Ingelesen hilerria

Duela egun batzuk prentsa irakurria, autopista %3.04 igotzen zela... baina, gero, nik sufritutako peripezietan, inola ere ez zen horrela, hortik gora nabarmen zen igoera.

Lagun batzuen beste datu batzuk bildu eta kontua neure erderazko blogean argitaratu ostean, datuekin erantzun zidan nire lagun Enekok. %3.04ko kopuru hori ez da arbitrarioa, baizik eta foru arau baten bidez ezarritakoa, eta apropos gainera, herritarren mesedetan pentsatua, prezioen igoera indizetik behera aukeratutako zenbaki bat da (igoeraren %95): hortaz, autopistaren igoerarekin, urtez urte gure "botere eroslea" handitu egin beharko zen, igoera orokorretatik azpitik doalako...

Baina Enekok, araua aurkitzeaz gain, prezio guztien gonbaraketa ere egin du Excel batekin, aurreko urteko arau forala ere erabiliz.

Hor gainean dituzue igoerak grafikoki, eta Excel orria ere bai hemen.

Inon ere ez %3.04ko maila horretan, hortik gora nabarmen, beti. Bidegik iruzurra egiten du, ez batzuetan, baizik eta ahal duenean, eta monopolio baten kasuan ahal denean esangurak sinonimo argi bat dauka: BETI.

Tabakoaren legea, eta Gaztelubide soziedadeak Tanboarradara begira hartutako erabakia. Bi kontu elkarloturik aste honetan Irutxuloko Hitza egunkarirako idatzi dudan zutabean.

Soziedadeetako giro sanoa

Atentzioa deitu zidan Donostiako Udaleko ordezkari baten esanak, irratian (andrazko bat zen). Eskerrak ematen Gaztelubideri, jakin bazakitela erabaki zaila izan dela. "Zaila" izan da? botoa eman, bai edo ez, eta baietzak irabazi. Hori zaila eta merituzkoa izan bada, heroismoaren mugak oso oso baju dabiltza Donostia aldean.

Soziedade pribatu batean zentzuzko gauza korrienteak egitea zaila omen da. Ikaragarrizko kemena behar omen da. Ze giro dago txoko horietan, hala izan dadin hori?

Lehengo batean, bazkari bat izan nuen (ez Donostian) soziedade batean senitarteko batzuekin. Baziren hiru familia edo lagunarte handi, eta giroan, halako nobedade definikaitz bat... zer zen hura? kerik ez! esan zidatenez, urtarrilaren 1etik, hautsontziak erretiratu egin dituzte soziedade horretan.

Kontxo, kasu bakanetakoa izango da, pentsatu nuen. Egia esan, ez dakit beste soziedadeetan zertan diharduten, baina toki hura jendez beteta ikustea eta ke lainorik ez nabaritzea benetan berria zen niretzat. Zintzo ikusi nituen erretzaile batzuk, atera irteten gogoak emandakoan.

Jarraitu zuen gero elkarrizketak, eta, tira, irten zen kontua soziedade hori bera auzibideetan zegoela: emakume batek, heredentzia eskubideen bitartez, bazkide bihurtu nahi du, eta orain arteko bazkidetza osoki maskulinoak ez dio uzten. Hedabideetan ere azaldu da kontua, eta epairik ez dago oraindik, baina soziedade hartako bazkide batek galdutzat ematen zuen auzia: emakumeak irabaziko duela, alegia.

Kontu horretaz ari ginela, iritsi zen berriketaldia topiko ezagunera: zertarako nahi du, baina, emakumezkoak soziedadean egon. Ez ote dago, ederki asko, gizonezkoek zerbitzatua mahaian eserita? Azkenean, hori pikutara bidaltzea lortuko dutela, eta ondorioa izango dela, etxean bezala, soziedadean ere sukaldean sartuta egongo direla. Orain dutena dela askatasuna, eta ez hori...

