzi bertikala. Ez dut uste Indian jaki hau estilatzen denik... baina, tira, globalizazioaren kapritxoz edo, turkoz mozorrotuta datoz orain hona.

Ondarretako donerkebabak ez du oraindik izena aldatu. Lehengo letrero berdina dauka, Balaklava. Halako ikutu pippermint-frapé moduko bat zuen taberna bat. British karpetobetonikoa edo. Izena ere, biktorioanoa. Etimologikoki, tabernak tradizioa turkiarrari jarraitzen dio, zeren doner kebab bezalaxe, jatorri linguistiko bera du aurrekoak, Balaklava, Krimeako tatarreraz Baliqlava, izen turkiarra da. Krimeako gerrako bataila bat handi bat izan zen Balaklavakoa, duela 150 urte. Ingelesen zalditeria arinaren kargarik ospetsuena. Balaklavako gotorleku errusiarraren kontra egin zuten, eta ingelesek galdu, hildako mordo bat. Gerra hartan, Errusia zegoen alde batetik, eta Frantzia, Inglaterra eta turkiar Otomanoak bestetik. Balaklavan irabazi arren, Errusiak galdu omen zuen gerra, baina, hala ere, ezer onik ez Krimeako Tatarrentzat edo jatorrizko biztanle turkuentzat: Krimeatik erbestera joan ziren gehienak gerra amaitu zenean.

Baina igaro dira urteak eta, Donostian bederen, fonetikoki edo etimologikoki besterik ez bada, berriz ere nolabait turkua da Balaklava... Itsaso Beltzaren ertzean barik, Bizkaiko itsasoan. Akaso itsaso berdina zeren, lagun batek esan didanez, Krimeako gerra hartan izan omen zen euskaldunik. Jose Maria Murga markinarra, alias El Moro Vizcaíno, alias El-Hach-Mohamed-El- Bagdády, han ibili izan zen eta bere memoria liburuan kontatzen du, hondartza batetik zaldiz zihoala, gatibu batzuk ikusi zituela, afusilatzetik gertu, espiak izango zirelakoan, haien hizkera ulertezinagatik... Baina euskaraz ari zirela igarri Murgak (Frantziarren partekoa, itxuraz, gerra hartan), eta hark salbatu zituen. Ekaitzak galdu omen zituen ondarrutarrak zirela... Auskalo ze cayucotan zebiltzan.

Globalizazioa ere ez da hain hain hain gauza berria, ezta?

Joan den astean irudiak berritu zituen Googlek Maps eta Earth aplikazioetarako, eta ondorioz ere Tagzanian ere berritu dira. Iruditu zitzaidan Euskal Herrian ez zela berrikuntzarik, baina berriro begiratuta Araba eta Nafarroa hegoaldean ingurune batzuk berrituta ageri direla uste dut.

Uste dut herri hauetako iruditeria berria dela: Kanpetzu, Dulantzi, Lizarra (laino batzuk tamalez), Eltziego, Olazti...

Ikusmira bat Flickr-en kargatu dut. Erresoluzio laukiak orain Google Earth-en ikusten dira urrutiko zoom egoeran zaudenean, eta ez Google Maps-en (niri fastidiatu egiten dit honek, egia esanda). Konparatu Tagzaniako bi irudi hauek Flickr-en. 2006ko udatik aurrera, urrutiko zoom-ean ez da ageri jada erresoluzio laukirik Tagzanian edo Google Maps-en Txingudi gainean, nahiz eta izatez jarraitzen duen detaile handia egoten han, Donostian ez bezala. Set bat sortu dut Flickr-en gauza hauek denboran artxibatzen joateko.

Nolanahi ere, Google Earth-en beste detaile bitxi bat nabaritu dut: Bilbo, Donostia, Gasteiz. Hiriburu horien izenak horrelaxe, euskaraz bakarrik. Bilbo ofiziala ere ez denean!

Oso larria iruditzen zait UkBerri.net-i egin dioten lapurreta. Material informatikoa ostu diete, 3 urteko argazki artxiboa barne. UKBerri: Uribe Kostako berriak... Bizarra Lepoan herri aldizkariaren gauzak ere nahastu zituzten lapurrek.

Susmoa dute nor izan den. Viva Honduras ekitaldiari (Espainiako armadako paratxutisten zera batera) argazkiak egitera joan haien argazkilaria Getxon, eta guardiosobillak kontra egin zioten kazetari horri. Oharra egin zioten: laster ikusiko dugu elkar.

Bi urte eta erdi Aznar ez dagoela gobernuan, eta zertan gabiltza? Espainiako arbitrarietate para-polizial eta para-judizialak ez du etenik. Ez dago horren aurrean ezer egiterik, Eusko Jaurlaritzak ezgauza dirudi guztiz. Beste guztiek, berdin. Espainiako agintekeriaren logikari kutsu kolonial gero eta handiagoa hartzen diot nik, "prozesuak" ustez itxaropenez bete beharko gintuen honetan.

Hiru urte eta erdi Egunkaria itxi zela. Baina gaur Berrian ez dator albiste hau, UKBerri.net-i egin diotena. Atzo iluntzean Digitalen errepasoa egin zuten Mezularian, Zabaldu.com eta Sustatu.com-eko portadan albiste hau zetorren unean. Eitb24ko irudi eta albiste aipagarrienari erreparatu zioten: metro bat pasa perimetroa zuen perretxiko bat.

