Garagoittiko Orakulua

ADES espeleologia taldia
Urdaibai, Lea eta Artibai (Bizkaia)
********************

Juan dan astian BEC-eko "Exponatur" ferixan parte hartu genduan Bizkaiko beste espeleologia taldiekin batera. Zapatu honetan, ostera, lehelengo bisitta gidatua egin dogu Lekeitioko Isuntzako kobara, eta domekan Omako baillarako leza bat lokalizatu eta ikuskatzen egon gara.

Datorren zapatuan, Berriatuako Atxurrako kobara egingo dogu beste bisitta gidatu bat. Datorren urtera arte ez dogu halako besterik egingo, beraz espeleologia zer dan ezagutu nahi dabenak ointxe daka aukeria. Apuntatzeko azken eguna, eguastena 18.

Kontaktua:
txikillana@gmail.com
944650733 (Oier).

ADES espeleologia taldia
Urdaibai, Lea eta Artibai (Bizkaia)
********************

Juan dan egunetan, gure taldiak martxa lasaixan bete dittu bere eginbiharrak:
- Urrixan azken astian, Cantabriako "Cubillo del Ojancano" kobara egin genduan osteria, 9 urte eta gero. Kontuan hartu bihar da gure taldiak deskubridu zebala koba hau, onezkero espeleologia espainiarran "klasikua" bihurtu dana.
- Aste honetan, Busturiako Altamira auzoko kobetara bueltau gara, juan dan eguneko eurixak barruko ur korrientietan ze eragin dakan aztertzeko.

Gogoratu datozen asteburu bixetan bisitta gidatu bi egingo doguzela, publiko orokorrari begira. Aukera ona lurpeko mundua ezagutzen hasi nahi daben guztiendako:
- Hillak 14, Isuntzako kobara (Lekeitio). Apuntatzeko azken eguna, bixar   (Azaruak 11).
- Hillak 21, Atxurrako kobara (Berriatua). Apuntatzeko azken eguna, Azaruan 18.
Bisittetarako kontaktua:
txikillana@gmail.com
944 650 733 (Oier)

Click To Play

Aittitta Raduga. Interneten edonoiz entzungai: http://bitakora.arrosasarea.org
Eta uhiñetan:
* Lekeitioko Arrakala Irratija 107.7 FM - Ewastena 8.00 eta Barijakua 15.00
* Eibarko Matrallako Irratixa 102.8 FM - Eguastena 21.00 eta Zapatua 19.00
* Bittorixako Hala Bedi Irratia (Lautada 107,4, Trebiño 107,7, Aiara 96,5, sakana 90,6 FM) - Astelehena 19.00
* Plamponako Eguzki Irratia (107,7 FM) - Martitzena 13.00 eta astelehena 01.30)
* Bilboko Tas-Tas Irratia (97,0 FM) - Eguastena 19.00
* Oreretako “La Sinchili” (100,0 FM) - Martitzena 18.00
* Urruñako Info7 (podcast) - Astelehena 21.00

Click To Play

"Azkuen Ipoin Bildumia" Arrakala Irratijan 2004 eta 2007 urtien artian grabautako ipoin txorta bat da. Resurreccion Maria Azkuek bere "Euskalerriaren Yakintza" liburu kolekziñuan (4 tomo), tomo bat osorik eskintzen detsa ipoiñei, eta berau izan da ekoizpen honetarako erabilli dogun oiñarrixa. Azkuek jatorriko euskalkixan jaso zittuan ipoiñak, 1910 inguruan. Guk hórrek euskalkixok mantendu doguz, herri bakotxeko doiñu eta hizketak ahal danik eta fidelen errespetatuta.

Click To Play

Aittitta Raduga. Interneten edonoiz entzungai: http://bitakora.arrosasarea.org
Eta uhiñetan:
* Lekeitioko Arrakala Irratija 107.7 FM - Ewastena 8.00 eta Barijakua 15.00
* Eibarko Matrallako Irratixa 102.8 FM - Eguastena 21.00 eta Zapatua 19.00
* Bittorixako Hala Bedi Irratia (Lautada 107,4, Trebiño 107,7, Aiara 96,5, sakana 90,6 FM) - Astelehena 19.00
* Plamponako Eguzki Irratia (107,7 FM) - Martitzena 13.00 eta astelehena 01.30)
* Bilboko Tas-Tas Irratia (97,0 FM) - Eguastena 19.00
* Oreretako “La Sinchili” (100,0 FM) - Martitzena 18.00
* Urruñako Info7 (podcast) - Astelehena 21.00

