Balaklava
Luistxo Fernandez
2006/10/16 22:30
Ondarreta ondoko pub edo taberna batean, jabeak aldatu dituzte. Doner kebab bat da orain. Urtebetean, zenbat irekiko ote zituzten Donostian? Dozenerdi bai, gutxienez. Espainian gauden seinale, akaso, ze, honezkero, giri jendeak blogetan Espainiako abenturak kontatzen dituenean gastronomiaren seinale tipikoena ez da paella, baizik eta donerkebaba!
Han-hemenka zabaltzen doazen kebab horietako zerbitzari eta langileak, Ondarretako honetakoak bezala, Hego Asiako tankera fisikoa dute. Pakistan edo India aldeko beltzaranak. Bitxia da gero, ze, doner kebab izen eta janari turkiarra omen... Edo Anatolian epizentroa duena, arabiarren artean ere Shawarma esaten diotena edo grekoen Gyros, gauza berdina omen da. Haragia burduntzian. Txitxiburduntzi bertikala. Ez dut uste Indian jaki hau estilatzen denik... baina, tira, globalizazioaren kapritxoz edo, turkoz mozorrotuta datoz orain hona.
Ondarretako donerkebabak ez du oraindik izena aldatu. Lehengo letrero berdina dauka, Balaklava. Halako ikutu pippermint-frapé moduko bat zuen taberna bat. British karpetobetonikoa edo. Izena ere, biktorioanoa. Etimologikoki, tabernak tradizioa turkiarrari jarraitzen dio, zeren doner kebab bezalaxe, jatorri linguistiko bera du aurrekoak, Balaklava, Krimeako tatarreraz Baliqlava, izen turkiarra da. Krimeako gerrako bataila bat handi bat izan zen Balaklavakoa, duela 150 urte. Ingelesen zalditeria arinaren kargarik ospetsuena. Balaklavako gotorleku errusiarraren kontra egin zuten, eta ingelesek galdu, hildako mordo bat. Gerra hartan, Errusia zegoen alde batetik, eta Frantzia, Inglaterra eta turkiar Otomanoak bestetik. Balaklavan irabazi arren, Errusiak galdu omen zuen gerra, baina, hala ere, ezer onik ez Krimeako Tatarrentzat edo jatorrizko biztanle turkuentzat: Krimeatik erbestera joan ziren gehienak gerra amaitu zenean.
Baina igaro dira urteak eta, Donostian bederen, fonetikoki edo etimologikoki besterik ez bada, berriz ere nolabait turkua da Balaklava... Itsaso Beltzaren ertzean barik, Bizkaiko itsasoan. Akaso itsaso berdina zeren, lagun batek esan didanez, Krimeako gerra hartan izan omen zen euskaldunik. Jose Maria Murga markinarra, alias El Moro Vizcaíno, alias El-Hach-Mohamed-El- Bagdády, han ibili izan zen eta bere memoria liburuan kontatzen du, hondartza batetik zaldiz zihoala, gatibu batzuk ikusi zituela, afusilatzetik gertu, espiak izango zirelakoan, haien hizkera ulertezinagatik... Baina euskaraz ari zirela igarri Murgak (Frantziarren partekoa, itxuraz, gerra hartan), eta hark salbatu zituen. Ekaitzak galdu omen zituen ondarrutarrak zirela... Auskalo ze cayucotan zebiltzan.
Globalizazioa ere ez da hain hain hain gauza berria, ezta?
Han-hemenka zabaltzen doazen kebab horietako zerbitzari eta langileak, Ondarretako honetakoak bezala, Hego Asiako tankera fisikoa dute. Pakistan edo India aldeko beltzaranak. Bitxia da gero, ze, doner kebab izen eta janari turkiarra omen... Edo Anatolian epizentroa duena, arabiarren artean ere Shawarma esaten diotena edo grekoen Gyros, gauza berdina omen da. Haragia burduntzian. Txitxiburduntzi bertikala. Ez dut uste Indian jaki hau estilatzen denik... baina, tira, globalizazioaren kapritxoz edo, turkoz mozorrotuta datoz orain hona.
Ondarretako donerkebabak ez du oraindik izena aldatu. Lehengo letrero berdina dauka, Balaklava. Halako ikutu pippermint-frapé moduko bat zuen taberna bat. British karpetobetonikoa edo. Izena ere, biktorioanoa. Etimologikoki, tabernak tradizioa turkiarrari jarraitzen dio, zeren doner kebab bezalaxe, jatorri linguistiko bera du aurrekoak, Balaklava, Krimeako tatarreraz Baliqlava, izen turkiarra da. Krimeako gerrako bataila bat handi bat izan zen Balaklavakoa, duela 150 urte. Ingelesen zalditeria arinaren kargarik ospetsuena. Balaklavako gotorleku errusiarraren kontra egin zuten, eta ingelesek galdu, hildako mordo bat. Gerra hartan, Errusia zegoen alde batetik, eta Frantzia, Inglaterra eta turkiar Otomanoak bestetik. Balaklavan irabazi arren, Errusiak galdu omen zuen gerra, baina, hala ere, ezer onik ez Krimeako Tatarrentzat edo jatorrizko biztanle turkuentzat: Krimeatik erbestera joan ziren gehienak gerra amaitu zenean.
Baina igaro dira urteak eta, Donostian bederen, fonetikoki edo etimologikoki besterik ez bada, berriz ere nolabait turkua da Balaklava... Itsaso Beltzaren ertzean barik, Bizkaiko itsasoan. Akaso itsaso berdina zeren, lagun batek esan didanez, Krimeako gerra hartan izan omen zen euskaldunik. Jose Maria Murga markinarra, alias El Moro Vizcaíno, alias El-Hach-Mohamed-El- Bagdády, han ibili izan zen eta bere memoria liburuan kontatzen du, hondartza batetik zaldiz zihoala, gatibu batzuk ikusi zituela, afusilatzetik gertu, espiak izango zirelakoan, haien hizkera ulertezinagatik... Baina euskaraz ari zirela igarri Murgak (Frantziarren partekoa, itxuraz, gerra hartan), eta hark salbatu zituen. Ekaitzak galdu omen zituen ondarrutarrak zirela... Auskalo ze cayucotan zebiltzan.
Globalizazioa ere ez da hain hain hain gauza berria, ezta?
Ahaztu egin zaizu esatea Balaklaba blogari baten erabiltzaile izena ere badela, baita erdarazko "pasamontañas" hitzaren ingelesezko aldaera ere, hemen azaltzen duten moduan