Izan eta Esan

"Asteleheneko Goienkaria"ko lagunek faena txiki bat egin zidaten atzo. Izan ere nik "Xinplia" izeneko artikulua bidali nien domekan astelehenean argitaratzeko, hemen blogean atzo atera nuen moduan. Testu berbera.

Aldaketaren ondoren ostera pentsatzen dut testuaren zentzua erabat bestelakotzen dela, eta hori dela-eta, mezu bat bidali diet "Asteleheneko Goienkaia"koei nire kexaren berri emanez.

Ostera, Goienkariakoek, gaizki ulertutako zuzentasunaren izenean, aldaketak egin zituzten, eta "xinple" hitz guztiak "sinple" bihurtu zituzten. Euskaldun moduan ditudan atipikotasunen artean dago nire baitan filologo txiki bat ez eramatea, beraz ez naiz hasiko esaten bi hitzen arteko ñabardura zein den, non eta nola bereizten diren. Dakidana da bi berbok desberdinak direla, belarriak eta den-delako senak horrela esaten didatelako, eta, auctoritas dixit, Elexpuruk bere hiztegian desberdintasun hori jasotzen duelako, idazten hasi aurretik hiztegia begiratzeko lana hartu baitnuen.

"Xinplia" artikuluan baita ere "to bat" ipini nuen lekuan "tori bat" argitaratu zen. Bigarrena zuzenagoa izango da, ez dut ezetzik esaten, baina hizkera bizian ez da berdin "to" edo "tori", galdetu bestela Xakilixuti. Eta nik biak jakinda "to" aukeratu nuen.

Ätentzio dei txiki bat bai astelehenero eta bai ostiralero horren argitalpen ona egiten duten Goienkariakoei.

"Alkoholdun edarien eta tabakoaren kontsumoa zergapetzen dituzten zergak %10 eta %5,3 igo ziren hurrenez hurren atzo, Ministroen Kontseiluak ostiralean onartutako errege dekretu legea indarrean sartu ondoren. (...)Igoerok, Presidente autonomikoen Konferentziak hitzartutakoak, sanitatearen zorra finantzatzea dute helburu". (El Diario Vasco 05-9-18)

Bururatzen zaizkit zorra kitatzeko modu apurtxo bat sotilxeagoak. To bat: 120 km/ordu baino gehiagora gidatzearen ondorioz sortzen diren istripuek zenbat diru gastatu arazten diote sistemari? Debeka dezagun 120 km/ordu baino gehiago hartuko duten kotxeak fabrikatzea, diru piloa aurreratuko dugu. Sinplea.

Herritar soilek arazo politiko edo administratiboetaz iritzia ematen dugunean, agintariek sarritan leporatzen digute gaiak oso modu sinplean tratatzen ditugula. Gauza publikoa, adierazi ohi dutenez, arras konplikatua da, herritar xeheak ez dauzka datu guztiak eta norbere ona baino ez du bilatzen, konturatzeke agintariak arazo asko lotu behar dituela batera. Alegia, oinezkoa xinplekerietan baino ez dabilen bitartean, agintariek errealitearen duten ikuspegia ez dela sinplea eta beraz, hartzen dituzten erabakiak ere ez direla sinpleak. Horrekin egongo zen baten bat sinistuta sanitatean kontuak atera ez zaizkion arte, ze zorra finantzatzeko bideak bilatzerakoan, irtenbide sinplea ondo modu xinplean topatu du: zergapekoak erretzen duenean eta alkohola edaten duenean, sanitate sistema publikoa gehiago erabiltzeko boletoak erosten dihardu. Ergo ordain dezala gehiago.

Sinplekeria hau iradokitzen dizue sanitate sistema publiko eta unibertsala ordaindu nahi duen, zigarroaren kearekin mareatzen den eta bi zuritok buruko mina ematen dioten xinple honek.

Bihar asteazkena, hilak 7, zine denboraldia zabaltzen dute Elgetako Espaloian, eta Frank Capraren "Arsenico por compasión":http://www.labutaca.net/films/29/arsenicoporcompasion.htm ematen dute. Urte mordoa da pelikula hori Donostiako Principalean ikusi nuela. Komedia atsegina da.

Joateko asmoa dudanez, kotxean hiru jarleku eskaintzen ditut baten batek Bergaratik Espaloirainoko txangoa egin nahi badu pelikula ikustera.

