Nondik dator “kana”?

Ezaguna ere bada, duela ehun urte futbol–terminologia ez zela Euskal Herrira gaztelaniaren bitartez etorri, zuzen-zuzenean ingelestik baino. Gure aita zenaren belaunaldiak normaltasun osoz esan ohi zuen foballa (football), erreferia (referee), penaltixa (penalty), kiperra (goalkeeper), baka (back), kornerra (corner), orsaixa (offside) eta kana (?).

Ingelesaren eragin hau ez da inondik ere harrigarria. Kantauri itsasbazterreko Athletic, Racing, Sporting, Touring eta honelako taldeen izenak gogoan hartu besterik ez dago. Eragin berberetatik datoz alirona (all iron),  erroberak (rovers), porlana (portland) eta esmita (smith) hitzak, eta guztietan dakigu, zehatz mehatz, adieren jatorria, kana delakoaren kasu bakarrean izan ezik. Izan ere, nondik dator kana?

Kana zer den (edo zen), zeri esaten genion alegia, badakigu, noski. Kana, kornerra ez zena zen. Hau da, kornerra jokalariek baloia jo eta euren atealdeko marratik kanpora irtetzen zenean zen, eta da. Kana, ostera, aurkariek jota irtetzen zenean.

Behin baloia zelaitik irtenda, kornerra ateratzen da ertzetik. Kana, aldiz, ate aurretik. Gaur egun, kornerrari esaten zaio euskaraz, oraindik ere, kornerra; ingelesez “corner kick” eta, gaztelaniaz, “saque de esquina”. Kanari, berriz, “ateko sakea”, euskaraz; “goal kick”, ingelesez; eta “saque de puerta”, gaztelaniaz. Baina, nondik dator orduan kan hitza?

Bai, guztiok dakigu zer den "can" ingelesez (to be able/ahal izan) eta,  hainbat adieratan sakonduez gero, kaiola, espetxe, pote, ontzi, ipurdi eta atze (?). Kontua da, baina, inork ez duela adiera horietako bat bera ere futbolarekin lotzen. Ezta "atze" hipotetiko horrekin ere.

Lan-kontuengatik ingelesen batekin topo egiten dudan bakoitzean, galdera berbera egin ohi diot  --azkena joan zen astean--, baina sekula ez dit inork argitasunik eman ahal izan --ezta oraingoan ere--. Eta han-hemenka aurkitu daitezkeen futbol-hiztegietan ez dago  batere aztarrenik.

Nondik dator, bada, kana?