Veneziako Arkitektura Bienaleko Espainiako pabilioiak Tagzaniarekin kontaktatu zuen uda aurretik lantxo bat egiteko: zenbait modelo arkitektoniko egin hiru dimentsiotan, Google Earth-en ezarri, eta haien inguruan eta gainean hegaldi informatiko batzuk grabatzeko bideoz.

Eraikin horietako bat Euskal Herrian dago, Donostiako San Telmo museoaren handitze proiektua da, Nieto Sobejano arkitekto estudioarena. Egiteke dago Urgull mendi maldako pusketa hori, baina 3 dimentsioetako ereduak berria zein zaharra hartzen ditu.



Irudi honetan ageri den Donostia eguzkitsu hori ez duzu Google Earth-en topatuko. Inguruaren erresoluzioa, 2006ko udazken honetan, hemen ikusten dena da. Veneziako lanerako zenbait hiritan berdina gertatzen zen, eta erresoluzio handiko beste irudi batzuk erabili ziren bideoak egiteko, Sigpac zerbitzari publikoetatik hartuak.

Egindako lanaren azalpen batzuk jarri ditugu orri hauetan (gehienak gaztelaniaz, ze bezero eta proiektu espainol samarra da hau, konturatuko zareten bezala). Hemen gauza batzuk ikusteko:

• Fitxategiak jaisteko moduan, Sketchup eta Google Earth 4 plataformetarako (orri honetan gehiago)
• Bideo bat, laburpen gisa edo (izatez bideo hori ez dago ikusgai Venezian, han 16 bideo sinkronizatu dira).
• Irudi bilduma bat.
• Veneziara bazoaz, zoaz pabiloira ikustera.

Euskal Herria 2.0 jardunaldien harira, Donostiako Irutxuloko Hitza egunkaritik deitu zidaten elkarrizketatxo baterako. Gaur argitaratu dute, jardunaldiaren bigarren saioa Artelekun izango den honetan.

Bi puntu zero kontuez dihardut galde-erantzunetan. Izenburu hau hautatu du Aitziber Iartza kazetariak: Interneteko hainbat tresnak balio du nazioartera iristeko. Eta Tagzaniaren adibidea eman nion. Egia da atzerrira iristeko balio duela: ni gaur ez naiz izango EH 2.0 jardunaldian, Madrilgo beste ebento honetara joatea egokitu zaidalako.

Osteguna, hilak 21. Lokalizazioari buruzko mahainguru batean egongo naiz Donostian, Martutene auzoko Artelekun, Euskal Herria 2.0 mintegiko lehen jardunaldi egunean.

Mahainguru bat denez, ez dut hitzaldirik eraman behar (suposatzen dut), baina gauza hauek prestatzeko ohar batzuk hartzea ez dago txarto, eta ni jarraian hartutako apunteekin noa.

Duela urte batzuk eman nuen hitzalditxoren bat biltzarren batean esan nuen hau: Ez ditut menuak behar euskaraz, jana behar dut. Eta uste dut horretan nagoela. Horixe dela behar duguna gaur ere.

• Edukia da koxka, eduki euskalduna sortzeko. Edukira iristeko tresnak, edukia sortzekoak, edukia trinkotzekoak.
• Euskarazko komunitatea sortzeko, elebakartasunetik abiatzearen garrantzia.
• Lokalizazioa eta Internazionalizazioa, teknikoki, askoz garatuago daude gaur egunean mendea hasi zenean baino. Software librearen hedapenak eta Interneten zabalkundeak lagundu du horretan. Gaur egunean, tresna informatikoak askoz prestatuago daude jatorriz, eta horrek lana errazten du. Meneame tresna librea sarean jarri zuten, lokalizatzeko prest jarri ere, eta hortik klon polita, Zabaldu.com
• Lokalizazioan urte hauetan estrategia zuzena software librearen bidekoa izan dela uste dut. Maila teknikoan, gettext metodologia eta .po fitxategien estandarra. Terminologia eta fitxategiak eta lanak berrerabiltzeko moduak bideratu beharko lirateke hemendik aurrera, akaso.
• Edukien alorrean, goian aipatutako edukia sortzeko eta trinkotzeko tresnez gain, nola ekin? Teknikan ildoa software libreak erakutsi badu, uste dut edukietan ildoa eduki libreetatik etorri behar duela, filosofia berarekin saiatu beharko dugula egunen batean. Eta, hemen, ñabardura inportantea, Creative Commons Non-Commercial lizentziak ez dira sartzen. Horiek ez dute edukien banaketa librerik edo biderkatzailerik bermatzen.
• Edukia sortzeko politikak... Irudimen gehiago behar dugu. Aurkeztu daiteke Wikipedia dirulaguntza batzuetara? Ikus-entzunezko materialaren ekoizpenean, zer behar dugu, pelikulak subentzionatu, ala bideo-blogari euskaldunentzako plataformak eta edukia trinkotzeko estrategiak bultzatu? Politiken alorrean uste dut galdera zailak daudela erantzuteko.