Eta zineaz gabiltzanez, inork badaki ezer Bergarako zine-aretoari buruz? Novedadesean ikusi neban azken pelikula Melinda & Melinda izan zen, eta gauzak dauden moduan, iruditzen zait zinearen etorkizuna Bergaran filme horren antzeko dilema izan daitekela: komedia, eta beraz Zabalotegiko areto triste hartan ikusiko ditugu pelikulak, edo tragedia, eta hortaz zine piska bat ikusteko kateak ipini beharko dizkiogu autoari (eginda nago elurretan zinera bidaia Elgetara).

Ez dakit ezta ere umeentzako domeketako zine saiorik izango den aurten Espaloian. Iaz umeak eramateko aitzakiarekin Chaplinen Tiempos modernos eman ziguten oparitan. Zelako aukera ederra pelikula ikusteko!. Iradokizunik onartzekotan: Disney eta enparauen artean sartu noizean behin bada be pirata, abentura eta mosketeroen filmeren bat. Eta baita be txikitan zine komikoa esaten genion horretako pelikularen bat. Umeak pozik, eta guraso hau, zoratzen. Eskerrik asko.

Maria andrea, ia hirurogei urteko emakume euskalduna, ez da pertsona txarra. Seme-alabak hazi ditu, gizona ondo zaintzen du, astean behin beste hiru matrimoniorekin afaltzen du. Sekula ez du inorekin arazorik izan herrian, ondo konpontzen da auzokoekin. Emakume dotore samarra, bizitza ordenatua darama: ordenaren aldeko egunkaria irakurtzen du, ordenaren aldeko alderdiari ematen dio botua, ordenaren aldeko elizara joaten da. Zergak ordaintzen ditu, eskatutako egiten du. Lagun artean estimatua da eta bere ahotsa eta iritzia kontutan izaten dute bere inguruan.

Maria andreak, bizi den etxebizitzaz aparte, badauka etxebizitza bat hutsik, gurasoek utzitako diru apurrarekin eta aurreztutakoari esker erositako pisu zahar bat. Iaz etorkin batzuei alokatu zien. Alokatzeko tratua iazko uztailean egin zuten, eta maizterrak abuztuan sartu ziren etxera, fidantza eta hileko saria aurretik ordainduta. Opor garaia zela eta, kontratua uda ondoren egiteko geratu ziren. Joan zen Maria andrea irailean kontratua egingo zion profesionalarengana. Kontatuko zion etxea alogeran zuela eta kontratua egin nahi ziela maizterrei. Kontratugileak galdetuko zion zenbat denborarako, Maria andreak urte beterako erantzungo zion. Profesionalak esplikatuko zion urte beterako egin ondoren, *maizterrak eskubidea+ duela kontratua bost urte arte luzatzeko, urtean errenta KPIa igoaz, nahiz eta jabea ados egon ez, Ley de Arrendamientos Urbanos-en arabera. Maria andreari irudituko zitzaion bost urte asko dela, auskalo zer gerta daiteken bost urtetan, eta gainera etorkinekin ez dagoela jakiterik. Ea ez zen moduren bat kontratuak gutxiago irauteko.

Profesionalak baietz, sasoiko errentamendua egin zitekeela. Alegia, kontratua urritik abuztura bitartekoa egin. Nahiz eta maizterrak abuztutik egon etxean, kontratua urriko datan egin, urrian sartu izan balira bezala. Eta hurrengo bukatze-data hurrengo abuztua ipini. Hartara maizterrak urte beteko alogera du, baina “sasoiko errentamendua” sinatu denez, ez urte beteko kontratua, 2005eko abuztua iritxita, ez dauka kontratua luzatzeko eskubiderik.

Maria andrea pozik, etxebizitza urte betez alokatu du, urte beteko errenta jasotzen du, baina urtea amaitzean kontratua ere bukatu egiten da, eta Maria andrea libre da beste norbaiti edo maizterrari berari alkilatzeko, noski berak nahi duen errentarekin, ez KPIaren igoerarekin. Maizterra ere pozik, badaukalako etxebizitza bat alogeran kontratuarekin.

