Garagoittiko Orakulua

Hamen entzun saiua, KAGADA eta guzti.

Eta saio guztiak hamen dakazuz entzuteko moduan. Bestalde, Aittitta Raduga uhiñetan entzun zeinke: Lekeitioko Arrakala, Eibarko Matrallako, Bittorixako Hala Bedi, Iruñeako Eguzki, Bilboko Tas-Tas, Oreretako Zintzilik, Urruñako Info7, Oiartzun irratixan... Eta interneten, Arrosa Sareko podcast bikaiñian be topauko gaittuzu.

Entzun hamentxe ipoiñori.

*** "Azkuen Ipoin Bildumia" Arrakala Irratijan 2004 eta 2007 urtien artian grabautako ipoin txorta bat da. Resurreccion Maria Azkuek bere "Euskalerriaren Yakintza" liburu kolekziñuan (4 tomo), tomo bat osorik eskintzen detsa ipoiñei, eta berau izan da ekoizpen honetarako erabilli dogun oiñarrixa. Azkuek jatorriko euskalkixan jaso zittuan ipoiñak, 1910 inguruan. Guk hórrek euskalkixok mantendu doguz, herri bakotxeko doiñu eta hizketak ahal danik eta fidelen errespetatuta.

Erdi irakorritta laga najuan liburu hau, traza eskasa hartuta gaiñera: aberaskume kapritxosa baten istorixa jasangatxa, familixako giro ganorabakuan, danak neska txoriburuan burutaziño baten soiñuan dantzan (arraixo orlegi hori ikustia, hala egixa). Liburu txarra baiño txarragua begittandu jatan. Baiña hara nun, urtebete geruago lagatako puntuan hartu doten –liburuak amaitzia gustatzen jatak, ondo kritikau ahal izateko bada be-, eta pentsatzen hasi nok, ia Vernek nahitta ez ete zetsan emongo giro fribolo hori sortu, gerora datorrenakin gehixago kontrastatzeko.

Emoten jok liburuan fonduan erromantikuen ameskerixia (Helena Campbell), eta zientifikuen hoztasuna (Aristobulus Ursiclos) alderatzen dirazela. Olivier Sinclair erdibidian ipiñiko litzake (¿Vernen alter ego moduan?) erromantikuen aldera pizkatxo bat gehixago biharbada, baiña naturalezia zientzian begixetatik ulertziari ezetz esan barik. Honen kontura makiña bat egoera barregarri eta absurdo dagozak liburuan. Eta esango neuke ironixa puntu bat be badarabixala “Ossian” eta Walter Scotten zalienganako, eta sasoi horretan ixotutako “anchiñaco” denporenganako miresmen horretan.

Helena hori gertakarixen erdi-erdixan kokatzen dan arren, akziñua ez dok alperrik 1881 urtian gertatzen eta beleta/florero inkonsziente papela betetzera mugatzen dok, nahiz eta pertsonaje guztien gorabehera eta tramen motorra izan, baiña liburuan muiñian momentu baten be parte hartu barik. Behiñ baiño gehixagotan emoten jok plastateko pare batekin bera baretzeko gogua. Sign of times...

Partridge eta Bess zerbitzarixen papelak be atentziñua deitzeko morokua dok. Verneri buruz asko idatzitta dagok eta biharbada egongo da honi buruzko zeozer be; baiña zerbitzarixen gizatasunari buruzko aldarri trazia hartzen detsat; biharbada victoriar sasoian modan ipiñiko zan eurenganako bazterkerixia edo...

Eskoziako mapa bat eskutan irakortzeko moroko liburua, edozelan be, biajia hobeto gozatzeko.

Lekeittio, 2011ko Ilbeltzan 6xa.

Hildakuen aldeko panegirikuak interes eskasa jakek, mundurako. Juandako lagunari eta haren senidiei be, ezer gitxirako balixo jetsek; eta ezagutu ez zebeneri, ondiok gitxiago –zelako oharkabian pasatzen jatazak neuri behintzat, izperringian ixa egunero argitaratutakuak-. Esango neukek haren balixua idazliandako bakar-bakarrik dala: ezekin be baretu ezin dan korapillua askatzia, eta berbatan ipiñi ezin dana zeozelan artikulatzen saiatzia, norberan mesedetan. Exorzismo papela, hala egixa. Hala dok nere kasuan, atzo eta gaur beste gauza guztiak illundu dittuan eklipsia izan dalako heure herixotzian barri izatia, Iban.

Bart ekittaldi zibikuan taulagaiñetik pasau ziran guztiak ikustia bereziki gogorra izan zuan, oso gaztiak ziralako, gaztiegixak. Apurtuta jeguazen. Halan be musikia jo ta jo jardun juen, eta horixe izan zuan omenaldixan muiña (heure kantu eta guzti). Beti dok bat gaztiegi hiltzeko, baiña halan be ez hintzan ez, zaharregixa rokanrolerako.

Mutriku, 2011ko Ilbeltzan 5ª.

Aldatuta hago argazkixan; izenez be ez haut ezagutu; halan be, hire begirada zintzua ultzian modura sartu jatak eta eskeliari begira geratu nok tabernako barran hogetamar bat segunduan, “Barras” hintzala konturatu arte. ¡Zelako kolpia, malkuak begixetara!