Ni isilik geratu nintzen. Ez neukan ezer esateko gogorik. Atera abiatu nintzen, kanpoan zigarrokin mental batekin apur bat abstraitzera.

Aldizkari bat erosi oporretan, eta ustekabean artikulu eta erreferentzia interesgarri batzuk, gizakien jatorria, nola eta noiz irten ginen Afrikatik, nola populatu zen mundua... Eta proiektu interesgarri baten helbide bat zetorren, Genographic

Euskaldunoi dagokigunez, proiektuko buruetako batek aipatzen gaitu eta proiektuaren mapetako batean ere azaltzen gara.

Proiektuak alderdi interesgarri bat dauka: test bat ere egiten dizute. Eskatuz gero (ordainduta), etxera bidaltzen dizute utillajea. Harekin, zure DNA puska bat atera eta haiei bidali (CSI-n bezala, ahotik hartuta minik hartu barik) eta analisi batekin, online erakusten dizute zure jatorri genetikoa, mapekin eta abar. Gizonezkoei, aitaz aita egiten da jatorri-analisia, Y kromosomaren analisiari esker, eta emakumezkoen kasuan, amaz ama, beste jatorri bat analisatzen da, mitokondrietako DNA-ri esker.

Ehun bat euro balio du testak, eta eta zortzi astean ematen dizute erantzuna.

Euskal Herrian badago genealogiara afizionaturik, eta akaso baten bat animatuko da 100 euro horiek gastatzera. Adibidez, Peio Arreitu Atxukaleko zopemasterra daukat buruan, a ze nolako zuhaitza eraiki duen. Datuak oso bitxiak dira, Y kromosoma ez da aita eta amaren artean nahasten... Y gizonezkoena da bakarrik, eta aitaz aita transmititzen da, aldaketarik gabe, ez bada mutazioak daudela. Hortaz, X kromosoma bakoitzaren barietatea ikaragarria da pertsona desberdinen artean (bir-konbinatu egiten da bere osaketa guraso bien artean ernaltze bakoitzarekin), baina gizonezko denok dugu Y berdina, salbu eta mutazioak. Eta horra koxka, mutazio berdin bat badugu Patxik eta biok, horrek esan nahi du aitaitaitaita bat konpartitzen dugula.

Funtsean, mutazioen kontu honen esker hiperraitona bat bakarra dugu gizonezko guztiok, duela 100.000 urteko tipo bat edo. Eta, euskaldunoi dagokionez, Ruslan izen klabearekin izendatu izan duten birraitona bat daukate %80ak... geografiak eta historiak nonbait Asia mendebaldean kokatzen duten tipo bat.

Ruslan ez da hipotesi bat: benetan esistitu zen pertsona bat da, Y kromosoman euskaldunen %80ak duten mutazio hori, duda izpirik gabe, pertsona bat eta bakarraren ADN-an gertatu zen... Enfin, kontua liburu batekin ere estudiatzen dihardut, ze bibliografia ere bazekarren artikuluak. KMK-tik Donostian hartu dudan, "Senderos del Edén,":http://tinyurl.com/9ajja Stephen Oppenheimerrena...

Ricardo Gomez filologoaren blogean sortutako polemika batean, Iban Zaldua ikusi dut iruzkin interesgarria egiten.

Gomez, eta bere laguna Joseba Lakarra, filologo serioak dira, eta argumentu onekin ezetatzen dituzte Josu Naberan bezalakoen pseudotesi absurdoak eta negar- edo barregarriak. Baina, hara, Berrian eta Garan, behin eta berriro azaltzen da Naberan, eta harenak ameskeriak direla dioenik ez da azaltzen.

Ibanek zera esaten die Gomez eta Lakarrari: dibulgazio popularragoa behar duela euskarazko filologia serioak, Naberanismoak (edo Naberanotasunak) prentsan duen presentzia merezigabea kontrarrestatzeko. Baina arrazoi du halaber Ricardok dioenean dibulgazioa ondo egin behar dela, eta berak bere burua ez badu horrela idazteko gai ikusten, sinetsiko diogu.

