Garagoittiko Orakulua

Zuen mendizale hazurrak ez dira errauts poto bittan sartu, eta pinttura kubo bat ekarri dogu lekua egitteko.

 ¡Gloria aleluia!

 Antxiñako kapazo baten, zuen errautsak laranja, keixa, zanahorixa, esne ekologikuakin unamorixuan etorri dira etxera. Ateuak, gorrixak, sozialistak, txakur eder eta garbi batek muzturra sartu dau zuen eroskiko poltsa birziklauetan. Merkataritza zuzeneko kontsumo-kooperatiban.

 ¡Aleluia eta hosanna!

 Datorren hillian gure semia jaixotzen danian, zuek be ongietorrika egongo zarie armarixotik begira.

 ¡Izarren hautsa!

 Gero, ongarri izango zarie karraskillo zehe baten sustraixetan. Pertsona zehe batzui omenaldirik onena. Karbono molekulak, batzutan giza korputzian eta bestetan landare baten egurretan. Eta zuen errauts-potuetan, garbantzuak eta bizitzaz betetako elikagaixak.

 ¡Gloria eta hosanna, erregular!

 

 

Kuriosua izan dok XIX mendeko folletin famatuetako bat liburu formatuan irakortzia. Izperringiko irakorliak engantxatzeko entretenimendu bat izanda (erdibana idatzi zeben), etxakak mamin haundirik enredo eta eziñezko maittasun rokanboleskuetaz aparte. Baiña halan be, dibertigarri xamarra izan dok.

 

 

ADELANTATZAILLIA

Egualdi bikaiña. Asko gustatzen jata neuri Lekeittiotik Ondarrurako kostako bide hau, nasai-nasai etortzeko morokua da, trafiko gitxi, bista bikaiña... ¡Hara! Ziklista bat. Hau be ba dago bide honetan asko, ni kotxian hamendik etortzia erabagi doten modura ziklistak be hala pentsatzen dabe, ta... Kontua da, kurba asko egoten dirala hamen eta adelantatzeko aukera gitxi. Tira, ba... txiri-txiri juango naiz eta... ¿zertan dabil hori? Eskuakin eragitten desta, aurrera pasatzeko. Baiña ez dot ikusten, aurretik iñor badator be, ¿zelan pasauko naiz? Jakiña, nerbioso dabil mutilla: aldapan gora goiaz 5 km/orduko, eta etxako gustatzen atzian motorra zurru-zurru eukitzia....

 ¿Zer dabil? ¿Neri begira biraoka ez da hasi ba?. ¡Pazientzia gitxi! ¡Hurrenguan ju’hari belodromora txotxo! Bueno, bueno, bueno...

Tira, badirudi hamen bisibilidadia ba dagola, ta... ¡ez ba! Kotxia kontrako sentiduan. Zer egingo detsagu ba... ¡Barriro! Hor dabil eskuakin “zia ta zia”, ¡sorbaldia lekutik urtengo jak mutilla, lasaittu hari! Korputzari bueltaka, emoten dau bizixuak dakazela, jo-ta-bitsa darixola ahotik. ¿Pasau? Etxuat asko ikusten, baiña tira, banajoiak... ¿zertan habil oin? ¿ez pasatzeko? ¡Hostiaaaaa...!

Ozta-oztan librau juat pareko todoporkuatrua, baiña... bide baztarrera juan dok ziklistia, ¿zeozer pasau ete jako? Kotxetik bajatu naiz, berbarua aitzen juat txaran, berbarua baiño gehixago birau jarixua. Hazurrik etxok hausi behintzat... ¡asun koltxoi politta hartu jok azpixan, kolpia geratzeko! Hurrenguan bi bidar pentsauko jok “munizipalana” egin baiño lehenago...

 
ADELANTAUA

Egun ederra, bizikletan ibiltzeko. Halakuak gustatzen jataz neuri, Lekeittiotik Ondarrura kostatik nasai-nasai ibiltzeko... Hara, kotxia. Honek dira izorratzen daben bakarrak. ¡Ez heban ba bide hoberik Miloittik juanda...! Tira, tira, pasa...

¿Zer dabil hau? ¿Ni izorrau nahixan ala? ¡Pasatzeko ba....! Ez da pasatzen, alua. Mekaguen dios ba. Neri ez jata ba gustatzen kotxiak ipurdixa txupatzen eruatia ba... ¡Heuen aman tangar handixa! ¿¡Pasauko al haiz!?

Izorratu egingo haiz ba. Oin aldapan gora nasai baiño nasaixago najoiak, ez eik pentsau hiri bidia erreztiarren abixaria haundittuko dotenik... ¡ja! Izorrau, bai, izorrau oiñ...

Heldu gara ba lautadara, eta oin aldapan behera. ¡Harrapau ni oin! Kabroia... Bueno, nahikua da, ¡pasau! ¡benga! Baiña, baiña, baiña... ¿hau zein kristo dok? ¿Adarra jotzen ala? PA-SA-TZE-KOOOO! Tiiiira, bengg.... eh, eh, eh! GERATU! Bat datorrela paret... ¡ai, kabroia! ¡Ez pasau! Ge-ra-tze-kooo.... hostia, kunetara najoiak, mekaguendios, akaboooo...!

¡Putaseme halakuaaaa...! Korputz osua jakat arantzaz beteta, ezingo nok bizikletan hillabetian ibilli... LAGUNDU zulo honetatik etaratzen... nere milla euroko bizkletia... ¡Kabroia, lagundu hamendik urtetzen (gero denuntziauko haut bai...)!

 

PARETIK DATORRENA

Egun ederra gaurkua, gaur bedar guztiak legortuko jatazak. Gero jubilauenetik bueltan bihar pizkat egin eta listo, telebisiñora. Bueno-bueno-bueno. Gurma pizkat jagok, baiña tira: egun politta, Eskilantxarri atzian Getarixa eta Biarritz be ikusiko dittuk gaur...

