Markos Zapiain

Sabino Arana usa la palabra “maqueto” y por lo tanto es un puto nazi. Quevedo se mofa de los negros, que huelen a grajo, y que temen comer morcilla por miedo a comerse a sí mismos, por la dificultad de distinguir sus propios dedos de los mondongos, y se trata una cumbre de la poesía española y universal. La proporción entre calles y glorietas dedicadas a Quevedo y a Sabino es de ciento sesenta y siete a una. 

Askotarikoak izaten dira seme-alabak D ereduan matrikulatzeko bultzatzaileak. Gaur egun ez dira gutxi euskararen aurkako gurasoak umeak D ereduan sartzen dituztenak ez dakizkien etorkinekin nahas, ikasleak latina aukeratu ohi duen bezala ez latinaren beraren amoreagatik, baizik eta matematikatik ihesi. Euskararen aurkakoak dira baina etorkinen aurkakoagoak. Sufritzeko jaio ziren eta asko sufritzen dute.   

Zuetako batzuk euskararen aurka zaudete eta A eredurik hurbilena urrutiegi dagoelako matrikulatu dituzue seme-alabak gurea bezalako D ereduko ikastetxe batean. Kontuz: euskararen aurkako aurreiritzi ideologikoek seme-alaben ikasketak zaildu eta eragozten dituzte. Etxean entzundako euskararen aurkako purrustadek blokeo psikologiko antzeko bat eragiten diete ikasle askori, eta, euskaraz ikasi behar dituztenez ia ikasgai guztiak, ez dira batere ondo moldatzen. Harreman zuzena dago ikasle horien nota txarren eta etxean euskararen aurka sumatutako giroaren artean. Horrenbestez, euskararen aurka egonda ere saiatu mesedez zuen seme-alaben garunak larregi ez kutsatzen, haien ikasketen onerako. Bestela, hobe duzue A ereduan matrikulatzea, albo kalte hutsaltzat jo dezakezue Sollube egunero bi bider zeharkatu beharra.

Aurten, gure ikastetxeko neska errumaniar batek, Claudia Miruna Filipek, atera du Selektibitatean EAEko bigarren notarik onena. Euskaran ere hamar. Hain zuzen hamar urte zituela etorri zen Bermeora, ez zekielarik ez gaztelaniaz ez euskaraz. Ikaslearen eta bere familiaren borondatea da etorkinak euskalduntzeko Hezkuntza Sailak eskaintzen dituen programak aprobetxatzeko orduan faktorerik garrantzitsuenetakoa.

Euskarak ez du arnasbide handirik Institutuetan. Euskal nerabezaroan guaitasuna erdaraz dator ia beti. Gainera, irakasleok ez gara denok euskararen aldeko militanteak preseski eta ikasleak ondorio aberatsak aterako ditu baldin euskaraz egiteko agintzen dion irakasleari ondoren euskaraz dakien beste irakasle batekin gazteleraz entzuten badio. Hori bai dela IKASTEA. Lorratz sakonagoa uzten du ikaslearengan irakaslearen despit jasotakoak irakasleak berariaz jakinarazitakoak baino, eta ikaslea berehala ohartzen da ezen proportzionalak diruditela euskararen aldeko noizbehinkako erretorika sentimentalaren beroak eta eguneroko bizitzako ohiko jardun espainolak, berotasun horrek jardun espainolak eraginiko erru sentimendua konpentsatu nahiko balu bezala.

Edozein gisaz, arazoak ikastetxeetako mugak gainditzen ditu. EAEko Hezkuntza Sistemako boteregune batzuk espainoltze foku gogorrak dira. Ez da soilik Delegaziora deitu eta jubilatzeko dauden telefono-hartzaileek ez dituztela euskara ikasteko aukerak erabili nahi izan, edo ez zaizkiela eskaini. Hezkuntza Sailean barreiaturik badago eskema honen aldeko militantzia lauso bat: hedabideetan eta ikasleen aurrean euskararen aldeko mintzamoldea erabiliko duzu, baina kontu serioak gaztelaniaz, lotuta dauden bezala independentziaren aldeko noizbehinkako hitzaldiak eta Espainian gero eta sakonkiago txertatzen gaituzten erabaki eta jokabide errealak.