Gazteluaren pareko lege iruzurra da. Maria andreak “sasoiko errentamendua” erabili du berez urte beteko errentamendua dena arautzeko, alogera “sasoiko errenamendu”tzat hartzea urte bete pasatua etxebizitza berreskuratzea ahalbideratzen diolako, iruzurrari esker berak erabakitzen duelako nori eman errentan eta zenbatean. Maizterrek hiru irtenbide baino ez dituzte orain: bat, etxe horretan segitu alogeran Maria andreak eskatu dien errenta igoera dexentea ordainduz. Bi, errentan hartutako beste etxebizitza batera alde egin. Hiru, juizioetan sartu frogatzeko urte beteko kontratua zeukatela, bost urterarte luza daitekena, eta ez “sasoiko errentamendu”a, frogatzeko Maria andreak iruzurra egin diela.

Fededuna mezetara joaten den moduan sartzen naiz ni zinera: emango didaten horretan zeharo sinestuta. Horrela sartu nintzen Zubelzu zinean “La guerra de los mundos” ikustera, Spielbergek oraingo honetan zer oparitxo zeukan ikusteko irrikitan.

Eta konbentzitu ninduten. Metalezko zurbiltasun arpegia eta begi urdin hotzak zituen neskatila pantailan atera zenean, pelikulak tripak kuzkurtu zizkidan eta ez zizkidan askatu ipuin antzeko azkeneko eszenaraino. Denetik ikusi nuen bitarte horretan: lehenengo beldurra, zeruaren mehatxua, kaleak zartatzen, B serieko moduko burdinezko medusa ikaragarriak, Frankesteini keinuak, gerrako eszenak, western bateko eszenak. Dena metalezko kolore hotzetako galbaetan pasatuta. Noizean behin, “La lista de Schilnder”en agertzen den neskatxoaren abrigo gorria bezala, koloreekin zipriztinduta. “Minority report”en pertsonaien begiek gertatzen zenaren ardatzetako bat baldin baziren, hemen dena protagonisten begietatik ikusten da, batez ere neskatxo begi hotz ikaratuen begietatik. Baita Tim ere. Tim, Tim Robbins.

Aitortu behar dut Tom Cruise ez dudala gustoko. Iruditzen zait beti antzeko rola egiten duela: amerikar-mutil-piskabatlotsagabebainaon-sasijakintsua, azkenean beti ondo irteten dena. Gainera ez da nire gizon tipoa. Hala ere, nahiz eta Tom Cruise protagonista izan, konbentzi nezaten gertu eseri nintzen aretoan.

Ez nekien pelikulan agertzen zenik, horregaitik ezustekoa izan zen halako batean pantailan ikustea. Aktore hau bai gustatzen zaidala ikaragarri, nahiz eta ikusi dizkiodan azken bi pelikuletan (hau eta “Mystic River”) pertsonai oinaztatuak egin dituen, bietan min handia jasan duten pertsonak. Tim Robbins errifle bat eskuan duela agertzen da, arma erabat anakronikoa eta alperrikoa burdinezko medusen kontra. Agertzen den eszenatokia iluna da, klaustrofobikoa, western bateko mehategi zahar baten antzekoa. Mamu zahar bat ematen du, dena galdu duen eta ezer galtzekorik ez duen pertsona etsia. Primeran islatzen du sentitzen duen izua, berak ere izua sentiarazteraino.

Filmeak dituen keinu sinezkaitzen artean, ipuin ikutua ematen diotenak, Cruisek Robbins borrokan garaitzea da. Borroka ez da ikusten, jakina. Zeinek pentsa dezake benetan Cruise ñañarrituak Robins armairuari irabaz diezaiokenik? Tripetako korapiloa batzuetan nasaitzen lagundu zidana izan zen pentsatzeak berdin zela filmean zer gertatuko zen, Cruise beti irabazle ateratzen dela. Azkenean, noski, Cruise azkarra konturatu zen, bera bakarrik eta halako batean, estralurtarrak garaikorrak zirela, eta bukaerako lortu zuen bere alabatxo zurbila amaren etxean sanu eta salbu uztea.

Fededunak mezetatik bezala irten neban zinetik: konbentzituta sinestunaren fedea egia berdaderoa dela, istorioak ongi kontatzen dituzten pelikuletan sinesmena berretsita.