¡Mekasuen! ¡Zer dok hau! ¡Beste zoro bat ziklistia kurban adelantatzen! Joder, ozta oztan pasau jestak ondotik, eta... ¿zer egin dok, geratu? ¿Eta ziklistia? ¡Ene, baztarra jo dok barren! Sasi artera jausi dok ¡etxuan kolpe haundirik hartuko, baiña azala galbaixa lantxerik geratu bai...!

 

Aspaldi ez nizün ikhüsten messagea eta irudia hain untsa biltzen ditüen graffitirik.

 

Hunek ere (txantiloi batez baliatürik), errebeltarzüna eta ironia maisuki biltzen dizkizü.

 

 

Mikrohistorixaz osatutako liburu atsegiña. Normalian takada bakotxian historixa bakarra irakortzia gustatzen jatak, hobeto hausnartzeko; kasu honetan ostera, askotan bi edo hiru irunsten nittuan, bestela hamar segunduan behiñ liburua laga bihar.

Ipoiñ afrikarren antza zeken batzu. Polittak baiña moralejia ezin asmau. Gustatzen jatak halan geratzia.

 Kaixo barriro be, aitta, 17 urte geruago.

Aspaldixan ez haut idatzi; pentsau bai ostera, askotan. Baiña gaur hire hazurren billa goiazela kontuan hartuta, pizkat nerbioso gagoz danok eta pentsau juat, hausnartu baiño gehixago hobe dala bolaluman idaztia.

Ikusten dok, euskeraz nabillela. Izan be asko aurreratu nok asunto honetan ¿gogoratzen dok zelako arrarua sentitzen nintzan ni, 18 urteko nerabe zazkarra, erderaz idazten? Biharbada orduan igarri neban lotsiangaittik eta hirekin praktikatzeko aukeria galdu izanangaittik, orduan hasiko nintzan euskeriaz serixuan interesatzen. ¿Gauza ona, eztok?

Ikusten dok be, hika nabillela. Esango heunke igual ¿ze errespetu dok hori, aitta bati idazteko? Ez dok hala baiña. Hi aspaldi hago hilda, hire espiritua mineral bihurtuta. Lurrakin bardinduta danok gaittuk igualak, eta mundu honetako konbentziño eta huskerixak ezebeza dittuk. Ez dok ba, errespetu faltia eta bai maittasun ederra.

Duda haundixetan egon nok pasa dan egunetan hire hazurrak etara eta erretzian asunto honekin. Harañegun eta atzo ardura haundixa naekan, baiña gaur oso nasai nagok. 

Hil hintzanian, ezin izan nintzuan hirekin despedidu. Gaixotasunak oso bizkor hondatu hinttualako, edo nere ikasketetan ez zenduelako trabarik egin nahi, edo... dana dalakuangaittik, berandu heldu nintzan. Hire gorpua bera be ezin izan najuan ikusi, eta horren falta haundixa somau juat juan dan 17 urtian. Horrengaittik, hire hazurrak etaratzeko momentu honetan nere lehelengo inpultsua hazurrok ikusi, hartu, esku artian erabiltzeko gogua izan zuan. Agur esateko, nere maittasuna fisikoki aittuarazteko... etxakixat ba. Horretarako, prestatzen egon nintzuan: ia kanposantuko bihargiña zelan konbentzidu –ez da eskari normala-, ia zelan egongo ziran hazurrok –depende nun egon diran ulia, jantzixak, azala ez dira guztiz usteltzen-, ia beste senidiok ze esango zeben...

Horrekin batera, hire errautsekin gero zer egiñ be erabilli najuan buruan. Ahüñemendiko puntara eruateko gogua najekan aspaldi, nekian nekez allegau ez ziñanekua goguan; asmo erromantiko honen bigarrengo partia ni hiltzian etorriko zuan, nere errautsak Ernixoko puntara eruanda (umetan arrazoi bardiñangaittik igo ez nintzalako). Gero baiña, gogo honek indarra galdu juan arrazoi desbardiñengaittik: batetik hi ez hintzan nere aitta bakarrik, beste senidien nahixak be entzun bihar; bestetik, hi izorratu hintzalako ni izorratu biharra (ernixoko puntara sekulan ez igotzia) ez najinduan guztiz konbentzitzen, usain judeokristau larregi. Gaur egunian, baztartuta jaukat gogo hau. Oin beraz, hire errautsekin zer egittian arazo inminentiakin, beste gauza batzu etorri jatazen burura.

Adibidez, mazeta baten sartu eta nere etxian eukitzia, landara batekin.

Adibidez, leku baten atxurrakin zotala jaso eta azpixan sartu, hito edo zugaitz baten onduan.

Adibidez, amari galdetu eta harek nahi dabena egin.

Azken pentsamentu honekin batera, barriro gogora etorri jatan hil hintzanekua.

Orduan, denpora guztian zuan “amak nahi dabena”, “ama zelan dago”, “ama zaindu bihar da”, eta oin konturatzen nok hori norbere dolu eta miña tapatzeko atxeki moduan erabilli nebala. Jakiña inportantia dala hire emaztian eta bizi osoko lagunan ongizatia; baiña horrek etxok kendu bihar norberana: miña sentitzia, dolua pasatzia, borondatia aittuaraztia. Horretxeittik, oinguan ez jetsat nere buruari menpekotasunik inposauko.

Puntu honetara heltzian, libre sentidu nok. Ondiok etxakixat sigur zergaittik, eta hamen najagok argittu nahixan.

Hil hintzanian, ez najuan hire gorpua ikusteko bape premiñarik. Ezta retxazorik be. Berbaz be esan najuan, kaja barruan zeguana ez hintzan heu, hi alde eginda heguan ordurako. Halaxen sentitzen najuan zintzoki –artian nerabe zazkarra-. Horretxegaittik berangaittik, etxuat sekulan premiñarik izan kanposantura juan eta hire tunbia bisittatzeko. Eta horretxengaittik izan leike be, lehelengo momentu posesibo/material horren ostian (errautsak neretako, hazurrak laztandu eta esku tartian erabilli) galdetu detsatenian nere buruari: “Baiña hik, ¿bene-benetan, zer nahi dok Oier?”, gurari hori desagertu egin dala. Esan gura juat: hazurrak ikusi eta hartzeko aukeria badago, ondo; eta ez badago be, ondo; errautsak hamen edo han sartziak ez detsa, beti be aman onduan egitten badot. Hortik nasaittasuna igual. Ni ez nok protagonistia, eta nere benetako nahixa –nere dolua kamuflatzeko ez dana- amak eta beste senidien nahixak betetzia dok.