Harrittu egin nau liburuak. Biharbada ba nekixalako aurretik olerki libururen bat etara dabela, pentsatzen neban Mieltxon nobela hau tostoi bat izango zala. Gaiñera, hasiera-hasieratik entretenigarrixa topatzen baneban be, argumentuari ez dakitt ba... “naive” xamarra eresten netsan: XX mende hasierako “aurora sozial” sasoiko Donostian, Parisko Komunako beteranua, estudiante gaztia eta bertsolari analfabetua bat egitten, tortilla abertzale/komunista aboziñauan... halan be, aurrera egin ahala hari sinple hori korapillatu egitten da, errealidadezko dutxa mingotsa jasota. Heroien alderdi koldarra; idea jasuak eta egunerokotasun mizkiñak; eta hasieran gitxien zana, azkenian balixo haundikua agertu. Kontestua be ederto landuta dago, eta zeharka bada be oso ilustratibua suertatzen da antxiñako bertso papel saltzaillien erretratua; jente pobrien kaleko girua; Kubako eta Filipinetako gerra oihartzunak; Ondarretako kartzelan erretratua... Atentziñua deittu destan beste gauzia, nobelian estrukturia: historixa lineala pitxarra ba da, jaurti lurrera eta milla zatittan apurtu; gero, hartu zatixak handik eta hamendik eta historixia itxura kaotikuan antolatu; informaziño hutsune eta guzti. Eta errepikapenak: askotan erabiltzen dau errekurtsu hau enfatizatzeko, batzutan larregi nere ustez. Estilo berezixa. Eta hizkera aberatsa. Tira: asko gustau jatala liburua.

Beste gauza baterako irudi billa, Guregipuzkoa webgunian dagozen Indalecio Ojangurenen argazkixak arakatzia tokau jata. Bihar nittuan irudixak topau badittudaz be, ezin izan detsat eutsi beste erretratu batzun erreferentzixak gordetzeko tentaziñuari. Eibarko Historia zaliak garanoi oso ezagunak egitten jakuz Kajoitxun irudi batzu (Untzagako torria, Iparkale bonbardeauta, andrak botua emoten...), batez be oin dala urte batzu haren argazki-liburua urten zanetik. Halan be, Diputaziñoko fonduan 8000 erretratutik gora dagoz beranak, eta nahi ta nahi ez topatzen dira sorpresa oso ederrak.

Esate baterako, Barrenkale/Arraindikalia. Gaur eguneko mapan kokatzeko hain gatxak dirazenak; nik behintzat urtiak bihar izan dittudaz kale hórren idea espaziala egitteko. Honetarako hurrengo argazki bixak, ixa punto bardiñetik etarata dagozenak, lagungarri izango ziran. Baiña ez nittuan ezagutzen pasa dan asterarte...

  ¿Eta hurrengo hau? Zenbat bidar entzun ete dogun Hotel Arrate inguruan jausi zan bonbiana, hainbeste lagun refujixio barruan harrapau eta bertan akabau zebana... Baiña nik behintzat ikusi barik nekan bonba harek egindako zulu. ¡Bildurgarrixa!

Lizentzia	CC BY-SA

Click To Play

Aittitta Raduga. Interneten edonoiz entzungai: http://bitakora.arrosasarea.org
Eta uhiñetan:
* Lekeitioko Arrakala Irratija 107.7 FM - Ewastena 8.00 eta Barijakua 15.00
* Eibarko Matrallako Irratixa 102.8 FM - Eguastena 21.00 eta Zapatua 19.00
* Bittorixako Hala Bedi Irratia (Lautada 107,4, Trebiño 107,7, Aiara 96,5, sakana 90,6 FM) - Astelehena 19.00
* Plamponako Eguzki Irratia (107,7 FM) - Martitzena 13.00 eta astelehena 01.30)
* Bilboko Tas-Tas Irratia (97,0 FM) - Eguastena 19.00
* Oreretako “La Sinchili” (100,0 FM) - Martitzena 18.00
* Urruñako Info7 (podcast) - Astelehena 21.00

 Udako sargorixan, hiru hille pasau dittuk Eibarren gerra hotsa ixildu zanetik. Harrapaladako erretiradan, alde bateko eta bestekuen parapetuak, pika eta alanbradak abandonauta geratu dittuk. Metalez eta odolez ereindako zelaixetan zihar, destripautako lur-zakuetan iria ernatzen hasi dok. ¡Hara! naturaleziak aurrera egitten jok, gizonen zoramenen gaiñetik. Klik, argazki bat.

