Camino
CAMINO
1-Filosofia laikoak zein erlijioak, biek bilatzen dute giza bizitzari zentzu bat ematea, eta bizimodu sakon eta eder bat. Desberdinak dituzte bide psikologikoak, ordea.
Caminok erakusten duenez, erlijioak bultzatzen duena da pertsona Jainkoaren aurrean belaunikatzea eta apaltzea. Gizakiak uko egin behar dio bere buruari, bere adimenari, bere arrazoimenari, eta Jainkoari utzi bere bizitza gida eta goberna dezan. Gizakiak bere barrualdea hustu behar du, Jainkoak bete dezan.
Aldiz, etikak giza arrazoimenera mugaturik nahi dio bizitzari zentzua bilatu, eta izaera eta bizimodu eder bat sortu. Giza adimen mugatua da azken erreferentea, eta ez beldurra baretzeko giza adimenak aurrena sortu eta hurrena egiazkotzat hartu duen Jainkoa bezalako irudimenezko izaki bat, inoiz ez dizuna hutsik egingo eta traizionatuko, ez delako benetan existitzen.
Zure psikologiak nora bultzatzen zaitu gehiago, filosofia laikora ala erlijiora?
2-Badago erlijioaren alde bat tanatofiloa, hau da, heriotza maite duena.
Caminoren ama gorrotagarria egiten da, alabak bizitzatik urrundu eta heriotzara bultzatzen dituelako. Ez da argi gelditzen zer zerikusi izan zuen Caminoren neba txikiaren heriotzarekin, baina iradokitzen zaigu amak eragin zuela. Amak hautsi zuen gezurren bidez Giusepperen eta Nuriaren arteko harremana. Egunero ematen dizkio eskerrak Jainkoari alaba hilko dion eritasunagatik, pozik dago alaba hiltzera doalako. Abadeak soilik behin Camino hildakoan nahi dio argazki bat atera, hilik oso ederra dagoela aldarrikatuz. Ospitaleko gelan, txalotu egiten dute Caminoren heriotza. Loiolako San Inaziok ere, jesuiten fundatzaileak, zioen gizakion betebeharra dela bizitzan hilda bageunde bezala ibiltzea. Zure ustez, psikologikoki sinesgarria izan daiteke bizitzaren aldeko erlijio bat?
3-Beharrezkoa ote da, erlijioa indartzeko, sublimazioa sendotzeko, Caminoren ama bezalako maitasunaren etsai bat izatea? Kontrajarriak al dira bizitza izpirituala eta garen animaliaren onarpena? Zergatik hautsi zuen Caminoren amak Nuriaren eta Giusepperen arteko harremana, ahizpa Opus Dei-en sartzeko orduan erabakigarria izan zen haustura, hain zuzen?
4-Filmak erakusten digun kristautasuna gorputzari, maitasunari eta gozamenari gorrotoan dago oinarritua. Kristauak bat egin behar omen du torturatu eta hil zuteneko Jesukristoren oinazearekin, soilik sufrimendu horren bitartez garbitu baitezakegu arima. Zentzu horretan, esan liteke kristautasunaren oinarria masokista dela?
5-Amak behin eta berriro kaiolatu eta Caminok askatzen duen sagua desira da, bizitza, Camino Cucorengana daramana, eta Giusepperekin berriro elkartutako Nuriarengana, hondartzara eta itsasora. Gero, eritasunaren erruz Caminori desira itzaltzen zaionean, sagua bere kabuz sartuko da kaiolan. Bat zatoz interpretazio horrekin? Zergatik?
6-Filmak antzerkia eta erlijioa kontrajartzen ditu. Antzerkia bizia da; erlijioa heriotza. Kristauek antzerkia debekatu izan dute, esaterako Kalbinismoa bezalako korronte garrantzitsu batek. Amaren, izebaren eta Opus Deiren tanatofiliaren aurka, biofiloa da Caminoren eta bere aitaren jarrera, antzerkiaren, maitasunaren eta bizitzaren aldekoa. Camino lotu egiten zaio Jesus-Cucori. Cucorekin dantza eta musua izango dira Caminoren zerua. Fededuna izan zein ez, deskribatu zuk nahiko zenukeen zerua.