Tratu zuzena gitxittan izan arren, begibistakua zuan antzerako oiñarrixak genduzela; eta askotan ni neu baiña 8 urte gitxiagokin ikusten najuan, heuri begiratzian. Etxakixat azkenengoz egon giñanetik asko aldatuko hintzan, baiña etxuat uste (PD: ekittaldixan ikusi danangaittik, asko ez eta poztutzen nok). Flash asko etortzen jatazak, koinzididu genduzen uniak: truke azokak; Tijuana in Bluen kontzertu ha (hagiñak apurtu nittuanekua); gaztetxeko giro zoragarri hartako aingeru zaindarixa; PAM-ekuen instrumentuekin “Beat on the brat” perpetratzen, eskenatokixan; Matrallako irratiko sorreran aniztasuna sigurtatu nahixan...

Tallarra Gaztetxia aurrera etara zenduenian zuetaz harro sentidu nintzuan, eta hire moduko batzu bertan egotia gauzak bihar-dan-moduan egingo zenduenan bermetzat hartu najuan. Etxakixat hala izan ete zan edo ez; handik gitxira alde egin neban-eta Eibartik. Azken barrixa, Valencian koziñero henguala (hara anaitzen gaittuan beste kasualidadia) eta horrekin najenguan, gaur hire eskelia topau arte.

¿Zer ez dok ernalduko hire errautsekin ondutako lurretan, Iban? ¡¡¡Germinal!!!

• Hire lagun makrobiotikuen agurra.
• Hire anaian gutuna.

No sea güevón y escuche, vasquito.

Eta saio guztiak hamen dakazuz entzuteko moduan. Bestalde, Aittitta Raduga uhiñetan entzun zeinke: Lekeitioko Arrakala, Eibarko Matrallako, Bittorixako Hala Bedi, Iruñeako Eguzki, Bilboko Tas-Tas, Oreretako Zintzilik, Urruñako Info7, Oiartzun irratixan... Eta interneten, Arrosa Sareko podcast bikaiñian be topauko gaittuzu.

 Ni, nere taberna denporan, komuneko ate asko pinttautakua naiz. Betidanik fijau izan naiz, gaiñera, mota honetako idazkixetan; aldarri abertzale topikuak kenduta, oso gitxi ziran euskeraz topatzen nittuanak, euskal literaturazale mozkorren baten esaldi poetikuak normalian, landu-ustekuak. Gauza espontaneua, gitxi.

 Horretxeittik deittu desta atentziñua ate honek. Pinttada normalak diraz; hamalau-hamabost urteko gazte normalen eztabaida normalekin, gai normaletaz, birau normalekin eta tontokeri mailla normalakin... baiña euskeraz. Sekula halakorik ikusi bakua nintzan. Esanguratsua.

 Transkripziñua, goittik behera eta ezkerretik eskumara:

• Sastaixek.
• Corazon contento (tengo el / lleno de alegria).
• El internado bixer! F.Q. laster! Urri!
• Gorka marikoik potruk ikutzen daz. Putos nenazas.
• Eneritz, beitxu horri / falta da.
• Nik flipau etxot peñiaz... egun batetik bestera saludu be kendu! Hau batak baiño gehixak / hartu leike pertsonak / JENTUZA.
• Hamen eigu paktu Miriam ta Olatzek gero, ta Irallin misionk! PD: interpretelo usted mism@. GRACIAS.
• Borrau aurten be ia? Eztalizue zuek benetan zertaz sartuko zaren hau bigarrenez borretan bazue? OK? Je, je, ok ok nahiot entzun OSTIA!
• Puto GAS de mierda. Hoixe aproposa zuentzat. Jota GAS! HP = Hijos de puta.

Oin dala gitxi lagun batzuei idatzitta:

Ez dakitt Juan Mari Irigoienen "Lur bat haratago" nobelia irakorritta izango dozuen. Hortan nabil ni oiñ, eta gauza askotan gogoratzen naiz zuekin:
- Lapurtera klasikoz idatzitta ei dago (gaurko grafiaz, hori bai), esaldi luze eta subordinauetaz baliatu ahal izateko.
- Kontrareforma sasoian idatzitta dago, eta "tridentinuen" gehiegikerixak salatzen dittu.
- Protagonistia, Joanes, Italiara bidai iniziatikua egitten dau, eta Florenciatik edertasunez mozkortuta dator Giovanni...
Ondiokan liburu erdixan nago, baiña oso entretenidua da. Napar eta gaztelarren arteko gerra zaharran oihartzunak be dagozen neurrixan, rollo abertzale bat izango zala uste neban, baiña ez, ondo dosifikatuta dago eta ez da panfletarixua.

Liburua amaittu barri, iritzixa berresten dot. Tarte flojo batzu kenduta (Ameriketako abenturian hasieria, parrafo existentzialistak...), oso pozik laga naben liburua dok, barriro be, irakorketa-abixaria gero eta gehixagokua izatian sentsaziño eder hori ixotu destana, mutikua aldapan behera antxitxiketan leztxe, edo surferua olatu gaiñian...