Ez giñuan despedidu, ez. Baiña hori erremediatzen hazur, gorpu eta errautsak etxakek papel haundirik –ez neretako behintzat- eta bai ostera hire oroitzapena modu egoki baten gordetziak. Alaittasunez, maittasunez, esker onez; ez melankoliaz, miñez, eta ausentzixa sentimenduz.

Honetan asko laguntzen nau nere biharrak. Hildakuak, lurperatu nahi ez doguzenian –maittasun txarto ulertuz- tunbara arrastratzen gaittue, eta hau be ez dok naturala. “El muerto al hoyo, y el vivo al bollo”.

(lau ordu geruago)

Kanposantuko ekittaldixa pozgarrixa izan dok, orokorrian. Etxuat esaten ijiji eta ajaja ibilli garanik, baiña ez ama, ez Oswaldo, ez ni ez tio Ernesto ez gara txarto jarri. Ni behintzat, kontrara, astuntasun bat kentzian sentsaziñuakin urten juat. Kanposantuko bihargiñak atsegiñak izan dittuk eta ez deskue ezelako oztoporik ipiñi –igual gitxiegi-.

Lapidia kendu, eta barrukua etaratzeko hasi dira arazuak. Amama Ines poltsa baten jeguan eta ti-ta kanpora, baiña hire kajia, oihalak, hazurrak, parte bigunak... dana xehetuta egon dok, eta enterradore bat nitxora igo eta barrura sartu bihar izan dok, eta eskukadaka etara dana (ondo kobrauko jok orraittiok, ha zelako biharra...). Hazur gehixenak poltsan zeguazenian, “beste guztia” etaratzia falta. Hi enterratzian, kaja azpixan plastiko bat joian eta hamentxe ikusi juagu zergaittik: hari tiraka, “beste guztia” gitxi gora behera batera urten dalako. Behiñ lurrian, beste errepaso bat hazur dan-danak hartzeko –izan be, Eibarko kanposantuko labian ezaugarrixengaittik bertan hazurrak baiño ezin jittuez erre, parte bigunak lurperatu egin bihar dirala-. Sahiets bat ikusten zuan, eta enterradoriak tiraka soltau dabenian konturatu nok zer zuan “beste guztian” base hori: hire bizkarreko mamiña izandakua. Orduan gogoratu jok amak: “ez dau asko ardura, baiña... urrezko puente bat zekan hagiñetan, eta...”. Bihargiñak etxuek bape pegarik ipiñi eta “beste guztia “miatzen hasi dittuk. Orduan esan jetsat arduradunari, ia nik billaketan lagundu neikian: “Zelan ez” erantzuna jasota, guantiak jantzi eta hantxe hasi nok.

Hire gorputzan arrastuak ikutzen, laztantzen, ikusten hasi nok. Harrittu egin nok usaiñ ezak; ustel usaiña espero baneban be, ez dok hala izan. Seguramente usteltze fase asko jagozak, eta bakotxian gorpuzkiñak egoera desbardiñetatik pasatzen dittuk. Era berian, bertan ugaldu eta bizitzen dirazen momorruak be aldatu egitten dittuk. Gaur, hezetasun usaiña bakarrik jeguan, haitzuluetan ibiltzen garanondako haiñ ezaguna dan usain atsegiña.

Hazurren zakuan sartu nok lehelengo. Eskuma-ezkerrera baztartzen, ez zestan asko ardura urrezko hagiña topau edo ez topau; pozik najenguan, hire gorputza barriro ikutu ahal izatiaz. Hazur txiki baiña senduak, mendizalianak. Hire burua arpegiko hazurrak barik, baiña bai hire garun maittia gorde zeban kaskartxua. Hire ule gris fiña, barriro nere esku artian –espartzu itxura gehixago jekan baiña, nahaste borrastian-. Bihargiñak ezin topauta zebillela eta, barriro bueltau naiz presentera eta sistematikoki hasi gaittuk hazurrak errepasatzen, poltsatik hartu eta banaka etarata: hamen femur bat... hamen sakrua... vertebria... hamen peroneia... sahietsa...  tibixia... vertebria... beste peroneia... metacarpiano bat.. calcaneo bat... sahietsa... astragalo bat... sahietsa... vertebria... burua... beheko matrallazur erdixa... hagin bat... ez da urrezko hagiñik agertzen. Baiña ni pozik, aitta, hire gorputza nere esku tartian barriro erabiltzeko atxekixa dakatelako: hartu hazur montoia eta, banaka banaka, barriro poltsara.

“Beste guztia” ikuskatzera pasau nok gero. Plastiko haundixan gaiñian, egur zatixak –guzurra jirudik, kajia izatia gehixen desaparezitzen dana- eta identifikau eziñezko hauts edo materia organiko marroia, orbel itxurakua. Eta oiñarrixa. Zer ete dok oiñarri hori, plastiko erre tipoko materixal zurixka gogorra. Zer izango dok ba... bizkarreko parte bigun guztiak bat eginda. Intercostalak, serratuak, latisimo, epiespinoso, longisimo, iliocostocervical, fasciak, azala. Kajian honduan geratutako partiak, beratuta eta momifikauta. Hire bizkarreko uletxuak azal horixian, garbi-garbi. “¿Eta hau, ez dogu poltsan sartu bihar?”, ta ez, laban bakarrik hazurrak erre leikiazela. Baiña ni pozik geratu nok, hire bizkar maittia esku artian eta betaurrian beste baten be izan ahal izan dotelako.