Ai, luma finen bat ausartuko balitz... Uste dut Joseba Jaka beka lehiaketari beste jardun bat tokatzen zaiola 2006an, eta saiakera alorrean, benetan, inork halakoren bat aurkeztuko balu, Lakarra eta Gomez eta besteen ezagutza batu, eta modu eraginkor eta dibulgatibo batean idatzi, besteen lelokeriak salatzearekin batera... Lehen lana, norbait horrekin ausartzea, eta bigarrena, Joseba Jaka bekako epaimahaiak hori baloratzea.

Enfin, nor ausartuko hori idaztera? Zalduak unibertsitatean akaso ezagutzen du luma gazterik, halako saiakera baterako doain eta gogoa izan dezakeenik. Eta Jaka beketako epamahaia independientea eta beregaina izango da jakina, baina, tira, Elkarlanean Fundaziotik edo zirrikitu batetik sujerentzia egingo balie baten batek...

Entsegu dibulgatibo horren premia dugula uste dut.

Gaur egunkari baten dator, Gipuzkoako bi autopistetan %3.04 igo dela bidesaria.

Gezurra. Donostiatik Eibarrera 3.60tik 3.75 eurotara igaro da. Regla-de-tres behintzat ikasi genuen ikastolan, eta hori %4.16666 da, IPC-aren igoeratik gora.

Atzo konprobatu nuen hori. Gaur, banentorren eta Zarautzen, detektagailu automatikoak ezer detektatu ez, beste hainbatetan bezala. Jaiki naiz, barrera bultzatu aurrerutz, eta aurrera, piiiiii jo duen bitartean. Beste batzuetan tiketa hartu eta bota egin izan dut, beste barik, baina gaur barrera libratzearena egin dut lehenbizikoz.

Gero, Eibarren, banetorren beste batzuetako plantak egiteko asmoarekin. Pasatu detektagailu automatikotik, eta nola sarrerako seinalerik ez duen aurkitu, ba atzera egin behar, eta eskuzko ordainlekutik pasatu behar. Holakoetan esaten dut Elgoibartik natorrela. Baina gaur, konturatu orduko, atzean beste kotxe bat. Hari ere atzera eragin behar? Enfin, jaiki, berriro barrera aurrerutz, eta ze demontre. Bidelan-Bidegiko (bai webgune profesional eta bikaina!) bi langile zeuden, eta batak besteari orruka, orduan, COGELE LA MATRICULA!, COGELE LA MATRICULA! lapur arriskutsuari bezala...

Iaz ere haurrak itsatsi nituen nire felizitaziorako. Eta aurten ere bai.

Bai politak, Lili eta Peru, beren ama Marijek urrian atera zien honetan. Maitasun hori... betiko nahi nuke! Zorion horregatik merezi du lan egitea.

Zuei ere onena opa dizuet.

Atzo mahaingurua eDonostiak antolatua. Neu, Alianzotik JA Del Moral eta Hispavistatik, Blogdiario aurkezten, Txema Garitano. Geuk kontatu genuena baino, amaierako elkarrizketa agian interesgarriago, publikoaren aportazioekin. Adibidez, Garitanok esan zuen blogak hezkuntzan Ameriketan nola darabiltzaten, eta hemen ze urruti dauden hartatik... Publikotik, Gorka Julio Teketen Blogari-net-ekoak ederto zuzendu zion, hemen ere kristolakoak egiten dituztela batzuek: IKTeroek Ordiziako Jakintza Ikastolan. Bai horixe.