Ez naiz uda osoa ibili txankletetan, baina hala ere atzo goizean lanera etortzeko udako oinetakoak ipini nituenean, oinak preso sentitu nituen. Era beran, eskumuturrean erlojua sartzerakoan besoak askatasun apur bat galdu zuela iruditu zitzaidan. Okerrago izan zen fraka luzeak jantzi nituenean: zangoen gainean ohiala traban sentitu, eta gainera ipurtaldea estu (oporretan jandako guztia ez da alperrikoa izan!). Minutu batzuk lehenago despertadorearekin jaiki beharrak gogorarazia zidan badagoela disziplina bat, gorputza arau zorrotzagoetan hesi beharra. Betileetako maskarak ere pisua eman zidan hilabete barik ibili ondoren.

Hala irten behar nuen lanerako lehen goizean etxetik: orduari lotuta, gorputza erropen araupean, orkatil, zango, ipurdi, eskumutur, betileek oporretako arintasuna galduta. Disziplinapean, horrela iruditu zitzaidan kaleratu behar nuela... irteteko neure boltsa hartu nuen arte: kartera, telefonoa, giltzak, ezpainak pintatzekoa eta paperezko zapiak. Boltsa txiki bat nire gauzekin baino ez! Opor guztietan ez bezala.

Boltsa txikiarekin atetik atera, eta goizeko haize freskoarekin arin sentitu nintzen, aspaldiko partez etxetik bakarrik eta boltsa txiki batekin irteteak, egun osoa beste zerbaitetan aritzeko libertade puntu bat emango balit bezala.

Lehenengo egunak, lehenengo goizak badauka neretzako estrenatu berriko gauzen ikutua. Iritxi bulego hutsera, korreoa jaso, ordenagailua piztu. Pentsatu kapaza izango naizela lanarekin disfrutatzeko. Arintasun, liberazio eta poz sentsazio horrek ostera, gutxi gorabehera lehen eguneko eguerdirarte irauten du. Hortxe bukatzen da lehen egunaren exotismoa. Justu lana hasten denean eta jabetzen naizenean zelako ondo nengoen bezperan hondartzan, esfortzu, umeen zarata eta protesta askoren ondoren iristen den helmuga, familia osoaren goiz osoko hondartza premiak asetzeko gauzarik bitxienaz lepo egindako boltsa handia bertaraino karriatu ondoren.

Bigarren egunak, gaurkoak, ez du ez hesirik, ez nobedaderik, ez liberaziorik ez ezer. Lanera joatea lan egitera joatea besterik ez da.

Uztailak berritasun atsegin bat ekartzen dit urtero: trenez egiten dut laneko joan-etorria ia egunero, Deba-Eibar. Bestela urte osoan kotxez ibiltzen naiz. Aitortzen dut kotxea gidatzea gustatzen zaidala, bakarrik joatea, irratia entzuten. Baina urtean hilabete trenez joan ahal izatea luxu bat iruditzen zait. Egunero ordu bete patxadan irakurtzeko! (orain Truman Capoteren “Odol hotzean”, Debako liburutegikoa). Eusko Trenbideak-eko trena asko aldatu da txikitan Eibartik plaiara joaten ginenetik. Trenek, orain dela hogeitamar urte, egurrezko jarlekuak zituzten, antz handia telebistan agertzen ziren far west-ekoekin. Asko mugitzen ziren, eta jendez lepo joaten ziren. Umeak leihotik sartzen zituzten tokia hartzeko (ni ez, txikitan ere handiegia nintzen leihoraino altxatu ahal izateko), andra potolek hondartzako aulkia zabaltzen zuten pasiloetan eta abanikoak ganoraz eragiten zituzten. Garai hartako haur guztiek izango dugu treneko abenturaren bat kontatzeko.

Bidea Deba ibai ondotik egiten du trenak. Duela hogeitamar urte ibilbide bera izanda, oso bestelakoa da ibaia orain. Orduan itxuraz behintzat askoz zikinagoa zen. Ibai ertzeko zuhaitz guztiak zintzilikatutako plastikoz beteta zeuden. Eta ura beti iluna zegoen. Ez zegoen ez arrain ez ahaten arrastorik. Egon zitekeenik ere ez genuen pentsatzen. Ibaia zikina zen, eta kitto.

Orain ostera ez da plastiko eta zakarrik ikusten ertzetan. Ura garden samarra da, eta Altzola eta Mendaro artean arrainak eta ahateak begiztatzen dira. Zer edo zer aurreratu da behintzat. Trena ere erosoagoa da, ez du barraka bat ematen, puntual dabil eta denbora gutxiago behar du iristeko. Zalantza barik garraiobide moduan trena askoz hobea da. Abenturatarako baina, aukera gutxiago ematen du.

