Garagoittiko Orakulua

Irakorrizue ipoin hau. ¿Ze leza izan leike bertan aittatzen dan hori? Nere ustez oso klaru dago.

 

 Argazkiak.org | Basaiko lorea © cc-by-sa: ades

 

Azkue RM. Euskalerriaren yakintza. Tomo II Cuentos y leyendas 78-79. Euskaltzaindia & Espasa-Calpe, 1989.

 BASAIKO LOREA / LA FLOR DEL SICOMORO

 Nabarniz edo Nabarrizganeko Iluntzar deritxon mendian leza bat dago, inok sekula ondorik negurtu bagakoa. Leza onek larez ta otaz itsutua dauko beronen agoa ta nonbait, aizeak eroaniko aziren batzuetatik erneta, basiko (1) bat eukan lenago. Emakume abarkadun gonagorri bat, umetxo bat eskutik ebala, igaro zan bein leza-inguruan zear. Umeak basikoaren adarretan lorea ikusita, bere berbetatxoan, auxe esan eutsan amari:

 -Ama, pitxia.

 -Ez, maitetxo, kaka dauko-ta.

 "Pitxia, pitxia" esanda negarrari emon eutsan lenengo; gero, ¡¡blaust!!, zapart eginda ota ta lar-artean geratu zan ez gora ez bera egin ezinik. Amak, a ikusita, txilioka, zapart zoli egin eban. Ama ta ume, eun zearnar zatituaz, beste ainbeste saguzar ta belatxinga lezabarrutik uxaturik, geldi-geldika, leza barruan amildu ziran. Inok eztaki arrezkero euren barririk.

 Mendi-barrenean burdin-ur azal lodia dario atx bati. Baserritarrak, ur aren gorritasuna ikusita, ama errukarriaren goneak gorritu daroala uste dabe.

 *******

 En el monte denominado Iluntzar, de encima de Navarniz, existe una sima cuya pro fundidad nadie la ha medido nunca. Esta sima tiene oculta su boca entre abrojos y argomas, y, en tiempos atras, tenia un sicomoro, probablemente nacido de algunas semillas llevadas por el viento. Una mujer, calzada de abarcas y ciñendo saya roja, paso una vez, conduciendo de la mano a un niño, por las inmediaciones de la sima. Viendo la criatura una flor en las ramas del sicomoro. en su limitado lenguaje dijo a su madre:

 -Madre, bonito.

 -No, querido; pues tiene porqueria.

 -Bonito, bonito.

 Al decir esto, primeramente se echó a 11orar. Luego, iplum!, di6 un salto y quedó entre los matorrales y argomas, no pudiendo moverse ni arriba ni abajo. La madre, al ver aquello, chillando, dió un saIto brioso. Madre y criatura, destrozando cien zarzamoras, espantando otros tantos murcielagos y cornejas del interior de la sima, poco a poco se hundieron dentro de la misma. Desde entonces, nadie tiene noticias de ellos.

 Debajo del monte mana de una peña agua ferruginosa de espesa capa. Los aldeanos, al ver la rojez de aquella agua, creen que la enrojece la saya de la pobre madre.

 *********

 Tomas Ibarguen, de Nabarniz.

 (1) Basaiko, basiko, erderazko "higo silvestre, sicomoro", da.

 

 

 

Parakaidista honek eremu barrixak deskubridu ahala, guraso “arduratsueri” azaltzen jarraitzeko asmotan, hamen dator serie honen hurrengo txatalakin.

Danok jakingo dozuen modura, familixa guztien gogua etxeko erregetxua potolúa ikustia izaten da (gero nerabetzaruan alderantzizko gogua sartzen da, silfide bihurtzekua alegixa, konturau barik “ume lodixa” eta “nerabe argala” kontzepto inkonpatibliak dirazela). Horregaittik, lehelengo aholkua, jaun-andriok, anbulatorixuan emondako orrixari jaramon askorik ez egittia da. Hobeto esango dogu: jarraittu zorrotz garrantzi gitxiko aholkuak (Zer sartu bihar detsagu lehelengo, oillaskua ala txahala? ¿Noiz sartu leike arrautzian zuringua, 9º ala 11º hillia beteta?...) baiña jaramonik bez elikadura aholku fundamentalei (“Umian jatekuari etxako zertan gatzik edo azukrerik gehittu bihar”).