Adibidez, Planifikaziora deitu eta euskaldun zahar peto batek hartu dizu telefonoa. Euskaraz egiten diozu, hark gaztelaniaz erantzun. Euskaraz jarraitzen duzunez, hiruzpalau aldiz galdetzen dizu: "Tú eres nuevo, ¿verdad?" Alegia, euskaraz agurtu ostean planifikazio kontuak gaztelaniaz eztabaidatu behar direla ez jakiteko bezain heldubakoa zara, ezta? Hots, inozo bat oraingoz, zeharo tentela ez bazara noizbait errealitateaz jabetu, irentsi eta konpontxo egitera helduko zarena. Planifikaziokoak soilik egiten dizu euskaraz gaztelaniaz egin behar duela ahazten zaionean.

Hezkuntza Sailean funtsa gaztelaniaz pentsatzen da. Esaterako, orain ari dira Heziberriko curriculumak amaitzen, hori jakinarazi digu arduradunak. Eta berehala erantsi: "para tenerlos en euskara tendréis que esperar algo más, hay que traducirlos". Irakatsi beharreko edukia gaztelaniaz dago proiektatua, hausnartua, idatzia. 

Hezkuntza Sailaren begirada gutxitan desbideratzen da hegoaldeko fijaziotik. Selektibitatearen arduraduna oso pozik zegoen EHU-UPV G9 taldean sartu delako. G9 hori da la cosa más cutre que ha parido madre, denok ulertzeko hizkuntza unibertsalean esatearren. Espainiako bederatzi unibertsitatek osatzen dute: Castilla la Mancha, Extremadura... Eta gu ere hor gaude, eta beraz txit pozik. Noski, Espainiakoa dugu DNIa, ona da espainolekin ere erlaziona gaitezen, baina etsigarria da egiaztatzea Hezkuntzan ere ETB2koa errepikatzen dela. Hedatu behakoa Frantzia aldera ere, koño, Europara, aberastu erreferentziak. 

Guraso agurgarriak, egun on:

eskerrik asko gure ikastetxea aukeratzeagatik. Egia esan, Batxilergoan nekeza litzaizueke beste edozein aukera, garestiagoa bai, bederen. Hala ere, mila esker. Zuzendaritza taldea iazko bera da. Kideak aurkeztuko dizkizuet.

Gure ikastetxean gauzak ia beti bide onetik joaten dira, artez, harrigarria bada ere, kontuan hartuta 450 ikasle eta 60 irakasle eta 10 atezain, administratibo eta garbitzaile gaudela gutxi gorabehera. Ez dago hilketarik astero, matrikulak eta azterketak garaiz egiten dira, ikasleek selektibitatea gainditzen dute. 

Baditugu halaber arazoak, tentsioak, aise imajina dezakezuenez. Horietako batzuk tentsio dira, baina ez arazo. Esaterako, zenbait gurasoren ohiko kexua: irakasleek ez dute berdin funtzionatzen.

Hori ez ote da ona, ordea? Leibnizek zioenez, aniztasuna eta barietatea berez da on. Institutuko irakasle guztiak balira ezin bikainagoak, ikastetxe pobreagoa genuke. Hobea litzateke liburutegi bat maisulan apartekin batera best-seller-ak eta sudokuak ere lituzkeena, soilik Odisea, Jainkotiar Komedia eta Hamleten mailakoak lituzkeena baino. Ikasleek bizitzan hainbat eta hainbat gizaki mota desberdinei egin beharko diete aurre eta onuragarria da egitate horri lehenbailehen aurre egin diezaioten. 

Gainera, irakasleen nortasunak eta beraz ikasleekiko harremanak zorionez askotarikoak badira ere, prozedura pedagogioetan ez dago inongo anizkeria disolbatzailerik. Ikasleek edukiak zein neurritan asimilatu dituzten eta haien jarrera eta ahalegina balioesteko orduan baremo uniformeak dauzkagu mintegiz mintegi. Alde handiegia badago notetan mintegi bereko irakasle desberdinen artean, arazotzat jo, aztertu eta konpondu egiten da.