Pozik najenbixan. Senidien begirada harrittuak ez zesten ardura, ezta kanposantuko bihargiñenak be. Esku artian nerabixana bakarrik. Momorruak be pozik jartzen ninduen: hire gorputza, 17 urte geruago, bizi-itturri. Naturalezian parte. Tarteka-tarteka momorrotxoren bat agertzen zuan hazur artian –harra, eskolopendria- baiña garbi-garbixa, inozentziaz betetakua, bakartixa. Ondiok ba henkan zer jan, eta ¿zergaittik ez zuan egongo ba? Penia, hirekin erre biharra. Igoiñik, bapez. Esan juat: oso egoera, usain, momorro desbardiñak egongo dittuk hil eta hiru astera, eta 17 urtera.

Halako baten, agertu dok hagiña. Esan doten modura, ez amari ez iñori etxakuan asko ardura eta lehenago lagako genduan billaketia, ez banintza ni sartu izan hire gorpuzkiñen artian murgiltzera. Baiña tira, agertu dok eta amaittu jatak hi laztantzeko atxeki eta egiunia. Plazer bat izan dok, benetan. Agur. Jaiki, dana barriro errepasau eta poltsan bildu, eta labara. Han geratu dittuk hire parte bigunak, beste eibartar askorenekin batera unamorixuan atseden hartzeko. Gu hire mendizale hazurrekin juan gaittuk labara; han jeguazen amama Inesenak hire zaiñ, eta ordu honetarako bixok bat eginda egongo zarie betiko.

Atseden haundixa hartu dot.

Ez deuat agurrik esan. Agurra esanda neuaan aspaldi, amama Isabel hiltzen lagundu nebanetik. “Dos por uno” izan zuan, maittasun mozkorraldi parebakuan, amama eta aitta.

Beste atseden klasia izan dok. Eta egixa esan, momentu honetan ezin juat esplikau zergaittik. Etxakixat ba. Baiña poz haundixa hartu juat, pribilejiatua sentidu nok, eta esango najeukek amak, Oswaldok eta tio Ernestok errezago pasau dabela momentu latza egindakuak eginda.

 

 

1988an jaio zenetik Ekintza Zuzena aldizkaria eremu politiko, geografiko eta historikoa (libertarioa, Euskal Herrikoa eta azken 20 urteetakoa)islatu du bere orrialdeetatik. Ekintza Zuzena agitazio handiko urteetan sortu zen. Aldi honetan belaunaldi berriak protagonismoa hartu zuen zenbait arlotan: okupazioa, kontrainformazioa, antimilitarismoa, musika, etab. Fanzinearen tradizioarekin lotuta, Ekintza Zuzenak bere filosofia mantendu

egin du egun arte, barrukietan eta aurkezpena hobetuz, gizarte eta politika aldaketa handiak gertatu diren bitartean.

 
EKINTZA ZUZENA ALDIZKARIAREN 20.URTEURRENA

 

 MAIATZAK 22

» “Crítica a la noción de felicidad y repudio del hedonismo. La vida como esfuerzo” Félix Rodrigo. Gatazka Gunean. 20:00etan.

 

MAIATZAK 23

» CLOWNTUZ!! LANDA EREMUA. Koloklown Taldea - Eibar.

» SAGARDOLÉ. Barakaldoko rumba.

» BERNARDO CORLEONE. Kantautorea - Idiazabal.

Izar Beltz Ateneoan. 20:00etan. 3 €.

 
MAIATZAK 28

» “Sobre la paz social subvencionada”. Carlos García. Gatazka Gunean.

20:00etan.

 

MAIATZAK 29

» “Educación occidental versus educación indígena”. Pedro García Olivo. Izar Beltz Ateneoan. 20:00etan.

 

MAIATZAK 30

» Bideo emanaldia: “Montoneros, una historia”. Borroka armatua eta errepresioa Argentinan. Andrés di Tella (1996). Gatazka Gunean. 20:00etan.

 

EKAINAK 4

» “Borroka antidesarroilisten eskarmentua eta ikuspegiak” Julio Villanueva (Itoitzekin Solidarioak) eta Mikel Álvarez (AHTren Aurkako Asanblada). Gatazka Gunean. 20:00etan.

 

EKAINAK 5

» 'Las revueltas en Francia en Otoño de 2005'. Alèssi Dell´Umbria («¿Chusma?» liburuaren egilea). Gatazka Gunean. 20:00etan.

 

EKAINAK 6

» «Emboscada en Pasaia, un crimen de Estado» liburuaren aurkezpena. Joseba Merino. Izar Beltz Ateneoan. 20:00etan.

 
[Gatazka Gunea: Ronda 12, Alde Zaharra, Bilbo.]

[Izar Beltz Ateneoa: Andrés Isasi, Irala, Bilbo.]

 

35. zenbakiak orrialde gehiago izango ditu, baita barruko koadernotxo oroigarria ere. Edukiak:

Mugetatik haratago – Borroka anticapitalista eta gazte bihurrikeriaz - La ciudad invernadero -  ¿A quién beneficia el negocio de las cárceles? – Nuevo parte de la guerra del desarrollo. El mundo rural – Agua. Especulación urbanística y conflictividad social - Bibliotecas, ateneos, centros sociales… Autogestión cultura y política – Entre la movilización y la paz social subvencionada- Txostena: sindikalismoa eta lan-gatazkakortasun era berriak – Banaketa alternatiboa  – Latinoamérica: crítica a la izquierda en el poder – Escuelas contra la idiosincrasia indígena – Crítica de la moción de felicidad y repudio del hedonismo. La vida como esfuerzo – Cuando abusamos del abuso machista – Zinea: Jean Vigoren ikur pirata – +Roger, Juanito Comicrator y Lusmoreren komikiak  - Liburu, aldizkari eta DVDren aipamenak – Umorea… Koadernotxo berezia “Ekintza Zuzena aldizkariaren 20 urte”.