Puntu honetara allegauta, lau berba fisiologixiari buruz, ko-guraso maittiok. Lehelengo ezagutuko dogun fenomeno barregarrixak “osmosis” daka izena, eta labur esanda, gatz konzentraziño altudun korputzak ura xurgatzeko joeria dakela da, zenbat eta gatz gehixago orduan eta ur gehixago retenidu, saguzarrari zigarruan keiakin gertatzen jakon modura. Zertarako emoten jake ganauari gatza, hil aurreko egunetan? Ura barruan retenidu deixen, bolumena hartzeko eta mataderuan pixu gehixago emoteko. Gure potolitua ondiok gehixago lodittu nahi badogu, beraz, medikuan aholkuei kasurik bez: sartu gatza bildur barik jatekuan, eta otordu artian be... emon snack industrial gazi-gazixak.

Azukriari dagokixonez, liburu baterako lain ba dago, baiña laburbildu daigun: azukria prozesu industrial baten ondorixua da, nun landara desbardiñen zukua desnaturalizatzen dan bertan dagon glukosia isolau eta konzentratzeko. Prozesu honen ondorixoz “lehen maillako” azukria urtetzen da (zurixa) eta honen hondakiñak behin eta barriro birprozesatzetik hainbeste produktu desbardin etaratzen dira (tartian, azukre baltza). Azukre guztiak nutritiboki oso pobriak dira, eta gorputzian efektu euforizante eta adiktibo indartsua dake; osasun alderdittik, bizkor esateko, droga baten ezaugarri guztiak betetzen dittu, baitta gorputzian eragitten dittuan ondorixuetan be (diabetes sortzaille nagusixetako bat azukria bera da).

Orduan, klaru dago ezta? Emon umieri gatza, ganaueri moduan, eta bihurtizuez azukre-yonkixak txiki-txikittatik!!! Bildur barik, koño!!!

Gertatu leike, jakiña, parkeko kuadrillan guraso fundamentalistaren bat topatzia, umiari litxarrerixarik emon nahi ez detsana. Hónek jipixok kontrakua eruateko zaliak dira, baiña guk diñoguna zera da: jente gehixenak gatz eta azukrez saturatzen badau bere umia, zeozergaittik izango da, ezta? Un millón de españoles no pueden equivocarse. Eta gauza jakiñekua da guraso batek ez dabela bere semian kalterik nahi. Orduan... argi dago zer egin. Ume gaixo horrek ez daka kulparik ekologista baten alabia ba da, eta horregaittik: eskindu aspitua lehelengo; gero, mantekaua; gero, azeittunak; gero ogi zatixa; gero gominolia; gero kafian azukria; gero jamonyorra... tentau, tentau umia eten barik, nekatuko da guraso fundamentalista hori ezetz esatiaz. Eta hala ez bada, itxaiñ eta despistauta daonian emoixozu almendria, karamelua, fritous de mais... Hurrengo, argumento demoledorienaz eraso ahal izango detsazu jipixari-eta: “Pero déjale ¡mira cómo le gusta!” eta umian negarrak berez-berez egingo detsa azpi-jana.

****

EGUNERAKETA: 2023-I-14ian, amaittutzat emoten dot nere "guraso estreinatu berri" fasia; atzetik etorriko dirazenendako, erabilgarrixa izan leikialakuan, momorró txiki bat sortzeko aholku guztiak hamentxe ipiñi dittudaz.

Estudio de la flexión dorsal automática de articulación tibiotarsiana derecha en conducción de vehículos.

 Study of authomatic tibiotarsal right flexion related to driving.