Ikasleen arteko barietatea ere zoragarria da. Urritasun kognitiboa duten ikasleekin batera gaindoatuak dauzkagu. Hezkuntza Sailak helburutzat du aniztasunari ganoraz erantzutea, irakaskuntza gero eta doikiago egokitzea behar eta eskaera desberdinei. Duela bosturteko gutxi batzuk ikasgela eredu bakarra bazegoen, orain, aldiz, desberdintasunei erantzuteko laguntza bereziak dauzkagu, HBSP edo Hezkuntza Berariaz Sendotzeko Programan bilduak. Besteak beste, HIBP edo Hezkuntza Indartzeko Banakako Planaren bidez zenbait ikasleri curriculum-ak egokitu egiten zaizkie. Baditugu, bestalde, Dibertsifikazio gelak, DBHko hirugarren eta laugarren mailan. Aurten zabalduko dugu aurrenekoz ZIG edo Zeregin Ikasketa Gela, kontserjeari zegokion etxean kokatua...

Egia da handiagoa dela maila arruntera heltzeko zailtasunak dituzten ikasleei laguntzeko ahalegina, zailtasunak adimen ikaragarri indartsuak izateagatik dituztenei baino. Edozelan ere, aparteko gaitasunak dituzten ikasle hauentzat ere badira aukera berriak. 

Hau dena, esan bezala, berrikuntza garrantzitsua da irakaskuntzan. Orain dela hamabost urte askoz ere uniformeagoa zen eskaintza.  

Umbralen beste gogoeta interesgarri bat

Besteak beste, horrelakoengatik eman zion gure erregeak el Premio Príncipe de Asturias

Zapatak dimititu du

Dimiti ezak heuk ere, Pelipe

Letizia, ea noiz hasten zaren fundamentuz jaten

Francisco Umbralen gogoeta bat da. Cervantes Saria jaso baino lehen idatzi zuen.

Felipe VIk eman zion saria.

Dimiti ezak, Pelipe.

Letizia, ea noiz hasten zaren fundamentuz jaten.

Se trata de una reflexión de Francisco Umbral. La escribió antes de que le fuera concedido el Premio Cervantes.

Felipe VI le dio el premio.

Felipe dimisión.

Leticia, a ver cuándo empiezas a comer con fundamento.

Erru ugari dauzka LOMCE-k, baina batzuetan ematen du Hezkuntza Sailari ondo datorkiola, arazo guztiak gaizto arrotzari egoztea ahalbidetzen dion heinean. Ordea, gure esku dauden erabakiak ere ez dira beti zentzuzkoenak izaten.      

Bermeoko I.Arozena-B. Barrueta BHI ikastetxeak arazo bat du aspaldi handitik euskara dela eta. D eredukoa da goitik behera, baina administratibo batek ez daki euskaraz. Bera da telefonoa hartzen duena, harreman zuzena duena Idazkaritzako leihatilara hurbiltzen den guraso, ikasle eta edonorekin. Jendea txundituta gelditzen da. Eta administratiboak, jakina, bere burua deslekuan eta deseroso sentitzen du.

Herri Ardularitzaren Euskal Erakundeak Lanorduetako Euskara Ikastaroa egiteko aukera eskaini dio aurten, eta administratiboak eskatu egin du, aspalditik nahi du-eta euskaraz ikasi. Hala ere, ukatu egin diote. Lehen harridura: zergatik eskaini diote, aldez aurretik jakin arren ukatuko ziotela, baldintza guztiak bete arren?

Ulergaitza da Hezkuntza Sailak eta Administrazio Orokorreko Sailak hainbeste oztopo jartzea D ereduko ikastetxe bateko administratiboa euskaldun dadin, langilea gogo biziz ahalegintzen bada ere.

Agintariek ukatuagatik ere, begien bistakoa da Hezkuntza Publikoan murrizketak ezartzen ari direla. Gure ikastetxean, iazko irizpideak aintzat hartuta, lau ikastalde genituzkeen DBHko bigarren mailan 2015-2016 ikasturtean, 25 ikasle baitzen ratioa. Baina ez ditugu izango 3 baizik, aurten 27ra igo baitute. Hezkuntza Saila dirua aurrezten dabil, besteak beste langileak euskalduntzeko orduan eta ratioetan, ratioa bada ere Hezkuntzaren kalitatea erabakitzen duen irizpide nagusietakoa.

Ezagutuko dituzu beharbada, baina hain garrantzitsuak izan ziren arren nire heziketa sentimentalean, eta gure arteko belaunaldi jauzia hainbesterainokoa ez bada ere, ez da ezinezkoa zure axolagabekeria tamalgarriaren erruz galdu izana:

Long time ago you asked me if I was a believer and now I've got the answer:

1-Mesfidatia izaten zara dikotomia zurrunetan oinarritutako erretorikaren aurrean, hain praktikoa izaten dena irakaskuntzan eta distiratsu mitinetan, hala nola demokratak/biolentoak edota balio moral zentzuzko absolutuak/dena berdin da. Oraingo "Historia, arraza, nazioa" honetan ere horietako batzuk argitu eta desegin dizkiguzu. Zein nabarmenduko zenuke?