"Urteko bidairik luzeena eta konplikatuena dator gidari gehienentzako, eta horrekin errepideetako ataskoak. Oporretara joateko bidai desiratsuena, arrazoi pozgarria izan beharko litzateke, baina sarritan benetako bidegurutz bilakatzen da" (El Pais, 05-7-23)

Bizitza markatutako bidezidorretik doan bitartean, mundu zibilizatuko langile gehienak, Debagoieneko kalbindarrak barne (Iban Zaldua dixit) dena ondo antolatuta daukagu lanaren arabera: hamaika hilabete lan, bat jai (eta gaitzerdi horrela denean). Lanak finkatzen dio bizitzari eraman beharreko bidea, eta abuztuko etena ubideko hesien barruan geratzen da. Santiago egunarekin hasten da opor giroa, eta oporraldiak guztion ahotan daude, zer egin behar dugun jakiteak ematen duen segurantzarekin, oporrak izateak sorrerazten duen pozarekin.

Abuztuko oporrak, bizitzaren planifikazioaren ezaugarri, ura behar den bidetik doanaren seinale. Naturaren elementuak menderagaitzak dira baina, eta noizean behin urak ubidea gainezkatzen du, ubideari muzin egiten dio. Orduan ufala sortzen da, uholdea. Bizitza bihurkaitzak zedarritutako bidea onartzea nekeza da.

Ufala gertatzen da pertsona askoren bizitzan, natura temati basatia dela gogorarazten saiatzen denean. Natura modurik gordinenean agertzen zaigu ume bat jaiotzen denean, gaixotasunean edo gertuko baten heriotzean.

Santiago egun hauetan oporretako ubidean baino ufalean igerian dabiltzanek jakingo dute aurrera egiten gizakiak mendeetako ufal, sute eta elurteetan erabili duen jakinduria eta elkartasunari esker.

Ezagutu nuen neska bat bat gaixorik egon zena orain dela urte batzuk. Sukarra zeukan eta ez zioten topatzen nondik zetorkion. Medikuetan froga mordoa egin eta ezer ez, sukarra ez zen joaten. Ama, larrituta, ama askoren fede itsuarekin, berak egindako janariarekin sendatuko zela pentsatzen hasi zen. Egunero eramaten zizkion etxean egindako lentejak, haragia saltsan, garbantzuak... Horrekin batera auzoko baten errezetarekin basoko landarez egindako edabe garratz bat eramaten zion edateko. Aldi berean, lapikokada eta basoko belarrak eraman-ekarriak uzten zion denboran edo batera, ama toki bateko eta besteko amabirjinei errezoka hasi zen. Lehenengo gertuko amabirjinei. Gero mirari txikiak egiten zituztela esan zioten hurrunagokoei. Otoitzean eta kandelak eta eskupekoak eskainiz. Sendabide guztiak pilatu ziren momentu batean: medikuaren frogak eta botikak, lapikokadak eta tisanak, otoitzak, kandelak eta eskupekoak. Nire ezaguna, sukartutaz gain, gainezka eginda ere bazegoen. Bere iritziz, erremedioek badaukate gradazio bat: medikuak kale egiten duenean jotzen da sasi medikuarengana, eta honen ezean laguntza zerutiar eske. Ez dena batera! Zorionez, agin bat kendu zioten eta kalentura, amatxoren eltzea eta konjuroak uxatu ahal izan zituen.

Niri Oierren gaixotasuna iragarri zigutenetik, konjuroarena (nolabait esateagaitik) atzo gertatu zitzaidan lehen aldiz. Gu medikuaren eta amamaren lapikokaden fasean geundelakoan nengoen. Banekien baita ere inguruko fededunen otoitzen berri (nire fedeak ez du jangoiko guzti-konpontzailea siniesten, jangoikoa badago eta hala ere bizitza askorentzat desgrazia bat da) baina ez nuen ideiarik ere konjurogai ere baginenik.