 
Lea-Artibai eta Mutrikuko salmenta puntuak:

• Lekeitio: Aralde liburutegija, Zuloa tabernia.
• Ondarroa: Zurrumurru liburutegixe, Basati pitzeixi.
• Mutriku: Zubiaram tabernia.

 

Ekintza Zuzena aldizkaria
235 Posta kutxa
48080 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: 94 479 01 20
ekintza@nodo50.org - http://www.nodo50.org/ekintza

 

Bizkaiko leku guztiz ezezagunera juan gaittuk karanbolaz, Josu Lavin adiskide trollari liburu bat hartzeko atxekixakin. Aurretik pizkat informau nahixan, jakin juagu udala berez Getxo dala; eta horren barruan dagozela Andra Mari, Neguri, Algorta eta Las Arenas auzuak (azken bixok herritzat najittuan). Begixak zabaldu, ume txikixan modura, eta... ¡salto!

 

Helburuetako bat, Neguriko espezimen tipiko bat argazkittan harrapatzia izan dok: pijo bat, alegia. Gauza gatxa izan dok, eta etxuat ganorazko argazkirik lortu; etxakat fotografo profesional senik, eta indigena zahar baten aurrian parau eta klak etara ezin doten modura, ba ez nok kapaza izan erriberatik zihar pasiuan zoiazen superpijo ugarixak –batzuk atentziñua deitzekuak- erretratatzeko. Konpentsatzeko baiña, Ereagatik Atxekolandeta parterako bide jauregitsuan zorixoneko gertakari bat izan juagu begi parian, edo belarri parian hobeto esanda.

 

Pasialeku eguzkitsuetako bide ajardiñatuetan famelixa asko, domekako olgeta nagixan. Gu be hala gabizak, errixo onduan egun bikaiñan lasaittasunaz gozatzen –ondiok jente asko ez pasialekuan-. Aberats itxurako emakume baten ondora heldu gaittuk. 35 bat urte, casual wear sport jantzitta. Bakero estuak, alkondara cuidadamente deskuidatua –kuellua puntan, almidoiaz guztiz tente-, morena akartonaua, perlazko belarrittakuak, ule rubixo tinttaua, eguzkittako antiajuekin helduta ... onduan bere aingerutxua, olgetako motortxo garestixakin... “Osea, Borja, aparta la bicicleta ¿no? que está en medio de la acera” jiñok emakumiak, eta umiangana makurtziakin batera: “¡Prrrreeeet!” puzkar luze eta ozena, bi segundotakua bai. Begixak zabal-zabalik alkarri begiratzen detsegu. ¡Ene ba-da-ta-ba! ¡Neguriko pijuak be gizakixak dittuk gero! Zer ez neban emongo andra haren garunetako pentsamendua irakortziarren.

 

Txiri-txiri, hiruko pausuan, Atxekolandetako galerixa abandonaua izan dok gehixen erakarri nabena; Walt Disneyen jauregi sinsorguen aldian. Bertara satzeko goguekin geratu nok... Gero, akuarixora juan gaittuk nahiz eta portu deportibuan sartu bihar izan. Txikixa baiña ederra: illuntasunian, musika lasaixakin, herri desbardiñetako hondo submarinuen rekreaziñua gustau jatak gehixen. ¡Korrokoiak eta botillak be ba jeguazen! Han lasaittasunian genguazela, “jangoikuak ikututako” batzuen bisittia sartu dok eta akabo pakia; baiña hain zan interesantia eze, ez nabe bape deskonzentrau. Arrain tropikalak be ba jeguazen, han aparteko tokixan, baiña umien artian arrakasta gehixen, duda barik, 8 euro killoko olagarro arrunta izan dok. Fristitxo maittagarrixa. Handik urten eta gure bidaitxuakin segiduta, Arenetako portuko ingenieruari monumentua be gustau jatak. ¡Politikoki bai inkorrektua! Ingenieruan begirada zorrotzan pian, gizakixa Neptuno zapaltzen. Aurrerabidia Naturalezian kontra garaille. Ezerk ez gaittu geratuko, Abixara Haundiko bizimoduan. Mezu garbixa, zintzua behintzat.

 

Costa Rica-tik pasio entomologikua eginda, gure morokuen artian nahi izan juagu bazkaldu: Bizkaiko zubixan txintxilizk Portugaletera. Uste eze kanposantutik herriko plazara urten dogula. ¡Zelako girua! Tabernan be egin juagu barre: “Hola parejita”, “Kontuz”, “La cervecita y la botellita”, “Aqui teneis chavalotes”, “Agur”... Justu-justu telebisiñotik ezagutzen dogun euskaldun erdeldun estereotipua, betaurrian. Dana ikurriñia, dana folkloria, dana trikitrixa... baiña erderaz. Batzundako hau normala dok, baiña Baionako jaixetan txoznetakuak euskeraz ez dakixanian, muzturra okertzen juek. Euskalduntasuna txapelan diametruangaittik neurtzen dan eremuan jagozak bixak.

Arratsaldian, Algortara juan gaittuk barriro gure hitzordura agertzeko.

 

Urte asko pasau eta gero, ezagutu juat pertsonalki Josu Lavin jauna (Juan Luis Fernandez ezin izan da etorri, tamalez). Nere ezagupidien zentzu entomologikuangaittik, ba dakat halako gogo permanente bat jente arraruanganako, zenbat eta nere pentsakeratik urriñago, orduan eta gogo gehixago. Kaso honetan ostera, adostasun haundixa jaukat Josukin; ¿zergaittik orduan interes entomologikua? Biharbada egoera aboziñau xamarrian izan gendualako lehelengo kontaktua –Eibartarrak zerrendan-, biharbada kendu ezinda dabillen troll sambenituangaittik, biharbada bere ideiak saltzen ez jakin (nahi) izatiangaittik, biharbada hizkuntziangaittik jan eta lo egittiaz ahaztuko litzaken jentia ezagutzia harrigarrixa begittantzen jatalako.