-Nazioaren bi kontzeptu dago, bat zibiko demokratikoa, ilustratua. Bestea erromantiko irrazionala, arrazista. Bat frantsesa, bestea alemana. Hau da, bat zuria, bestea beltza. Mundua begiesteko era dikotomikoa hizkuntzan bertan daukagu nolabait: handi/txiki, zuri/beltz… Errealitatea oposizioetan ordenatzeko modu hori tresna funtsezkoa izan da dudarik gabe gizakiaren eboluzioan pentsamenduaren garapena bideratzeko. Irakaskuntzan ere baliabide pedagogiko errazenetakoa da. Beraz, ezer ez dikotomien aurka, izaera eta erabilera dogmatikoa ematen ez bazaie. Tresna lagungarria da. Baina izan, munduan ia ezer ez da zuri ala beltz hutsa. Historian are gutxiago. Izan, nazioak eta nazionalismoak ez dira derrigor zuriak ala beltzak izaten. Frantsesak edo alemanak.

2-Historiari begira, nazionalismoa ez al da Jainkoa bezain ugari eta aldakorra?

-Nazioa eta nazionalismoa fenomeno sozialak eta historikoak dira. Gizarte batetik bestera, aro batetik bestera bestelakoa da. Eskuinekoa, ezkerrekoa izan liteke. Goethek esaten zuen, nolakoa izan bakoitza, halakoa izaten zuela Jainkoa. Horrelako zerbait nazioaz ere esan liteke.

3-Renanen garaian bezain sasoiz dugu gurean nazioa definitzeko orduan zer ote den garrantzitsuagoa, historia, legedia, kultura eta hizkuntza bezalako ezaugarri objektiboak ala subjektibotasuna, nahia, politika.
-Nire ustean, nazioa egiten duten faktore objektiboen eta subjektiboen bereizketa hori guztia eskolastika besterik ez da. Nazioa objektiboki deskriba daitekeen zerbait da edo ezer ez da, eta nazioa fenomeno historikoa denez, deskribapen bat bakarra edozein naziorentzat edozein momenturako ez dago. Nazio irlandarra eta nazio judua esate baterako, edo Leizarragaren euskal nazioa eta Arana Goirirena eta Txillardegirena. Nahia, berriz, ez da nazioa deskribatzen duen datu bat. Edozein asmo edo ekintza politikoren aurretiazkoa da, ordea, eta nazioaz politikoki mintzatzeko edo politika nazionalerako, nazioaren nahia suposatu beharra dago. Nazioaren kontzeptu boluntarista batez mintzatzeak ez du zentzurik, nahia ez da kontzeptuko elementua, praktikakoa baizik.

4-Nazio eraikuntzan garrantzi handia eman izan zaio oroimen konpartituari. Renanek eransten du ahazmena ez dela garrantzi gutxiagokoa. Zein da nazioari pairagaitz zaion egiaren alde hori, ahaztu beharrekoa?

-Nazioa hor, Renanekin, Estatua bezala ulertuz. Frantzia edo Espainia historiaren produktuak dira eta bakoitzak bere historia oso goratik ospatzen dizute. Historiak justifikatzen du Katalunia, Euskadi, Andaluzia Estatu berean loturik egotea, eta Portugal esate baterako ez. Edo Irun bai eta Hendaia ez. Nazio edo Estatu batasuna memoria historikoak oinarritzen du. Kondizio batekin. Historia hori batasuna justifikatzeko moduan gogoratzea eta batasun hori burutzeko egin diren sarraskiak eta krimenak eta amarruak ahaztea. Hau funtsezkoa da. Historiak esaten digu zer garen, baina historiari guk esan behar diogu berak zer esan behar digun.

5-Ortega y Gassetek eta Hitlerrek sakonki irakurri zuten Renanen obra.