Atzo harrapatu ninduen sanadore batek. Energia eta botereak ei dituen horrelako batek. Gure umearen argazkia ikusi eta energia eta indar positibo berezi bat sentitzen duen horietakoa, eta ez dut zalantzan jartzen horrela sentituko zuenik. Ni, hain pragmatikoa, hain errealitateari pegatutakoa, haren aurrean, ahal nuen moduko aurpegia ipintzen, erabat sinistuta zegoelako eta borondaterik onenarekin egiten zuelako. Eta hain beste kontatzen zuen, hain konbentzituta zegoen, momentu batean pragmatismoa baztertu eta bere diskurtsoaren eskutik joateko gogoa baizik ez nuela. Diskurtso horretan sartu nahi nuen, sinistu nahi nuen, sendabidean zeukan itxaropen zuri eta itsu hartan murgildu nahi nuen.

Joan nintzenean, emakumea erabateko sinismenarekin laga nuen, nik sinismena neure egiteko gogoarekin alde egin nuen. Zelako polita da dena ona, dena ederra izatea. Begiak itxi eta dena perfektoa izan daitekela sinistea. Ez da harritzekoa fede oro-konpontzaileak eta konjuroek horrelako arrakasta izateak.

Nahiz eta dibortziatzeko posibilitatea zabaltzen zuen legea, sexu bereko pertsonak ezkontzeko posibilitatea onartzen zuen legea baino lehenago onartu zen Espainiako Kongresuan (egun bat lehenago), dibortzioarena piska bat beranduago sartu da indarrean. Joan zen zapatuan, hilak 9, argitaratu zen Espainiako boletin ofizialean, eta domekan, hilak 10, sartu zen indarrean. Praktikan noski, astelehenetik aurrera. Aste bete daramagu hortaz ezkondu eta hiru hilabete pasata zuzenean dibortzioa eskatzeko aukera dugula. Gaur sartu dut lehenengo demanda, Donostiako epaitegian.

Bikote demandagilea lege berriaren zain zegoen. Joan zen asterarte, bere ezkontza bukatzeko lehenengo banaketa tramitatu behar zuten. Eta dibortzioa, banaketa-epaia izan eta urte bete beranduago. Bi prozedura, bi tramite, bi gastu. Aste honetatik aurrera, zuzenean dibortzioa eskatu ahal izan dute. Dibor-express.

15/2005 Lege honek baina beste zeozerengaitik deitu dit atentzioa. Kode Zibileko eta Auziperatze Zibileko Legearen artikulu batzuk aldatzen ditu, batez ere dibortzioari dagozkionak, eta horretxek azpimarratu dituzte komunikabideek. Ostera ez dut inon ikusi aipatuta legeak ezartzen duen beste aldaketa bat, hain zuzen ezkontideen betebeharrak ezartzerakoan, Kode Zibilaren 68 artikulua.

Orain horrela idatzita geratuko da: “Los cónyuges están obligados a vivir juntos, guardarse fidelidad y socorrerse mutuamente. Deberán, además, **compartir las responsabilidades domésticas y el cuidado y atención de ascendientes y descendientes y otras personas dependientes a su cargo**.”

Aldaketa beraz nabarmena da: legez ezartzen zaie ezkontideei betebeharra etxeko ardurak eta etxean bizi direnen zainketan parte hartzeko. Betebeharra bai, ezbetetzeak ostera, ondoriorik ez. Edo bai, elektragailu txikien kasuan moduan. Ikusten bada ezkontideak hiru hilabetetan ez duela etxeko ardurarikk konpartitzen, hobe, garantia-eperik erabili gabe, zuzenean garbigunera joatea. Eskatu dibortzioa. Elektragailu txikietan moduan, garestiago da piezak aldatzea gailu berria eta modernoagoa erostea baino.

Orain arteko erredakzioa, Andrés Urrutiaren zuzendaritzapeko itzulpenean: “Ezkontideek betebeharra dute, elkarrekin bizi, bestearenganako fideltasuna izan eta elkar sorosteko”.

Eureka, bloga inauguratzea lortu dut. Blogen berri izan eta urte t’erdi beranduago, eibar.org-eko blogak hasi eta urte bete beranduago, bloga egiten ikasteko ikastaroa egin eta hiru hilabete beranduago, hemen nire bloga. Berandu bai, seguru, ez dakit. Nire lanaz, nire inguruaz, Debagoienaz, Debabarrenaz, pertsonez, gertakizunez, ideiez. Asmoz anitza. Praktikan, praktikak ematen duena. Bizitzan bezala.