Gizon honek euskera maillan egin dittuan biharrak leku askotatik sakabanauta jagozak:

http://www.scribd.com/people/documents/9134-bibliotheca-vasconica

http://euscara.wikispaces.com/

http://klasikoak.wikispaces.com/space/filelist

http://euskara.wikia.com/wiki/Azala

http://leicarraga.blogspot.com/

Blog abandonau hónetan, bere euskera mota hau hobeto azaltzen dau:

http://www.blogak.com/euscara/

http://www.blogak.com/euskara

 

 

Burutik einda dagoan jakintsu bat espero baneban be, oso sorpresa atsegiña hartu juat ideia argidun tipo bat topatzian, nasaixa, umoretsua eta bere biharra maitte dabena. D ereduko eskola bateko maixua da, eta aukeratu ahal izango baneu, pozik bialduko najeukez nik umiak Josun ikasgelara.

Ba dagozak euskerian korriente nagusixetatik kanpuan geratzen dirazen hainbeste euskaltzale, hau filologuak –titulodunak ala titulo bakuak- hobeto esango juek. Nekez esan leikek ia baztartze hau borondatez ala derrigortuta dan, izan be, batzuk pentsau leikie Euskaltzaindiak jarrittako txantxilloian ez sartzia “libreki” aukeratzen dan modura, “libreki” sartzen dala bat marjinalidadian. Eta ni ez nagok ados, jakiña.

Nere ustez, teorixa guztiz baliogarrixak jarabixak Josuk, eta bere modura lapurtera klasikuan oiñarrittutako euskera batu baten erabilpena defenditzen dabenak. Azken fiñian –txarto ulertu ez ba juat-, eredu honen aldeko argumento nagusiña tradiziño literarixua dok. Hau da: literatura idatzixan erabilli izan diran eta gaur egunian kalian erabiltzen diran formez osatutako euskera batu naturalago bat, kaleko jentiari haiñ arrotza etxakona egingo. Horren ordez, beti be Josun esanetan, gauza oso desbardiña jakagu gaur: analogiaz osatutako aditz-taula teorikuak, errealidadian ez dirazenak sekulan erabilli izan. Ikasteko ixa eziñezkuak izatiaz gain, euskaldun frakasatuak sortzen dittuenak eta erderarako joeria bultzatzen.

Ados egon leike, edo ez, baiña nere ustez aintzat hartzeko ikuspegi bat dok, a priori razonable xamarra dirurixana nere moduan asko ez dakixan batendako. Esan leikek baztarrak nahastatzeko gogua dirurixala, eta hobe dala Euskaltzaindian eredua fisura barik babestia, nahiz eta inperfektua izan, eta bestela euskeria ahulduko dala, eta... Eta honetan be, ez nago ados ba. Euskaltzaindia arbitrarixua dok, RAE edo bestelako edozeiñ autoridade-uste linguistiko modura. Iritzi bat dok, kontuan hartzeko morokua jakiña, baiña iritzi bat baiño ez. Ni behintzat ez nago konformatzen naben lege linguistikorik onartzeko prest, nahikua jakat-eta lege zibil eta penalekin. Hizkuntza bat gauza bizixa eta aldakorra dok, eta ezin dok fosilizau bizirik dagon artian. Hizkuntzalarixen biharra ez dok hori gaiñera, eta hau esateko etxagok katedratiko izan biharrik.

Euskal dinosaurio ofizialen artian be, iritzixa ez dok monolitikua: eztabaidia eta maremagnuma dok nagusi, eta baitta kuadrillakerixak eta inkoherentziak be. Horregaittik ¿zertan ez dittuk ba eztabaidagai izango Josuk eta bere moroko disidentien teorixa eta proposamenak? ¿Zeiñek emoten jok euskalgille izateko karneta? Filologia fakultadiak ez behintzat: ¡zenbat eta zenbat euskalgille autodidakta egon eta egongo ete dittuk...!

Hau irakorritta, batzu pentsauko juek zorakerixia dala gaur egunian hain hedatuta dagon euskera batuan eredua aldatzia proposatzia –eskolak, kazetak, euskaltegixak-, eta ondiok zorakerixa haundixagua zer eta ¡lapurtera klasikua inposatzia!. Baiña hamen detalle garrantzitsu bat jagok: Euskaltzaindia batu eredu hau inposatzen badau be, Josu eta bere lagunak askatasuna aldarrikatzen juek. Bakotxa bere erara idatzi ahal izateko askatasuna.

Euskaldunak ba dakigu diskriminatzaille izaten. Euskalgille ez-abertzaliak baztartu egitten dirazen moduan, Euskaltzaindiakin bat egitten ez daben euskaltzaliak kunetan geratu izan dittuk (“tiro bi emonda” esateko tentaldixari ezin jetsat eutsi). Gertatu izan dok lehenago -hamen be, filologuak esango juek hobeto- eta oin be, tristia dok Josu moroko pertsona guztiz baliogarri batek euskeraz idatzi nahi ez izatia, bere idazkera heterodoxuangaittik jasotzen daben erasuak dirala eta. Disidentia kanporatzeko zaletasun benetakua, gu gizakixok dakaguna. Zorixonez, azken urtietan dinosauriuen artian bertan euskalkixen alde eta euskera batuan naturaltasun faltia konpondu biharraz eztabaidatzen hasi dittuk batzuk. Etxakixat, baiña, ez ete dan beranduegi izango Josu Lavin eta Juan Luis Fernandez Gutierrez moroko euskaltzale sutsuak errekuperatzeko...

Euskal munduakin maittasun/gorroto harreman honen ondorixoz edo, gero eta indar gehixago eskintzen jetsak Josuk  berak sortutako Romanica hizkuntza unifikatuari eta haren hurreko kide dan Interlinguari. Adibide moduan, hamen aittu leikek testu bat:

Ordu bi giñan egoteko, eta bost ordu egin jittuaguz berba eta berba. Abrako argixak laiño artian guri begira, hantxe juan gara bakotxa bere aldetik; ha Lekeittioko txakolin eta Ondarruko atun-zimarroiakin, eta gu bat ez, hiru liburu barrikin.