-Arana Goiriren abertzaletasuna nazioaren eredu alemanekoa eta arrazista omen delako gaitzesten da. Nazio etnikoa. Aurkara Renanen kontzeptu frantses demokratikoa goratzen da, nazio zibikoa. Bien testuak irakurrita, bizkaitarra baino askoz ere arrazistagoa da bretoia. Renan jauna bere burua arrazen teoria zientifikotzat daukan arrazismoaren gurasoetako bat da eta batez ere antisemitismo moderno gaiztoenaren fundatzaile eta patroi handia. Hitlerrek eta Ortega y Gassetek Renanen arrazismoan ikasi dute.

6-Estatuaren behar espantsionisten arabera, frantziar intelektualek desberdin teorizatu dute nazioa, konkista-gaia Aljeria, Bretainia, Belgika edo Alsazia izan denean.

-Frantziak ingira txikienik gabe anexatu du Savoia, hor frantsesa mintzatzen omen zelako: kasu honetan hizkuntza inportantea zen nazioaren kontzeptuan. Dunkerken flandrieraz egiten zen, Alsazian alemanez, Roselló katalana zen, Niza italiarra, etab., orduan arrazoi inportantea arma garaileak izan, hizkuntzak ez zuen inportantziarik. Nazioaren teoria frantsesean hizkuntza ez da garrantzizkoa, Frantziari interesatzen ez bazaio. Gero, eskualdeok konkistatu orduko, izugarri garrantzizkoa bihurtzen da nazio osoan hizkuntza bakarra inposatzea. Nazio bat, hizkuntza bat. Errusia herrien kartzela bazen, Frantziak hizkuntzen hilerria dirudi.

7-Renanek aipatu eta gurean zabaldu den nazioa eta eguneroko plebiszitua berdintzeko joerak hiritarren borondatea demokratikoki aintzat hartzea beste helbururik ez lukeen printzipioa omen du oinarri.

-Eguneroko plebiszitua inoiz egiten ez den plebiszitu xelebrea da. Gauzarik komikoena da kontzeptu famatu horrekin gertatzen dena. Inork ez du ulertzen, baina mundu guztia liluratzen du. Alegia, Frantzia, Ile de France txikitik abiatu eta inguru guztia bortxaz harrapatuz hedatu den monarkia baten eraikina da. Erregeari lepoa moztu eta gero, logikoena eskualde konkistatu guztiak atzera euren askatasun zaharrera itzultzea litzateke. Baina eskualdeok, dio Renanek, ez dira banatu. Eta horrek probatzen du elkarrekin bizi nahi dutela. Nahia hemen hasten da Renanen teorian garrantzizkoa izaten. Nola erakusten dute eskualde diferente guztiok nazio frantsesa izan nahi dutela? Ezer ez eginez. Xuberoako artzainak, Bretainiako arrantzaleak, Okzitaniako laborariak, Pariseko burgesak, orain erregerik ez dago, eta hala ere isil-isilik euren eguneroko bizitza egiten jarraitzean, elkarrekin nazio frantsesa osatu nahi dutela adierazten omen dizute. Horixe duzu eguneroko plebiszitua. Xuberoako artzainak, gaztak eginez, Bretainiako arrantzalearekin solidaritasun nazionala adierazten ei du… Formula bat belarriaren limurgarria, inork garbi ulertzen ez duelakoxe txit egokia jendea engainatzeko, eta horregatik edozein diskurtsotarako aipu polit bat bilakatu eta sekulako arrakasta ukan duena.

8-Frantziar nazionalismoa gainerakoekin alderatuz gero, badu nabarmentzeko moduko berezitasunen bat?

-Historikoki nazionalismo frantsesa beste guztien maistra izan da, denek dute haren antzen bat. Berezitasunik egotekotan nazionalismo frantsesaren espezifikoa, esango nuke, Frantzian nazionalismorik zarratuena ere beti irekitasun espiritual eta kosmopolitismo itxuraren banderarekin agertzen dela eszenan. Beharbada horregatik Parisen rola nazionalismo frantsesean. Frantzia Paris da eta Paris munduaren argia. “Le centre même de l’humanité, la capital de la civilisation”, esango du Victor Hugok. Nazionalismo espainolak hantustekeria hori ere kopiatu gura izan du. Espainia “la unidad de destino en lo universal” dela, ikasten genuen guk. Ez unibertsalak euskal abertzaletasuna-eta ziren. Parisen tokia Gaztela inperial eta unibertsalak hartzen zuen. Ikustea dago Unamunoren Gaztelaren mistika — eta ni arras hunkitzen ninduen gaztetan! Orain batzuetan Madrili eta Real Madrili jokarazi gura izaten zaio rol hori. “Madrid es mi patria, corte digna de España, madre benigna del mundo”, Tirso de Molinak deklamatzen zuen jadagoneko.