Neuk, azkenean, powerpointa euskaraz eroan, eta erdaraz egin. Neure kontraesank. Izenburu hau eman nion nireari: Pertsona asozialontzat ideala da Internet. Uste dut nahasi samar ibili nintzela azalpenetan. PPT hori hemen duzue (290 Kb). Irudi pare bat aurrerapen aurkezpen horretan, laster martxan izango den software produktu baten (Bitakora) eta web baten (Blogak.com) berri emanez.

Aukera polita izan zen, bestalde, aurpegia jartzeko buruz buru ezagutzen ez nituen batzuei: Miguel García Processblack David González Ketari eta Ana Malagon blogista elebiduna: La Fábrica de pequeñas cosas gaztelaniaz eta euskaraz Ziur al zaude.

Azkenean galdetu zigun Juan Carlos Gonzalez eDonostiako antolatzaileak: 30 segundutan, zer izango da 2006an aipagarri benetan?

Nire erantzuna:

• IKTeroen ikasleak herri batean aitzindari euskaraz blogekin dabiltzan bezala, beste hainbat eskolatakoak arituko dira, irakasleekin beharbada, eta irakaslerik gabe bestela. Blogari.net-en, edo Blogak.com-en, eta beste toki batzuetan. Aupa gazte horiek!
• Anotazio eta folksonomien guneak popularrago bihurtuko dira, ez dakit Tagzania masibo bihurtuko den, baina bai seguruaski Flickr.

Azken honekin ikasiko ote dugu tageatzen? Akaso bai, baina gaur bulegoan zalantza sartu zait, ze argazkiak kudeatzeko eta partekatzeko beste tresna ikaragarri bat ezagutu dut, Bubbleshare eta antza ez du tagik, ez du folksonomiarik, baina bai aukera politak: ahotsez azalpenak gehitzekoa irudia, adibidez. Hortxe kargatu ditut powerpoint-ean datozen Blogak.com eta Bitakora produktuen pantaila aurrerapenak.

Kontsumismoa humanismo mota bat da, Vicente Verduren artikulua, Juan Freire galiziarraren blog guztiz interesgarrian ezagutu nuen joan den astean. Aitzakia eman dit aste honetan entregatu beharreko Irutxuloko Hitza egunkarirako zutabea osatzeko.

Kontsumismoaren alde

Duela gutxi aurkitu nuen idazle espainol baten artikulu eta ideia interesgarri bat, "Kontsumismoa humanismo mota bat da". Kontsumoaren bidez, aukerak egiten ditugu, zentzumenak lantzen, geure gustuak esploratzen ditugu, eta objektuenganako maitasun lehor baten ordez, libidoaren bidez berreraikitzen dugun gauzekiko dugun harremana. Errepresioaren eta kontinentziaren ordez, ilusioa eta konpultsioa.

Kontsumismoaren garairik agerikoenean, Gabonetan, entzuten dugu berriro ere kontsumoaren oker morala gogorarazten digun topìko progresista hori. Inork kasurik egiten ez dion topikoa izango da, baina, en fin, korrektotasun politikoaren aldarean jasoa dago hori. Eta horrekin batera, kontuz!, adi!, ea zer aukeratzen dugun umeentzat. Ez, gero, jostailu sexistarik. Ez jostailu belikorik. Kontuz telebistaren aurrean ikus dezaketenarekin, bideo-jokoekin, Internetekin.

Baina, argi pentsatuta, gaurko haurren jostaketa biolentoak, ez ote dira aurreko belaunalditakoen antzerakoak? Hiriko asfaltoan barik, zelairik zelai jolasten zuten umeek ez ote zuten igelik edo katurik torturatzen aukera zegoenean. Horren aldean, okerragoa ote metraileta birtual batekin tiro egitea ordenagailu pantaila batean? Jokoaren eta errealitatearen arteko muga ez dute bereizten haurrek. Benetan? Gu ere ez ginen haur izan. Ni, behintzat, Mazinger Z-rekin hazitakoa naiz, makina bat marrazki bizidun biolento eta telebista ordu kontrolbakorekin hazitakoa naiz. Nire umetako jostailu faboritoa gogoan dut: pistola galaktiko bat, plastiko gardenekoa, sakatu eta mekanika apur batekin, matraka-soinuarekin batera, txispa distiranteak ere ateratzen zituen. Makina bat lagun garbituko nituen harekin, je je.