¡Oi munduko hestebetiak!

Antxiñako exploradore/aberatsen modura, bidaixak egingo neukez alde bateko eta besteko enbutiduak dastatzeko bakarrik. ¡Zenbat gustatzen jatazen, gero! ¡Zelako desbardiñak diran! Avilako kalabazazko odolostia... Bierzoko botillua... Eskoziako haggisa... odoloste dultziak, Galizia edo Valenciakuak .. Erriberako madejak... Zapaldu dittudazen herri guztietan, beti juan izan naiz hestebetien billa, jateko tradizionalen artian tradizionalenak igual.

Euskalherrixan bertan be, zenbat aldatzen dirazen leku batetik bestera. Etxalarreko lukainkak (ez txorixuak)... Iruñako rellenuak... Odolostietan bakarrik, ¡zelako aldia dagon Eibartik Lekeittiora, edo herri bateko karnizerixa batetik bestera be! "Soy Josemari soy" esanda Bidebarrixetako karnizeruak ekartzen zeskuanak, hárek izango ziran nik ezagututako lehelenak. ¡Eta zenbat klase ezagutu dittudazen harrezkeroztik!

Argazkikuak, Barkoxeko Fabien Lexardoik prestautako hestebete bikain bi dira:

• Saltxitxa sikua: nik "txakur saltxitxa" moduan ezagutzen dittudazenen antzerakua, baiña ezagutzen ez doten espezia batekin. Gozua, ¡errezegi jatekua!
• Tripota: muztur, belarri, mihiñ eta gantzaz osatutako odolostia, hotzian jateko modukua, saltxitzen estiloko espezia -neretako- exotikuekin. Dibertigarrixa jateko, gozua, eta astuntxua.

Con motivo de haber recibido algunas solicitudes de los lectores, y atendiendo al respeto que nos merecen, pasamos a informar sobre la existencia de la asociación Eibar.huerg. Accedemos por tratarse de un colectivo de usuarios de computadoras compuesto por eibarreses, y pese a que se expresan en vascuence. Este entrañable dialecto resulta un tanto anacrónico lejos del arado y la fresadora, pero... es de bien nacidos ser agradecidos, y justo será que rindamos tributo a nuestros mayores, recordando aquellos tiempos de anchiñaco en que todavía éramos una villa sin desasnar. Dediquemos por tanto unas líneas a recordar esta nostálgica página web, por usar esta expresión tan en boga hoy día.

Por razones eufónicas y evitando barbarismos innecesarios, aclararemos que denominaremos este programa de una forma más acorde con los tiempos modernos; así, tal como ovo derivó en huevo, Eibar.org devendrá en Eibar.huerg.

Nada más teclear la pantalla, nos encontramos con una chocante visión: noticias populares, ecos de sociedad, metereología y retratos digitales.Toda una semblanza de un periódico de hoy en día... pero en vascuence. El amor al terruño es de estimar, sin duda, pero... ¿merece la pena realmente el intento de resucitar la vérbeta de nuestros mayores, en una parodia de la Sociedad de la Información rayana en el ridículo?

Sigamos en fin con nuestro viaje al centro de Internet. Toda precaución será poca, habida cuenta de que precisamente éste programa es el culpable de que la chavalería caiga en la pornografía, los porros y los suicidios colectivos. Así, llegamos a lo que más ha seducido a algunos lectores de EL DELIRIO VASCO: las páginas web. Nuestro repórter Tomás Zaquiluce ha hecho un repaso de los principales contenidos:

• “Por Eibar”: pese a que pueda parecer una campaña electoral, la página de Asier Sarasúa, es un canto campechano a los tiempos pasados. Por un lado encontramos nostálgicas referencias a  los chori chiquishak, y por otro detalles del eusquera de los mayores. No creemos que Sarasúa se haga rico precisamente con esto.
• “En mi orgullosa opinión”: este ilustrativo título nos habla del carácter con el que Javier Mendiguren Elícegui pontifica sobre libros en vascuence y diversas circunstancias del panorama sociocultural provincial. Son textos bastante largos y, todo hay que decirlo, ligeramente proetarras.
• “Los remeros del Volga”: un grupo de escritores y poetas, nostálgicos de la época presoviética al parecer, usa esta página para difundir sus creaciones que de lo contrario pocos leerían. Claro que siendo en vascuence no creemos que tenga mucho éxito en las Rusias...
• “Esto, otro y lo de más allá, date con la cabeza en un poste”: este desconcertante título esconde la página de Fernando Muñozguren, impulsor de diversos grupos pro-vascos eibarreses. Con la proverbial nobleza que distingue a nuestra región, sus compañeros han decidido mantener la página en conmemoración suya.
• “Marcos Zapiaín”: su propio nombre ha dado a los píxels este filósofo fronterizo, bien conocido entre los vascófilos gracias a sus crípticos mensajes y apariciones en la Televista.
• “Tecnosexo”: pese a que hemos tecleado insistentemente en todos los rincones de esta página de Garicoiz Araolaza, no hallamos rastro alguno de lo que su título anuncia. Quizás el Ministerio de Interior pueda averiguar algo más, de forma que al autor se le quiten las ganas de provocar a honrados periodistas.
• “El oráculo de Garagoichi”: mediante presuntuosos escritos, Oyer Gorosábel pretende colocarse sobre el Bien y el Mal desde su atalaya. Toca muchos palos sin profundizar en ninguno, y para colmo a veces defiende lo que los proetarras defienden, por lo que incurre en proetarrismo subsidiario.
• “El cementerio de los ingleses”: no sabemos si ingleses, pero Luis Fernández confirma la regla de que los más fieros inquisidores suelen ser conversos. Sin lugar a dudas con este periódico digital busca camuflar su origen castellano, pero no nos gustaría estar en su pellejo cuando los dirigentes de Eibar.huerg le descubran.
• “Etiam”: elgoibarresa de pro, Marie Teresa Rementería cuenta en sus andanzas roqueras de boite en boite, al tiempo que nos informa de las últimas tendencias en el diseño y la moda de temporada.
• “Desde la periferia, Erral”: un análisis deductivo del título nos indica que el autor escribe desde algún suburbio como Chonta o Macharia y su extraño nombre apunta a Europa del Este. He aquí otro inmigrante queriéndose integrar, aunque con más inteligencia por incluir artículos en castellano; ¡hay que apostar por el caballo ganador!
• “Desde Chargaín a Calamúa”: la alegre y dicharachera Leyre Narvaiza propone marchas montañeras como la que titula la página web, al tiempo que nos proporciona útiles consejos existenciales y relata su vida como profesora de vascuence. A veces usa ese engendro llamado batúa, lo que nos indica de qué pie cojea.
• “El vasco de Eslovaquia”: y otro ejemplo de converso, en este caso comunista, que bajo el seudónimo de Aizgorri todavía no se ha subido a la patera y prepara el terreno haciendo como que aprende vascuence para venir y quitarnos a los españoles el pan de la boca. Si es que encima se lo ponemos fácil...
• “Irigoyen”: esta página web sí es interesante. A diferencia del hijo del podólogo, “Chimiño” nos muestra que los revirados, los fluídos y las luces rojas bien sirven para alegrar la vista con mozas ligeras de ropa. Nos permitimos sugerir la inclusión de fotos infantiles en color, que dan mucho juego fotográficamente hablando.
• “Prospectiva”: muchas veces olvidado, el trabajo de Eneco Astigarraga nos recuerda que en espeleología el trabajo de prospección en superficie es imprescindible para localizar simas y cuevas ocultas. Un punto para el de Alzubarren, por acordarse de los siempre olvidados.
• “Amatiño”: en vez de ponerse en la butaca bajo la mantita a cuadros, el chico de Margola prefiere hacer el indio en Deva con un traje de goma. Desde esta tribuna eléctrica, sigue escribiendo -siempre tan vasco él-, pero lamentamos apercibirle de que ese gachisén suyo indudablemente trasluce una ascendencia gallega.
• “Bailando”: teóricamente esta página del bailador Oyer Araolaza (del conocido grupo de danza eibarrés "La Preocupación") versa sobre bailes regionales, aunque la mitad de sus escritos estén dedicados a otros temas. Más le valdría no meterse en líos...
• “La acera”: desde el vecino pueblo de Elgueta, el Café Teatro publica aquí sus eventos, rifas y tómbolas benéficas para costear este importante elemento urbanístico. Queremos mostrar desde aquí nuestro apoyo, porque ya es hora de que los aldeanos puedan bajar a misa los días de lluvia sin tener que mancharse los zapatos de barro.
• “E-gorblog”: otro foráneo que la comunidad eibarresa acoge en su seno, el arechavaletés (o arechavaletano) de ascendencia rusa Igor Letúria presenta en su pantalla cursos electrónicos de idiomas eslavos en general y ruso en particular, tal como el título de su página indica. (Actualización: ni arechavaletano, ni arechavaletés, sino mondragonano; muchos escarricascos, Igor).
• “Pedradas”: siguiendo con los advenedizos, desde Irún Miguel Iturría nos presenta la crónica social de la Bella Easo, con numerosos subrayados e hipervínculos. Un hombre que, pese al insuperable defecto de conocer a Javier Muguruza, muestra diversas caras en contacto con todas las áreas noticiables.
• “Las rederas”: porque en el S. XXI hay que tratar a los moros, subnormales y mujeres tal que si fueran  ciudadanos normales, en esta página las echecoandras pueden actualizarse preparando los más sofisticados púdines, cremas cosméticas caseras y trucos picantes para satisfacer a su marido. ¡Por la liberación!
• “Jesús Leocane”: este nombre de reminiscencias bíblicas nos presenta a Josué Mendicute, paladín de las causas perdidas y articulista despiadado. Como Tomás Zubizarreta redivivo, no vacila en plantar cara a Ignacio Arriola o Mariano Rajoy, o en detonar campañas mediáticas contra conductores desalmados. No se cruce en su camino.
• “La cultural”: este conocido bar eibarrés no se queda atrás en las tecnologías modernas, y pone su escaparáte eléctrico en las pantallas no sabemos muy bien con qué objetivo, si no es el de publicitar sus famosos montaditos y tapas. Quizás algún evento que hagan en el piso de arriba...
• “El arrabal”: desgraciadamente en este país está muy arraigada la creencia de que cualquiera puede ir por ahí publicando su opinión libremente. En esta ocasión, cuatro desgarramantas se atreven a cuestionar la idoneidad de la esperada reforma de la plaza del mercado. ¿Qué será lo próximo? ¿La calle barroca...?
• “Descalzo”: este oloroso título nos presenta a Asier Arregüi, que en vez de sentar la cabeza en un puesto de funcionario ha preferido marcharse a vivir al monte y buscar agua con varillas, amén de otras abocinadas ocupaciones más propias de un hippy que de un hombre hecho y derecho.
• “Ser y decir”: la conocida abogada eibarresa Elena Laca nos escribe desde su casa en Vergara. Viste con mucho estilo batín gris de Dolce & Cabana ceñido con complementos de Dior, y un conjunto de entretiempo y raso color granate. Gran calidad, por tanto, a la altura de una mujer moderna y actual. Muy recomendable.

 

Hay más: “Juana Lebret” (bibliotecarios vascos), “En el camino” (peregrinajes), “En la escuela de vasco” (infantil), “Radio bofetada” (radio pirata), “Un amigo me ha dicho...” (escritor en vasco), “Telebasura” (telespectador aburrido), "En el portal de Vergueche” (paisajes bucólicos)... pero en algún punto tendremos que finalizar este artículo. Sirva esto para conformar a nuestros exigentes lectores, y para que conste que hemos tratado el tema que en adelante seguramente quedará sepult... relegado en nuestro archivo en favor de los contenidos culturales y sociales que hoy en día deben preocuparnos.

T.Z. (DV Eibar)