9-Jon Sudupek diosku Voltairek arrazismotik askatu eta kosmopolitismora bideratu gaituela. Voltairek dio judua arraza higuingarri bat dela, esklabo izateko sortua, eta beltza berriz gutxiago dela zuria baino, ziminoa beltza baino gutxiago den bezala eta ostra ziminoa baino gutxiago. Zein da hemen ezkutatzen den arazoa?

-Mezua berez aspaldikoa eta sinplea da. Abertzaletasunaren estukeria eta euskaltasunaren arrazismoa laga eta mundu zabaleko kosmopolitak bihurtu behar dugula. Ilustratuak, alegia. Hasteko, bitartean irrazionala eta intelektualki desonesta iruditzen zait salaketa edo suposizio horiek beti, behin eta berriro, modu generikoan erabiltzea, estukeria eta arrazismo suposatu horren adibide konkretuak gaurko gizartean inoiz seinalatu gabe. Egongo dira arrazistak abertzaleen artean, esan bedi zein eta zein. Alabaina, hori mentalitate dogmatiko baten kaferrotatxoa baizik ez dela pentsarazten didana, kontraeredutzat Voltaire eta Renan bezalako ganadua goraipatzea da. Irakurri ote dituzte? Voltairek merezimendu asko eta handiak dauzka, baina justu horiexek ez. Kapaz da Berlinen urteak bizitzeko kultura eta literatura alemanaz axola izpirik gabe. Hizkuntza alemanaz hartaz burlatzeko haina bakarrik interesatu da — “soldaduen eta zaldien hizkuntza” barbaroa. Haren kosmopolitismoa beti eta edonon total frantsesa eta paristarra izatean datza.

10-Aberriaren fanatikoen satirista zorrotza izan zen…

Egia da, baina kasualitatez fanatiko erdeinatu hori abertzale poloniarra da eta tropa errusiar eta prusiarren okupazioaren aurka da fanatikoa. Voltairek Errusiako Katarina II.aren eta Prusiako Federiko II.aren Poloniaren okupazio eta partizioa ontzat eman du. Panfletista antipoloniar negargarria bihurtu da. Eta zer kasualitate, berriro, bi potentatuok Voltaireren ongile aberats eta mezenas eskuzabalenak ziren. Rousseauk erabat bestela jokatu du tragedia poloniarraren aitzinean. Voltaireren arrazoia okupazio militar eta partizioaren alde da, Errusia eta Prusia askoz progresistagoak zirela -“ilustratuagoak”- Polonia atzerakoia baino. Inperialismo europarrak progreso unibertsalaren argudio berarekin zuritu ditu bere lapurreta unibertsalak XIX. mendean. Renanek, Voltaire bezalakoxea baitzen arrazista eta “eznazionalista”, Frantziaren misio zibilizatzailearen arrazoiarekin bedeinkatu du inperialismo frantsesa Ipar Afrikako nazio arabiarren zanpaketan. Ni neu aspaldian Voltaireren irakurle eta mireslea naiz. Hala ere, haren zenbait iritzi eta jarrera barkagarri izan liteke apika XVIII. mendean; kapitulu hauetan eredugarritzat aurkezteak XX. edo XXI. mendean ez dirudi barkagarria. Piska bat geu ere ilustratu gara harrezkero.

Administrazioan harrituta omen daude, irakasleak gero eta uzkurrago dabiltza ikastetxeetako zuzendaritzak beren gain hartzeko orduan.

Irakasleok, zuzendaritzaz jabetzeko ikuskariaren aginduari muzin egitearren, horrelakoak egiten ditugu: ikuskariarekin topo ez egiteko, egun bateko kontua baldin bada, komunean sartu, krisketa itxi eta goiz osoa barruan igaro; edo, arriskua zenbait egunez luzatuz gero, ordaindu gabeko baimena hartu eta urrutira bidaiatu (Bulgaria, Mongolia…).

Bestela, behin ikuskaria erremediorik gabe aurrez aurre daukazula, imintzio arraroak eta txoroarena egin eta negarrez hasi, konortea galdu eta lurrera jausi, psikiatraren paper piloa urduri erakutsi, ikuskariaren autoa erretzearekin mehatxatu.