 Gorosabel Larrañaga O. Dpt. I+D+I FisioLanTaldea

 Resumen / Abstract:

•  Introducción: en la carretera de Markina a Lekeitio se verifica un curioso fenómeno telecinético. Cuando el coche matrícula SS-2656-AJ circula a 80 km/h, basta que un vehículo se acerque a menos de 3 metros de su parachoques trasero para que se produzca un automático descenso de su velocidad de circulación a aproximadamente 50 km/h.
•  Métodos y sujetos de estudio: el vehículo de referencia ha sido conducido siempre por el mismo sujeto, las mediciones se han realizado invariablemente en martes, miércoles y viernes a las 21.30 y las variables dependientes se han recogido en una población de 35 conductores lequeitianos, con coches de gran cilindrada, ansiosos por llegar a casa.
•  Resultados: cuando la distancia entre los dos vehículos se acerca a niveles críticos, el sistema límbico del conductor del automóvil precedente genera impulsos que llegan a las motoneuronas gamma produciendo potenciales de inhibición del tono en los músculos sóleo, tibial posterior y flexor común de los dedos del miembro inferior derecho. Esto desemboca en una inevitable flexión dorsal de tobillo, y por tanto una reducción de velocidad que se mantiene hasta que la distancia vuelve a incrementarse.
•  Conclusión: los conductores que se encuentren con el coche matrícula SS-2656-AJ y tengan prisa por llegar a su destino, alcanzarán el mismo con más celeridad si mantienen una distancia mínima de aproximadamente 5 metros con el automóvil en cuestión.

 Palabras clave / key words: speed, driving, zapatilla, prisa, slow, distance, keep away

 Cítese como: Gorosabel O. Estudio de la flexión dorsal automática de articulación tibiotarsiana derecha relacionada con la conducción de vehículos. Garag Orak (Eibar Org) Sept 09.

 

 

 

Aittitta Raduga. Interneten edonoiz entzungai: http://bitakora.arrosasarea.org
Eta uhiñetan:
* Lekeitioko Arrakala Irratija 107.7 FM - Ewastena 8.00 eta Barijakua 15.00
* Eibarko Matrallako Irratixa 102.8 FM - Eguastena 21.00 eta Zapatua 19.00
* Bittorixako Hala Bedi Irratia (Lautada 107,4, Trebiño 107,7, Aiara 96,5, sakana 90,6 FM) - Astelehena 19.00
* Plamponako Eguzki Irratia (107,7 FM) - Martitzena 13.00 eta astelehena 01.30)
* Bilboko Tas-Tas Irratia (97,0 FM) - Eguastena 19.00
* Oreretako “La Sinchili” (100,0 FM) - Martitzena 18.00
* Urruñako Info7 (podcast) - Astelehena 21.00

 

"Azkuen Ipoin Bildumia" Arrakala Irratijan 2004 eta 2007 urtien artian grabautako ipoin txorta bat da. Resurreccion Maria Azkuek bere "Euskalerriaren Yakintza" liburu kolekziñuan (4 tomo), tomo bat osorik eskintzen detsa ipoiñei, eta berau izan da ekoizpen honetarako erabilli dogun oiñarrixa. Azkuek jatorriko euskalkixan jaso zittuan ipoiñak, 1910 inguruan. Guk hórrek euskalkixok mantendu doguz, herri bakotxeko doiñu eta hizketak ahal danik eta fidelen errespetatuta.

