Goenkaletarrak (La Infiltrada filmaren inguruan)
Goenkaleko Leonor, pisofrankoko telebistan.
Euskal gatazkaren inguruko narratiba espainolera erdi-ohituta gaude, baina gauzak egin daitezke modu batean ala bestean. Esate baterako, Patria (telesail eran ikusia)... Honen aldean hobea iruditzen zait. Pertsonaia euskaldun gehiago daude, estereotipikoak akaso, baina barietate batekoak, ETAkoak eta ETAren kontrakoak, narratiba paralelo batean sartuak (Vascos contra Vascos) eta antzezten utzi dieten aktoreek gorpuztuak (La Infiltradan, berriz, aktore-zuzendaritza izan da izan den bezalakoa, casting-etik hasita, hemen irakurri dudanez).
La Infiltradan ez dago Vascos contra Vascos. Euskaldun guztiak dira proetarrak edo etarrak. Honek dilema bat sortzen dio ikusle euskaldunari, nire ustez. Fikzioak manipulatzen gaitu, noski, alde jakin baten kokatzen gara emozionalki gidoilariek ematen dizkiguten pistekin.
Eta hemen pista guztiek matxakatzen gaituzte. Hau puntu goren bat iruditzen zait: Goenkale jartzen dute pisofrankoan, eta ETAkoari gustatzen zaio, eta Logroñesari ez (Gol en Las Gaunas!). Non uzten gaitu horrek Goenkale bihotzean daramagun euskaldunak? Norekin lerratu behar du ikusle euskaldunak emozionalki?
Puntu honetara iritsita, nire barne krisi posizionala ulertuko duzue beharbada: bi bandoen logikan, filmak emozionalki behartu nau kokatzera espero ez nuen toki batean, eta ez da Logroñesaren aldean.
Etarra eta proetarra horiek euskaldunak dira gainera, euskal herritar erdaldunik ez da agertzen mirari soziolinguistikoz, eta "kale-seinaleztapena" ere euskalduna da (zenbat Gora ETA marraztu dituzte lokalizazioetan? digitalki izango zen, espero dut). Bueno, Gregorio Ordoñezen hilketa labur-labur ageri da. Ordoñez politikari donostiarra zen. Egin zitekeen azpi-trama horrekin zerbait gehiago? Suposatzen dut ezetz, ze eszenak guztiz inbentatutako pasartea dirudi (Logroñesa han zegoela kasualitatez, La Cepan, abuztuaren 31ko kalean) eta asko irristatuko zen istorioa horrela. Baina enfin, aukera galdu bat beste tankera bateko euskal herritar bat sartzeko gidoian. (Nik idatzi nuen fikziotxo bat aspaldi Ordoñezen hilketa sartuz, bide batez).
Benetan flipatu dudala Arantxa Etxebarria zuzendariaren eta Amelia Mora katalanaren gidoiarekin. Goenkaletarrak (eta Goenkaleko gidoilariak) beste mundu batekoak gara gidoilari espainol hauentzat, Madrilgoak, Kataluniakoak edo Bilbokoak izanda ere.
*Donosti* esaten dioten hiri horretan, 2025eko otsailean.