Datu horiek guztiak benetakoak dira. Diskrezioak eta zuhurtziak are deigarriagoko beste zenbait isiltzea agintzen dute.

Azkenik, irakaslerik inozoenek arduratu behar izaten dute zuzendaritzaz, antzezteko trebetasunik, herentzia oparorik edo kontaktu egokirik ez dutenek.

Arras bestelakoa zen giroa 90eko hamarraldian: zuzendariak ez zuen kargua utzi nahi izaten, konfabulazio ugari zebilen ikastetxeetan zuzendaritzaz jabetzeko. Gurean hala zen, bederen.

Enigma galanta, diote Administrazioan.

Nola iritsi gara egoera triste honetara?

450 ikasle inguru dauzkan gure ikastetxean hiru idazkari zeuden.

Orain bi dagozkigu.

Bakarrarekin gaude haatik uztailaren 5az geroztik.

Ekainaz geroztik Administrazioak bazekien jakin gure bigarren idazkaria bazihoala eta uztaila eta irailaren hasiera izaten dela urteko boladarik gogorrena.

Gure idazkari bakarrak, gainera, uztailaren 10ean lantokira ez etortzeko baimena eskatu behar izan zuen senarrari ebakuntza larri bat egin ziotelako eta ordezko bat bidali ziguten. Gizon jator eta zintzoa, lan egiteko gogo handikoa; ez zen ordea irakaskuntzako idazkari. Berez, arkitektoa zen. Autobusez etorri zitzaigun, Villalbatik, Fragaren eta Rouco Varelaren herritik. Berrogeita hamar urteak ederki gaindituak, Mundakako kanpinean iglu-denda bat altxatu eta hantxe egon zen gurekin lanean ibili zen astean.

Zuzendaritza-lanaren alderik zitalena da deitzen duzula dagokizuna eskatzeko Ikuskaritzara, Langileriaren Kudeaketara, eta abar, eta erantzuten dizute arazoa konponbidean dela, hitz ematen dizute erabateko ziurtasunez izango duzula berehala bigarren idazkaria.

Eta ez da egia eta telefonoko solaskideak badaki ez dela egia. Lehenbailehen nahi du telefonoa eskegi. Bien bitartean, idazkariak bakardade latzean egin behar ditu 450 ikasleren matrikulazioak, ikasle eta ikasgelen zerrendak, estatistikak, garraio aseguruak, Eusko Jaurlaritzak bidaltzen dituen aplikazioen funtzionamendua ikertu eta ikasi, ez dago-eta ikastarorik, datu mordo izugarria programa desberdinetan sartu, leihatilara datozkion ikasle eta gurasoez arduratu, zeharo itota. Jakina, lan asko eraman behar izaten du etxera.   

Ez sinestekoak izan dira Administrazioarekin izan ditugun elkarrizketa batzuk. Uztailean, Baliabidekoak agintzen dizu bigarren idazkaria hiru egun barru izango duzula. Handik sei egunera deitu eta organigraman bere azpian dagoenak hartzen dizu: “a, hori agindu zizun? Beno, kontua da azken lan-eguna zuela oporrak baino lehen eta pasilloetan ez genuen elkar ikusi, beraz nik ez dakit deus ere. Dena den, zin dagizut, beranduenez ere irailaren lehenean hortxe izango duzue bigarren idazkaria”.

Hamaika ditu irailak eta ezer ez.

Edonola ere, idazkaritzako aldirik zailena igarotzen ari da honezkero. Egina dugu ikasleen aurkezpena. Bigarren idazkaria urriaren amaieran bidaliz gero ongi etorri, noski, baina Jaurlaritzaren jokabidea gure idazkariarekin oso hurbil dago bossing tankerako mobbing-etik, Hezkuntza Sailetik bultzatzen den hirueleduntasunari jarraiki adieraztearren. Zenbait hilabetez, Administrazioak langile baten soldata aurreztu du, bidegabeki, gure ikastetxean ez baita RTPa edo Lanpostuen Zerrenda aldatu. 

Inork ez du zuzendaritzarik nahi, zuzendaritzak funtsean Eusko Jaurlaritzak irakaskuntza-sareko katebegirik ahulenaren kontura diru ziztrin bat aurrezteko koltxoi bilakatu baitira. Irudi luke Hezkuntza Sailaren sakoneko pentsaera dela “lagunduko dio baten batek idazkari bakarrari lan bikoitza egiten, konponduko dira pardillo horiek”.