7-Camino protagonistak kristautasunean hasieratik agertu zen kontraesan bat adieraziko du: Jainkoa ona, orojakilea eta ahalguztiduna bada, zergatik sufritzen dute errugabeek? Orojakilea bada, badaki sufritzen ari direla, eta aldi berean ahalguztiduna ere baldin bada, sufrimendua desagerraraz dezake. Zer gertatzen da orduan? Jainkoa ez da ona? Fedegabe askok arrazoi hori erabili izan dute Jainkoaren existentzia ukatzeko. Nola ikusten duzu zure burua: teista, agnostiko, ateo, deista, fideista? Zergatik?
8-Jesukristok esan zuen, baldin eta haren dizipulu izan nahi badugu, gure familia biologikoari uko egin behar diogula. Horregatik ahalegintzen da etengabe Opus Dei, kristautasunaren barruan garrantzi handia duen erakunde hori, bere kideak familietatik bereizten. Konbertsioak eskatzen du gorputzari, familiari, jasotakoari ukoa, izpirituaren mundu berri eta puruan sartu ahal izateko. Horri deitzen zaio sublimazioa: indar biologikoak biologiatik aldendu eta izpiritura igotzeari, libidoa xurgatu eta gogamen garbira bideratzeari. Bat zatoz biologiaren eta izpirituaren arteko bereizketa horrekin? Zergatik?
9-Jarrera erlijioso baten arabera, gertatzen den guztia, on zein txar, Jainkoak bidalitakoa da, eta beraz onartu beharrekoa, sakratua. Maite ditugunen eritasuna, oinazea, heriotza, Jainkoak nahi izan ditu eta beraz pozez onartu behar ditugu. Zer deritzozu?
10-Nire lagun batek Opus Deiren ikastetxe batean ikasi zuen. Neskak bakarrik. Filmean ere, neskak eta mutilak bereizirik dauzkate. Kontua da neskek debekatuta zeukatela praka bakeroak janztea, Opusekoek ziotenez etengabeko masturbazio bat dakartelako, igurtziagatik; eta asteburuan ikasle bat ikusiz gero bakeroekin edo motorraren atzealdean eserita mutil-lagunari helduz, beste ikasleek edota irakasleek zuzendaritzan salatu behar zuten, bestela zigorra. Zer nahiago duzu, markaketa estu hori, ala gurean nagusi den ezaxola?
11-Tentaldian jaustea bizi-bultzadei amore ematea da, deabruaren xarmaren pean erortzea, eta, Opuseko abadeak dioenez, soilik etengabeko otoitzari esker gainditu dezakegu eta salba gaitezke. Jainkoa duenari ez zaio ezer falta, aski da Jainkoa bizitzeko eta hiltzeko, ez dugu beste ezeren beharrik. Hala ote da?
12-Zure ustez, zer da heriotza: bizitzaren amaiera, zentzumenek eta filosofia immanenteek erakusten duten legez, ala benetako bizitzaren hasiera, zerurako sarbidea, erlijio gehienek dioten bezala? Hil ostean eta eternitate osoan ondo eginak sarituko dizkigute, eta txarto eginak zigortu? Ala heriotzak eta ezerezak eragiten digun ikara konpentsatzeko asmatzen dituzte erlijioek zeruak, infernuak, eta, oro har, hil osteko edozein bizialdi?
13- Zer iruditzen zaizu filmaren amaierako telepatia? Gure hau ez den beste mundu baten existentzia independentea ukatzen du filmak. Caminoren burmuinean dago zerua, ez beste inon, Caminoren irudimenean. Ordea, filmak zientziak errealtzat onartzen ez duen aukera bat erabiltzen du: telepatia. Sinesgarria egin zaizu Caminok Iruñean hiltzera doala Madrilgo antzerkiarekin duen harreman telepatikoa?
14-Sekretuak Gordetzeko Kutxako musikak ez die sekretuei ihes egiten uzten eta lagundu egiten du erlijioak estaliriko egiak adierazten, mintzoz zein irudimenez. Musika hori entzuten denean, Caminok konfidentziak trukatuko ditu aitarekin, batez ere maitasunaren ingurukoak. Aldi berean, musika horrek ezinegona eta kezka eragingo dizkio ama Gloriari, eta jakin-mina, sumatuko balu bezala musika horrekin batera askatu eta plazaratuko direla zapaltzen ahalegindu den desirari, amodioari eta bizitzari buruzko berriak. Zer iruditzen zaizu, Camino hiltzean Sekretuen Kutxako musika entzuteak adieraziko lukeela maitasuna eta irudimena erlijioaren errepresioari gailendu zaizkiola? Nola interpretatzen duzu Caminoren heriotzarekin batera ageri den eszena, Cucorekin dantzan eta aitarekin besarkatuta?