Ez dakit zergatik ukatu behar diodan pistola galaktiko haren plazerra orain neure semeari. Zergatik ez kopina polit bat alabarentzat? Nahikoa da. Diskurtso apokaliptiko gehiago ez. Goza dezatela umeek, guk gozatu genuen eta orain gozatu nahi dugun bezalaxe.

Honekin ez dut esan nahi Gabonetako kontsumismo hau zoragarria iruditzen zaidanik. Izan ere, Interneteko alderdirik okerrenaren akats bera ikusten diot: spam nekagarri hori, dela publizitateakoa, dela zorion bidalketa masibo eta ustez ezinbestekoa. Baina, horren gainetik, ze kristo, ondo ere igarotzen dugu, igaro nahi dugu, konplexurik gabe, ze demontre!

Bihar asteartea, hilak 20, mahai-ingurua dut Donostian, eDonostia udal ekimen teknologikoak antolatua: blogen fenomenoa eta sare sozialak.

Euskal Herrian egin nuen azken hitzaldian gaztelaniaz hitz egin nuen, eta lotsatu samar geratu nintzen. Egia esanda, ez dakit nola hitz egingo dudan bihar. Powerpointa euskaraz eroaten saiatuko naiz, baina hizketaldia seguruenik erdaraz izango dela susmatzen dut. eDonostiak ez du ez izenbururik euskaratu bere gunean, behintzat.

Hizlari nor diren ez du jartzen, baina CodeSyntaxetik neu noa, Luistxo Fernandez, eta Alianzo-tik Jose Antonio del Moral. Euskara ikasten dabil Del Moral, baina ez dut uste euskaraz emango duenik... Hispavistatik ez dakit nor doan, baina enpresa horrek ez du euskaraz sekula ezer egin. Eta ni, ba, neure kontraesanekin joango naiz...

Larratxoko eDonostia zentroan 18.30etan, teorikoki 20.30ak arteko denborarekin.

Datu interesgarria Jabi Zabalak gaur bere blogean. Bilboko Metroa diru publikoak eta erabiltzaileek ordaindua, baina debekatuta dugu bertan argazkiak ateratzea. (Nik gehituko dut: ezetz Julio Ibarrak debeku hori altxatu!)

Guggenheimi argazkiak ateratzea debakatuko baliote bezala, dio Jabik. Ba, Jabi, begira: Guggenheim Bilbao Museoan, sarrera bidez eta aurrekontu publikoekin ordaintzen duguna, ez dizute argazkirik ateratzen uzten.

Eta kasu honetan, bestalde, diru publikoarekin gauzak zenbat kostatu zaizkigun ere ez digute esan nahi. Richard Serraren altzairuzko mamotretoak, adibidez. Guk ordainduak, hark kobratuak. Berak badaki zenbatean, eta guk ez.

Bueno, New York Times-ek 16 milioi euro izan zirela esan zuen, baina zifra "ez da ofiziala", diosku Jaurlaritzak. Eta erretratuak ateratzea, debekatuta.

Eskerrak jendeak kamera digitalarekin ez duen kasurik egiten, ez Bilboko Metroan, ez Guggenheimen. Goiko hori, aupa Zaloa! lagun batek egina da. Aupa Zaloa, biba zu!

Bestalde, Guggenheimeko itsuskeriekin jarraituz, edozein erakusketaren web orrian klikatzen baduzue, ikusiko duzue Guggenheimeko euskarazko web orriak eskuz aldatutako HTML estatikoa besterik ez direla (orriaren HTML titulua, aurreko erakusketa batena du, gaztelaniaz).