Gerra kontuak urriñetik entzutzen dittuk oiñ; Santander aldian eta Valentzian ei jabizak eibartarrak. Herrixan zaharrak, andrazkuak eta umiak gerratu zarie bakarrik, eta pizkaka bajoiak bueltatzen ebakuautako jentia; ez habe begi onez ikusten, orraittiokan.

Hiru hille lehenagoko bistia buruan grabauta jakak: etxiak lehertzen, sua dana jaten, herrixak beheia jotzen... Herri askotatik basarri, eskudo eta paisajiak erretratatzen ibilli eta gero, damu hintzan hire herriko txoko guztiekin gauza bera eiñ ez izatiaz. Zeiñek esango juan 50 urte beteta halako paraderuan egongo hintzanik: hauts eta kei artian, makiñia eskutan, suak dana jan baiño lehen irudixak hartu nahixan... Ezin baiña, ezin.

Oiñ kalietatik ibilli leikek behintzat; Aprillan 24an osteko egunetan hori bez. Oiñ etxien lekuan dagozen harri eta egur montoietatik etxok keirik urtetzen; paretak kalaberak emoten jittuek, eta euren begi hutsetatik zeru urdiña ikusten dok. Sanjuan tristiak aurtenguak.

Lapur modura habil erretratuak hartzen. Mutu, iñork jakiñ ez deixan zertarako dirazen. Heuk be ez dakik barren... ¿irabazittakuen alde, galdutakuen alde ete dittuk hartutako irudixok? Batek daki. Ez dok sasoi ona pentsatzeko, arrazoitzeko: beste klik bat, eta ba hoia aurrera.

Kaleko ixilttasunan erdixan, txorixak kantuan jiharduek. Paisaje negargarrixan gaiñian zeru garbixa ikusten dok; etxe-hondakiñen gaiñian bedarra ernatzen hasitta jagok, eta ume batzu ikusten dittuk olgetan. Baitta Akondiako burruka zelaixan: han be txorixak, bedarrak eta umiak topau dittuk. Parapetuan gora igotzeko esan detsek, eta alanbradekin kontuz ibiltzeko. Pozik ipiñi jaz erretraturako.

Halako ixilttasun eta pakerik ez jeguan Akondian hille batzu lehenago, orraittiokan. Zakuen gaiñetik burua etara eta tiroz zulatuta jausi, dana bat; zenbat mutiko hilda halan... Urlixa ta sendixan semiak, danak ezagunak, hogei urte eskasekuak.

Háren korputzak babestutako trintxeretan gora eta behera hoia, ire-sasixak guztiz hartu baiño lehenago háren irudixak jaso nahixan; ez dakik ondo zetako, baiña jaso nahixan halan be.

60 metro gorago, reketien parapetuak jagozak. Hara igo biharrian baiña, Kalamuarutz abixatzen haiz. Bidietan topautako banakakuei agur egiñ eta begira geratu jaz, zertan habillen ikusteko.

Garagoitti pasau eta Tomas Meabe errefujixua ikustian sabela zimurtu egin jak. Sozialistena izanda be, makiñatxo bat ogibittarteko janda hago bertan, aterpe politta zuan-eta. Zatittuta geratu dok, ez ezagutzeko moduan.

Diruzulotik pasau haiz. Harek be basurerua emoten jok; zakuak, burdiñak, adarrak, kaskilluak... Parlamentutik zihar Markiña-Etxebarria aldera bajatzen haiz: Ubegiburu partera allegauta, parapeto gehixago, eta bertan be ametralladora kaskillua ugari. Kalamuako tontorreko bista ederra; beste erretratu bat hartuko dok. Han goiko naparrak birrittan atakau ei juen leku hau, baiña hamenguak eutsi. Irribarre garratzez sakatzen dok disparadoria.

Eguna garbi dagok, eta Santanderrerutz begiratu dok: han ibilliko dittuk gure mutillak,  Franco, Hitler eta Mussolini diabru hórrei eutsi ezinda. ¿Zer gertatuko ete dok hamen geratu zarienokin? Dana aidian jagok, hauxe dok baltza.

Hónek erabilli dittuk buruan arratsaldian, erretratatzeko makiñia eta plakak kajoitxuan gordetzen dittuan bittartian. Eta, txiri-txiri, Eibar izandako horretarutz bueltan abixau haiz...