 

 

 

Aittitta Raduga. Interneten edonoiz entzungai: http://bitakora.arrosasarea.org
Eta uhiñetan:
* Lekeitioko Arrakala Irratija 107.7 FM - Ewastena 8.00 eta Barijakua 15.00
* Eibarko Matrallako Irratixa 102.8 FM - Eguastena 21.00 eta Zapatua 19.00
* Bittorixako Hala Bedi Irratia (Lautada 107,4, Trebiño 107,7, Aiara 96,5, sakana 90,6 FM) - Astelehena 19.00
* Plamponako Eguzki Irratia (107,7 FM) - Martitzena 13.00 eta astelehena 01.30)
* Bilboko Tas-Tas Irratia (97,0 FM) - Eguastena 19.00
* Oreretako “La Sinchili” (100,0 FM) - Martitzena 18.00
* Urruñako Info7 (podcast) - Astelehena 21.00

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ADES espeleologia taldia
Urdaibai, Lea eta Artibai (Bizkaia)
********************

Aste honetan, Altamira azpiko tunelekin segidu dogu. Oin dala aste bi
egindako eskalada gaiñian dagon paso estutik pasatzia lortu dogu, eta
sorpresa ederra zeguan gordeta: galeria fosilla, ez oso haundixa baiña
berezi-berezixa. Batetik hormak fosillez beteta (rudistak) eta bestetik,
estalactita exzentrikoz osatutako guirnalda anaranjauak, fin-fiñak eta
luze-luziak, oiñ arte iñun be ikusi barik genkazenak. Gaurkuan argazki
dokumentalen bat edo beste etara badoguz be, hurrengo egun osorako
juango gara gela honetako argazkixak hartzera. Hau egindakuan, soka
instalaziñua erretirauko dogu leku berezi honen edertasuna babesteko.

Datozen zapatu bixetan, Urriko espeleosocorro Simulakro Orokorra ensaiatzen egongo gara Illuntzar mendixan, Iñeritzeko leza ezagunian (Urdaibai, Lea eta Artibai ibarretako sakonena, 350 metro).

********************
ades@euskalnet.net
94 - 625 23 52
http://www.actualid-ades.blogspot.com/

Imajinau kajero automatiko baten mezua: "Puede rretirar zu tiket. No holbide pagar su diñero ha la zalida". Gazteleraz halakuen pare izango litzakezen hankasartuak, nasai-nasai inprimatzen diraz euskeraz, flickreko talde honetan ikusi zeikien modura.

Euzkal Errian Euzkaras

 EGUNERAKETIA: eibarnauta prestuak aurria hartu dabe, eta mezu hau blogian argitarau aurretik be Bildurtu albistegixan agertu dira argazkixok, euskera prepositibudun beste kartel eder batzukin lagunduta.

 

Aittitta Raduga. Interneten edonoiz entzungai: http://bitakora.arrosasarea.org
Eta uhiñetan:
* Lekeitioko Arrakala Irratija 107.7 FM - Ewastena 8.00 eta Barijakua 15.00
* Eibarko Matrallako Irratixa 102.8 FM - Eguastena 21.00 eta Zapatua 19.00
* Bittorixako Hala Bedi Irratia (Lautada 107,4, Trebiño 107,7, Aiara 96,5, sakana 90,6 FM) - Astelehena 19.00
* Plamponako Eguzki Irratia (107,7 FM) - Martitzena 13.00 eta astelehena 01.30)
* Bilboko Tas-Tas Irratia (97,0 FM) - Eguastena 19.00
* Oreretako “La Sinchili” (100,0 FM) - Martitzena 18.00
* Urruñako Info7 (podcast) - Astelehena 21.00

 

Aittitta Raduga. Interneten edonoiz entzungai: http://bitakora.arrosasarea.org
Eta uhiñetan:
* Lekeitioko Arrakala Irratija 107.7 FM - Ewastena 8.00 eta Barijakua 15.00
* Eibarko Matrallako Irratixa 102.8 FM - Eguastena 21.00 eta Zapatua 19.00
* Bittorixako Hala Bedi Irratia (Lautada 107,4, Trebiño 107,7, Aiara 96,5, sakana 90,6 FM) - Astelehena 19.00
* Plamponako Eguzki Irratia (107,7 FM) - Martitzena 13.00 eta astelehena 01.30)
* Bilboko Tas-Tas Irratia (97,0 FM) - Eguastena 19.00
* Oreretako “La Sinchili” (100,0 FM) - Martitzena 18.00
* Urruñako Info7 (podcast) - Astelehena 21.00